Yashirin zaxm klassifikatsiyasi, klinikasi, diagnostikasi. Ta’rifi. Klinikasi, klinik shakllari.

Yuklangan vaqt:

09.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

481.5634765625 KB

Ko'chirib olish

Mavzu:
Yashirin zaxm klassifikatsiyasi, klinikasi,
diagnostikasi. Ta’rifi. Klinikasi, klinik shakllari.
Tug‘ma zaxm: klassifikatsiyasi, klinikasi,
diagnostikasi. Tug‘ma zaxmni profilaktikasi.

Reja:
1. Yashirin zaxm. Turlari va ularni aniqlash
2.Tug'ma zaxm: klassifikatsiyasi, klinikasi
diagnostikasi, davosi. Tug'ma zaxmni profilaktikasi.

•
Mutaxassislar ba'zan zaxm tashxisini faqat qondagi
musbat serologik reaktsiyalari asosida qo'yadilar.
Yashirin zaxm bilan og'rigan bemorlarning terisi,
shilliq qavati, ichki a'zolari, asab tizimi,
harakatlanish apparatlari tomonidan zaxmning
klinik ko'rinishi kuzatilmaydi. Statistika
ma'lumotlariga qaraganda yashirin zaxm ko'proq
uchraydi. Serologik tashxis qo'yishning yaxshi yo'lga
qo'yilganligi, aholini o'z vaqtida serologik tek-
shiruvlardan o'tkazish, turli kasalliklarda (gripp,
pnevmoniya, bronxit, angina va boshqalar)
antibiotiklarni qo' llash, bemorlarning o'z holicha
davolanishi va boshqalar yashirin zaxmni vaqtida
aniqlashni qiyinlashtiradi, shu bois yashirin zaxm
ko'proq kuzatiladi.

•
Yashirin zaxmning erta va kechki hamda noma'lum
xillari tafovut qilinadi.
•
Erta yashirin zaxm birlamchi seropozitiv va
ikkilamchi retsidiv zaxm davrlariga teng bo'lgan
muddatni o'z ichiga olib, faol klinik belgilarga ega
emas. Bu davrning, infektsiya tushgandan so'ng,
o'rtacha davom etish muddati 2 yilgacha bo'lgan
davrni tashkil etadi. Erta yashirin zaxm bilan
og'rigan bemorlar terisi va shilliq qavatlarida
yuqumli bo'lgan toshmalar toshishi mumkin. Shu
sababli bunday bemorlarga nisbatan epidemiologik
qarshi chora-tadbirlar o'tkazish (shifoxonaga
yotqizish, spetsifik davolash tadbirlari, jinsiy va uy-
ro'zg'ordagi muloqotlarini tekshirish) kerak .

•
Erta yashirin zaxmni aniqlashda quyidagi
ma'lumotlar yordam beradi:
•
1.Sinchkovlik bilan yig'ilgan anamnez. Bemordan
so'nggi 1-2 yilda jinsiy a'zolari, og'iz bo'shlig'ida
eroziya yoki yaralar bo'lganligi, sochi to'kilganligi va
antibiotiklar qab u l qilgan-qilmaganligi haqida
ma'lumot olinadi.
•
2.U bilan jinsiy aloqada bo'lgan kishilarni tekshirish,
chunki bemor bilan jinsiy aloqada bo'lganlarda
ko'pincha zaxmning faol (erta) formasi aniqlanadi.
•
3.Klinik tekshirish natijasida birlamchi sifiloma
o'rnida chandiq yoki atrofiya, regionar skleradenit
qoldiqlari bor-yo'qligi aniqlanadi.

•
Kechki yashirin zaxmni aniqlashda quyidagi
ma'lumotlar yordam beradi:
•
1. Anamnez. Bemorlardan 2-3 yil avval zaxmning
faol klinik ko'rinishi kuzatilgani yoki yo'qligi haqida
ma'lumot olinadi.
•
2. Konfrontatsiya. Bemor bilan jinsiy aloqada
bo'lgan kishilarda zaxmning kechki formalari
aniqlanadi yoki ularda sifilitik infektsiya bo'lmaydi.
•
3. Serologik reaktsiyalar musbat yoki keskin
musbat bo'lib, reaginlar titri past (1:5, 1:10, 1:20);
spetsifik reaktsiyalar (RIF, OTIR) musbat yoki keskin
musbat bo'ladi.

