logo

ZAMONAVIY MENEJER

Yuklangan vaqt:

13.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2349.5126953125 KB
ZAMONAVIY MENEJER  1.   Menejer 
tushunchasi, 
shaxsiy va ishga 
doir sifatlari, 
vazifalari. 2  Menejer va 
yetakchi
3. Menejerning 
uslubi va imidji4.  Ishbilarmonlik 
etikasi   REJA:    1.  Menejer tushunchasi, shaxsiy 
va ishga doir sifatlari, vazifalari .
Menejer  –bu boshqaruv faoliyati bilan 
shug‘ullanuvchi va bozor sharoitlarida faoliyat 
yurituvchi ,  tashkilot faoliyatining ma’lum turlari 
bo‘yicha qarorlar qabul qilish vakolatlarga ega 
bo‘lgan odamdir. Menejerlar tashkilotda har xil 
o‘rinlarni egallaydilar (direktor, guruh rahbari, 
ishlarning ma’lum turlarining tashkilotchisi, 
boshliq, mudir va h.k.), judayam bir xil 
bo‘lmagan masalalarni yechadilar, har xil 
vazifalarni bajaradilar.      Tashkilot menejersiz mavjud bo‘lishi 
mumkin emas, chunki ular quyidagi 
vazifalarni bajaradilar:
•
tashkilotdagi alohida operatsiyalar o‘rtasidagi aloqalarni 
o‘rnatadilar;
•
tashkilot tomonidan o‘zining asosiy  vazifalarini  belgilanishini ,  
bajarilishini ta’minlaydilar;
•
tashkilot yoki bo‘linma jamoasiga rahbarlikni amalga oshiradilar;
•
obro‘si, yuqori kasbiy mahorati va ijobiy hissiyotlaridan foydalangan 
holda qo‘l ostidagilarni o‘zining orqasidan olib borishga qodir 
yetakchi rolida bo‘ladilar;
•
tashkilot faoliyatining strategiyasini ishlab chiqadilar;
•
tashkilot faoliyatining natijalari uchun javobgarlikka ega bo‘ladilar;
•
tashkilotga tegishli bo‘lgan shaxslar yoki idoralarning mafaatlarini 
ta’minlaydilar;
•
tashkilotning tashqi muhit(hokimiyat, sheriklar va h.k.) bilan 
aloqasi bo‘yicha asosiy bo‘g‘in rolini bajaradilar;  •
jamoani  tashkil  qiladilar  va  uni  rivojlanishini  kerakli  yo‘lga 
yo‘naltiradilar, yuqori ahloqiy sifatlarga ega bo‘lgan holda, jamoa 
a’zolarini tarbiyalaydilar;
•
hozirgi  sharoitlardagi  fanning  rolini  tushunuvchi,  u  yoki  bu 
kashfiyot yoki “nou-xau” ni baholashni biluvchi va ularning darhol 
ishlab  chiqarish  (tijorat)ga  tadbiq  etuvchi  innovator  rolida 
bo‘ladilar;
•
g‘oyani  ishlab  chiqadilar,  undagi  kuchli  va  zaif  tomonlarini 
topadilar,  muammoning  mohiyatiga  qarashga,  haqiqatgacha 
surishtirib bilishga intiladilar;
•
qilinganlarni  tahlil  qiladilar,  baholaydilar,  ishlarining  holatini 
yaxshilash bo‘yicha tadbirlarni belgilaydilar va amalga oshiradilar;
•
tashkilotni har xil tadbirlarda nomoyon qiladilar.  Menejerning vazifalari va ular amalga 
oshirilayotgan vaziyatlar turli tumandir, shunga 
qaramasdan  uchta asosiylarni  ajratish mumkin.
