logo

Samarqand madrasalari

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

305.5654296875 KB
Mavzu:Samarqand 
madrasalari
Reja:
1.Samarqandda bunyod etilgan madrasalar
2.Samarqandda saqlanib qolgan madrasalar
3.Ulug’bek,Sherdor vaTillakori obidalari                 Madrasa  — oliy	 o quv	 dargohi.	 Diniy	 ilmlar	 qatorida	 matematika,	 notiqlik	 san ati	 va	 	ʻ ʼ
mantiq,	
 tilshunoslik,	 huquqshunoslik,	 falsafa,	 kalligrafiya,	 musiqa,	 tibbiyot,	 
geografiya,	
 astronomiya	 va	 boshqa	 ilmlar	 bo yicha	 ta lim	 beriladigan	 o quv	 binosi.	 	ʻ ʼ ʻ
Arab	
 tilidan	 olingan,	 dars	 o tiladigan	 joy.	 Bu	 atama	 ta lim	 berish	 uchun	 maxsus	 	ʻ ʼ
qurilgan	
 o quv	 binolarini	 ifodalaydi.	ʻ
VII—VIII	
 asrlarda	 islom	 dini	 ulamolari	 musulmon	 ilohiyoti	 masalalarini	 sharhlab	 berib	 
turadigan	
 markaz	 sifatida	 arab	 davlatlarida	 paydo	 bo lgan.	 IX—XII	 asrlarda	 islom	 	ʻ
diniga	
 e tiqod	 qilinadigan	 mamlakatlarda,	 jumladan,	 Markaziy	 osiyoda	 tarqaldi.	 	ʼ
Madrasalarda	
 milliy	 ziyolilar	 tayyorlangan. Narshaxiyning "Buxoro	 tarixi"	 asarida	 
aytib	
 o tilgan	 937-yilgi	 yong inda	 zarar	 ko rgan	 Farjak	 madrasai Markaziy	 Osiyodagi	 	ʻ ʻ ʻ
dastlabki	
 madrasalardandir.	 Madrasalarning	 xon	 madrasalari,	 eshon	 madrasalari,	 
xususiy	
 madrasalar	 kabi	 turlari	 bo lgan.	 Madrasa	 muassislari	 madrasani	 ta minlash	 	ʻ ʼ
uchun	
 maxsus	 mulk	 — vaqf	 ajratishgan	 va	 bu	 mulkni	 boshqaruvchi	 mutavvalini	 
tayinlashgan.	
 Madrasalarning	 vaqf	 daromadlaridan	 bir	 qismi	 vaqf	 mulkini	 saklab	 
turish,	
 madrasa	 binosini	 ta mirlash	 uchun	 ajratilgan,	 ma lum	 qismi	 mutavvali,	 	ʼ ʼ
mudarrislar,	
 talabalar,	 masjid	 imomi,	 muazzini,	 sartaroshi,	 farroshi	 va	 boshqa	 
xizmatchilarga	
 berilgan                 Madrasa nomi Qurilgan vaqti Manzili
Sherdor   madrasasi XVII asr Samarqand 
viloyati,Samarqand shahri
Tillakori   madrasasi XVII asr Samarqand 
viloyati,Samarqand shahri
Nodir   devonbegi  
madrasasi 1630/31-yil Samarqand 
viloyati,Samarqand shahri
Madrasa ( Ruhobod  
majmuasi ) Samarqand 
viloyati,Samarqand shahri
Usmatboy   madrasasi XVIII—XIX asrlar Samarqand 
viloyati,Samarqand shahri
Madrasai  Safed
 qoldiqlari XIX—XX asrlar Samarqand 
viloyati,Samarqand shahri
Madrasa (Dari  Zanjir
  majmui ) XIX—XX asrlar Samarqand 
viloyati,Samarqand shahri
Yusufboy  
mahallasidagi
 madrasa  xujralari XIX—XX asrlar Samarqand 
viloyati,Samarqand 
shahri
Xo jaʻ  Bobo 
madrasasi  (Panjob) XIX—XX asrlar Samarqand 
viloyati,Samarqand shahri                 Qadimdan madrasalar 2turda 
moslashtirilib qurilgan;madras 
va masjid.Samarqand shahridagi 
Sherdor va shahar chetidagi 
Nodir devonbegi madrasalari 
faqat o’quv maskani 
sifatida,Ulug’bek vaTillakori 
madrasalari esa masjidli 
madrasalar sifatida qurilgan. 
Ular bir vaqtning o’zida  ham 
ibodat qilish, ham ilm olish 
mumkin bo’lgan e’tiqod va ziyo 
maskani bo’lgan.Mirzo 
Ulug’bek, Shayboniyhon, 
Yalangto’sh Bahodir va Amir 
Haydar kabi hukmdorlar 
qurdirgan madrasalar “oliy 
madrasa” deb atalgan .                  Ulugbek madrasasi -  Samarqanddagi   me moriy	ʼ
  yodgorlik  	
( 1417 —	  22 ).	  Registon   ansamblining
  g arbida	
ʻ  	joylashgan. 2 qavatli,	  to g ri	ʻ ʻ  
to rtburchak	
ʻ   tarxli  	(56×81 m). Bosh	  tarzi
 	