•
Zaxm bilan og'rigan homilador onadan sifilitik
infektsiya qorindagi bolaga o'tadi va uni zararlaydi.
Bu tug'ma zaxm deb ataladi.
•
Tekshirishlar natijasida oqish treponema homilador
onadan yo'ldosh orqali qorindagi bolaga o'tishi
aniqlangan. Bu jarayon homiladorlikning ikkinchi
yarmida, ya'ni yo'ldosh qon aylanish doirasi ishga
tushgandan so'ng ro'y beradi. Zaxm bilan og'rigan
ayolning 3-4 oylik nobud bo'lgan homilasidan oqish
treponemalar topilmagan, ular 6 va 7-oy o'rtasida
topilgan.

•
Tug'ma zaxmning vujudga kelishi ayol organizmida
kechayotgan sifilitik infektsiyaning qay bosqichda
ekanligi, uning kechish muddatiga bog'liq. Zaxmning
ikkilamchi davri homila uchun xavfli hisoblanadi.
Ba'zan, uchlamchi va kechki tug'ma zaxm bilan
og'rigan ayollardan infektsiyaning homilaga o'tishi
ham kuzatiladi. Homiladorlikdan oldin yoki
homiladorlik davrida ayollarga spetsifik davolash
muolajalari o'tkazilsa, u holda tug'ma zaxmning oldi
olingan bo'ladi.

• Yo'ldo sh orq ali si filitik infekt siyani ng ho milad or ay oldan
homil aga o 'tish y o'llari :
• 1. E mbol ko'rin ishid a kind ik ven asi o rqali.
• 2. K indik tomir larini ng lim fatik tirqish i orq ali.
• 3. O qish trepo nema larda n zara rlang an yo 'ldosh orqa li
(me'y orli yo 'ldosh oqis h trep onem alarn i o'tk azmay di).
• Klinik belgil ari, ke chish i va m udda tiga q arab, tug'm a
zaxm quyid agi 4 xilga b o'lina di:
• 1) hom ila za xmi;
• 2) erta tug'm a za xm (tu g'ilga ndan to 4 y oshg acha
bo'lga n dav r);
• 3) kec hki tu g'ma zaxm (4 yo shdan oshg an bo lalard a);
• 4) yas hirin t ug'm a zaxm (tur li yosh da u chrayd i).

•
Homila zaxmi. Sifilitik infektsiya ta'sirida yo'ldoshda
oziqlanish, moddalar almashinuvi buziladi va 6-7
oylarda , sababsiz bola tushishi ro'y beradi.
Homilador l ikning 5-oyidan so'ng onadan homilaga
o'tgan oqish treponemalar ta'sirida uning ichki
a'zolarida mayda hujayrali infiltrat (limfotsit,
plazmativ hujayralardan tashkil topgan)
ko'rinishdagi diffuz-yallig'lanishli o'zgarishlar,
keyinchalik biriktiruvchi to'qimaning o'sib ketishi va
miliar hamda solitar gummalar vujudga kelishi
kuzatiladi.
•
Ichki a'zolardan, ko'pincha, jigar, qora taloq, o'pka,
ichki sekretsiya bezlari, markaziy asab tizimi
zararlanadi.

•
Erta tug'ma zaxmida (1 yoshdan 4 yoshgacha
bo'lgan davr) uning klinik belgilari sust namoyon
bo'ladi. Orqa chiqarish kana l i, jinsiy a'zolar, chov
terisida pilchirab turadigan, vegetatsiyali,
chegaralangan, katta papulalar, shuningdek,
organizmi zaif bolalarning yuz va boshining sochli
qismiga esa pustulalar (madda) toshadi. Tug'ma
zaxmda rozeola orttirilgan zaxmga nisbatan juda
kam uchraydi. Og'iz shilliq qavatida yeroziyaga
uchragan papulalar toshadi. Og'iz burchaklaridagi
papulalar eroziyalanib, tashqi ko'rinishi xuddi
piokokk va achitqisimon zamburug'lar
qo'zg'atadigan yallig'lanish jarayoniga o'xshash
o'zgarishlarni keltirib chiqa r adi.