1 •
M enejer tashkilotning asosiy vazifalarini 
belgilaydi
2 •
M enejer ichki va tashqi muhit haqidagi 
axborotlarni to‘playdi, ularni tarqatadi
2 •
M enejer tashkilotning ichidagi va tashqarisidagi 
munosabatlarni shakllantiruvchi  rahbar bo’ladi.     Menejerlarni an’anviy ravishda 
uchta darajaga  bo’linadi:
Quyi
O’rta
Yuqori     Quyi  darajadagi  menejerlar - (kichik 
boshliqlar)  bevosita  ishchilar  va  boshqa 
xodimlarga  (boshqaruvchilarga  emas)  rahbarlik 
qiladilar.  Ularning  ishi  bitta  vazifadan 
boshqasiga  tez - tez  o‘tish  bilan  ta’riflanadi. 
O‘rtacha  darajadagi  menejerlar - kichik 
boshliqlarning  ishini  muvofiqlashtiradilar  va 
nazorat qiladilar. Ular odatda tashkilotdagi yirik 
bo‘linmalarni  boshqaradilar  va  yuqori  va  quyi 
darajalardagi  rahbarlar  o‘rtasidagi  o‘ziga  xos 
bufer  bo‘ladilar.
Yuqori  darajadagi  menejerlar - umuman 
tashkilot  uchun  qarorlar  qabul  qilishga  javob 
beradilar.  Ularning  ishi  aniq  yakunlanishga  ega 
emas,  katta  tavakkalchilikka  ega.  Bu  bo‘g‘in 
menejerlari  boshqa  bo‘g‘inlar  menejerlariga 
qaraganda  ancha  kamroqdir.  Ularning  mehnati 
yuqori  baholanadi,  qoidaga  ko‘ra  yaxshi  haq 
to‘lanadi.  •
Tadqiqotchilarning  ma’lumotlariga ko‘ra, 
zamonaviy rahbar faqat 15 -20 % o‘z sohasidagi 
mutaxassis bo‘lishi kerak,  u hammadan avval 
tashkilotchi, ruhshunos, sotsiolog bo‘lishi 
kerak. Zamonaviy korxonalar ko‘proq darajada 
inson e’tibor markazida turadigan sotsiotexnik 
tizimlar bo‘yicha mutaxassislarga muhtojlar.   2. Menejer va yetakchi
Menejerni yana yetakchilik sifatini egallashi 
maqsadga muvofiqdir. Yetakchi ko‘pincha rahbar 
bo‘ladi, ammo uning harakatlarining xarakteri 
odatdagi menejer-ma’murdan boshqacharoq. U 
boshqarmaydi, buyruq bermaydi, balki 
boshqa larni orqasidan olib  yu radi. Ular unga 
nisbatan tobelar emas, balki ergashuvchilar 
bo‘ladilar.    M e nejerning yetakchidan farqi
Menejer  Yetakchi 
Buyruk beradi  Ilhomlantiradi 
Boshqalarning  maqsadlari  va  ko‘rsatmalari 
bo‘yicha ishlaydi Shaxsiy maqsadlari bo‘yicha ishlaydi
Harakatlarning  asosida  hisob-kitob,  reja 
yotadi  Harakatlarning  asosida  ko‘ra  bilish,  intuitsiya 
yotadi 
Tizimga, tashkilotga suyanadi  Odamlarga suyanadi 
Dalil -isbotlarda foydalanadi Hissiyotdan foydalanadi
Nazorat qiladi  Ishonadi 
Ishontiradi  Chaqiradi, da’vat qiladi
Ko‘proq  qat’iy,  vertikal  aloqalar, 
munosabatlar va tuzulmadan foydalanadi   Ko‘proq yumshoq aloqalar va munosabatlardan  
foydalanadi 
Harakatni qo‘llab quvvatlaydi Harakatga impuls beradi
Kasb egasi  G‘ayratli 
Qarorlarni qabul qiladi Qarorlarni amalga oshiradi
Ishni to‘g‘ri qiladi To‘g‘ri ishni qiladi