maydonga qaragan, mahobatli	  peshtoq
 	
mujassamotida keng	  toqili   ravoq  	( bal.  	16,5 m), 
uning 2 yonida	
  guldastalar  	(bal. 32 m) bor. 
Ravoq tepasidagi	
  yulduzli   osmon  	aks etgan	 
qanos   bezaklari  	
o ziga xosdir. Guldasta tepasi	 	ʻ
muqarnas ,	
  sharafalar  	bilan yakunlangan. 
Peshtoq ravog i cheti
 	ʻ morpech  	shaklida,	 
tokchasidagi   namoyonlar  	
o ziga xos uslubda	 	ʻ
pardozlangan                                  Ti llakori madrasa ,  Samarqanddagi   me moriy	ʼ   yodgorlik .	  Registon   ansamblida   Ulug bek	ʻ  	davrida bunyod 
etilgan Mirzoyi karvonsaroyi ( 15-asr ) o rnida Samarqand	
 	ʻ hokimi   Yalangto shbiy	ʻ   Bahodir   Madrasa  	va	 
jome  masjid   qurdirgan  	
( 1641 — 46 ).	  Karvonsaroy  	asosi ustiga Madrasa (shim. sharqiy qismida),	  hujralar
 	
o rnida	 	ʻ peshtoq   gumbazli  	masjid ( g arbida	ʻ ) joylashgan. Dastlab "Yalangto shbiy kichik madrasasi" deb 	ʻ
nomlangan. Keyinchalik masjid	
  bezagida  	boshqa bir	  obida  	qurilishiga yetadigan miqdorda	  oltin
 	
sarflangani uchun "tillakori" ( tilladan  	ishlov berilgan) deb yuritila boshlagan                 Sherdor madrasasi  -  Samarqanddagi  
me moriy	
ʼ   yodgorlik  	( 1619 — 36 ).	  Registon  
ansambli  	
tarkibida.	  Mirzo   Ulug bek	ʻ   xonaqohi
 	
o rniga	 	ʻ Yalangto sh	ʻ   Bahodir  	qurdirgan.	 
Ulug bek	
ʻ   madrasasining  	ro parasida 	ʻ
joylashgan.	
  Madrasa   tarhi   to rtburchak	ʻ , 2 
qavatli. Bosh	
  tarzining  	2	  qanotida   qovurg ali	ʻ  
gumbaz  	
va	  minoralar  	joylashgan.	  Peshtoq  
ravog i	
ʻ  	ichkarisidagi	  koshinkori   bezak  	orasida 
qora	
  zaminli   koshinga  	oq	  harflar  	bilan	  me mor	ʼ  
Abdujabbor   nomi  	
yozilgan.	  Qanoslaridagi
 	
