logo

Rossiyaning Kavkaz siyosati

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

9093.9833984375 KB
Mavzu: Rossiyaning Kavkaz siyosati
         MUNDARIJA:
Kirish
I. Bob. Rus podsholigining Kavkaz hududiga qiziqishining ortib 
borishi
1.1 -§. Kavkazning geografik joylashuvi va qisqacha  tarixidan.
1. 2 -§. Rus podsholigi va Kavkaz hududi o’rtasidagi aloqalarning 
shakllana borishi va harbiy ekspeditsiyalarning  tashkil etilishi
II. Bob. Kavkaz ning Rossiya imperiyasi  tomonidan bosib olinishi.
2.1-§.  XVIII asrning ikkinchi yarmi XIX asrda Rossiyaning Kavkaz  
hududida amalga oshirgan  harbiy  harakatlari
2.2-§.   Kavkaz xalqlarining  rus bosqiniga  qarshi kurashi.
III.Bob.XX-XXI asr boshlarida Kavkazdagi vaziyat
3 . 1 -§.  Kavkaz  SSSR tarkibida
3.2- §   XX asr oxiri XXI asr boshlarida Kavkazdagi siyosiy jarayonlar 
va unga Rossiyaning munosabati
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati                 I. Bob. Rus podsholigining Kavkaz hududiga qiziqishining ortib borishi 1.1 -§Kavkazning geografik joylashuvi va qisqacha  tarixidan.
          Kavkaz  mintaqasining  umumiy  hududi  Kavkazorti 
davlatlari,Rossiyaning  Shimoliy  Kavkaz  federal  okrugi, 
Krosnadar  o’lkasi  va  Adigiya  Respublikasining  hududlari  bilan 
birgalikda 440 ming.kv.km tashkil etadi. Mintaqa shartli ravishda 
Kavkaz va shimoliy Kavkazga bo’linadi.
        Kavkaz  shimoldan  janubga  qarab  geologic  va  gemorfologik 
tuzilishiga  ko’ra    4  huduga  bo’linadi.1.Kiskavkaz 
tekisligi  .2.Katta  Kavkaz  tog’  yonbag’rlaridagi  Kolxida  tekisligi. 
3.  Kura  –Araks  pasttekisligi.  4.  Javaxati  Arman  tog’larining   
shim shar qismi.
          Kavkaz  hududida  hozirgi    kunda  50ga  yaqin  millat  vakillari 
istiqomat  qiladi.
      Kavkaz  nomi  birinchi  marta  mil.av.VI-V  asrlarda    yunon 
muallifi  Esxilning  “Zanjirlangan    Protomey”  va  Gerodotning 
asarlarida “Kaos “ deb yuritilgan. Geeograflar Strabon,Eratosfen  
ma’lumotlarida  bu  hududda  yashagan  mahalliy  aholi  o’zlari 
yashagan  hududni  Kaspiya  deya  atagan.Qadimgi  Yunon  tilini 
o’rgangan tadqiqotchilardan Otto Shreyder  va Alfons Negrgning  
tahminlariga  ko’ra  “kaos  “  so’zi  “yuqori  “  degan  ma’noni 
anglatishi  aytilgan.  Qadimgi  Eron  tarixi  bilan  shug’ullanuvchi 
Jozef  Markvart  Kavkaz  so’zini  kelib  chiqishini  skifcha 
‘’chhrou’’-muz  va  “kasi”    yaltiroq  ma’nosi  ya’ni  “qor  bilan 
qoplangan  ‘’deya  fikr  bildirgan  .  Sovet  tilshunoslari    xususan 
V.A. Nikonov  bu fikrni rad etgan .          
Tadqiqotchilarning  ma’lumotlariga  ko’ra  Kavkaz  hududi  tarixida  bugungi   kungacha  70    dan  ortiq 
davlat  hukm  surgan.Bu  davlatlar  ichida  eng  qadimiylaridan  biri  Urartu    davlati  milav  890-590 
yillarda mavjud bo’lgan.
   Ilk o’rta asrlarda Kavkaz hududida siyosiy jihatdan hukmronlik qilish uchun Vizantiya va 
Sosoniylar to’qnash kelishgan. Eronliklar,xazarlar, xunlar Kavkaz xalqlari shakllanishiga kata ta’sir 
ko’rsatgan.