    Hurmatli  Sevimli   3. Menejerning uslubi va imidji
Boshqaruv uslubi-bu rahbar tomonidan foydalaniladigan masalalarni 
yechishni eng xarakterli va barqaror usullarining majmuasi, uning qo‘l 
ostidagilarga nisbatan hulqining odatlari. Boshqaruv uslubi jamoa va 
umuman korxona(tashkilot) faoliyatining samaradorligiga katta ta’sir 
ko‘rsatadi. Haqiqiy sharoitlardagi boshqaruvning aniq uslubi ob’ektiv va 
sub’ektiv xarakterdagi quydagi omillarni belgilab beradi:
•
jamoaning vazifalari va xizmatlari;
•
jamoaning ish sharoitlari;
•
jamoaning o‘lchamlari va tuzilishi;
•
rahbarning shaxsiy sifatlari va tajribasi;
•
menejerning kasbiy mahorati;
•
mehnat jamoasi a’zolarining kasbiy tayyorgarlik darajasi va ongliligi;
•
mehnat jamoasining pishib yetilganligi va birlashganligi darajasi va 
boshqalar.    Rahbarlik uslublarining 
mazmuni 
Parametrlari  Avtoritar uslub  Demokratik uslub Liberal uslub
Uslubning tabiyati Barcha  hukumronlik  va 
javobgarlikni  yetakchining  qo‘lida 
jamlanishi Vakolatlarni  aso  siy  jihatlarni 
yetakchida  saqlab  qolish  bilan 
boshqaga topshi- ilishi Yetakchi  tomonidan 
javobgarlikni  o‘zidan  olishi  va 
hukmronlikdan  guruh 
(tashkilot)  foydasiga  voz  ke- 
chilishi
Maqsadlarni  belgilash  va  vositalarni 
tanlashdagi imtiyoz Qarorlarni  qa  bul  qilish, 
boshqaruvda  ishtirok  etish 
asosidagi  darajalar  bo‘yicha 
taqsimlangan Guruh  uchun  istal-  gan 
tartibdagi  o‘zini  o‘zi 
boshqarish imkoniyatini berish
Kommunikatsion  oqimlar  ko‘proq 
yuqoridan keladi Kommunikatsiya  ikkala 
yo‘nalishda  faol  amalga 
oshiriladi Kommunikatsiya  asosan 
“gorizontal” asosida quriladi 
Kuchli tomonlar  Asosiy  e’tibor  muddatlar  tartibiga 
qaratiladi,  natijani  oldindan  aytib 
berish mumkin    Xodimlarning  boshqaruvda 
ish-  tirok  etish  orqali  ishni 
bajar-  ishga  shaxsiy  maj 
buriyatlari oshadi Ishni  yetakchining 
aralashuvisiz  boshlashga 
imkon beradi
Zaif tomonlari Shaxsiy  tashabbusni  to‘xtatib  qolish 
tendensiyalari ko‘zatiladi Bunday  uslubda  masalalarni 
yechish  uchun  ko‘p  vaqt  talab 
qilinadi Yetakchining  ara-  lashuvisiz 
ish ning tezligi yo‘- qotilishi va 
ha-  rakat  yo‘nalishi  o‘zgarishi 
mumkin   Menejerning imidji  
•
bu  uning  obrazi,  ushbu  menejerning  unga  alohida  o‘ziga  xoslikni 
beruvchi  va  uni  bir  qator  boshqa  rahbarlardan  ajratib  turuvchi 
farqlanuvchi  va  mutloq  ta’riflari  haqidagi  mustahkam  tasavvurdir. 
Imidjning asosini ishning maqsadga qaratilgan holda tashkil qilinayotgan 
va  qo‘llab  quvvatlanayotgan  uslubi  va  menejerning  shaxslararo 
munosabatlari va rasmiy atributlari (belgilari) tashkil qiladi.