qizg ish	 	ʻ zarhal  	tusli	  sher  	oq	  ohuni  	quvmoqda. 
Quyosh bodomqovoq, qiyiq ko zli qilib	
 	ʻ
tasvirlanib , yuzi zarhal tusli yog du bilan	
 	ʻ
hoshiya langan                 Davlat qo shbegi madrasasi 1813-yilda 	ʻ
Buxoro   amirligida  	
hukmronlik qilgan	 
Amir  Haydar  	
davrida, Davlat qo shbegi 	ʻ
tomonidan bunyod etilgan. Mazkur oliy 
o quv yurti manbalarda Muhammad 	
ʻ
Sharifboy madrasasi sifatida ham tilga 
olingan.	
  Abu  Tohirxoja  	o zining	 	ʻ
Samariya  	
asarida madrasa to g risida 	ʻ ʻ
quyidagi ma lumot yozib 	
ʼ
qoldirgan:	
  "Zinalar etagida, kun chiqar 
tomonda (katta darvoza va 
miyonsaroydan o tkach, o ng tomonda) 	
ʻ ʻ
bir madrasa bor. Uni davlat tayanchi va 
sulton noibi, samarqandlik shavkatli 
Davlat qo shbegi mo minlar amiri 	
ʻ ʻ
Sayyid Amir Haydar saltanati chog ida 	
ʻ
hijriy 1228-yili (1813) qurdirgan. 
Madrasaning eshigining yonida, shimol 
tomonda madrasa egasi Samarqand 
hokimining o g li marhum Muhammad 	
ʻ ʻ
Sharifboyning qabri bor"                 Feruzshoh madrasasi XIV asr oxiri—
XV asr birinchi yarmida 
Samarqandda   Temuriylar   sulolasi
 	
davrida Jaloliddin Feruzshoh 
tomonidan bunyod etilgan. 
Tadqiqotchi olim	
 Abdusattor  
Jumanazar  	
ushbu madrasaga oid bir 
qator vaqf hujjatlari va manbalarni 
o rgangan bo lib, madrasa bilan 	
ʻ ʻ
bog liq ma lumotlar keltirgan. 	
ʻ ʼ
Mazkur madrasaga oid ma lumotlar 	
ʼ
Xoja Ahror Valiy madrasa vaqf 
hujjatidan topilgan. Ushbu dargoh 
Darbi Aliya (Aliya qapug i) 	
ʻ
ko chasida joylashgan bo lgan. 	
ʻ ʻ
Mazkur madrasaga oid ma lumotlar	
 	ʼ
V.	
 L .	  Vyatkin  	va	  M.	 E.	 Masson
 	
tadqiqotlarida ham uchraydi                                  Xoja Ahror majmuasi  —	  Samarqand  	atrofidagi	 
me moriy	
ʼ   yodgorlik  	( 15 — 20-a .lar);	  Samarqand 
tumanidagi  	
Ulug bek	 	ʻ qishlog i	ʻ  	hududida.	  Xoja   Axror  
qabri  	
yaqinida turli davrlarda bunyod etilgan	  Nodir  
Devonbegi   madrasasi , ikki	
  ayvon ,	  masjid ,	  minora
 	
hamda hovuzli	  hovlidan  	iborat majmua. Majmuaning 
markazi 8 yoqli	
  hovuz , uning	  jan.da  	Xoja Axrorning 
oq	
  marmarli   qabrtoshi  	bor, qabrtoshiga	  arab   yozuvida  
husnixat  	
bilan	  marsiya  	yozilgan. Shimolida Nodir 
Devonbegi madrasasi,
  to rtburchak	ʻ  	hovlining atrofida	 
hujralar  	
joylashgan; hovlining	  g arbida	ʻ  	ayvon bor,	 
bezaklari   17-asrga  	
xos, marmar	  kursili   ustunlar  
boshasi   muqarnasli ,	
  shifti  	3 qismga bo linib, 	ʻ
yulduzsimon shakldagi	
  hovuzaklar  	ishlangan. Ikkinchi 
murabba	
  tarxli  	ayvonning	  sharqiy  	tomoni ochiq, 
qolgan uch tomoni kalin	
  devor  	bilan o ralgan, 	ʻ
devorlariga chuqur	
  ravoqlar  	ishlangan; yon tomonidan 
masjidga kiriladi. Masjid	
  sinchli   bino  	bo lib,	 	ʻ to g ri	ʻ ʻ  
to rtburchak	
ʻ  	tarxli,	  yog och	ʻ  	ustun to sinli, shifti	 	ʻ
vassali , nafis naqshlar bilan serhasham bezatilgan .                 Bibixonim madrasasi  Bibixonim   jome  
masjidining  	
kirish	  peshtog i	ʻ  	qarshisida 
joylashgan. Lekin jome masjididan 
oldin	
  qurilgan .	  Saroy   tarixchisi
 	
