Qodiriyning “O’tkan kunlar” asarida o’zbekona nutqning aks etilishi

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1043.654296875 KB

Ko'chirib olish

SHAROF RASHIDOV NOMIDAGI
SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI
FILOLOGIYA FAKULTETI 205 - GURUH
TALABASI TURABOYEVA ZULAYXONING
“ NUTQ MADANIYATI VA MUTOLAA SAN’ –
ATI” FANIDAN MUSTAQIL ISHISI

MAVZU: A.Qodiriyning “O’tkan
kunlar” asarida o’zbekona
n nutqning aks etilishi

REJA:
1. Nutq odobi va nutq madaniyati haqida tushuncha
2. A. Qodiriyning hayoti va ijodi
3. A.Qodiriyning “O’tkan kunlar”romani haqida
4. Asarda qo’llanilgan badiiy tasvir vositalari( stilistik
figuralar).

Mavjud lingvistik adabiyotlarda notiq, notiqlik san’ati, voiz,
voizlik san’ati kabi tushunchalarga duch kelamiz. Kimgadir nis -
batan “gapga chechan “ ekan, “shirinso’z” ekan, “ajoyib su -
xandon “ ekan kabi so’zlarni ishlatamiz . Ammo hamma ham
aynan notiqlardek gapirolmaydi va nutq so’zlayolmaydi. Bu
ham o’ziga xos bir san’atdir.

Hamma ham agar u nutqiy
nuqson bilan tug’ilmasa gapiradi.
Ammo hamma ham bir xilda chi -
royli, gapga chechan va o’ta chi -
royli gapiruvchi bo’lavermaydi.

Har qanday nutq “notiqlik” namunasi
(San’at sifatida) va uning egasi chin ma’ -
Noda “notiq”(san’atkor sifatida) degani
Emas.
Har qanday nutq “notiqlik” namunasi
(san’at sifatida) va uning egasi chin ma’ -
noda “notiq”(san’atkor sifatida) degani
emas.

ABDULLA QODIRIY
(1894 - 1938)
XX asr o’zbek adabiyotining
ulkan namonoyondasi, o’zbek
romanchiligining asoschisidir.

U bog’bon oilasida tug’il -
gan.Otasi Qodirbobo xon, bek -
lar qo’lida sarbozlik qilgan, rus
bosqini paytida Toshkent mudo -
faasida qatnashgan. Otasi Qodi -
riy yaratgan asarlarda muhim
rol o’ynagan.

Adbdulla Qodiriyning bir
qator xaq orasida sevib o’qila -
digan asarlari bor. Yozuvchining
mahoratini shundan ham bilish
mumkin. Adibning “O’tkan kun -
lar”, “Mehrobdan chayon” kabi
romanlarini o’qimagan, bilmagan
kitobxon bo’lmasa kerak.

“O’tkan kunlar” romanida
o’zbek xalqiga xos o’zbekona nutq
yaqqol sezilib turadi. Ayniqsa Ota -
bekning Yusufbek hoji bilan, O’zbek -
oyim bilan, Mirzakarim qutidor bilan,
usta Alim bilan bo’lgan nutqida far -
zandning ota - onaga hurmati, biroda -
riga bo’lgan mehri yaqqol sezilib tu -
radi. Shu bilan birga ayrim joylarda
keskin kesatiqlar ham davrning dol -
zarb muammolarini ochib berishga
xizmat qilgan

“ - Rahmat , usta, men bu kun
oshig’ich yurib, ertalab jo’nab ket -
gan yuklarning ketidan yetib olma -
sam bo’lmaydi..” Ushbu nutq Ota -
bekning usta Alim bilan bo’lgan
o’zaro suhbatidan numanadir. Biz
bundan ko’rishimiz mumkinki, Ota -
bek ham usta Alim ham samimiy va
kamtar insonlar. Ular tom ma’noda
haqiqiy o’zbek xalqi shaxsiyatini
ochib bergan qahramonlardir.

“O’tkan kunlar” asarida
Otabek va Kumushning o’zaro
maktublarida ham o’zbekona
an’analar, odob - axloq masala -
lari juda go’zal ochib berilgan.
Otabekning Kumushga“siz”de -
ya murojaat qilishida ham ay -
nan o’zbekona muomala ma -
daniyati yaqqol aks ettirilgan.

Shuni aytishimiz mumkinki, bu asar butun bir o’zbek
xalqining tarixini, turmush tarzini, odob - axloq masalalarini,
muomala madaniyatini, xalqning mehnatkashligi, soddadilli -
gini o’zida bekam - u ko’st aks ettirgan asardir. O’zbek xalqi
nutqi eng avvalo odob masalasini o’zida mujassam etishi bilan
ahamiyatli va alohida ajralib turishidir. Kitobxon borki, bu
asarni o’qmagan, bilmagan va o’qib zavqlanmagan bo’lsa.
Abdulla Qodiriy asarlari asrlar oshsada aslo o’z qimmatini va
tomoshabinini yo’qotmay kelayotgan durdona asarlardir.

FOYDANILGAN ADABIYOTLAR:
1.Abdulla Qodiriy. “O’tkan kunlar” romani “Sharq”
nashriyoti. - Toshkent, 2013
2. N. Elmurodov. “O’qituvchining nutq madaniyati”. -
Samarqand, 2004
3.Suyun Karimov. Nutq madaniyati va mutolaa san’ati
o’quv qo’llanma. - Samarqand, 2020.

SHAROF RASHIDOV NOMIDAGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI FILOLOGIYA FAKULTETI 205 - GURUH TALABASI TURABOYEVA ZULAYXONING “ NUTQ MADANIYATI VA MUTOLAA SAN’ – ATI” FANIDAN MUSTAQIL ISHISI

MAVZU: A.Qodiriyning “O’tkan kunlar” asarida o’zbekona n nutqning aks etilishi

REJA: 1. Nutq odobi va nutq madaniyati haqida tushuncha 2. A. Qodiriyning hayoti va ijodi 3. A.Qodiriyning “O’tkan kunlar”romani haqida 4. Asarda qo’llanilgan badiiy tasvir vositalari( stilistik figuralar).

Mavjud lingvistik adabiyotlarda notiq, notiqlik san’ati, voiz, voizlik san’ati kabi tushunchalarga duch kelamiz. Kimgadir nis - batan “gapga chechan “ ekan, “shirinso’z” ekan, “ajoyib su - xandon “ ekan kabi so’zlarni ishlatamiz . Ammo hamma ham aynan notiqlardek gapirolmaydi va nutq so’zlayolmaydi. Bu ham o’ziga xos bir san’atdir.

Hamma ham agar u nutqiy nuqson bilan tug’ilmasa gapiradi. Ammo hamma ham bir xilda chi - royli, gapga chechan va o’ta chi - royli gapiruvchi bo’lavermaydi.

O'xshashlar

Nutqning aniqligi

Bolalarda nutqning shakllanishi

Amerikaning kashf etilishi

Boburnoma asarida o’zlashma so’zlar

NUTQNING SOFLIGI VA BADIIY NUTQ