logo

Zamonaviy kalendar loyihalari

Yuklangan vaqt:

23.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

254.015625 KB
Mavzu:Zamonaviy	
kalendar	loyihalari	. 	Reja	
	1	.Grigoriy	kalendarining	umumevropa	kalendari	sifatida	qabul	
qilinishi	
	2	.	O’n	uch	oylik	kalendar	loyihalari	.	
	3	.O’n	ikki	oylik	kalendar	loyihalari	
	4	.Mahalliy	va	mintaqa	vaqti	.	
	5	.	Dekret	vaqti	.	
	6	.Vaqt	xizmati	. 	Grigoriy	kalendari	hozirgi	kunda	asosiy	xalqaro	kalendar	
hisoblanadi	.	Uni	dunyodagi	barcha	davlatlar	qabul	qilgan	.	U	
hozir	deyarli	433	yoshga	kirgan	(1582	y)	.	Kalendarning	
aniqligi	etarli	darajada	yuqori,	lekin	uning	qator	
kamchiliklari	ham	e	’tirof	etilgan	.	Uning	bir	yillik	xatosi	
0	,0003	kunni	tashkil	etadi,	xolos	.	Uning	quyidagi	
nuqsonlarini	ko	’rsatish	mumkin	:	
	1	Oylarning	uzunliklari	har	xil	:	28	,	29	,	30	va	31	kun	.	
	2	Turli	xil	uzunlikdagi	oylarning	k	e	lishi	tartibsiz	.	Masalan,	
d	e	kabr	31	kun,	yanvar	31	kun,	fe	vral	28	kun	. 	3	Yil	boshi	tabiat	bilan	bog	’lanmagan	.	
	4	Yil	fasllarda	kunlar	soni	90	dan	92	gacha	.	Birinchi	yarim	yillik	
ikkinchisidan	oddiy	yilda	3	kunga	,	kabisa	yilida	4	kunga	qisqa	.	
	5	Hafta	kunlari	doimiy	bir	oy	kunlari	bilan	mos	tushmagan	.	Turli	oy	va	
yillarda	ish	kunlari	soni	turlicha	.	
	6	Oy	nomlari	eskirib	qolgan	,	h	ech	qanday	ahamiyatga	ega	emas	.	
	Bundan	tashqari	har	yili	juda	katta	xajmdagi	kal	endarlar	chiqariladi	.	Ana	shu	
sabablardan	kelib	chiqib	1923	yilda	J	en	eva	shaxrida	Millatlar	Ittifoqida	
kalendarni	isloh	etish	bo	’yicha	xalqaro	qo	’mita	tuzilgan	edi	.	Qo	’mita	shu	
vaqtgacha	bir	n	echa	yuz	yangi	kal	endar	loy	ih	alarini	muhokama	etdi	. 	Kalendar	islohoti	bo`yicha	1	va	2	jahon	urushlari	davrida	Millatlar	
ligasi	shug`ullandi	,	keyinroq	esa	BMT	ham	bu	masala	bilan	
shug`ullandi	.	Islohotlar	loyihasining	bosh	maqsadi	,	turli	oylardagi	
haftaning	7	kunlik	«	yagonaligini	ishlab	chiqish	edi	.	Loyihalar	ichida	
mashhuri	bu	yilni	4	chorakka	(13	haftadan	)	bo`lish	edi	.	Qo`shimcha	kunlar	
(oddiy	yilga	1	,	kabisa	yilida	2	kun	)ni	«	oq	kunlar	»	sifatida	haftadan	tashqari	
hisoblab	,	ularni	«	tinchlik	kunlari	»	deb	ataydi	.	Har	bir	chorakning	1	-oyi	31	
kundan	,	2	-oy	esa	30	kundan	bo`lib	,	yil	oxirida	qolgan	365	-kun	bor	edi	.	
Ushbu	loyihada	har	bir	chorak	yakshanbadan	boshlanib	,	shanbada	tugaydi	.	
Boshqa	loyihada	yil	13	oylik	4	haftadan	(28	kun	)	va	1	kun	esa	haftaga	
bog`liq	bo`lmay	qolardi	.  	Yangi	kalendarni	amaliyotda	qo`llash	murakkabligi	shu	ediki	,	u	avvalo	
universal	bo`lmog`i	va	har	tomonlama	qulay	bo`lishi	shart	edi	.	Yo`qsa	
ko`plab	kuch	,	vaqt	va	mablag`lar	xalqaro	,	diplomatik	,	madaniy	,	iqtisodiy	
va	savdo	ehtimoli	bor	edi	.	Tan	olingan	kalendar	esa	har	tomonlama	
ishonchili	bo`lishi	kerak	edi	.	Masalan	,	yildagi	13	oyning	52	haftasi	13	ga	
teng	bo`linib	,	har	bir	oy	4	haftaga	taqsimlanadi	.	Ushbu	variantda	istagan	
har	oyning	birinchi	kuni	dushanba	bo`ladi	.	Bir	kun	(kabisa	yilida	2	kun	)	
52	haftadan	iashqari	deb	,	ular	bayramlar	yoki	yangi	yilga	to`g`ri	keladi	.	
Kabisa	yilini	oddiylashtirish	bo`yicha	professor	Medler	(mashhur	
astronom	V	.	Ya	.	Struvedan	so`ng	Tartu	shahridagi	universitet	
observatoriyasini	ko`p	yillar	boshqargan	)	ning	loyihasi	ahamiyatlidir	.	
Medler	kabisa	yillarini	32	yilga	emas	,	hozirgidek	33	yilga	taqsiMilashni	
taklif	qiladi	.	Ushbu	yangilik	kabisa	yilining	yuz	yilliklar	oxiridagi	