G iyosiddin Alining "Amir Temur 	ʻ
1399-yil 10-mayda madrasada to xtab 	
ʻ
o tganligi" haqidagi ma lumoti shundan 	
ʻ ʼ
dalolat beradi. Tarixnavis	
  Fasih   Havofiy
 	
( 1375 —	  1442 ) ta kidlashicha, Amir 	ʼ
Temur jome masjidi qurilishini kelib 
ko rarkan,	
 	ʻ me moriy	ʼ  	majmuada	 
mutanosiblik  	
buzilganligi—Madrasa 
peshtog i va	
 	ʻ ayvoni  	jome masjidga 
nisbatan balandroq va qiyaroq bo lib 	
ʻ
qolganligi uchun darg azab bo ladi va	
 	ʻ ʻ
me morlar	
ʼ  	(Xoja Mahmud Dovud va 
Muhammad Jald)ni jazoladi.	
  Arxeologik
  qazishlar  	
ham shu nomutanosiblikni 
tasdiqlaydi                 Amir Haydar madrasasi 1813-yil  Buxoro  
amirligida  	
hukmronlik qilgan	  Amir  Haydar
 	
tomonidan bunyod etilgan. Madrasa 
Samarqand shahrining ichkarisida,	
 
Shayboniyxon   madrasasining  	
janubida, 
Sayyid Ahmadxoja madrasasining shimoliy 
tarafida bo lgan. Abu Tohirxoja Samariya 	
ʻ
asarida madrasani „Oliy madrasa“ sifatida 
tilga olgan va quyidagicha yozib 
qoldirgan:
  „Amir Sayyid laqabi bilan 
mashhur, sunnatlarga amal qiluvchi, 
ulamolar ustozi, mo minlar amiri hazrat 	
ʻ
Amir Haydar uning vaqfini yig ib, o sha 	
ʻ ʻ
qabrning shimolida kichik bir madrasa 
soldirdi. Hozirgi vaqtda dars o tiladi va 
ʻ
hujralarida talabalar yashaydi“ . 
Tadqiqotchi olim	
  Abdusattor   Jumanazar
 	
ushbu madrasaga oid bir qator hujjatlar va 
manbalarni o rgangan bo lib, madrasa 	
ʻ ʻ
bilan bog liq ma lumotlar keltirgan	
ʻ ʼ .                 Sayyid Ahmadxoja madrasasi  Samarqandda
 	
1637—1638-yilarda	  Buxoro   xonligida
 	
hukmronlik qilgan	  Imomqulixon  	hukronligi 
davrida Sayyid Ahmadxoja tomonidan bunyod 
etilgan. Madrasa	
  Shayboniyxon   madrasasining
 	
janub tomonida bo lgan. Madrasa 	ʻ
bunyodkorining qabri ham madrasa ichkarisida 
bo lgan. Dargoh ba zi manbalarda Turba 	
ʻ ʼ
madrasasi sifatida ham atalgan. Madrasa 
tarkibida masjid ham bo lgan. Tadqiqotchi 	
ʻ
olim	
  Abdusattor   Jumanazar  	ushbu madrasaga 
oid bir qator vaqf hujjatlari va manbalarni 
o rgangan bo lib, madrasa bilan bog liq 	
ʻ ʻ ʻ
ma lumotlar keltirgan. Madrasa hujralarida 	
ʼ
ikki nafar talaba istiqomat qilgan. Uzurli 
sabasiz 2 oyi 10 kun darsga qatnashmagan 
talabalar o qishdan chetlashtirilgan. Madrasa 	
ʻ
Sayyid Makkiyxoja madrasasi nomi bilan ham 
atalgan                 Abu Sa idxon madrasasi XVI asrda 	ʼ
shayboniylar   sulolasi  	
hukmdori Abu 
Sa idxon tomonidan bunyod etilgan. Mazkur 	
ʼ
madrasa olima	
  Mahkamoy   Tursunova
 	
tadqiqotlarida Abu Said Turkistoniy 
madrasasi deb ham tilga olingan [1]
. Abu 
Sa idxon	
 	ʼ Ko chkunchixonning	ʻ  	o g li edi. 	ʻ ʻ
Madrasani otasi Ko chkunchixon tirikligida	
 	ʻ
Ulug bek	
ʻ   madrasasining  	janub tomonida 
qurdirgan. 1533-yilda Abu Sa idxon vafot 	
ʼ
etgach, madrasa hovlisidagi dahmaga dafn 
qilingan. Abu Tohirxoja o zining Samariya 	
ʻ
asarida Abu Sa idxon dahmasi hazrati Umar 	
ʼ
masjining shimolida joylashgan bo lgan	
ʻ                 Shayboniyxon (Madrasaxon yoki Mehr 
Nigorxon) madrasasi  ( o zbekcha	ʻ
:	
  Shayboniyxon madrasasi ) —	  Samarqand
 	
