X I X asr rus olimlari Turk ist onda RE JA: 1) Kirish 2) Turkiston hududiga uyushtirilgan dastlabki ekspeditsiyalar 3) Ekspeditsiya oqibat va natijalari 4) Xulosa

O`rta Osiyo xonliklari Rossiya imperiyasi bilan har vaqt yaxshi diplomatic aloqalarni olib borgan. Tovar-mahsulot ayirboshlash keng ko`lamda amalga oshirilgan.XIX asrdan boshlab Rossiya imperiyasi xonliklarga nisbattan qiziqishi anchayin oshib bir necha ekspeditsiyalar amalga oshirildi.Bu ekspeditsiyalarning asosiy maqsadi O`rta Osiyo hududini har tomonlama o`rganish edi. Va shuningdek, imperiya bu hududlarga paxta bazasi sifatida qarar edi

Tabiiy boyliklari, madaniy merosi g'oyat boy bo'lgan vakam tekshirilgan ushbu o'lka rus ziyolilarining taraqqiyparvar qismini juda qiziqtirardi. Mashhur rus zoologi, zoogeografi vasayyohi, darvinizmning e'tiqodli tarafdorlaridan bo'lgan N.A. Severtsov (1827 — 1886) Turkistonning ko'p joylarini fizik- geografik jihatdan o'rganishda, jumladan, Pomir tizma tog'larining orografiyasini o'rganishda ko'p mehnat va kuch sarf qildi. N. A. Severtsov sayohati vaqtida zoologiya, botanika, mineralogiya vapaleontologiyaga oid juda qimmatli kollektsiyalar to'pladi.

o Rus tabiatshunosi va sayyohi A. P. Fedchenko (1844—1873) Turkiston tabiatini o'rganishda katta rol’ o'ynadi. U Farg'ona vodiysi bilan Oloyni birinchi marta tekshirib chiqdi; Oloy orqasidagi tizma tog'lar va uning eng baland cho'qqioini ochish sharafi ham unga nasib bo'lgan, u Zarafshon vodiysi bilan Qizilqumni ham tekshirib chiqqan

Mashhur rus geografi P. P. Semyonov-Tyan’shanskiy (1827— 1914) O'rta Osiyo, ayniqsa Tyanshan’ tizma tog'larining geografik o'rganilishiga asos soldi. Uning to'plagan ma'lumotlari asosida Tyanshanda Al’p muzliklari mavjudligi masalasi ijobiy hal qilindi, nemis geografi Gumbol’dtning Tyanshandagi vulqon hodisalari h,aqidagi fikrlari rad qilindi. Tyanshanni tekshirish rus geografiya fanining eng muhim xizmatlaridan biridir.