logo

XIX asrning ikkinchi yarmi XX asr boshida Rossiya imperiyasining Sirdaryo viloyatiga aholini ko’chirish siyosati va uning oqibatlari

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

450.474609375 KB
MAVZU: XIX asrning ikkinchi yarmi XX asr 
boshida Rossiya imperiyasining Sirdaryo viloyatiga 
aholini ko’chirish siyosati va uning oqibatlari 
KIRISH 3-13  
     
I-BOB.   ROSSIYA IMPERIYASINING SIRDARYO VILOYATINING MUSTAMLAKAGA AYLANTIRILISHI VA AHOLINI 
KO’CHIRISH SIYOSATINING ROLI VA DASTLABKI DAVRDAGI MOHIYATINING XUSUSIYATLARI .
        
     
I.
1 . 
  Rossiya imperiyasining Sirdaryo viloyatidagi strategik maqsadlari  1 4 - 16
I.2. 
  Rossiya  imperiyasining  Sirdaryo  viloyatiga  aholini  ko’chirish  siyosatining  bosqichlari  va  uning  mustamlakachilik 
mohiyati  16-20
     
II-BOB.
  ROSSIYA IMPERIYASI TOMONIDAN AHOLINI KO’CHIRISH SIYOSATINING ISHLAB CHIQILISHI VA 
AMALGA OSHIRILISHI (XIX ASR IKKINCHI YARMI).    
     
II.1.  Chor Rossiyasining Sirdaryo viloyatiga aholining ko’chiruvchilik siyosatining dastlabki davrdagi xususiyatlari  21-31
II.2.  Rossiyadan  aholining  Sirdaryo  viloyatiga  ko’chirish  munosabati  bilan  ijtimoiy  sohada  va  soliq  tizimida  sodir  bo’lgan 
o’zgarishlar 31-46
     
III-BOB. ROSSIYA IMPERIYASINING SIRDARYO VILOYATIGA AHOLINI KO’CHIRISH SIYOSATINING AVJ 
OLDIRILISHI: SABABLARI, MOHIYATI VA OQIBATLARI (XX ASR BOSHLARI).  
     
III.1.  Rossiya  imperiyasi  tomonidan  aholini  Sirdaryo  viloyatiga  ko’chirish  siyosatining  ommaviy  tus  olish  sabablari  va  buyuk 
davlatchilik mohiyati 47-53
III.2.  Ko’chiruvchilik siyosatining Sirdaryo viloyati tub xalqlarining siyosiy, fuqarolik ahvoliga ta’siri  53-61
 
IiI.3. Rossiya  imperiyasining  ko’chiruvchilik  siyosatining  Sirdaryo  viloyati  tub  aholisining  iqtisodiy-ijtimoiy  va  madaniy 
hayotiga ta’siri 61-73  
XULOSA 74-80
     