shahrida 1504-yilda shayboniy hukmdor	 
Muhammad  Shayboniy  	
(1500-1510) 
homiyligida qurila boshlangan, ammo, 
bizgacha saqlanib qolmagan madrasa.
Shayboniyxonning ikki qavatli madrasasi 
noan'anaviy juft	
  qo'sh  	ko'rinishida Xoniya 
madrasasi (Mihr- Sultonxonim madrasasi) 
bilan yonma-yon bo'lib, u bilan umumiy 
monumental	
  peshtoq  	bilan birlashgan.
Madrasa XVIII asrda vayron qilingan 
bo'lib, keyinchalik	
  Amir  Shohmurod  	(1785-
1800) tomonidan qayta tiklangan                 Abdurahim Turkistoniy madrasasi XVI 
asrda  shayboniylar   sulolasi  	davrida,	 
Samarqandda  	
Abdurahim sadr ibn 
mavlona Mahmud Turkistoniy tomonidan 
bunyod etilgan. Mazkur madrasa olima	
 
Mahkamoy   Tursunova  	
tadqiqotlarida Sadr 
mavlono Abdurrahim Turkistoniy 
madrasasi deb ham tilga olingan [1]
. 
Abdurahim Turkistoniy fiqh va bir qator 
fanlar bilimdoni bo lgan. U	
 	ʻ Muhammad 
Shayboniyxon  	
davrida Samarqadda sadrlik 
vazifada faoliyat olib borgan. Tadqiqotchi 
olim	
  Abdusattor   Jumanazar  	ushbu 
madrasaga oid bir qator hujjatlar va 
manbalarni o rgangan bo lib, madrasa 	
ʻ ʻ
bilan bog liq ma lumotlar keltirgan. 	
ʻ ʼ
Jumladan madrasa to g risida	
 	ʻ ʻ Mehr  
Sultonxonim   madrasasi  	
vafq hujjatida 
ma lumotlar mavjud. Madrasa XVI asr 	
ʼ
boshlarida bunyod etilganA                 Shukurboy inoq madrasasi XVII 
asrning birinchi yarmida  Samarqandda
 	
bunyod etilgan bo lib, 11 hujrali 	ʻ
bo lgan	
ʻ [1]
. Madrasada 1 nafar mudarris 
talabalarga dars o tgan. Dargohda 1 	
ʻ
nafar sartarosh, 1 nafar farrosh, 1 nafar 
meshkobchi faoliyat ko rsatgan. 	
ʻ
Mazkur madrasada 22 nafar talaba 
tahsil olgan. Tadqiqotchi olim	
 
Abdusattor   Jumanazar  	
ushbu 
madrasaga oid bir qator vaqf hujjatlari 
va manbalarni o rgangan bo lib, 	
ʻ ʻ
madrasa bilan bog liq ma lumotlar 	
ʻ ʼ
keltirgan. Shukurboy inoq 
madrasasining vaqf hujjatlari mavjud. 
Madrasa 2-darajali oliy toifali o quv 	
ʻ
dargohlaridan biri hisoblanadi. 
Shukurboy inoq XVII asrning birinchi 
yarmida	
  Imomqulixon  	davrida	  Buxoro  
xonligi  	
saroyida xizmat qilgan .                 Aliobod (G azira) madrasasi 	ʻ Katta  So g d	ʻ ʻ  
tumanidagi  	
eng mashhur madrasalardan biri 
bo lgan	
ʻ [1]
. Madrasa	  Yassaviya   tariqatining
 	
taniqli vakili Olim shayx Azizon tomonidan 
bunyod etilgan. Uning mozori ham shu 
yerda joylashgan bo lgan.	
 	ʻ Abu  Tohirxoja
 	
