XX asrning oxiri XXI asr boshlarida Ispaniya

Yuklangan vaqt:

28.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2924.9248046875 KB

Ko'chirib olish

XX asrning oxiri XXI asr
boshlarida Ispaniya

Ispaniya (España), Ispaniya Qirolligi
(Reino de España) — Yevropaning
janubi-g arbida, Pireney yarim orolda ʻ
joylashgan davlat. O rta dengizdagi
ʻ
Balear (shu jumladan Pitius),
Atlantika okeanidagi Kanar orollari,
Afrikaning shimoliy qirg og idagi
ʻ ʻ
Seuta va Melilya shaharlari va unga
yondosh Veles-de-la-Gomera,
Alusemas, Chafarinas orollari ham
Ispaniyaga qaraydi. Maydoni 504,75
ming km2. Aholisi 47,27 mln. kishi
(2012). Ma muriy jihatdan o z
ʼ ʻ
hukumati va parlamentiga ega
bo lgan 17 muxtor regionga, ular, o z
ʻ ʻ
navbatida, 50 viloyat (provincia)ra
bo linadi. Poytaxti — Madrid shahri
ʻ

Ispaniyaning tashqi siyosatdagi ustuvor yo‘nalish Yevropa yo‘nalishi bo‘lib
qolmoqda, deb aytdi Ispaniyaning yangi tashqi ishlar vaziri Alfonso Dastis
Yevropa Ittifoqining xorijiy ishlar va xavfsizlik siyosati bo‘yicha oliy vakili
Federika Mogerini bilan uchrashuvda.
Ispaniya tashqi ishlar vazirligida ma'lum qilinishicha, Dastis 7 noyabrda
Bryusselda Mogerini hamda xalqaro hamkorlik va taraqqiyot bo‘yicha
yevrokomissar Neven Mimitsa bilan uchrashdi.
Uchrashuvda Dastis Yevropa bilan hamkorlik Ispaniya yangi hukumatining
asosiy ustuvor yo‘nalishlaridan biri bo‘lishini aytdi. U shuningdek "doimiy
aloqalar, hamfikrlik va hamkorlik qo‘llab-quvvatlanishini" aytdi. Uchrashuvda
tomonlar Suriya, Liviya va Saxel (Afrikaning tropik savannasi)
mamlakatlaridagi vaziyatni hamda Lotin Amerikasi bilan munosabatlarni
muhokama qilishdi.
3 noyabrda Ispaniyaning yangi bosh vaziri Mariano Raxoy mamlakatning yangi
hukumati tarkibini ma'lum qildi. Unga ko‘ra, Ispaniya tashqi ishlar vaziri 2011
yildan Yevropa Ittifoqida Ispaniya vakili lavozimini egallab kelgan Alfonso
Dastis Kesedo bo‘ldi.

Ispaniya-parlamentli monarxiya.
Amaldagi konstitutsiyasi 1978-yil
6-dekabr sanasida milliy
referendumda ma qullangan, osha ʼ
yili 29-dekabrdan kuchga kirgan,
1992-yilda unga tuzatishlar
kritilgan. Davlat boshlig i-
ʻ
Qirol(1975-yil 22-noyabrdan Xuan
Karlos1), uning huquqi
konstitutsiya bo yicha cheklnagan.
ʻ
Qonun chiqaruvchi hokimyatni
bosh kortestlar(parlament)
boshqaradi. Kortestlar ikki
palatadan yani deputatlar
kongresi va senatdan iborat.
Ijrochi hokimyatni hukumat
amalga oshiradi. Hukumatni qirol
siyosiy partiyasi va parlamentning
ikki palatasi raislari bilan
maslahatlashib boshqaradi

Siyosiy partiyalari, kasaba uyushmalari
Deputatlar kongressi
Ispaniyada 500 dan ko proq siyosiy partiya va jamoat ʻ
tashkiloti ro yxatga olingan. Asosiy partiyalari: Xalq
ʻ
partiyasi (1989-yil yanvargacha Xalq uyushmasi),
1976-yilda tuzilgan; I. sotsialistik ishchi partiyasi,
1879-yilda tuzilgan; I. kommunistik partiyasi, 1920-
yilda tuzilgan; Basklarning millatparvar partiyasi,
1993-yilda tuzilgan; Kataloniya demokratik
konvergensiyasi, 1974-yilda asos solingan; Valensiya
ittifoqi. Kasaba uyushma birlashmalari: Mexnat-
kashlar umumiy ittifoqi, 1888-yilda tuzilgan; Ishchilar
kasaba uyushma birlashmasi, 1960-yilda asos
solingan; Ishchi komissiyalari, 1956-yilda tuzilgan.