FOYDALANILGAN MANBA VA ADABIYOTLAR RO’YXATI. 81-84
   
FOYDALANILGAN MANBA VA ADABIYOTLAR RO’YXATI 75-80
     
80-87 Magistrlik dissertasiyasi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi. 
Shu bois,	 Rossiya	 chorizmi	 va	 mustamlaka	  ma'muriyatining	  
Turkistonga,	
 jumladan	  Sirdaryo	 viloyatiga	  aholini	  ko'chirish	  
siyosatining	
  mohiyatini	  va	  oqibatlarini	 o'rganishning	  dolzarbligini	 
mavjud	
  va	  paydo	  bo'layotgan	  etnik-siyosiy,	  etnik-ijtimoiy	 
muammolarni,	
  davlatlararo	  munosabatlar	  masalalarini	 barcha	 
tomonlarga	
  maqbul	  tarzda	 hal	 etish	  bilan	  bir	  qatorda	  mintaqa	   
tarixshunosligidagi	
  bo'sh	  sahifalarni	  to'ldirish	 yoki	  soxtalashtirilgan	 
voqealarni	
   to'g'ri	  va	  asosli	  ta'riflash	  uchun	  foydali	  bo'lgan	 ilmiy	  
xulosalar,	
 saboqlar	  chiqarish	  zarurligini	  ham	  taqozo	  etmoqda.	 
Bu  hol  avvalo  chorizmning   aholini ko'chirish  siyosati  O'rta  Osiyo  jumladan  
Sirdaryo viloyati  mintaqasini   mustamlakaga  aylantirish  strategiyasining  qoq  
markazida    turganligi   bilan   bog'liq.  Chorizmning aholini  ko'chirish   siyosati  
mafkurasi  va  amaliyotining  keng  doiradagi   masalalarini maxsus   tanqidiy-
tahliliy  tekshirish:  birinchidan,  ko'chirib  kelganlarning  ko'p sonli armiyasi  
timsolida  mustamlaka   rejimining  ijtimoiy  tayanchini   shakllantirish  va 
mustahkamlash   mexanizmlarini   to'laroq  tushunib  olishga, ikkinchidan,  aholini  
ko'chirish siyosatining  uzoq  muddat  ta'sir  o'tkazuvchi  oqibatlari,  jumladan,  
uning   milliy, demografik tomonlari   xususidagi  bilimlarni chuqurlashtirishga   
xizmat  qiladi.  Tadqiqot obyekti :   Mavzuning ob’ekti	  Rossiya	 imperiyasining	 
Sirdaryo	
 viloyatiga	 aholini	 ko’chirish	 siyosati	 va	 uning	 oqibatlari.
Tadqiqot predmeti :   Sirdaryo	
 viloyatiga	 aholini	 ko’chirish	 
siyosatini,uning	
 ijtimoiy,siyosiy,iqtisodiy,madaniy	 va	 ma’naviy	 
oqibatlarini	
 izchil	 o’rganish	 va	 tahlil	 etish	 mavzuning	 predmetini	 tashkil	 
etadi.
Tadqiqotning maqsadi :   Qo'yilgan	
 maqsadga	 ko'ra	 qo'yidagi	 
masalalarni	
  hal	 qilish	  nazarda	 tutildi:
-Chorizmning	
 aholini	 ko'chirish	  siyosati	  mafkurasi	  va	 uning	 Sirdaryo	 
viloyatini	
 mustamlakaga	 aylantirishdagi	  o'rnini	 belgilash;
-Zamonaviy	
 tarixiy	 tafakkur	  nuqtai	 nazaridan	 Rossiyadan	  aholini	 
ko'chirish	
  harakatining	 shart-sharoitlarini	  tavsiflash;
¬-Ko'chirib	
 keltirilganlarning	  ijtimoiy	 tarkibini	 aniqlash;
-	
 Sirdaryo	 viloyatini	  mustamlakaga	  aylantirishning	  boshlang'ich	 
davrida	
 metropoliyadan	 nasroniy	 aholi	  vakillarini	 ko'chirishning	 o'ziga	 
xos	
  taraflari	  va	 usullarini	 ko'rsatish; Tadqiqotning vazifalari: 
- Sirdaryo	 viloyatidagi	 rossiyalik	 ko'chkinlarni	 joylashtirish	  
jarayonlari	
 va	  ularning	 turmushini	 yoritib	 berish;
-Chorizmning	
 Sirdaryo	 viloyatidagi	 ko'chiruvchilik	   
siyosatining	
 ijtimoiy-iqtisodiy	 oqibatlarini	 mahalliy	  aholining	 
soliq	
 tizimida	 yuz	 bergan	  o'zgarishlarini	  hisobga	 olgan	 holda	 
ochib	
 berish;
-Ko'chiruvchilik	
  siyosatining	 Sirdaryo	 viloyati	  milliy	 
demografik	
  tuzilishiga	 ta'siri	 harakterini	  ta'riflash;
-Ko'chiruvchilik	
  harakatining	 Sirdaryo	 viloyati	 xalqlari	  
siyosiy	
 va	 madaniy	  hayotiga	  ta'siri	 dialektikasidagi	  manfiy	  
va	
 musbat	  taraflarini	  aniqlash; Dissertasiyaning  ilmiy  yangiligi.   Ishning  ilmiy	 yangiligining	 sezilarli	 belgisi	 muammoning	 kam	 yoritilgan	 
qirralarini,	
 	ayniqsa,	 	ko'chiruvchilik	 	siyosatining	 	 	tub	 	joy	 	aholisi	 	ijtimoiy-iqtisodiy	 	ahvoli	 	va	 	hayotiga	 	 	ta'siri	 
masalalarining	
 	 	ochib	 	berilishidir.	 	Ilmiy	 	yangilikning	 	boshqa	 	bir	 	ko'rsatkichi	 	 	dissertatsiyada	 	 	tahlil	 	etilgan	 
jarayonlarning	
 	 	O'zbekiston	 	xalqi	 	milliy	 	manfaatlariga,	 	 	uning	 	mentaliteti	 	va	 	tarixiy	 	rivojlanishining	 	ob'ektiv	 
ehtiyojlariga	
 mos	 keluvchi	 yondashuvlar	 bilan	 qarab	  chiqilganligidir.  
Tadqiqotning  asosiy  masala lari  va  farazlari .   Tadqiqotning  nazariy-uslubiy  asosi  sifatida    ilmiy  bilishning 
umumjahon tamoyillari va milliy mafkura falsafasiga xizmat qiladi. Ishda o'rganilayotgan masalalarni yangicha tarixiy 
tafakkurning  kontseptual  pozitsiyalari  nuqtai  nazaridan  turib  fikrlash    hamda  tarixiy    hodisalar  va  ularni  ilmiy 
baholashda  haqqoniyatga  tayanish,  ularni  ma'naviy-  milliy  tiklanish  manfaatlaridan  kelib  chiqib  talqin  qilishga 
printsipal ahamiyat beriladi.  Tadqiqot mavzusi b oʻ yicha adabiyotlar sharhi  (tahlili)
FOYDALANILGAN MANBA VA ADABIYOTLAR RO’YXATI:
 