uning avlodlaridan biri bo lgan. Abu 	ʻ
Tohirxoja Olim shayx Azizon bunyod 
ettirgan masjid, madrasa va xonaqoh Sheroz 
Kabud tumaniga qarashli Aliobod mavzesida 
ekanligini yozgan. Biroq uning tuzilishi, 
hujralar va talabalar soni to g risida rus 
ʻ ʻ
ma murlari taftish qilgan hujjatlarda 	
ʼ
ma lumot ko rsatilmagan. Tadqiqotchi olim	
 	ʼ ʻ
Abdusattor   Jumanazar  	
ushbu madrasaga oid 
bir qator vaqf hujjatlari va manbalarni 
o rgangan bo lib, madrasa bilan bog liq 	
ʻ ʻ ʻ
ma lumotlar keltirgan. Ushbu madrasa uchun 	
ʼ
yer va ko plab tegirmonlar vaqf qilingan	
ʻ                 Abdujabbor miroxo r madrasasi 	ʻ Samarqandning
  Urgut   tumanida  	
bunyod etilgan [1]
. Mazkur 
madrasaga vaqf hujjatlari saqlanib qolgan.	
 
Abdusattor   Jumanazar  	
ushbu madrasaga oid bir 
qator vaqf hujjatlari va manbalarni o rgangan 	
ʻ
bo lib, madrasa bilan bog liq ma lumotlar 	
ʻ ʻ ʼ
keltirgan. Hujjat tepasiga „Vaqfiyayi masjidi 
Urgut“ deb yozilgan. Matn mahalliy qog ozda 	
ʻ
yozilgan bo lib, fors tilida nastaliq xatida 	
ʻ
yozilgan. 17 satr va sarlavhadan iborat. Hijriy 
1234-yili zulhijja oyida (1818—1819) 
Abdujabborbek valadi So fi Niyozboy 	
ʻ
Samarqandga qarashli Urgut viloyatidagi 
Kamravon guzarida nurga to la Sarmozorning 	
ʻ
g arbida ganch va pishiq g ishtdan qurilgan bir 	
ʻ ʻ
necha hujralari va darvozaxonasi bor bir 
qapug li masjid uchun ko plab mulklarni vaqf 	
ʻ ʻ
qiladi                 Orifjonboy madrasasi Qo sh hovuz guzarida ʻ
joylashgan bo lib, pishiq g ishtdan bunyod 	
ʻ ʻ
etilgan. Madrasa 30 hujradan iborat bo lgan. 	
ʻ
Unda 1 nafar mudarris 60 nafar talabaga ta lim 	
ʼ
bergan. Madrasada 1 nafar muazzin, 1 nafar 
sartarosh, 1 nafar farrosh, 1 nafar meshkobchi 
faoliyat yuritgan. Madrasa vaqfli bo lib, uning 	
ʻ
faoliyatini mudarris nazorat qilib turgan. 
Tadqiqotchi olim	
  Abdusattor   Jumanazar  	ushbu 
madrasaga oid bir qator vaqf hujjatlari va 
manbalarni o rgangan bo lib, madrasa bilan 	
ʻ ʻ
bog liq ma lumotlar keltirgan. Madrasaga oid 	
ʻ ʼ
vaqf hujjati 1893—1900-yillarga doir bo lib, 	
ʻ
Orifjonboy madrasasi vaqf hujjati sifatida 
rasmiylashtirilgan. Madrasa g arbi	
 	ʻ Mirzo  
Ulug bek	
ʻ   madrasasi  	vaqfi hisoblangan 
qadimiy g o zafurushlik do koni va hovlilar, 	
ʻ ʻ ʻ
shimoli va sharqida ko cha, janubida esa 	
ʻ
ko plab vaqf do kolari mavjud bo lgan	
ʻ ʻ ʻ .                 E’TIBORINGIZ UCHUN 
RAHMAT!!!