noqulaylik	muammolarini	bartaraf	etib	,	kalendar	aniqligini	oshiradi	. 	Boshqa	bir	taklifga	ko`ra	haftani	qisqartirib	,	shanba	kunini	olib	tashlash	
va	6	kunlik	hafta	hosil	qilish	edi	.	Unga	ko`ra	12	oy	30	kundan	bo`lib	,	har	
bir	oy	aniq	5	haftadan	bo`lardi	.	Ushbu	holda	kalendarda	5	«	bechora	»	kun	
ortiq	qolib	,	ularni	yil	oxiriga	qo`yish	aytiladi	(XVIII	asr	oxiridagi	frantsuz	
respublika	kalendariga	o`xshash	).	Dekabr	’	va	yanvar	’	oylari	o`rtasidagi	
yangi	yilga	,	aprel	’	va	may	,	oktyabr	’	va	noyabr	’	va	dekabr	’	o`rtalariga	5	o`z	
davrida	Millatlar	Ligasi	qoshida	kalendar	islohoti	bo`yicha	maxsus	
qo`mita	tuzilib	,	u	1923	yildan	ishlay	boshlagan	hamda	200	kalendar	
loyihasini	tanlagan	.	Birinchi	loyihada	yil	13	oydan	(har	oy	28	kun	)	va	1	
kun	Yangi	yil	bo`lgan	.	Ikkinchi	loyihada	yil	4	chorakka	91	kundan	
bo`linib	,	4	oy	31	kundan	qolganlari	30	kundan	iborat	bo`lgan	.	Millatlar	
Ligasi	ikkinchi	loyihani	tasdiqlagan	.	Hamma	davlatlar	Yangi	kalendarni	
1939	yilning	1	yanvarida	kiritishlari	shart	edi	.	Ikkinchi	jahon	urushining	
boshlanishi	kalendar	islohotiga	xalaqit	berdi	. 	Urushdan	so`ng	kalendar	islohoti	maslasi	qo`yildi	va	u	Birlashgan	Millatlar	Tashkiloti	doirasida	
muhokama	qilindi	.	Bu	safar	kalendar	kalendar	islohotining	tashkilotchisi	Hindiston	bo`ldi	,	
chunki	uning	hududida	bir	vaqtning	o`zida	ko`plab	kalendar	amaliyotda	qo`llanilib	,	qator	
murakkablik	va	noqulayliklarni	keltirib	chiqarar	edi	.	Mashhur	fizik	professor	Mad	Nak	Sak	
boshchiligida	mamlakatlari	,	Yevropaning	barcha	davlatlari	bosimi	ostida	yangi	kalendar	
loyihasi	ma`qullandi	va	u	Butunjahon	kalendarida	yil	ayni	bir	xil	91	kunlik	choraklarga	
bo`linib	,	uning	birinchi	oyi	31	kundan	,	qolganlari	30	kundan	iborat	edi	.	91	kun	7	kunga	
qoldiqsiz	bo`linadi	.	Har	bir	chorak	13	haftadan	iborat	bo`lib	,	4	chorak	364	kun	bo`ladi	.	
Ortiqcha	bir	kun	xalqlar	o`rtasida	Butunjahon	tinchlik	bayrami	deb	e`lon	qilish	va	uni	yil	
oxirida	yangi	yildan	oldin	qo`yish	taklif	etildi	.	Kabisa	yilida	yana	bir	kun	ortiqcha	bo`lib	,	uni	
ham	xalqaro	bayram	-«kalendarsiz	kun	»	deb	1	iyuldan	oldin	qo`yish	loyihada	bor	edi	.	
Butunjahon	kalendarida	7	kunlik	hafta	va	12	oylik	yil	hisobi	saqlandi	. 	Ushbu	loyihaga	ko`ra	yangi	yil	har	yili	faqat	Yakshanbaga	to`g`ri	kelardi	.	Butunjahon	
kalendarida	7	kunlik	hafta	va	12	oylik	yil	hisobi	saqlandi	.	Ushbu	loyihaga	ko`ra	Yangi	yil	har	
yili	faqat	yakshanbaga	–1	yanvarga	to`g`ri	kelardi	(har	bir	chorak	boshi	1	aprel	’,	1	iyul	’,	1	
oktyabr	’	ham	yakshanbaga	to`g`ri	kelardi	.Buyuk	davlatlar	Angliya	,Frantsiya	,	Xitoy	va	o`sha	
davrdagi	Sovet	Ittifoqi	yangi	kalendarni	butun	dunyodagi	davlatlar	qo`llashga	rozilik	
bersalargina	ular	ham	ushbu	kalendarga	o`tishlarini	bildirdilar	.Oxirgi	daqiqalarda	esa	AQSh	
hukumati	o`zining	norozilik	bayonotini	bildirib	,	Yangi	kalendarga	o`tmasligini	e`lon	qildi	.	
Vaholanki	,	maxsus	komissiya	Yangi	kalendarni	ma`qullagan	edi	.	AQSh	noroziligi	ko`plab	
ta`sirli	diniy	tashkilotlar	bosimini	ifodalardi	.	Chunki	yangi	kalendarda	hshafta	kunlari	
ortiqcha	Tinchlik	bayrami	tufayli	shanba	kungi	ibodatlarga	xalaqit	berardi	.1961	yil	1	yanvar	’	
yana	yakshanbaga	to`g`ri	keldi	,	biroq	yangi	kalendar	loyihasi	amaliyotga	kiritilmadi	.	Yangi	
kalendar	tarafdorlari	hozir	ham	uni	joriy	etish	uchun	harakat	qilmoqdalar	.Hozirgi	kunda	esa	
muammo	,	savol	sifatida	har	yil	ichidagi	oylar	oralig`idagi	kunlarning	aniq	va	qulaylik	
taqsimotidir	. 	ETIBORINGIZ UCHUN 	
RAHMAT!