VII asr  ikkinchi yarmidanArab xalifaligining kuchayishi natijasida  Sosoniylar ta’siridan 
Kavkazning sharqiy  hududlarini tortib olgan.Bunda arman va gruzinlar o’z mustaqilliklarini 
saqlab qola olgan.
   XI asrda sharqdan Saljuqiylar kirib kelib G’arbiy Kavkaz hududini qo’lga  kiritgan. Gruzinlar 
saljuqiylardan mustaqilligini saqlab qolib  qirol Bagat va qirolicha Tamara davrida  Ganj va 
Cherkesgacha,Shirvon ,Trapizon  vaArmanistonning bir qismini qo’shib olgan.
 
XII asrda  Shimoliy Kavkaz va Kiskavkazz hududlarini qipchoqlar egallashgan
 
Mo’g’ullarning  Kavkazga kirib kelishi vayrongarchiliklarga sabab bo’lgan.Oltin O’rda va 
Xulokiylar davlati bu hudud uchun  kurash olib borganlar.
       XV asrga kelib Kavkaz hududida faqat  Gruziya hududida joylashgan Kartli, Kaxeti, Imireti va 
Shirvonshohlar davlatigina mustaqilligini saqlab qolgan.
         XVI asrga kelib Kavkaz Usmoli Turklar  va Eron o’rtasidagi raqobat maydoniga aylangan.        1. 2 -§. Rus podsholigi va Kavkaz hududi o’rtasidagi aloqalarning 
shakllana borishi va harbiy ekspeditsiyalarning  tashkil etilishi
 
Rossiya va Kavkaz o’rtasidagi  aloqalarning shakllanish tarixi  X asrga borib 
taqaladi.Kavkaz hududiga dastlabki harbiy ekspeditsiyalarni Kiyev knyazi Igor  hozirgi 
Dog’iston hududidan boshlagan.
Rosiyaning  Kavkaz  yo’nalishidagi  siyosatini  o’zgarishi  XVI  asr  ikkinchi  yarmi  Ivan 
Grozniy  davriga  to’g’ri  keladi.Potto  “Kavkaz  urushi”  asarida  ta’kidlagan.  Rossiya 
uchun  janubga  chiqishda  Kavkaz  muhim  sanalgan.  Sunja  daryosi  sohilida  Tersk 
qal’asini bunyod etgan.
Ruslarning Shimoliy Kavkazdagi manfaatlari ifodachisi kazaklar yetakchisi Stenka 
Razin bo’lgan.
XVIII asrga kelib Rossiyaning Kavkazga bo’lgan intilishi Qora ,Azov ,Kaspiy dengizi 
mintaqalarga nisbatan kuchaydi           Pyotr I ning maqsadlari ifodachisi  Artemiy 
Volinskiy bo’lgan.U Kavkazdagi 
Rossiyaning asosiy raqib bo’lgan Eron 
haqida muhim m’lumotalar to’plagan, 
Dog’iston shamxali Adil Greyni Rus 
fuqaroligiga o’tkazishga erishgan.
1722-yil  16 avgustda rus qo’shinlari 
Derbenga yurish qilib  asosiy shahri 
Utimishni egallagan. 23-avgustda Darband 
xonligini taslim bo’lgan.
1723-yil iyul oyida  Matyushkin 
boshchiligida qo’shin Bokuni 
egallagan..Bokuning egallanishi Kavkazdagi 
Eron siyosatiga putur yetkazgan. 
  General  mayor Levashev  boshchiligidagi 
harbiy otryad  G’ilon viloyatiga yuborilgan. 
Shu orqali ruslar Kaspiy dengizi bo’ylab 
ko’plab hududlarni qo’lga kiritgan.
   Pyotr I ning Kavkazdagi  harbiy 
yurishlarida yo’qotishlar soni 41 172 kishini 
tashkil etgan.        2.1§.  XVIII asrning ikkinchi yarmi XIX asrda Rossiyaning 
Kavkaz  hududida amalga oshirgan  harbiy  harakatlari. Rus  hukmdorlari  Pyotr  I  vafotidan    so’ng  kata  bir 
harbiy  harakatlarni  amalga  oshirmagan  .Asosiy 
maqsad  egallangan  hududlarni  saqlab  qolish  bosh 
ko’targan  xalqlarni  isyonini  bostirissh  Turkiya  va 
Eron    bilan  manfaatli  muzokara  o’tkazishdan 
iborat  bo’lgan.Bu  holatni  isboti  sifatida  1726yil 
Shemetev    tomonidan  Adil  Greyni  taslim 
bo’lishi,1727y  Vasiliy  Dolgorukiy  boshchiligida 
mahalliy  xonlarni  taslim  qilib  sodiqlik 
qasamyodini qabul qildirganida ko’rish mumkin.