МА NBALAR :
 
1.  Проект всеподданейщего отчет генерал-адьютанта К.П.Кауфмана по гражданскому управлению и 
устройству в областях Туркестанского генерал-губернаторства 7-ноября 1867-25 марта 1881 гг.- 
Спб.,1885;
2. Обзоры Самаркандской области за 1885-1913 гг.-Т.,1886- до  1916; Обзоры Самаркандской области 
за 1888-1910 гг.- Самарканд-Тошкент,1888-1912 гг; Обзоры Ферганской области за 1889-1913 гг.- 
Новый Маргилан, 1889-1916. 
3 . Голость.-1879; Новости.-1886; Туркестанские ведомость-1897-1908 и др.  
4 .Проект положения об управлении в Семиреченской и Сырдарьинской областях.- СПб.,1867. 
5 . Гинзбург А.И. Русское население в Туркестане, 
6 . Кауфман К.П. Проект всеподданнейшего отчета генерал-адъютанта К.П. фон Кауфмана 1-го по 
гражданскому управлению и устройству в областях Туркестанского генерал-губернаторства. 7 ноября 
1867 – 25 марта 1881 гг. – СПб.,, С.157-158.  FOYDALANILGAN MANBA VA ADABIYOTLAR RO’YXATI:
 
1.  Мусаев	 Н.	 Туркистонда	 капиталистик	 ишлаб	 чи қ ариш	 муносабатларини	 
пайдо	
 б ў лиши.	 ( XIX  	асрнинг	 охири	 –	  XX  	аср	 боши).Т.,1995;	  
2.  	
Гинзбург	 А.И.	 Русский	 население	 в	 Туркестане.-М.,1991
3.	
 O'zbekiston	 mustaqilligi	 uchun	 kurashlarining	 tarixi	 (Miloddan	 oldingi	 
asrlardan	
 to	 1991	 yil	 31	 avgustgacha).T.:	  Sharq.	 2001;	   Ziyoev	 X.	 Tarix	 
shohidligi	
 va	 saboqlari:	 Chorizm	 va	 sovet	 mustamlakachiligi	 davrida	 
O'zbekiston	
 milliy	 boyliklarining	 o'zlashtirilishi.T.:	 Sharq.2001;	   
4.	
 G'offorov	 SH.	 Tarix	 va	 taqdir;	 Rossiya	 imperiyasidan	 Turkistonga	 
ko'chirilganlar	
 (XIX	 asrning	 ikkinchi	 yarmi	 –	 XX	 asr	 boshlarida).T.,	 “Fan”-
2006; 1. Обзоры Сырдарьинской, Самаркандской областей за 1910 год, 
2 . Фомченко А.П. Русские поселения в Туркестанском крае, 
3. Гирс Ф.К. Отчет о состоянии Туркестанского края. – СПб., 1883.
4 . Гартвельд В.Н. Путевые очерки Туркестана. – М., 1914.
5 . Знаменский Н.И. Участие Н.И. Ильминского в деле инородческого 
образования в Туркестанском крае. – Казань., 1900, 
6 . Наливкин В.П. Туземцы раньше и теперь. – Ташкент, 1913. 
7 . Бендриков К.Е. Очерки по истории народного образования в Туркестане, 
8. «Samarqand» gazetasining 1913-yil iyul-sentyabr sonlari.9 . Журн. «Наука и 
просвещение». – Ташкент, 1922, №2. 
    Хўжаликлар сони дон экиладиган ер 
майдони (дес.) Бир хўжаликка тўђри келадиган ер 
майдони (дес.)
 
1910 1911
Рус крестьянлари 
Маќаллий деќљонлар 7360
263235 57660
104995 7,1
3,2 7,8
3,41910-1911-Yillarda 	Sirdaryo	 	viloyati	 
misolida Уездлар 1 хўжаликнинг умумий ер майдони (дес.)
1910 йил  1911 йил 
Тошкент
Чимкент
Авлиёота
Перовск 11,9
5,6
6,8
1,7 9,0
8,2
7,4
1,6
Жами область бўйича  7,1 7,81910-1911 -yillarda   rus   dehqonlari   mahalliy   dehqonlarga   qaraganda  
ancha   ko’p   ekin   maydonlariga   ega   bo’lganligi   Sirdaryo   viloyati  
uyezdlari   misolida   ko’rish mumkin. Sirdayo viloyati  	1916 -yil  	1 -yanvarigacha   tashkil   qilingan   rus  
posyolkalari   va   ulardagi   aholining   soni   haqida   quyidagi  
raqamlardan   tasavvur   etish   mumkin .	
 