•
“ Imidj”      inglizcha  so‘z  bo‘lib,  “obraz”,  “shuhrat”ni  bildiradi.  Bu 
kimningdir,  nimaningdir  ommaviy  ongda  vujudga  kelgan  va  sterotip 
xarakterga  ega  bo‘lgan  hissiyotli  bo‘yalgan  obrazidir.  O‘zining  imidji 
haqidagi g‘amxo‘rlik  bu uni odamlar ongida gavdalanishi, o‘zini o‘zi eng 
yaxshi tanishtirishdir.
•
Imidj  tushunchasi  personifikatsiya  (gavdalantirish,  tasvirlash)ga 
yaqinroq  bo‘ladi,  ammo  o‘zining  ichiga  shaxsning  nafakat  tabiiy 
xususiyatlarini,    balki  maxsus  yaratilganlarini  ham  oladi.  Bundan 
tashqari,  u  odamning  tashqi  qiyofasi  va  ichki  dunyosi  haqida,  uni 
psixologik turi haqida gapiradi.   4.  Ishbilarmonlik 
etikasi  
Ishbilarmonlig  etikasi-  bu  yaxshilik  va  yomonlik,  ma’naviylik  va 
ahloqiylik,  insonni  jamiyatdagi  ma’lum  o‘rni  va  hayoti  va  faoliyatining  ma’nosi 
haqidagi  tushunchalarga  mos  keluvchi  inson  hulqining  ta’limi  va  amaliyotidir. 
Ishbilarmonlik  etikasi  o‘z  ichiga  menejer,  har  qanday  ishbilarmon  kishi  qo‘yilgan 
maqsadlarga erishish uchun suyanadigan ideallarni oladi.
Ishbilarmonlik  etikasi  faoliyatining  u  yoki  bu  sohasida  tavakkalli, 
novatorli,    halol,  omilkor  va  qonuniy  biznesni  olib  borishga  asoslanadi. 
Tadbirkorlik  faoliyatining  xili  va  uning  alohida  turlaridan  qat’iy  nazar, 
ishbilarmonlik  etikasi,  ya’ni  milliy    etnik  an’analarini  va  undan  kelib  chiquvchi 
qoidalarni hisobga olishi kerak.
Ishbilarmonlik  etikasi  menejerning  xarakteri,  uning  qalbi,  aqlining 
xususiyatlari,  motivatsiya,    ma’lumoti  va  bilimlarining  darajasi,  uning  jamoada, 
jamiyatdagi  insonlarga  nisbatan  hulqi  bilan  chambarchars  bog‘langandir.  Obru, 
faxr,  halollik,  izzattalablik,  oliyjanoblik,  muloyimlik  menejer  ishbilarmonlik 
etikasining “arsenaliga” kiradi,  uni ijobiy ta’riflaydi.  •
Ishbilarmon odamning kiyimi  uning jamiyatda tutgan 
o‘rnini, qaddi-qomatini, yoshini va u qayoqqa 
ketayotganligini hisobga olishi kerak.
•
Mutaxasislarni hisoblashlaricha, ishbilarmon erkak 
kishi uchta kostyumga ega bo‘lishi kerak:  ishchi, 
ishbilarmonlik va kechki. Buning ustiga galstuk barcha 
hollarda ham kiyimning muhim predmeti bo‘ladi.
•
Ishchi kiyim - bu hammadan avval oddiy kostyum 
(shim ka kamzul), hamda bu shim va charmdan 
kamzul, yaxshi tikilgan kurtka bo‘lishi mumkin, ammo 
barcha sanab o‘tilgan hollarda ham muqarrar shart- 
ko‘ylak va galstuk.  Nutq madaniyati  –odamning o‘qimishligi, tarbiyaliligi va umumiy madaniyatining ko‘rsatkichlaridan 
biridir. Firmaning muvaffaqiyatli faoliyati, uning imidji ma’lum darajada uning rahbarlari va xodimlari 
qanchalik to‘g‘ri tilda so‘zlashishlariga, ular yozishmani qanchalik savodli va adabiy olib borishlari 
bog‘liqdir.
