logo
  1. Главная страница
  2. Рефераты
  3. Общий
  4. Boshlang’ich ta’limga oid avdio va video axborotlar bilan ishlash asoslari. Multimedia tushunchasi, texnologiyasi, tizimi va imkoniyatlari. Multimediyanong texnik va dasturiy ta’minoti.

Boshlang’ich ta’limga oid avdio va video axborotlar bilan ishlash asoslari. Multimedia tushunchasi, texnologiyasi, tizimi va imkoniyatlari. Multimediyanong texnik va dasturiy ta’minoti.

Загружено в:

08.08.2023

Скачано:

0

Размер:

5229.896484375 KB
Скачать
Boshlang’ich ta’limga oid avdio va video axborotlar bilan ishlash asoslari. Multimedia tushunchasi, texnologiyasi, tizimi va imkoniyatlari. Multimediyanong texnik va dasturiy ta’minoti. Reja: 1. Boshlang’ich ta’limga oid avdio va video axborotlar bilan ishlash asoslari. 2. Multimedia tushunchasi, texnologiyasi, tizimi va imkoniyatlari. 3. Multimediyanong texnik va dasturiy ta’minoti. 1. Boshlang’ich ta’limga oid avdio va video axborotlar bilan ishlash asoslari. Boshlang'ich ta'lim tizimida yangi pedagogik texnologiyalar, shu jumladan, axborot texnologiyalari bilim olish motivini rivojlantirishga katta yordam beradi. Axborot texnologiyalari asosida tashkil etilgan darslar tashkiliy usullari, o'tkazish metodlariga ko'ra o'quvchi ehtiyojiga mos tushishi kerak. Chunki bunday darslar bola ruhiyatiga yaqinroq bo'ladi. O'quvchilarning o'quv materiallarini o'zlashtirishga bo'lgan qiziqish, xohish va istaklarini qo'zg'atish asosida maqsadga erishish motivasiya bo'lib, bu o'qituvchi vao'quvchilarning o'zaro ichki yaqinlashuvidir. Axborot kommunikatsion texnologiyalar - bu bilim, dalil va qonunlarni taqdim etishda barcha imkoniyatlarni o'zida jamlab olgan usul va metodlar demakdir. Har qanday texnologiya- bu axborot texnologiyalari bo'lib, uning negizini ma'lumotlarni qabul qilish va qayta ishlash tashkil etadi. Boshlang'ich sinf o'qituvchisi o'quv texnologiyasining bevosita yetkazuvchisi sifatida, yangiliklardan boxabar bo'lgani holda, dars jarayonini qiziqarli olib borishi lozim. Boshlang'ich sinflarda axborot texnologiyalaridan foydalanish o'quvchilarning kayfiyati,qiziqishlari, hayot tarzi, dunyoqarashi, tafakkuri, aqliy va kasbiy ko'nikmalarini namoyon qiladi.Internet texnologiyalarining kirib kelishi o'quvchilarga axborot manbalaridan foydalanish imkonini beradi, mustaqil ishlar samaradorligini oshiradi, ijodkorlik, malaka va ko'nikmalarni egallash va mustahkamlash uchun yangi imkoniyatlar beradi, ta'limning yangi shakllari va metodlarini amalga oshirishga sharoit yaratadi. Kadrlar tayyorlash Milliy dasturining asosiy talablaridan biri axborot texnologiyalarini ta'lim jarayoniga keng tatbiq etib, o'quvchilarni mustaqil bilim olishga, erkin fikrlashga o'rgatishdan iboratdir. Boshlang'ich ta'lim jarayonida multimediyadan foydalanish o'qituvchiga: - darsni zamonaviy tarzda modellashtirish; - bilimlarni chuqurlashtirish uchun qo'shimcha ma'lumot va axborotlarga ega bo'lish; - nazariy va mustaqil ishlashni tayyorlash imkonini beradi. Boshlang'ich ta'lim jarayonida multimediyadan foydalanish o'quvchilarga: - fanga qiziqish uyg'otish, o'z bilimlarini nazorat qilish va mustahkamlash; - ensiklopedik ko'rinishdagi axborotlarni tezkor olish; - mavzuni o'rganishda o'zi uchun qulay bo'lgan tezlik va o'zlashtirish darajasini tanlash; - zamonaviy axborot - kommunikatsion texnologiyalarga jalb qilish, uni egallash va unga doimiy ishlashga bo'lgan ehtiyojni shakllantirish imkoniyatlarni beradi. Multimedia - bu obyekt va jarayonlarni an'anaviy matn shaklida emas , balki fotorasm,video, chizma, animatsiya, ovoz yordamida namoyish qilishdir. Multimediali