Уездлар посёлкалар сони Хўжаликлар сони Улардаги аҳолининг сони
Сирдарё области (Казалинск уездида фа қ ат балиқчилар ва темирйўлчилар посёлкалари бўлган)
Тошкент 
Чимкент (Черняево)
Авлиёота 
Перов  30
69
84
7 1571
3750
5233
294 9520
22015
32599
1615
Жами:  190 10848 65749 Sirdayo 	viloyatiga	 	aholini	 	ko’chirish	 	siyosati
•
Bu	
 davrda	 ayniqsa	 Farg’ona	 va	 Sirdaryo	 viloyatlarida	 ko'chirib	 keltirilganlar	 soni	 
jadal	
 ko'payib	 bordi.	 O'shanda	 Sirdaryo	 viloyatida	 48	 rus	 qishlog’i	 barpo	 bo'ldi,	 
shundan	
 17	 tasi	 1891-1892-yillarga	 to'g’ri	 keladi.	 Bundan	 keyingi	 15	 yil	 davomida	 
ko'chkinlarning	
 qishloqlari	 Farg’ona	 viloyatida	 60	 dan,	 Samarqand	 viloyatida	 –	 14	 
dan,	
 Sirdaryo	 viloyatida	 147	 tadan	 ziyodni	 tashkil	 etdi.	 Umuman	 olganda,	 XX	 asr	 
boshida	
 o'lkaning	 tog’-kon	 sanoatida	 band	 bo'lganlarning	 soni	 8	 ming	 kishidan	 
ortiq	
 bo'lib,	 bu	 sanoatning	 eng	 yirik	 tarmog’i	 –	 paxtachilikdagidan	 2,5-3	 ming	 
kishiga	
 kam	 edi.	 Qishloq	 xo'jalik	 mahsulotlari,	 mineral	 xom	 ashyo,	 neft	 
mahsulotlarini	
 ishlab	 chiqarish,	 ularni	 Rossiyaga	 tashib	 ketish	 hamda	 
metropoliyadan	
 Sirdaryo	 viloyatiga	 qishloq	 xo'jalik	 mehnati	 qurollari,	 xo'jalik	 
anjomlari,	
 kiyim-kechak,	 poyabzal,	 boshqa	 iste'mol	 mollarini	 keltirish	 ko'payib	 
borayotgan	
 sharoitda	 o'lka	 ma'muriyati	 Rossiya	 buyumlariga	 mahalliy	 an'anaviy	 
hunarmandlik	
 ishlab	 chiqarishining	 raqobatini	 bosish	 uchun	 ko'p	 choralar	 ko'rdi.	  Sirdaryo 	viloyatiga	 	aholini	 	ko’chirish	 	siyosati
•
Ular	
 o'lkada	 qanchalik	 mustamlakachilarcha	 ish	 olib	 borganliklari	 to'g’risida	 
masalan,	
 sibirlik	 savdogarlardan	 birining	 sobiq	 xodimi	 –	 N.	 Ivanovning	 
faoliyati	
 guvohlik	 beradi.	 U	 Kazalinskda	 1865-yilda,	 yonida	 3-4	 ming	 so'm	 
bilan	
 paydo	 bo'lgandi.	 Ishni	 rus	 qo'shinlari	   garnizoni	 uchun	 oziq-ovqat,	 
yem-xashakni	
 chayqov	 bahosida	 yetkazib	 berishdan	 hamda	 aroq,	 vino	 
sotishdan	
 boshlab,	 8	 yil	 ichida	 100	 ming	 so'm	 kapital	 egasiga	 aylandi.	 1879	 
yilda	
 N.	 Ivanov	 Sirdaryo	 viloyatidan	 Yettisuv	 viloyatiga	 ko'chib	 o'tib	 , 
Turkistonda	
