MAVZU: RELYEF TÒĞRISIDA UMUMIY MA’LUMOT. RE JA: 1. RELYEF TÒĞRISIDA UMUMIY MA’LUMOT. 2. RELYEF SHAKLLARINI VUJUDGA KELTIRUVCHI ASOSIY OMILLAR. 3. YER SHARIDA TARQALGAN ASOSIY RELYEF SHAKLLARI HAQID

RELYEF HAQIDA UMUMIY MA’LUMOT. • RELY EF  (FRANS, RELIEF, LOT. RELEVO — KOʻTARAMAN) ( GEOGRAFIYADA ) —  YER  YUZASI,  OKEAN  VA  DENGIZ  TUBIDAGI TASHQI KOʻRINISHI, OʻLCHAMLARI, KELIB CHIQISHI, YOSHI VA RIVOJLANISH TARIXIGA KOʻRA TURLITUMAN NOTEKISLIKLAR:  TOGʻ ,  TEKISLIK ,  PAYETTEKISLIK ,  ADIR ,  YASSITOGʻ , TEPALIK,  QIR ,  VODIY ,  BOTIQ ,  SOYLIK ,  JARLAR  VA BOSHQA PASTBALANDLIKLAR MA JMUI. R. KATTALIGIGA KOʻRA QUYIDAGI TOIFALARGA A JRATILADI: MEGARELYEF ( MATERIK  DOʻNGLIKLARI, OKEANLAR TUBI), SHUNINGDEK, BIR QADAR KICHIKROQ BOʻLGAN SHAKLLAR (TOGʻ SISTEMALARI, TEKISLIKLAR); MAKRORELYEF (TOGʻ TIZMALARI, TOGʻLAR ORALIGʻIDAGI BOTIQLAR, QIRLAR, PASTTEKISLIKLAR); MEZORELYEF ( JARLIKLAR,  SUV OSTI KANʼONLARI , TEPALIKLAR); MIKRORELYEF ( KARST  CHUQURLIKLARI, JARLAR, DOʻNG TEPA,  DASHT  TEPALIKLARI VA BOSHQALAR); N A N O RELYEF ( JUDA KICHIK CHUQURCHALAR, DOʻNGCHALAR VA BOSHQALAR). BU BOʻLINISH SHARTLI RAVISHDA A JRATILGAN. MUHIM OROGRAFIK BIRLIKLARNI TAVSIFLOVCHI R.NING TASHQI YOKI MORFOGRAFIK BELGILARI, SHUNINGDEK, UNING MIQDORIY XUSUSIYATLARI R.NI KOMPLEKS BAHOLASH UCHUN HAR DOIM HAM ISHONCHLI ASOS BOʻLA OLMAYDI, CHUNKI BIR XIL TASHQI KOʻRINISHGA EGA SHAKLLARNING KELIB CHIQISHI VA RIVOJLANISHI TURLICHA BOʻLISHI MUMKIN.

• RELYEF ENDOGEN (ICHKI) VA EKZOGEN (TASHKI) KUCHLARNING BIRGALIKDA HAMDA MUNTAZAM OʻZARO TAʼSIRI NATIJASIDA VUJUDGA KELADI. SHUNINGDEK, YER YUZASINING SHAKLLANISHIGA GRAVITATSIYA  JARAYONLARI , INSON FAOLIYATI HAM OʻZ TAʼSIRINI KOʻRSATADI. ENDOGEN JARAYONLAR ( YER POʻSTINING   TEKTONIK HARAKATLARI ) TAʼSIRI NATIJASIDA NISBATAN YIRIK MIKYOSDAGI — KURU KLIK, DENGIZ VA OKEANLAR TUBIDA STRUKTURALI R. SHAKLLARI HOSIL BOʻ

RELYEFNING VUJUDGA KELISHI. • YIRIK RELYEF SHAKLLARINING VUJUDGA KELISHI (SAYYORAVIY MASSHTABDA), SHUNINGDEK, KOSMIK KUCHLAR — YERNING AYLANISHI, QUYOSHOY TORTILISHI VA BOSHQA BILAN HAM BOGʻLIQ. EKZOGEN KUCHLAR ( OQAR SUVLAR , DENGIZ  TOʻLQINLARI ,  SHAMOL  VA H.K.) ODATDA, NISBATAN MAYDAROQ R. SHAKLLARINI YUZAGA KELTIRADI, YIRIK MASSHTABLI R.LARNI YEMIRADI, PASAYTIRADI, MAYDA SHAKLLARGA BOʻLIB YUBORADI, PASTQAM JOYLARNI NURASH MAHSULOTLARI BILAN TOʻLDIRADI. ENDOGEN KUCHLAR NATIJASIDA YUZAGA KELGAN R. SHAKLLARI MORFOSTRUKTURALAR TARKIBIGA KIRITILADI. ULARDA YER POʻSTINING GEOLOGIK STRUKTURASI (TUZILISHI) ANIQ IFODALANADI. 

RELYEF SHAKLLARINI HOSIL BÒLISHIDA TA’SIR KÒRSATUVCHI ASOSIY OMILLAR. RELYEF DAGI  Q ATLAMLAR  GORIZONTAL YOTGAN  PLATFORMALI  GEOLOGIK STRUKTURALARGA TEKISLIK XUDUDLAR,  BURMALI  STRUKTURALARGA TOGʻLI OʻLKALAR TOʻGʻRI KELADI. R.NING NISBATAN MAYDA, ASOSAN, EKZOGEN JARAYONLAR TAʼSIRIDA VUJUDGA KELGAN SHAKLLARI (DARE VODIYLARI, JARLIKLAR,  BARXANLAR , QATOR TEPALAR VA BOSHQALAR) MORFOSKULIPURALAR SIFATIDA AJRATILADI. • RELYEF NING KELIB CHIQISHI VA SHAKLLANISHINI GEOMORFOLOGIYA FANI OʻRGANADI. R.NI OʻRGANISH NATIJALARIDAN BIR QATOR MASALALAR: MELIORATSIYA, MUHANDISLIKTEXNIK IZLANISHLAR, FOYDALI QAZILMALARNI QIDIRISH VA H.K.DA FOYDALANILADI.