  Rossiya  taxtiga  Yekaterina  II  kelishi    bilan   
Rossiya  Kavkazda  gegemon  bo’lish  va  Qora   
dengiz  hududlarini  egallash  maqsadini 
qo’ydi.1763yil  Terek  daryosi  boyidagi  Mozdok 
qal’asini qo’lga kiritgan.
1768  –yil  Imetri  va  Gruziya  qirollarining  Turkiya 
zulmiga  qarshi    Rossiyadan  yordam  so’rashi 
Turkiyani  xavotirga  qo’ygan  natijada  ular  qrim 
tatarlari  va  cherkaslarni  ruslarga  qarshi  gij-
gijlagan.1771-y 29 aprelda Kalaus daryosi sohilida 
bo’lgan jangda ruslar g’alaba qozongan.
    Yekaterina  II  davrida  Kavkazning  mahalliy  aholi 
orasida  kata  ta’sirga  ega  bo’lgan  shahslarini  ruslar 
tomoniga o’g’dirish siyosati ham olib borilgan.         1774yil  10  iyulda  imzolangan 
Kuchukqaynarji  shartnomasi 
Rossiyani  Qrim  xonligi    va  u 
orqali  Kubandagi  cherkas  va 
qorachoy  xalqlari  ustidan  nazorat 
o’rnatish  imkonini  berdi.Ositin  va 
chechenlar  ruslar  ta’siriga  o’tdi. 
Usmonlilar  Imeriti  va  Gruziya 
davlatlari  ichki  ishlariga 
aralashmaslik  majburiyatini  oldi 
hamda  muhim  hisoblangan  Qora 
dengiz  hududlari  nazorati  Rossiya 
qo’liga o’tdi.
  XVIII  asr  90  yillarida 
Rossiyaning  Kavkazdagi  yana  bir 
raqibi  Eronning  Gruziyaga 
qiziqishi  ortgan.Bu  vaziyatda 
Rossiya  Eron  ta’sirida    bo’lgan 
Darbandni  general  Zubov 
yordamida  egallash  orqali    unga 
zarba bergan.
XIX  asr  boshlariga  kelib  Angliya 
va  Fransiya  ham  bu  hududga 
qiziqish bildira boshlagan.        2. 2 -§.   Kavkaz xalqlarining  rus bosqiniga  qarshi kurashi.
Rosiyaning  Kavkaz  hududiga  kirib  kelishi 
mahalliy  aholining  qarshiligiga  sabab  bo’ldi. 
Ayniqsa  Shimoliy  Kavkaz  xalqlari 
Chechen,avar,lezgin  harakatlari    XIX  asrda 
Rossiyaga jiddiy zarar keltirdi.
1821-22  yillarda  Rus  generali  Yermalov   
daryo  sohilida  rus  istehkomlari  Vnepnaya, 
Burnaya  qurilishi  sabab  Malka-Kabardada 
yuz  bergan  qo’zg’olonni  mulk    dahlsizligi 
berish orqali bostirdi.
1823yilda  Rossiya  ta’siridan  Shimoliy 
Kavkaz  xalqlarini  ozod  qilish  aslida   
shariatga asoslangan islom teokratik davlatini 
qurish  maqsadida  muridiylik  harakati 
vujudga keldi.         1829-yildan  Muridlarning  qurolli  faoliyatiga  “Dog’iston 
va  Chechiniston  imomi”  G’ozi  Muhammad  boshchilik 
qilgan.Uning  dastlabki  Avar  xonligi  poytaxti  Xunzaxga 
qilgan  harbiy  harakati  Yermalov  tomonidan 
bostirilgan.Bu  holatdan  kelib  chiqib  Nikolay  I  Shimoliy 
Kavkaz  xalqlariga  Rossiya  fuqaroligiga  o’tsa  har  qanday 
erkinliklar berilishini kafolatladi.
1834-yilda  tog’lilar  harakatiga  Imom  Shomil  boshchilk 
qilgan.
1836-yilga  kelib  Shomil  Chechinistondan  Avar 
xonligigacha bo’lgan hududni “Erkin Dog’iston jamiyati” 
ostida  birlashtirdi.shu  yilning  o’zidayoq  General  Grabbi 
boshchilgida  muridlarga  qarshi  keng  ko’lamli  operatsiya 
boshlandi  va  uning  qarorgohi Ahulgo  qishlog’i  egallandi. 