 ishlab	 turgan	 banklar	 vositachiligida	 Chimkent	 uyezdida	 paxtani	 
ulgurji	
 sotib	 olishni,	 Toshkentda	 tamaki	 mahsulotlarini	 ishlab	 chiqarishni	 
to'la	
 ravishda	 monopoliyaga	 aylantirib	 oldi,	 shuningdek	 Toshkent,	 Verniy,	 
Pishpak,	
 Avliyoota,	 Kazalinskda,	 boshqa	 ba'zi	 shaharlarda	 pivo	 zavodlarini	 
qurdi,	
 Xo'jand	 yaqinida	 ko'mir	 konlarini	 sotib	 oldi.	  Sirdaryo 	viloyatiga	 	aholini	 	ko’chirish	 	siyosati.
•
Shunday	
 bo'lsa-da,	 imperiya	 hukumati	 mennonitlarga	 (nemislarni	 bir	 
diniy	
 ayirmachi	 oqimi)	 joylashishda	 ancha	 yengil	 sharoit	 yaratib	 
berilishini	
 va'da	 qilib,	 Sirdaryo	 viloyatiga	 ko'chishni	 taklif	 qilgan.	 
Shundan	
 keyin,	 1879-1882-yillarda	 yuzlab	 nemis	 oilalari	 bu	 o'lkaga	 
ko'chib	
 kela	 boshladi.	 1882-yilda	 Sirdaryo	 viloyatining	 Avliyoota	 
uyezdida	
 7	 nemis	 qishlog’i	 bo'lib,	 aholisi	 1400	 kishidan	 oshiq	 edi.	 
Biroq,	
 mennonitlar	 jamoalarining	 katta	 qismi	 chorizm	 va	 
mustamlakachi	
 ma'muriyati	 tomonidan	 Buxoro	 amirligidan	 (Zirabuloq,	 
Kattaqo'rg’on),	
 Xiva	 xonligidan	 (Amudaryoning	 o'ng	 sohili)	 tortib	 
olingan	
 hududlargagina	 emas,	 balki	 Rossiya	 imperiyasiga	 qaram	 ushbu	 
davlatlar	
 tasarrufidagi	 yerlariga	 ham	 ko'chishga	 majbur	 etildi.	  Sirdaryo 	viloyatiga	 	aholini	 	ko’chirish	 	siyosati
•
Qat'iy	
 qoidalar	 va	 mahalliy	 aholini	 ko'chib	 kelayotganlarning	 zulmidan	 
himoyalash	
 choralari	 bo'lmagan	 sharoitda	 1864-1881-yillarda	 
Yettisuvga	
 deyarli	 40	 ming	 kazaklar	 va	 rus	 krestyanlari	 ,1865-1881-
yillarda	
 Sirdaryo,	 Farg’ona	 viloyatlariga,	 Zarafshon	 okrugiga	 va	 
Amudaryo	
 bo'limiga	 95	 mingdan	 ko'proq	 rus	 krestyanlari	 va	 shahar	 
kambag’allari	
 ko'chib	 kelishdi.	 Undan	 tashqari,	 o'lkada	 50	 mingdan	 
ortiq	
 askarlar	 joylashgan	 edi,	 shulardan	 15	 ming	 kishi	 Kaspiyorti	 
viloyatida	
 va	 Chorjo'yda,	 yangi	 Buxoroda	 edi.	 Rossiyadan	 ko'chirib	 
keltirilganlarning	
 deyarli	 hammasi,	 ba'zi	 istisnolar	 bilan,	 tub	 aholiga,	 
ayniqsa,	
 qishloq	 aholisiga	 nisbatan	 buyuk	 davlatchilik-shovinistik	 
munosabatda	
 va	 jangarilik	 kayfiyatida	 edi.	    Sirdaryo 	viloyatiga	 	aholini	 	ko’chirish	 	siyosati
