logo

Yog'och va yog'ochdan ishlangan buyumlarga dala sharoitida restavratsiya va konservatsiya qilish

Yuklangan vaqt:

23.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1381.107421875 KB
Yog'och va yog'ochdan ishlangan 
buyumlarga dala sharoitida 
restavratsiya va konservatsiya qilish Reja: 
1. Yodgorlik larda y ogʻoch 
buy umlar ning uchrashi
2.  Yogʻoch buy umlar ni 
rest av rat siy a usullari.
3. Yogʻoch buy umlar ni  dala 
sharoit ida k onserv at siy a 
usullari. Konserv at siy a  (lot. conservatio 
— saqlash) — 1) tarixiy va 
madaniy yodgorliklar (meʼmoriy 
inshootlar, arxeologik topilmalar, 
tasviriy va amaliy sanʼat asarlari, 
kitob, qoʻlyozma va boshqalar)ni 
dastlabki yoki K.ga tushgan 
vaqtdagi qiyofasi, chidamliligini 
uzoq muddatga saqlashni 
taʼminlovchi chora-tadbirlar 
yigʻindisi. Restavratsiya bilan 
uzviy bogʻliq. Muzey, kutubxona, 
arxivlarni isitish, shamollatish, 
barcha saqlanayotgan narsalar 
uchun moʻʼtadil harorat, namlik, 
havo tarkibi sharo-itlarini 
yaratish orqali erishiladi.  Maxsus tartibdagi 
saqlashda havoni 
tozalovchi filtrli vitrinadan 
foydalaniladi; buyumlar, 
sanʼat asarlari maxsus jild 
va javonlarda saqlanadi. 
Yogʻoch, mato, teri 
buyumlariga kimyoviy 
moddalar bilan ishlov 
beriladi, xom sopol, 
yogʻoch buyumlar 
boʻzilmasligi uchun 
maxsus sintetik yelimlar 
bilan ishlanadi; hujjatlar, 
bosma matnlar shaffof 
qobigʻ bilan, metall, 
shisha, suyak buyumlar 
rangsiz lok bilan 
qoplanadi. Meʼmoriy obidalarning asosi, 
devori, gumbazlari 
mustahkamlanadi, himoya 
qurilmalari barpo etiladi;2) biron-bir 
qurilish yoki korxona ishining 
muayyan sabaoga koʻra uzoq 
muddatga toʻxtatib qoʻyilishi; 3) 
dvigatellar, mashinalar va boshqa 
texnika vositalari uzoq muddat 
ishlatilmay turganda ularni 
korroziyadan saqlash uchun 
koʻriladigan tadbirlar (mas, 
moylash, nam oʻtkazmaydigan 
narsa bilan oʻrash va boshqalar); 4) 
yogʻoch materiallarni chirishdan 
asrash, hasharotlar va dengizda 
yashovchi yogʻoch 
kemiruvchilaridan saqlash uchun 
ularga maxsus modda bilan ishlov 
berish. Yogʻochni K. lashning eng 
samarali va oson usuli unga 
kimyoviy moddalar shimdirish va 
maxsus pastalar surkashdir    hunarmandlikning eng qad. 
turlaridan. Jamiyat taraqqiyoti 
jarayonida inson uchun zarur har xil 
buyumlar D. ustalari yetishib 
chiqishini taqozo etgan. Ibtidoiy 
jamiyatda ovchilik, baliq ovlash, 
oʻsimlik ildizlarini kavlab olish kabi 
jarayonlarda tosh asboblar qatori 
D.ning ibtidoiy buyumlari ham 
qoʻllanilgan. Tosh davriga oid 
topilmalar orasida tosh qurollarning 
yogʻoch soplari, yogʻoch qurollar 
(tayoq, yoy, nayza) va h. k. uchraydi. 
Temir va jez davri yodgorliklari D. 
kasbining ancha 
murakkablashganini, D. 
buyumlarining xili koʻpayganini 
koʻrsatadi. Kishilarning gʻorlardan 
chiqib uylar (chayla, chordoq, 
yertoʻla, paxsa uy va b.) qura 
boshlashi, chorvachilik va 
dehqonchilik urf boʻlishi [mol 
qoʻralar qurish, omoch, gʻaltakarava, 
ariq qaziladigan buyumlar va suv 
chiqarish vositalari (chigʻir, tarnoye) 
yasash, mehnat qurollari (belkurak, 
bolta, ketmon, oʻroq, pichoq) uchun 
soplar ishlash]  boʻyida yashaydigan aholi orasida baliq ovlash va 
aloqa vositalari (ov asboblari, sollar, qayiqlar) paydo 
boʻldi. Shu tarzda D. hunarmandlikning muhim 
qismiga aylandi, mustaqil kasb sifatida ajralib chiqdi. 
Jamiyat taraqqiyotining keyingi davrlarida D. 
tarmoqlarining har biri mustaqil rivojlandi va 
murakkablasha bordi. Mas, eng qadimgi yuk tashuv 
vositalaridan biri boʻlgan gʻaltakarava oʻrnini arava 
egalladi (ot, eshak, tuya, hoʻkiz kabi hayvonlar qoʻlga 
oʻrgatilgach) va D.ning aravasozlik (egarsozlik ham 
shuning ichida) tarmogʻi rivojlandi. Uysozlikning 
dastlabki koʻrinishlari (chayla, chordoq, yertoʻla 
kabilar qurish) taraqqiy etib, paxsa, tosh, gʻisht, 
yogʻoch uylar qurila boshlashi bilan bu tarmoq 
ichida yangi-yangi kasblar (eshiksozlik, derazasozlik, 
panjarasozlik, javonsozlik va b.) yuzaga kela 
boshladi. Uysoz duradgorlar asosan uyning sinch, 
ustun, hari, toʻsin, vassa, sharafa kabi qismlarini 
yasab, ularni joy-joyiga qoʻyganlar. Eshiksoz, 
derazasoz va panjarasozlar uy uchun maxsus eshik, 
deraza, panjara, darvo-za va h. k. tayyorlaganlar.  Manba va dabiyotlar ro’yxati:
1. Мартынов А. И., Шер Я. А. Методы 
археологического исследования. – М., 2011.
2.Кабиров Ж., Сагдуллаев А.  Ўрта Осиё 
археологияси. – Т.: Ўқитувчи, 1990.
3.Эгамбердиева Н. А. Археология. – Т., 2011.
4.Кошелев И. Н. Магнитная разведка 
археологических памятников. Учебное пособие. – 
Киев, 2005.
5.Воробьева Г. А., Бердникова Н. Е. Картография 
для археологов. – Иркутск, 2007.