•
Kechki tug'ma zaxm. Zaxmning bu davri 4 yoshdan 17
yoshgacha bo'lgan bolalarda uchraydi, U emizikli davrda
boshdan kechirilgan va aniqlanmay hamda davolanmay
qolgan tug'ma zaxmning retsidivi deb hisoblanadi.
•
Klinik kechishiga qarab, kechki tug'ma zaxm orttirilgan
uchlamchi zaxmni eslatadi, chunki gumma yoki gummozli
infiltratlar teri, shilliq qavatlar, suyaklar (gummoz
periostitlar, osteoperiostitlar), bo'g'imlar, ichki a'zolar va
asab tizimida (gummoz meningitlar) joylashadi. Terida
do'mboqchali sifilidlar paydo bo'ladi. Ba'zi endokrin
bezlari, bosh yoki orqa miya qon tomirlari shikastlanishi
mumkin (bunday o'zgarishlar parez, falaj va tutqanoqqa
olib keladi).

•
Kechki tug'ma zaxm stigmalari (belgilari) distrofiyalaridan
quyidagilar kuzatiladi:
•
1. Avsitidiyskiy belgisi - diffuz giperostoz natijasida o'mrov
suyagining to'sh qismi kengayib ketadi; ko'pincha o'ng
o'mrov suyagi shikastlanadi. Rentgen klinik tashxisni
tasdiqlaydi.
•
2. Qattiq tanglayning balandligi.
•
3. Infantil jimjiloq (Dyubua - Gissar belgisi), jimjiloqning
qisqa (Dyubua belgisi) va egri-bugri bo'lishi kuzatiladi (Gissar
belgisi).
•
4. Aksifoidiya - to'sh suyagi o'simtasining bo'lmasligi
(bunda xanjar simon o'simtaning ichkariga burilgan bo'lishini
yodda tutmoq zarur).
•
5. Qarabelli do'mboqchasi - yuqori jag'da birinchi molyar
tishning chaynov yuzasida qo'shimcha beshinchi
do'mboqcha ( burtma) bo'lishi.

•
Davolanish mezonlari.
•
Zaxmning ikkilamchi davri oqish treponema bilan
zararlangandan o'rtacha 2-3 oy yoki birlamchi
sifiloma paydo bo'lgandan 6-7 hafta o'tgach teri va
shilliq qavatlarda toshmalar toshishi bilan
boshlanadi. Kasallik davolanmagan holda 3-5 yil
davom etadi. Zaxmning ikkilamchi davrida ichki
a'zolar, harakatlanish apparatlari va asab tizimida
turli xil patologik o'zgarishlar kuzatiladi.
•
Ikkilamchi zaxmning dastlabki 5-7 kunida ba'zi
bemorlarda (10-15 %) umumiy darmonsizlik, lanjlik,
bosh og'rig'i, harorat ko'tarilishi (37-38°C),
kechqurunlar bo'g'im va suyaklarda og'riq bo'lishi
kuzatiladi. Lekin ko'pincha bemorning umumiy
ahvoli deyarli o'zgarmaydi.

•
Tug'ma zaxmni profilaktikasi.
•
Tug'ma zaxmning oldini olishda kasallikni o'z
vaqtida aniqlash va uni davolash muhim
ahamiyatga ega. Ayniqsa, homilador ayollarni o'z
vaqtida tekshirib turish va davolash ishlarini
o'tkazish maqsadga muvofiq. Mavjud ko'rsatmaga
binoan ayollar (konsultatsiyalari) maslahatxonalari
barcha homilador ayollarni hisobga oladi va klinik
hamda serologik tekshiruvdan o'tkazadi. Serologik
tekshirish ikki marta - homiladorlikning birinchi va
ikkinchi davrida o'tkaziladi.