•
Masalan,	
 o'zboshimchalik	 bilan	 ko'chib	 kelgan	 krestyanlar	 
aynan	
 shunday	 yo'l	 bilan	 joylashishga	 intilishgan,	 ma'muriyat	 
esa	
 bunga	 deyarli	 qarshilik	 qilmagan.	 Misol	 uchun	 aytish	 
mumkinki,	
 1889-1891-yillarda	 tegishli	 ruxsatnoma	 bilan	 
ko'chib	
 kelgan	 17289	 oiladan	 tashqari,	 11622	 oila	 hech	 qanday	 
ruxsatnomalarsiz	
 ko'chib	 kelgan.	  Bunday	 hollar	 keyin	 ham	 ko'p	 
bo'lgan.	
 Shuning	 uchun	 ba'zi	 yillarda	 o'zboshimchalik	 bilan	 
tashkiliy	
 ravishda	 ko'chib	 kelgan	 krestyanlar	 birdaniga	 17	 
(Sirdaryo	
 viloyati),	 boshqa	 viloyatlarda	 20-36	 (Yettisuv,	 
Kaspiyorti	
 viloyatlari)	 rus	 qishloqlarni	 barpo	 etishgan   .  Sirdaryo 	viloyatiga	 	aholini	 	ko’chirish	 	siyosati.
•
1917-yilga	
 kelib	 o'lkada	 rasman	 ish	 olib	 borayotgan	 yangi	 usul	 maktablari	 100	 dan	 
ortiq	
 edi,	 deb	 qayd	 qilish	 mumkin.	 Shuningdek,	 doimiy	 ravishda	 o'sib	 borgan.	 
Mustamlakachi	
 ma'muriyat	 yangi	 usul	 maktablarini	 to'la	 aniqlashga	 va	 nazorat	 
qilishga	
 erisha	 olmagan.	 Chunonchi,	 Farg’ona	 viloyatida	 55	 dan	 ziyod	 (faqat	 
Andijon	
 va	 Qo'qonning	 o'zida	 33	 maktab),	 Samarqandda	 –	 5,	 Sirdaryoda	 –	 40,	 
Yettisuvda	
 –	 18,	 Kaspiyortida	 –	 4	 ta	 shunday	 maktab	 bo'lgan.	 Toshkentdan	 tashqari	 
barcha	
 shaharlarda	 esa	 eng	 yaxshi	 madrasalar	 binolari	 maxfiy	 ravishda	 kazarma	 va	 
harbiy	
 omborlarga	 aylantirildi;	 islomga	 va	 musulmon	 muassasalariga	 bepisand	 
munosabatda	
 bo'lish	 yo'lini	 rasmiy	 ravishda	 e'lon	 qilgan	 mustamlakachi	 ma'muriyat	 
aslida	
 vaqf	 mulkini	 musodara	 etish	 orqali	 masjid,	 maktab	 va	 madrasalarni	 moddiy	 
mablag’dan	
 mahrum	 etdi,	 shuningdek	 o'zlari	 uchun	 ma'qul	 bo'lmagan	 
ruhoniylarning	
 ta'sirini	 kesishga,	 bir	 qancha	 taniqli	 muftiylar,	 qozilar,	 biylarni	 
ko'pini	
 o'z	 tomoniga	 og’dirib,	  musulmon	 o'quv	 yurtlari	 faoliyatini	 cheklab,	 ularning	 
o'quv	
 dasturiga	 rus	 tili,	 Rossiya	 tarixini,	 geografiyasini,	 maktablarda	 esa	 
Rossiyaning	
 madhiyasini	 ham	 kiritishga	 urindi  	  Rossiya imperiyasi	 tomonidan	 O’rta	 Osiyoni	 bosib	 olinishi.

