MELANINNING BA’ZI d-ELEMENTLAR IONLARI BILAN KOMPLEKSLAR HOSIL QILISHINI O’RGANISH

2MUNDARIJA KIRISH 3 II. ADABIYO T LAR SHARHI . MELANINLAR, OLINISH USULLARI, XOSSALARI 7 2.1. Melanin manbalari 7 2.2.M elanin modeli 9 2.3. Xitin tuzilmalari bilan molekulyar o'zaro ta'sir i 1 0 2.4. Melaninning biologi k funksiyalari 1 1 2 .5. Melaninlarning biosintezi 20 2.6. Melaninning kimyoviy tarkibini o'rganish 23 2.7.Ekstraktlarning, triterpenoidlarning va ularning biologic faolligi 24 III BOB. TADQIQOT MANBAALARI VA USULLARI 34 3.1. Tadqiqot manbaalari 34 3.2.Tadqiqot usullari 34 3.2.1. Elektron spektroskopiya 40 3.2.2. Infraqizil – spektrlar 42 IV. MELANINNING TUZILISHINI KVANT-KIMYOVIY TAHLILI VA UNING Cu 2+ IONLARI BILAN KOMPLEKSINING BARQARORLIGI 49 4.1. Melaninning tuzilishini kvant-kimyoviy tahlili 49 4.2.Melaninning turli erituvchilardagi IQ-spektrlari 56 4.3.Melaninni Cu(II) ioni bilan kompleksining barqarorligini spektrofotometrik usulda baholash 59 V.XULOSALAR 64 VI. ADABIYOTLAR 65

3KIRISH Dissertatsiya mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi. Ma’lumki, melaninlar zamburug'lar orasida keng tarqalgan turli xil, tartibsiz kimyoviy tuzilishdagi yuqori molekulyar og'irlikdagi (M ~ 2 - 200 kDa) pigmentlar guruhiga kiradi. Kimyoviy tuzilishiga ko'ra, melaninlar eumelaninlar, teomelaninlar va allomelaninlarga bo'linadi. Eumelaninlar, o'simliklardan kam uchraydigan hayvonlarning qora pigmentlari tirozin yoki DOPAning polimerizatsiya mahsulotlari bo'lib, uning tarkibiy elementi indol-(5,6)- benzoxinon bilan ifodalanadi. Sariq, qizil yoki jigarrang rangga ega va hayvonlarda uchraydigan teomelaninlar tirozin va sisteinning s opolimerizatsiyasi mahsulotidir. Allomelaninlar, naftalin yoki katexol turlarining biopolimerlari - bu yuqori o'simliklar va zamburug'larning qora jigarrang pigmentlari. Melaninlar azot o'z ichiga olgan va azotsiz polifenollarning fermentativ oksidlanishi paytida organizmda hosil bo'lgan quyuq rangli, yuqori molekulyar tartibsiz biopolimerlardir. Erkin radikal reaktsiyalarning ingibitori sifatida melaninlar xavfli o'smalar o'sishini tormozlab turadi, ionlashtiruvchi nurlanishning halokatli dozalaridan himoya ta'sirini ta'minlaydi, lipid peroksidlanish jarayonlarini bostiradi, o'simlik o'sishini rag'batlantiriradi. Melaninlar tibbiyot, farmakologiya, qishloq xo'jaligi va boshqa sohalarda qo'llaniladi [1]. Melaninlar kimyoviy [2] va mikrobiologik sintez [3–5], shuningdek hayvonlar va o'simlik materiallaridan ajratib olish natijasida olinadi [ 6]. Melaninning kimyoviy sinteziga, boshlang'ich materiallarning qimmatligi va jarayonning murakkabligi tufayli, sanoat miqyosida erishish qiyin, bu yakuniy mahsulot narxiga ta'sir qiladi. Melaninlarni biologik materiallardan ajratib olish va tozalashdagi qiyinchiliklar va ularning tuzilishini o'rganish barcha melanin pigmentlari amorf moddalar ekanligi bilan bog'liq. Natijada, shuningdek, ularning biosintezi yo'llarining xilma-xilligi sababli, ko'plab melaninlarning aniq tuzilishi va funktsiyalari hali aniqlanmagan [7] va ularning

4fizik-kimyoviy xususiyatlari to'g'risidagi adabiyotlar asosan suvda erimaydigan dioksifenilalanin-melaninlarga tegishli [8, 9]. Melanin ishlab chiqarish uchun turli xil biologik xomashyolar pigmentni ajratish va tozalashning standart usulini yaratishga to'sqinlik qildi. Melanin ishlab chiqarishning mikrobiologik usulidagi asosiy muammo shundaki, fermentatsiya paytida ishlatiladigan shtammlar hujayra ichidagi melaninni sintez qiladi. Shuning uchun ham melanin olish uchun boshqa tabiiy xomashyolarni izlash va ulardan yuqori unum bilan melanin olishga imkon beradigan texnologiyalarni yaratish dolzarb muammolardan biridir. Shu bilan bir qatorda melaninning ba’zi d-elementlar ionlari bilan hosil qilgan birikmalarining fizik-kimyoviy xossalarini tadqiq etish dolzarb muammolardan biridir. Tadqiqot ob’ekti va predmeti. Tadqiqot ob’ekti pilla qurti chiqindisi, turli tabiatdagi organik erituvchilar, suv, xlorid kislota va d-elementlarning tuzlari, melanin, d-elementlarning melaninli kompleks birikmalaridan iborat . Tadqiqot predmeti pilla qurti chiqindisidan ajratib olingan melaninni fizik- kimyoviy xarakteristikalari va hamda uning d-elementlar ionlari bilan hosil qilgan birikmalarning xossalarini, jumladan barqarorligini o‘rganishdan iborat . Tadqiqotning maqsadi va vazifalari. Tadqotning maqsadi – melaninning ba’zi d-elementlar ionlari bilan hosil qilgan birikmalarining fizik-kimyoviy xossalarini tadqiq etish. Tadqiqotning vazifalari:  Pilla qurti chiqindisidan melaninni ajratib olish;  Melaninning ba’zi d-elementlar ionlari bilan hosil qilgan birikmalarini olish;  Melaninning ba’zi d-elementlar ionlari bilan hosil qilgan birikmalarining fizik- kimyoviy xossalarini tadqiq etish. Ilmiy yangiligi. Ilk bora melanin molekulasining tuzilishi kvant-kimyoviy (ab initio) usulda baholandi, melaninning ba’zi d-elementlar ionlari bilan kompleks birikmalari olindi va ularning fizik-kimyoviy xossalari, jumladan barqarorliklari tadqiq etildi. Tadqiqotning asosiy masalalari va farazlari.

Загрузите документ, чтобы увидеть его полностью.

Похожие