Biroq  1840-yildan  Shomil  faoliyatini  qaytadan  boshlab 
1,5  yildan  so’ng  o’zini  butun  Sharqiy  Kavkazning 
Suverin  hukmdori  deb  e’lon  qildi.Keyingi  5yil  uning  eng 
kata  harbiy  muvafaqqiyatlari  davri  bo’lgan  bu  vaqtda  u 
Chechiniston va Dog’istondagi barcha rus istehkomlarini  
vayron qilgan.
1845yilga  kelibgina  general  M.S.Vorontsov    Shomil 
harakatiga qarshi muvafaqqiyatli kurash olib borgan.
1864yilga  kelib  Kavkaz  korpusining  bosh  qo’mondoni 
general A.I.Baryatinskiyni  Gunib  qal’sini egallashi bilan 
qarshilik harakati Dog’istonda bostirilgan.        3 . 1 -§.  XX-XXI asr boshlarida Kavkazdagi vaziyat. Kavkaz SSSR 
tarkibida .
1917-yil  7-noyabrda  bolsheviklar  tomonidan 
Muvaqqat  hukumatini  ag’darilishini  Kavkaz  xalqlari 
yaxshi  kutib  olishdi.Kavkazortida  birinchi  sovet 
respublikasi  1917yil  15-noyabrda    S.G.Shaumyan 
boshchiligida  XKS  Bokuda  tuzildi.Abxazlar,ositenlar 
Kavkazorti  federatsiyasida  ikkinchi  darajali  davlat 
bo’lishni  istashmadi  1917yil    8-noyabrda  Suxumdagi 
qurultoyda  Abxaziya  xalq  kengashi  tuzilgani  e’lon 
qildi.Bolsheviklarning  hokimiyat  tepasiga  kelishi  va 
Brest-Litovsk  shartnomasi  imzolanishi  1918y  27 
avgustdagi  Gruziyaning  Germaniya  ta’sir  doirasiga 
o’tganini  tan  olishi      natijasida  Kavkaz  hududining 
kata qismi  Rossiya  ta’siridan chiqdi.
1922yil  13-dekabrda  Kavkazorti  sotsialistik 
federative sovet respublikasi tuzildi va konstitutsiyasi 
tasdiqlandi  I.D.Oraxelashvili  boshchiligida  XKS 
tashkil  etildi.1936  yilda  SSSR  konstitutsiyasiga 
binoan  Ozarbayjon,Armaniston  va  Gruziya  SSR 
mustaqil  ittifoq  respublikalari  sifatida    SSSR 
tarkibida tasdiqlandi.         \ Kavkazda bu respublikalardan tashqari boshqa ma’muriy birliklar 
1921y Kabardiya viloyati.Dog’iston avtanom SSR, 1922 yil Adigey 
avtanom viloyati,1928 yil Cherkasavtanom viloyati tuziladi. Shimoliy 
va Kavkazorti hududlarida  sovet hokimiyatining o’rnatilishi siyosiy 
barqarorlikni taminlamadi sovetlarga qarshi chiqishlar 1922-yil avgust 
sentyabr oylaridayoq Gruziyaning Telavi va Tyanet viloyatlaridan 
boshlandi. Sovet rahbariyati 1923-1925 yillarda mintaqaning barcha 
aholisidan  qurollarini tortib olib qarshilik harakatlarini bostirishga 
urindilar.1929-1930 yillarda  Qorachoy ,cherkas,Kabardada,Bolqor va 
Chechinistonda kollektivlashtirish natijasida qo’zg’olonlar avj oldi. 
1937-1939 fevralgacha NKVD isyonchi tuzilmalariga qarshi kurash 
natijalariga ko’ra Chechin-Ingushitiyani o’zida 80 ta terrorchilk guruhi 
faoliyat yuritgan. 1935-1937 yillardagi  repressiyalar natijasida 
ZSFSR ma’muriyati tarkibi ikki marta o’zgartirilgan.