MAVZU: XIX asrning ikkinchi yarmi XX asr boshida Rossiya imperiyasining Sirdaryo viloyatiga aholini ko’chirish siyosati va uning oqibatlari

KIRISH 3-13         I-BOB. ROSSIYA IMPERIYASINING SIRDARYO VILOYATINING MUSTAMLAKAGA AYLANTIRILISHI VA AHOLINI KO’CHIRISH SIYOSATINING ROLI VA DASTLABKI DAVRDAGI MOHIYATINING XUSUSIYATLARI .         I. 1 .   Rossiya imperiyasining Sirdaryo viloyatidagi strategik maqsadlari 1 4 - 16 I.2. Rossiya imperiyasining Sirdaryo viloyatiga aholini ko’chirish siyosatining bosqichlari va uning mustamlakachilik mohiyati 16-20       II-BOB. ROSSIYA IMPERIYASI TOMONIDAN AHOLINI KO’CHIRISH SIYOSATINING ISHLAB CHIQILISHI VA AMALGA OSHIRILISHI (XIX ASR IKKINCHI YARMI).         II.1. Chor Rossiyasining Sirdaryo viloyatiga aholining ko’chiruvchilik siyosatining dastlabki davrdagi xususiyatlari 21-31 II.2. Rossiyadan aholining Sirdaryo viloyatiga ko’chirish munosabati bilan ijtimoiy sohada va soliq tizimida sodir bo’lgan o’zgarishlar 31-46       III-BOB. ROSSIYA IMPERIYASINING SIRDARYO VILOYATIGA AHOLINI KO’CHIRISH SIYOSATINING AVJ OLDIRILISHI: SABABLARI, MOHIYATI VA OQIBATLARI (XX ASR BOSHLARI).         III.1. Rossiya imperiyasi tomonidan aholini Sirdaryo viloyatiga ko’chirish siyosatining ommaviy tus olish sabablari va buyuk davlatchilik mohiyati 47-53 III.2. Ko’chiruvchilik siyosatining Sirdaryo viloyati tub xalqlarining siyosiy, fuqarolik ahvoliga ta’siri 53-61   IiI.3. Rossiya imperiyasining ko’chiruvchilik siyosatining Sirdaryo viloyati tub aholisining iqtisodiy-ijtimoiy va madaniy hayotiga ta’siri 61-73   XULOSA 74-80       FOYDALANILGAN MANBA VA ADABIYOTLAR RO’YXATI. 81-84     FOYDALANILGAN MANBA VA ADABIYOTLAR RO’YXATI 75-80       80-87