Ispaniya iqtisodiyoti - yuqori darajada rivojlangan
ijtimoiy bozor iqtisodiyotidir. U nominal YaIM bo'yicha
dunyoda 15-o'rinda va Evropada oltinchi o'rinda turadi
bundan tashqari Ispaniya Yevropa Ittifoqi va evrozona,
shuningdek, Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti
va Jahon savdo tashkiloti a zosi. 2021-yilda Ispaniya ʼ
dunyodagi yigirmanchi yirik eksportchi va o'n oltinchi
yirik importyor bo'ldi. Ispaniya Birlashgan Millatlar
Tashkilotining Inson taraqqiyoti indeksida 27-o'rinda va
Jahon banki tomonidan aholi jon boshiga yalpi ichki
mahsulot bo'yicha 37 - o'rinda. 2005 - yilda The
Economist ma'lumotlariga ko'ra, Ispaniya hayot sifati
bo'yicha dunyoda 10-o'rinda egallagan edi. Iqtisodiy
faoliyatning asosiy yo'nalishlaridan biri - avtomobilsozlik,
tibbiy texnologiya, kimyo, kemasozlik, turizm va
to'qimachilik sanoatini o'z ichiga oladi.

O`zbekiston – Ispaniya o`rtasida 15-asrdayoq xalqaro
aloqalar o`rnatilganligi, 1404-yilda Kastiliya qirolining
elchisi Rui Gonsales de Klavixo Samarqandga kelgani va
Amir Temur saltanati haqida esdaliklar yozgani tarixdan
ma`lum.
O`zbekiston mustaqillikka erishganidan keyin Ispaniya bilan
savdo-iqtisodiy va madaniy-ma`rifiy sohalarda hamkorlik
yo`lga qo`yila boshlandi. Ikki mamlakat rasmiy
delegatsiyalarining o`zaro tashriflari chog`ida
hamkorlikning shartnomaviy-huquqiy negizini yaratuvchi bir
qancha hujjatlar kelishib olindi.
O`zbekiston va Ispaniya
Ikkala mamlakatning savdo-iqtisodiy aloqalari
O`zbekistonning Yevropa Ittifoqi bilan munosabatlari
doirasida rivojlanyapti. O`zbekiston Ispaniyaga paxta
tolasi, gazlama, kalava ip eksport qilsa, Ispaniyadan
elektrotexnika va mexanika asbob-uskunalari, dori-darmon,
qora metallar, plastmassa, keramika mahsulotlari sotib
oladi

Ispaniya iqtisodiyoti qishloq xo‘jaligiga asoslangan. Biroq u
Yevropada sanoat sohasida ham yetakchilardan hisoblanadi.
Tashqi savdoda asosan Yevropa Ittifoqi, AQSH va Lotin
Amerikasi mamlakatlari bilan sherikchilik qiladi. AQSH,
Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya, Shveytsariya
kompaniyalarining iqtisodiyotga ta’siri katta. Mamlakat
mashinasozlik va metallurgiya korxonalarining yarmidan ko‘pi
mana shu kompaniyalarga tegishli
Turizm sohasi yuksak darajada rivojlangan. O‘lkaga har yili
oltmish millionga yaqin sayyoh keladi.
Bank tizimi barqarorligi bo‘yicha Yevropada yetakchilardan
Mashinasozlik sohasida kemasozlik asosiy o‘rinni egallaydi.
Dunyoga mashhur “Folksvagen” mashinasozlik kontserni shu
yerda joylashgan. Elektrotexnika sanoati; kimyo,
yengilsanoat, oziq-ovqat sanoati asbob-uskunalari va qurilish
materiallari ishlab chiqarish rivojlangan.