Mavzu:Zamonaviy kalendar loyihalari .

 Reja  1 .Grigoriy kalendarining umumevropa kalendari sifatida qabul qilinishi  2 . O’n uch oylik kalendar loyihalari .  3 .O’n ikki oylik kalendar loyihalari  4 .Mahalliy va mintaqa vaqti .  5 . Dekret vaqti .  6 .Vaqt xizmati .

 Grigoriy kalendari hozirgi kunda asosiy xalqaro kalendar hisoblanadi . Uni dunyodagi barcha davlatlar qabul qilgan . U hozir deyarli 433 yoshga kirgan (1582 y) . Kalendarning aniqligi etarli darajada yuqori, lekin uning qator kamchiliklari ham e ’tirof etilgan . Uning bir yillik xatosi 0 ,0003 kunni tashkil etadi, xolos . Uning quyidagi nuqsonlarini ko ’rsatish mumkin :  1 Oylarning uzunliklari har xil : 28 , 29 , 30 va 31 kun .  2 Turli xil uzunlikdagi oylarning k e lishi tartibsiz . Masalan, d e kabr 31 kun, yanvar 31 kun, fe vral 28 kun .

 3 Yil boshi tabiat bilan bog ’lanmagan .  4 Yil fasllarda kunlar soni 90 dan 92 gacha . Birinchi yarim yillik ikkinchisidan oddiy yilda 3 kunga , kabisa yilida 4 kunga qisqa .  5 Hafta kunlari doimiy bir oy kunlari bilan mos tushmagan . Turli oy va yillarda ish kunlari soni turlicha .  6 Oy nomlari eskirib qolgan , h ech qanday ahamiyatga ega emas .  Bundan tashqari har yili juda katta xajmdagi kal endarlar chiqariladi . Ana shu sabablardan kelib chiqib 1923 yilda J en eva shaxrida Millatlar Ittifoqida kalendarni isloh etish bo ’yicha xalqaro qo ’mita tuzilgan edi . Qo ’mita shu vaqtgacha bir n echa yuz yangi kal endar loy ih alarini muhokama etdi .

 Kalendar islohoti bo`yicha 1 va 2 jahon urushlari davrida Millatlar ligasi shug`ullandi , keyinroq esa BMT ham bu masala bilan shug`ullandi . Islohotlar loyihasining bosh maqsadi , turli oylardagi haftaning 7 kunlik « yagonaligini ishlab chiqish edi . Loyihalar ichida mashhuri bu yilni 4 chorakka (13 haftadan ) bo`lish edi . Qo`shimcha kunlar (oddiy yilga 1 , kabisa yilida 2 kun )ni « oq kunlar » sifatida haftadan tashqari hisoblab , ularni « tinchlik kunlari » deb ataydi . Har bir chorakning 1 -oyi 31 kundan , 2 -oy esa 30 kundan bo`lib , yil oxirida qolgan 365 -kun bor edi . Ushbu loyihada har bir chorak yakshanbadan boshlanib , shanbada tugaydi . Boshqa loyihada yil 13 oylik 4 haftadan (28 kun ) va 1 kun esa haftaga bog`liq bo`lmay qolardi .