Mav zu: Gap haqida umumiy ma’lumot . Darsning shiori: Bilgan topib gapirar, bilmagan qopib! (Xalq maqoli)

Gap bir v oqea-hodisa haqidagi xabarni, so'roqni y ok i buy ruqni ifodalov chi asosiy sint ak t ik but unlik dir.Gap so'z birik masidan k esim v a ega, y ok i faqat k esim bo'lak lariga aloqador grammat ik asosga egaligi bilan farq qiladi, so'z birik masi t ushuncha, gap fi k r ifodalay di.Grammat ik asosda gapning fi k riy mundarijasi ifodalanadi.Bu fi k riy mundarija fe'l k esimning may l v a zamon ma'nolari bilan bog'liq bo'ladi.Masalan, Bolalar ishlay apt ilar.Ozoda rasm chizmoqda gaplari ish-harak at ning hozirgi zamonda bo'lay ot ganidan darak bersa, Bolalar ishladi.Ozoda rasm chizdi gaplari esa ish-harak at ning o't gan zamonda bo'lganidan darak beradi.

Gap t ark ibidagi so'zlar ham ma'no t omondan, ham grammat ik t omondan o'zaro bog'lanadi.Biz morfologiy a bo'limida o'rgangan k elishik , egalik , son, zamon v a shaxs-son qo'shimchalari, shuningdek , k o'mak chi v a bog'lov chilar sint ak sisda so'zlarni o'zaro bog'lash uchun xizmat qiladi.Ay rim hollarda gapdagi so'zlar t art ib v a ohang y ordamida ham o'zaro bog'lanadi.Masalan: Oq pax t alar ochildi, Teray lik quv nab-quv nab. (Qo'shiq) Bu gapda oq v a pax t alar so'zlari bir-biri bilan so'z t art ibi orqali bog'langan.

Har bir gap biror maqsad-mazmunni ifodalay di .Og'zak i nut qda ana shu mazmunga mos k eladigan t ugal ohang bo'ladi.Ohang ay ni bir v aqt da gaplarni bi r-biridan ajrat ib ham t uradi.Ohang gap uchun eng muhim belgidir.Ay rim so'z (Kuz.Tong.) y ok i so'z birik malarini t ugal lik ohangi bilan ay t sak , gap y uzaga k eladi v a bi ror fi k r-maqsad anglashiladi: Ko'm-k o'k dal a.G'arbiy chegaralardan biri .Ay ni bir sodda gapning ohangini o'zgart irish orqali ba'zan uch xil mazmun ifodal ash mumk i n: Buv ijonim k eldi lar.-Buv ijonim k eldilar!-Buv ij onim k eldil ar? Yozma nut qda ana shu ohangga qarab har bir gap ox iriga y o nuqt a, y o so'roq, y ok i undov bel gisi qo'y iladi.

Misollar: • Sen yutding. Darak • Sen yutding ? So'roq • Sen yutding! Undov