  Ikkinchi jahon  urushi davrida Gitler 1942-yil 23 iyuldagi45-sonli 
direktivaga ko’ra Kavkazni egallashga topshiriq berdi,neft va boshqa 
strategic xom ashyo manbalariga ,sanoat ,qishloq xo’jaligi bazasiga 
boy hudud urush davomida fashistlarni o’ziga tortgan edi. Urush 
yillarida Kavkaz xaqlariga nisbatan ayblaovlar qo’yildi.1943-44 
yillarda qorachoy va bolqorlarga nemislar bilan sherikchilik aybi  
qo’yilib bolqorlar bilan birgalikda deportatsiya qilindi.  Chechen va 
ingushlarni quvib chiqarish uchun 1944 yil 23 fevralda “Yasmiq 
operatsiyasi qo’llanilgan.
Ikkinchi Jahon urushi yakunidan so’ng butun mamlakatda jumladan 
Shimoliy Kavkaz mintaqasida qishloq xo’jaligi va sanoatni tiklash 
choralari ko’rila boshlandi.        3 . 2 -§.  XX asr oxiri XXI asr boshlarida  Kavkazdagi siyosiy 
jarayonlar  va unga  Rossiyaning munosabati.
XX asr 90 yillaridan  Shimoliy Kavkazda etnik guruhlarning mustaqillik g’oyasi keng tarqaldi.Natijada  milliy 
davlat  tizimini  isloh  qilish    bo’yicha  o’z    konsepsiyalarini  ,milliy  tiklanish  va  taraqqiyot  dasturlariniishlab 
chiqqan  milliy harakatlar shakllandi. 1991yil 26 aprelda “ Qatag’onga uchragan xalqlarni reabilitatsiya qilish 
to’g’risidagi  “qonunni        qabul  qilinishimintaqada  siyosiy  vaziyatni  keskinlashuviga  sabab  bo’ldi.1992  yil 
kuzida  ingush  milliy  ekstremistlarining  Shim  Osetiyaga  hujumi  ko’plab  vayrongarchiliklarga  sabab 
bo’ldi.1991-yil  Chechiniston  voqealari  ya’ni  Checheniston  respublikasini  e’lon  qilinishi  chechen-ingushni 
amalda  ikkiga  bo’linishiga  ,1992-1993  yillardagi  Gruziya  Abxaziya    urushi    mintaqadagi  siyosiy  vaziyatni 
yanada keskinlashuviga sabab bo’ldi. Kabardin-Balkariya  va Qorachoy-Cherkasiyadagi milliy harakatlarning 
talablari    radikal  kayfiyatda  bo’lgan    ya’ni  ular  etnik  jihatdan  kelib  chiqqan  holda  mustaqil  davlat  bo’lishni 
istagan.  1992-1993yillarda  “Jamagat  “qorachoy  milliy  harakati  mustaqil  avtanomiyani  tiklash  talabini  ilgari 
surdi,  bu  esa  Terek  kazaklarining    Qorachoy-Cherkesiya  hududida    3ta  kazak  respublikasini  yaratish  talabini 
qo’ydi.1993-1995  yillarda  Shimoliy  Kavkaz  respublikalarida    mintaqaviy  birlikni  izlash  tendensiyasi 
kuchaydi.Bu  tendensiya  Chechiniston  rahbariyati  tomonidan  ilgari  surildi.1993-yil  iyun  oyida  Pyatigorskda 
bo’lib o’tgan uchrashuvda Kavkaz xalqlari konfederatsiyasini tuzish  masalasi o’rtaga tashlandi.         1992-yil  Rossiya 
Federatsiyasining  1992-yil  31-
martdagi    federal  shartnomasi 
umumiy  ziddiyatlarning 
kuchayishiga  yo’l  bermadi. 
Shimoliy  Kavkaz  xalqlariga 
ma’lum  ma’noda  erkinliklar 
berdi.