Inson nutq madaniyatining umumiy alomatlari mavjud: nutqning to‘g‘riligi; tilning boyligi(o‘ziga xosligi); 
qisqalik; ravshanlik va aniqlik; jo‘shqinlik.
Hisoblanadiki, qisqa va sodda gaplar quloqda oson qabul qilinadi, ammo qisqa jumlalarni ko‘pligi nutqni 
bo‘linib chiqqan va keskin qiladi, u ravonlik, ma’noli va ritmik butunligini yo‘qotadi. Uzun jumla uning aniq 
mantiqiy va intonatsiyali bo‘linishi sharoitida notiqqa fikrlarning o‘zaro aloqasi va harakatini ko‘rsatish, 
hissiyotli keskinlikni o‘stirish va pasaytirish, nutqning ravonligini his qilinishini yaratishga yordam beradi.   E’tiboringiz uchun 
rahmat!

ZAMONAVIY MENEJER

1. Menejer tushunchasi, shaxsiy va ishga doir sifatlari, vazifalari. 2 Menejer va yetakchi 3. Menejerning uslubi va imidji4. Ishbilarmonlik etikasi REJA:

1. Menejer tushunchasi, shaxsiy va ishga doir sifatlari, vazifalari . Menejer –bu boshqaruv faoliyati bilan shug‘ullanuvchi va bozor sharoitlarida faoliyat yurituvchi , tashkilot faoliyatining ma’lum turlari bo‘yicha qarorlar qabul qilish vakolatlarga ega bo‘lgan odamdir. Menejerlar tashkilotda har xil o‘rinlarni egallaydilar (direktor, guruh rahbari, ishlarning ma’lum turlarining tashkilotchisi, boshliq, mudir va h.k.), judayam bir xil bo‘lmagan masalalarni yechadilar, har xil vazifalarni bajaradilar.

Tashkilot menejersiz mavjud bo‘lishi mumkin emas, chunki ular quyidagi vazifalarni bajaradilar: • tashkilotdagi alohida operatsiyalar o‘rtasidagi aloqalarni o‘rnatadilar; • tashkilot tomonidan o‘zining asosiy vazifalarini belgilanishini , bajarilishini ta’minlaydilar; • tashkilot yoki bo‘linma jamoasiga rahbarlikni amalga oshiradilar; • obro‘si, yuqori kasbiy mahorati va ijobiy hissiyotlaridan foydalangan holda qo‘l ostidagilarni o‘zining orqasidan olib borishga qodir yetakchi rolida bo‘ladilar; • tashkilot faoliyatining strategiyasini ishlab chiqadilar; • tashkilot faoliyatining natijalari uchun javobgarlikka ega bo‘ladilar; • tashkilotga tegishli bo‘lgan shaxslar yoki idoralarning mafaatlarini ta’minlaydilar; • tashkilotning tashqi muhit(hokimiyat, sheriklar va h.k.) bilan aloqasi bo‘yicha asosiy bo‘g‘in rolini bajaradilar;

• jamoani tashkil qiladilar va uni rivojlanishini kerakli yo‘lga yo‘naltiradilar, yuqori ahloqiy sifatlarga ega bo‘lgan holda, jamoa a’zolarini tarbiyalaydilar; • hozirgi sharoitlardagi fanning rolini tushunuvchi, u yoki bu kashfiyot yoki “nou-xau” ni baholashni biluvchi va ularning darhol ishlab chiqarish (tijorat)ga tadbiq etuvchi innovator rolida bo‘ladilar; • g‘oyani ishlab chiqadilar, undagi kuchli va zaif tomonlarini topadilar, muammoning mohiyatiga qarashga, haqiqatgacha surishtirib bilishga intiladilar; • qilinganlarni tahlil qiladilar, baholaydilar, ishlarining holatini yaxshilash bo‘yicha tadbirlarni belgilaydilar va amalga oshiradilar; • tashkilotni har xil tadbirlarda nomoyon qiladilar.