Ispaniya iqtisodiyotining tarmoq tuzilishi sanoat-agrar
mamlakatga mos keladi va xizmat ko'rsatish sohasi ham
ushbu tarmoqlar bilan bir xil pozitsiyada. Sanoat bilan
birgalikda xizmat ko'rsatish sohasi shakllanadi 90 % yalpi
ichki mahsulot.
Xizmat ko'rsatish sohasi iqtisodiyot tarmoqlari orasida
etakchi o'rinni egallaydi: baham ko'ring Umumiy hisob YaIM
2012 yilda 65,4 foizni tashkil etdi, va sanoatda band
bo'lganlar soni 74,9 % . Xizmat ko'rsatish sohasida yillik
shartnomalar hajmi 1 trln. evro. Moliyaviy inqiroz fonida
xizmatlar ko'rsatish bo'yicha shartnomalar hajmining
qisqarishi kuzatilmoqda (2012 yilda u 4,6 foizga kamaydi),
sanoatda band bo'lganlar soni ham qisqardi

XX asrning oxiri XXI asr boshlarida Ispaniya

Ispaniya (España), Ispaniya Qirolligi (Reino de España) — Yevropaning janubi-g arbida, Pireney yarim orolda ʻ joylashgan davlat. O rta dengizdagi ʻ Balear (shu jumladan Pitius), Atlantika okeanidagi Kanar orollari, Afrikaning shimoliy qirg og idagi ʻ ʻ Seuta va Melilya shaharlari va unga yondosh Veles-de-la-Gomera, Alusemas, Chafarinas orollari ham Ispaniyaga qaraydi. Maydoni 504,75 ming km2. Aholisi 47,27 mln. kishi (2012). Ma muriy jihatdan o z ʼ ʻ hukumati va parlamentiga ega bo lgan 17 muxtor regionga, ular, o z ʻ ʻ navbatida, 50 viloyat (provincia)ra bo linadi. Poytaxti — Madrid shahri ʻ

Ispaniyaning tashqi siyosatdagi ustuvor yo‘nalish Yevropa yo‘nalishi bo‘lib qolmoqda, deb aytdi Ispaniyaning yangi tashqi ishlar vaziri Alfonso Dastis Yevropa Ittifoqining xorijiy ishlar va xavfsizlik siyosati bo‘yicha oliy vakili Federika Mogerini bilan uchrashuvda. Ispaniya tashqi ishlar vazirligida ma'lum qilinishicha, Dastis 7 noyabrda Bryusselda Mogerini hamda xalqaro hamkorlik va taraqqiyot bo‘yicha yevrokomissar Neven Mimitsa bilan uchrashdi. Uchrashuvda Dastis Yevropa bilan hamkorlik Ispaniya yangi hukumatining asosiy ustuvor yo‘nalishlaridan biri bo‘lishini aytdi. U shuningdek "doimiy aloqalar, hamfikrlik va hamkorlik qo‘llab-quvvatlanishini" aytdi. Uchrashuvda tomonlar Suriya, Liviya va Saxel (Afrikaning tropik savannasi) mamlakatlaridagi vaziyatni hamda Lotin Amerikasi bilan munosabatlarni muhokama qilishdi. 3 noyabrda Ispaniyaning yangi bosh vaziri Mariano Raxoy mamlakatning yangi hukumati tarkibini ma'lum qildi. Unga ko‘ra, Ispaniya tashqi ishlar vaziri 2011 yildan Yevropa Ittifoqida Ispaniya vakili lavozimini egallab kelgan Alfonso Dastis Kesedo bo‘ldi.

Ispaniya-parlamentli monarxiya. Amaldagi konstitutsiyasi 1978-yil 6-dekabr sanasida milliy referendumda ma qullangan, osha ʼ yili 29-dekabrdan kuchga kirgan, 1992-yilda unga tuzatishlar kritilgan. Davlat boshlig i- ʻ Qirol(1975-yil 22-noyabrdan Xuan Karlos1), uning huquqi konstitutsiya bo yicha cheklnagan. ʻ Qonun chiqaruvchi hokimyatni bosh kortestlar(parlament) boshqaradi. Kortestlar ikki palatadan yani deputatlar kongresi va senatdan iborat. Ijrochi hokimyatni hukumat amalga oshiradi. Hukumatni qirol siyosiy partiyasi va parlamentning ikki palatasi raislari bilan maslahatlashib boshqaradi

O'xshashlar

XX-asr oxiri – XXI-asr boshlarida Ispaniya

XX asrning oxiri XXI asrning boshlarida Shvetsiya

XX asrning oxiri XXI asrning boshlarida Portugaliya

XX-asr oxiri – XXI-asr boshlarida Bolgariya

XX-asr oxiri – XXI-asr boshlarida Daniya