Yog'och va yog'ochdan ishlangan buyumlarga dala sharoitida restavratsiya va konservatsiya qilish

Reja: 1. Yodgorlik larda y ogʻoch buy umlar ning uchrashi 2. Yogʻoch buy umlar ni rest av rat siy a usullari. 3. Yogʻoch buy umlar ni dala sharoit ida k onserv at siy a usullari.

Konserv at siy a  (lot. conservatio — saqlash) — 1) tarixiy va madaniy yodgorliklar (meʼmoriy inshootlar, arxeologik topilmalar, tasviriy va amaliy sanʼat asarlari, kitob, qoʻlyozma va boshqalar)ni dastlabki yoki K.ga tushgan vaqtdagi qiyofasi, chidamliligini uzoq muddatga saqlashni taʼminlovchi chora-tadbirlar yigʻindisi. Restavratsiya bilan uzviy bogʻliq. Muzey, kutubxona, arxivlarni isitish, shamollatish, barcha saqlanayotgan narsalar uchun moʻʼtadil harorat, namlik, havo tarkibi sharo-itlarini yaratish orqali erishiladi. 

Maxsus tartibdagi saqlashda havoni tozalovchi filtrli vitrinadan foydalaniladi; buyumlar, sanʼat asarlari maxsus jild va javonlarda saqlanadi. Yogʻoch, mato, teri buyumlariga kimyoviy moddalar bilan ishlov beriladi, xom sopol, yogʻoch buyumlar boʻzilmasligi uchun maxsus sintetik yelimlar bilan ishlanadi; hujjatlar, bosma matnlar shaffof qobigʻ bilan, metall, shisha, suyak buyumlar rangsiz lok bilan qoplanadi.

Meʼmoriy obidalarning asosi, devori, gumbazlari mustahkamlanadi, himoya qurilmalari barpo etiladi;2) biron-bir qurilish yoki korxona ishining muayyan sabaoga koʻra uzoq muddatga toʻxtatib qoʻyilishi; 3) dvigatellar, mashinalar va boshqa texnika vositalari uzoq muddat ishlatilmay turganda ularni korroziyadan saqlash uchun koʻriladigan tadbirlar (mas, moylash, nam oʻtkazmaydigan narsa bilan oʻrash va boshqalar); 4) yogʻoch materiallarni chirishdan asrash, hasharotlar va dengizda yashovchi yogʻoch kemiruvchilaridan saqlash uchun ularga maxsus modda bilan ishlov berish. Yogʻochni K. lashning eng samarali va oson usuli unga kimyoviy moddalar shimdirish va maxsus pastalar surkashdir