2000-yilda  Vladimir  Putinning 
hokimiyatga  kelishi  Rossiyani 
Kavkazda  o’zining  an’anaviy 
hukmronligini  qandaydir 
shaklda  tiklash  bo’yicha  uzoq 
muddatli yo’nalishni boshladi.        E’TIBORINGIZ 
UCHUN 
RAHMAT

Mavzu: Rossiyaning Kavkaz siyosati

MUNDARIJA: Kirish I. Bob. Rus podsholigining Kavkaz hududiga qiziqishining ortib borishi 1.1 -§. Kavkazning geografik joylashuvi va qisqacha tarixidan. 1. 2 -§. Rus podsholigi va Kavkaz hududi o’rtasidagi aloqalarning shakllana borishi va harbiy ekspeditsiyalarning tashkil etilishi II. Bob. Kavkaz ning Rossiya imperiyasi tomonidan bosib olinishi. 2.1-§. XVIII asrning ikkinchi yarmi XIX asrda Rossiyaning Kavkaz hududida amalga oshirgan harbiy harakatlari 2.2-§. Kavkaz xalqlarining rus bosqiniga qarshi kurashi. III.Bob.XX-XXI asr boshlarida Kavkazdagi vaziyat 3 . 1 -§. Kavkaz SSSR tarkibida 3.2- § XX asr oxiri XXI asr boshlarida Kavkazdagi siyosiy jarayonlar va unga Rossiyaning munosabati Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati

I. Bob. Rus podsholigining Kavkaz hududiga qiziqishining ortib borishi 1.1 -§Kavkazning geografik joylashuvi va qisqacha tarixidan. Kavkaz mintaqasining umumiy hududi Kavkazorti davlatlari,Rossiyaning Shimoliy Kavkaz federal okrugi, Krosnadar o’lkasi va Adigiya Respublikasining hududlari bilan birgalikda 440 ming.kv.km tashkil etadi. Mintaqa shartli ravishda Kavkaz va shimoliy Kavkazga bo’linadi. Kavkaz shimoldan janubga qarab geologic va gemorfologik tuzilishiga ko’ra 4 huduga bo’linadi.1.Kiskavkaz tekisligi .2.Katta Kavkaz tog’ yonbag’rlaridagi Kolxida tekisligi. 3. Kura –Araks pasttekisligi. 4. Javaxati Arman tog’larining shim shar qismi. Kavkaz hududida hozirgi kunda 50ga yaqin millat vakillari istiqomat qiladi. Kavkaz nomi birinchi marta mil.av.VI-V asrlarda yunon muallifi Esxilning “Zanjirlangan Protomey” va Gerodotning asarlarida “Kaos “ deb yuritilgan. Geeograflar Strabon,Eratosfen ma’lumotlarida bu hududda yashagan mahalliy aholi o’zlari yashagan hududni Kaspiya deya atagan.Qadimgi Yunon tilini o’rgangan tadqiqotchilardan Otto Shreyder va Alfons Negrgning tahminlariga ko’ra “kaos “ so’zi “yuqori “ degan ma’noni anglatishi aytilgan. Qadimgi Eron tarixi bilan shug’ullanuvchi Jozef Markvart Kavkaz so’zini kelib chiqishini skifcha ‘’chhrou’’-muz va “kasi” yaltiroq ma’nosi ya’ni “qor bilan qoplangan ‘’deya fikr bildirgan . Sovet tilshunoslari xususan V.A. Nikonov bu fikrni rad etgan .

Tadqiqotchilarning ma’lumotlariga ko’ra Kavkaz hududi tarixida bugungi kungacha 70 dan ortiq davlat hukm surgan.Bu davlatlar ichida eng qadimiylaridan biri Urartu davlati milav 890-590 yillarda mavjud bo’lgan. Ilk o’rta asrlarda Kavkaz hududida siyosiy jihatdan hukmronlik qilish uchun Vizantiya va Sosoniylar to’qnash kelishgan. Eronliklar,xazarlar, xunlar Kavkaz xalqlari shakllanishiga kata ta’sir ko’rsatgan. VII asr ikkinchi yarmidanArab xalifaligining kuchayishi natijasida Sosoniylar ta’siridan Kavkazning sharqiy hududlarini tortib olgan.Bunda arman va gruzinlar o’z mustaqilliklarini saqlab qola olgan. XI asrda sharqdan Saljuqiylar kirib kelib G’arbiy Kavkaz hududini qo’lga kiritgan. Gruzinlar saljuqiylardan mustaqilligini saqlab qolib qirol Bagat va qirolicha Tamara davrida Ganj va Cherkesgacha,Shirvon ,Trapizon vaArmanistonning bir qismini qo’shib olgan. XII asrda Shimoliy Kavkaz va Kiskavkazz hududlarini qipchoqlar egallashgan Mo’g’ullarning Kavkazga kirib kelishi vayrongarchiliklarga sabab bo’lgan.Oltin O’rda va Xulokiylar davlati bu hudud uchun kurash olib borganlar. XV asrga kelib Kavkaz hududida faqat Gruziya hududida joylashgan Kartli, Kaxeti, Imireti va Shirvonshohlar davlatigina mustaqilligini saqlab qolgan. XVI asrga kelib Kavkaz Usmoli Turklar va Eron o’rtasidagi raqobat maydoniga aylangan.