Magistrlik dissertasiyasi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi. Shu bois,  Rossiya  chorizmi  va  mustamlaka   ma'muriyatining    Turkistonga,  jumladan   Sirdaryo  viloyatiga   aholini   ko'chirish    siyosatining   mohiyatini   va   oqibatlarini  o'rganishning   dolzarbligini   mavjud   va   paydo   bo'layotgan   etnik-siyosiy,   etnik-ijtimoiy   muammolarni,   davlatlararo   munosabatlar   masalalarini  barcha   tomonlarga   maqbul   tarzda  hal  etish   bilan   bir   qatorda   mintaqa     tarixshunosligidagi   bo'sh   sahifalarni   to'ldirish  yoki   soxtalashtirilgan   voqealarni    to'g'ri   va   asosli   ta'riflash   uchun   foydali   bo'lgan  ilmiy    xulosalar,  saboqlar   chiqarish   zarurligini   ham   taqozo   etmoqda.   Bu hol avvalo chorizmning aholini ko'chirish siyosati O'rta Osiyo jumladan Sirdaryo viloyati mintaqasini mustamlakaga aylantirish strategiyasining qoq markazida turganligi bilan bog'liq. Chorizmning aholini ko'chirish siyosati mafkurasi va amaliyotining keng doiradagi masalalarini maxsus tanqidiy- tahliliy tekshirish: birinchidan, ko'chirib kelganlarning ko'p sonli armiyasi timsolida mustamlaka rejimining ijtimoiy tayanchini shakllantirish va mustahkamlash mexanizmlarini to'laroq tushunib olishga, ikkinchidan, aholini ko'chirish siyosatining uzoq muddat ta'sir o'tkazuvchi oqibatlari, jumladan, uning milliy, demografik tomonlari xususidagi bilimlarni chuqurlashtirishga xizmat qiladi.

Tadqiqot obyekti : Mavzuning ob’ekti   Rossiya  imperiyasining   Sirdaryo  viloyatiga  aholini  ko’chirish  siyosati  va  uning  oqibatlari. Tadqiqot predmeti : Sirdaryo  viloyatiga  aholini  ko’chirish   siyosatini,uning  ijtimoiy,siyosiy,iqtisodiy,madaniy  va  ma’naviy   oqibatlarini  izchil  o’rganish  va  tahlil  etish  mavzuning  predmetini  tashkil   etadi. Tadqiqotning maqsadi : Qo'yilgan  maqsadga  ko'ra  qo'yidagi   masalalarni   hal  qilish   nazarda  tutildi: -Chorizmning  aholini  ko'chirish   siyosati   mafkurasi   va  uning  Sirdaryo   viloyatini  mustamlakaga  aylantirishdagi   o'rnini  belgilash; -Zamonaviy  tarixiy  tafakkur   nuqtai  nazaridan  Rossiyadan   aholini   ko'chirish   harakatining  shart-sharoitlarini   tavsiflash; ¬-Ko'chirib  keltirilganlarning   ijtimoiy  tarkibini  aniqlash; -  Sirdaryo  viloyatini   mustamlakaga   aylantirishning   boshlang'ich   davrida  metropoliyadan  nasroniy  aholi   vakillarini  ko'chirishning  o'ziga   xos   taraflari   va  usullarini  ko'rsatish;

Tadqiqotning vazifalari: - Sirdaryo  viloyatidagi  rossiyalik  ko'chkinlarni  joylashtirish    jarayonlari  va   ularning  turmushini  yoritib  berish; -Chorizmning  Sirdaryo  viloyatidagi  ko'chiruvchilik     siyosatining  ijtimoiy-iqtisodiy  oqibatlarini  mahalliy   aholining   soliq  tizimida  yuz  bergan   o'zgarishlarini   hisobga  olgan  holda   ochib  berish; -Ko'chiruvchilik   siyosatining  Sirdaryo  viloyati   milliy   demografik   tuzilishiga  ta'siri  harakterini   ta'riflash; -Ko'chiruvchilik   harakatining  Sirdaryo  viloyati  xalqlari    siyosiy  va  madaniy   hayotiga   ta'siri  dialektikasidagi   manfiy    va  musbat   taraflarini   aniqlash;