•
Agar homilador ayolda faol yoki yashirin
(latent) zaxm aniqlansa, unda faqat
antibiotiklar bilan maxsus davolash ishlari
olib boriladi. Agar ayol ilgari zaxm bilan
og'rib, davolangan bo'lsa, homiladorlik
davrida yana zaxmga qarshi profilaktik davo
o'tkaziladi; profilaktik davolashdan maqsad
sog'lom bola tug'ilishini ta'minlashdan iborat.
Shunday qilinmagan hollarda yangi tug'ilgan
chaqaloq Sog'liqni saqlash vazirligi
tomonidan tasdiqlangan sxema asosida
profilaktik ko'rikdan o'tkaziladi va davolanadi.

Mavzu: Yashirin zaxm klassifikatsiyasi, klinikasi, diagnostikasi. Ta’rifi. Klinikasi, klinik shakllari. Tug‘ma zaxm: klassifikatsiyasi, klinikasi, diagnostikasi. Tug‘ma zaxmni profilaktikasi.

Reja: 1. Yashirin zaxm. Turlari va ularni aniqlash 2.Tug'ma zaxm: klassifikatsiyasi, klinikasi diagnostikasi, davosi. Tug'ma zaxmni profilaktikasi.

• Mutaxassislar ba'zan zaxm tashxisini faqat qondagi musbat serologik reaktsiyalari asosida qo'yadilar. Yashirin zaxm bilan og'rigan bemorlarning terisi, shilliq qavati, ichki a'zolari, asab tizimi, harakatlanish apparatlari tomonidan zaxmning klinik ko'rinishi kuzatilmaydi. Statistika ma'lumotlariga qaraganda yashirin zaxm ko'proq uchraydi. Serologik tashxis qo'yishning yaxshi yo'lga qo'yilganligi, aholini o'z vaqtida serologik tek- shiruvlardan o'tkazish, turli kasalliklarda (gripp, pnevmoniya, bronxit, angina va boshqalar) antibiotiklarni qo' llash, bemorlarning o'z holicha davolanishi va boshqalar yashirin zaxmni vaqtida aniqlashni qiyinlashtiradi, shu bois yashirin zaxm ko'proq kuzatiladi.

• Yashirin zaxmning erta va kechki hamda noma'lum xillari tafovut qilinadi. • Erta yashirin zaxm birlamchi seropozitiv va ikkilamchi retsidiv zaxm davrlariga teng bo'lgan muddatni o'z ichiga olib, faol klinik belgilarga ega emas. Bu davrning, infektsiya tushgandan so'ng, o'rtacha davom etish muddati 2 yilgacha bo'lgan davrni tashkil etadi. Erta yashirin zaxm bilan og'rigan bemorlar terisi va shilliq qavatlarida yuqumli bo'lgan toshmalar toshishi mumkin. Shu sababli bunday bemorlarga nisbatan epidemiologik qarshi chora-tadbirlar o'tkazish (shifoxonaga yotqizish, spetsifik davolash tadbirlari, jinsiy va uy- ro'zg'ordagi muloqotlarini tekshirish) kerak .

• Erta yashirin zaxmni aniqlashda quyidagi ma'lumotlar yordam beradi: • 1.Sinchkovlik bilan yig'ilgan anamnez. Bemordan so'nggi 1-2 yilda jinsiy a'zolari, og'iz bo'shlig'ida eroziya yoki yaralar bo'lganligi, sochi to'kilganligi va antibiotiklar qab u l qilgan-qilmaganligi haqida ma'lumot olinadi. • 2.U bilan jinsiy aloqada bo'lgan kishilarni tekshirish, chunki bemor bilan jinsiy aloqada bo'lganlarda ko'pincha zaxmning faol (erta) formasi aniqlanadi. • 3.Klinik tekshirish natijasida birlamchi sifiloma o'rnida chandiq yoki atrofiya, regionar skleradenit qoldiqlari bor-yo'qligi aniqlanadi.

O'xshashlar

Xotira turlari klassifikatsiyasi

Sudralib yuruvchilarning klassifikatsiyasi

TIRIK ORGANIZMLAR KLASSIFIKATSIYASI

QIMMATLI QOG‘OZLAR VA ULARNING TA’RIFI

Kasblar va ularning klassifikatsiyasi