Mavzu:Samarqand madrasalari Reja: 1.Samarqandda bunyod etilgan madrasalar 2.Samarqandda saqlanib qolgan madrasalar 3.Ulug’bek,Sherdor vaTillakori obidalari

Madrasa  — oliy  o quv  dargohi.  Diniy  ilmlar  qatorida  matematika,  notiqlik  san ati  va   ʻ ʼ mantiq,  tilshunoslik,  huquqshunoslik,  falsafa,  kalligrafiya,  musiqa,  tibbiyot,   geografiya,  astronomiya  va  boshqa  ilmlar  bo yicha  ta lim  beriladigan  o quv  binosi.   ʻ ʼ ʻ Arab  tilidan  olingan,  dars  o tiladigan  joy.  Bu  atama  ta lim  berish  uchun  maxsus   ʻ ʼ qurilgan  o quv  binolarini  ifodalaydi. ʻ VII—VIII  asrlarda  islom  dini  ulamolari  musulmon  ilohiyoti  masalalarini  sharhlab  berib   turadigan  markaz  sifatida  arab  davlatlarida  paydo  bo lgan.  IX—XII  asrlarda  islom   ʻ diniga  e tiqod  qilinadigan  mamlakatlarda,  jumladan,  Markaziy  osiyoda  tarqaldi.   ʼ Madrasalarda  milliy  ziyolilar  tayyorlangan. Narshaxiyning "Buxoro  tarixi"  asarida   aytib  o tilgan  937-yilgi  yong inda  zarar  ko rgan  Farjak  madrasai Markaziy  Osiyodagi   ʻ ʻ ʻ dastlabki  madrasalardandir.  Madrasalarning  xon  madrasalari,  eshon  madrasalari,   xususiy  madrasalar  kabi  turlari  bo lgan.  Madrasa  muassislari  madrasani  ta minlash   ʻ ʼ uchun  maxsus  mulk  — vaqf  ajratishgan  va  bu  mulkni  boshqaruvchi  mutavvalini   tayinlashgan.  Madrasalarning  vaqf  daromadlaridan  bir  qismi  vaqf  mulkini  saklab   turish,  madrasa  binosini  ta mirlash  uchun  ajratilgan,  ma lum  qismi  mutavvali,   ʼ ʼ mudarrislar,  talabalar,  masjid  imomi,  muazzini,  sartaroshi,  farroshi  va  boshqa   xizmatchilarga  berilgan

Madrasa nomi Qurilgan vaqti Manzili Sherdor madrasasi XVII asr Samarqand viloyati,Samarqand shahri Tillakori madrasasi XVII asr Samarqand viloyati,Samarqand shahri Nodir devonbegi madrasasi 1630/31-yil Samarqand viloyati,Samarqand shahri Madrasa ( Ruhobod majmuasi ) Samarqand viloyati,Samarqand shahri Usmatboy madrasasi XVIII—XIX asrlar Samarqand viloyati,Samarqand shahri Madrasai Safed  qoldiqlari XIX—XX asrlar Samarqand viloyati,Samarqand shahri Madrasa (Dari Zanjir majmui ) XIX—XX asrlar Samarqand viloyati,Samarqand shahri Yusufboy mahallasidagi madrasa xujralari XIX—XX asrlar Samarqand viloyati,Samarqand shahri Xo jaʻ Bobo madrasasi  (Panjob) XIX—XX asrlar Samarqand viloyati,Samarqand shahri

Qadimdan madrasalar 2turda moslashtirilib qurilgan;madras va masjid.Samarqand shahridagi Sherdor va shahar chetidagi Nodir devonbegi madrasalari faqat o’quv maskani sifatida,Ulug’bek vaTillakori madrasalari esa masjidli madrasalar sifatida qurilgan. Ular bir vaqtning o’zida ham ibodat qilish, ham ilm olish mumkin bo’lgan e’tiqod va ziyo maskani bo’lgan.Mirzo Ulug’bek, Shayboniyhon, Yalangto’sh Bahodir va Amir Haydar kabi hukmdorlar qurdirgan madrasalar “oliy madrasa” deb atalgan .

Ulugbek madrasasi - Samarqanddagi me moriy ʼ yodgorlik ( 1417 — 22 ). Registon ansamblining g arbida ʻ joylashgan. 2 qavatli, to g ri ʻ ʻ to rtburchak ʻ tarxli (56×81 m). Bosh tarzi maydonga qaragan, mahobatli peshtoq mujassamotida keng toqili ravoq ( bal. 16,5 m), uning 2 yonida guldastalar (bal. 32 m) bor. Ravoq tepasidagi yulduzli osmon aks etgan qanos bezaklari o ziga xosdir. Guldasta tepasi ʻ muqarnas , sharafalar bilan yakunlangan. Peshtoq ravog i cheti ʻ morpech shaklida, tokchasidagi namoyonlar o ziga xos uslubda ʻ pardozlangan