darslar quyidagi didaktik masalalarni hal qilishga yordam beradi: - fan bo'yicha asosiy bilimlarni o'zlashtirish; - o'zlashtirilgan bilimlar izchilligini ta'minlash; -o'z - o'zini nazorat ko'nikmasini shakllantirish; - bilim olishga bo'lgan ehtiyojini rivojlantirish; - o'quvchilarni o'quv materiali ustida mustaqil ish olib borishlarida o'quv – metodik yordam ko'rsatish. Boshlang'ich sinflarda fanlarni multimedia texnologiyalari asosida o'qitish kata samara beradi. Buning uchun esa mashg'ulotlarning har bir mavzusi bo'yicha dars ishlanmalari yaratilishi lozim. Ana shu ishlanma asosida barcha mavzularga oid axborot texnologiyalari vositalari yordamida bayon etilishi lozim bo'lgan nazariy va amaliy materiallarning electron taqdimoti shakli tayyorlanadi. Dars ishlanmalariga taqdimot slaydlar tayyorlanib,videoproyektorlar orqali o'quvchilarga tushuntirilsa maqsadga muvofiq bo'ladi. Multimediali taqdimot nafaqat matnli va ko'rgazmali balki ovozli, animatsiyali bo'lishi o'quvchilartomonidan mavzuni mukammal o'zlashtirishda katta ahamiyatga ega bo'ladi. Axborot - kommunikatsiya texnologiyalarining ta'lim jarayoniga joriy etilishidan asosiy maqsad - aynan zamonaviy axborot muhiti uchun xarakterli bo'lgan o'quv faoliyatlariningyangi turlarini yaratishdir. Xulosa qilib shuni aytish joyizki, ta'lim-tarbiya jarayonini tubdan isloh qilishdan ko'zlangan bosh maqsadimiz- barkamol insonni shakllantirish orqali o'z kelajagimizni ta'minlashdan iboratdir. Darhaqiqat, kelajagimiz egalari bo'lmish yosh avlodni tarbiyalash, biz pedagoglardan ma'suliyat talab qiladi. Ayniqsa, kelajak avlodda mustaqil fikrlash, mantiqiy fikr yuritish kabi ko'nikmalarni hosil qilish bugungi kun o'qituvchisining asosiy vazifasidir. 8.2. Multimedia tushunchasi, texnologiyasi, tizimi va imkoniyatlari. Mul’timedia bu informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida audio, video, matn, grafika va animatsiya effektlari asosida o‘quv materiallarini o‘quvchilarga etkazib berishni mujassamlangan holdagi ko‘rinishidir. Multimedia ( multimedia - ko‘p muhitlilik ) – bu kompyuter texnologiyasining turli xil fizik ko‘rinishiga ega bo‘lgan (matn, grafika, rasm, tovush, animatsiya, video va h.k.) va turli xil tashuvchilarda mavjud bo‘lgan (magnit va optik disklar, audio va video lentalar va h.k.) axborotdan foydalanish bilan bog‘liq sohasidir. Multimedia - kompyuterda axborotning turli xil ko‘rinishlari: rangli grafika, matn va grafikda dinamik effektlar, ovozlarning chiqishi va sintezlangan musiqalar, annimatsiya, shuningdek to‘laqonli videokliplar hamda videofilmlar bilan ishlashdir. Multimedia Multimedia– bu zamonaviy kompyuterli axborot texnologiyalari bo‘lib, matn, tovush, videotasvir, grafik tasvir va animatsiyani (multiplikatsiyani) yaxlit kompyuter tizimiga birlashtirish imkonini yaratadi. Multimedia amaliyotdagi ish tartibi – bu apparat-dasturiy muhit bo‘lib, kompyuterga axborotni kiritish, ishlov berish, saqlash, uzatish va matn, chizmalar, videotasvir, tovush hamda nutqlarni insonga zarur va qulay holatda etkazishdir. Birinchidan, foydalanuvchiga albatta interfaollikni taqdim etadigan, ya’ni inson va kompyuter o‘rtasida buyruqlar va javoblar almashinuvini ta’minlab, dialog muhitini yaratadigan dasturiy mahsulot. Ikkinchidan, turli video va audio effektlar ishlatiladigan muhit. U tomoshabinga o‘zicha u yoki bu ilovani tanlash imkonini beruvchi videofilmni eslatadi. Multimedia mahsuloti – tarkibida musiqa taraladigan, videokliplar, animatsiya, rasmlar va slaydlar galereyasi, turli ma’lumotlar bazalari va boshqalar kirishi mumkin bo‘lgan interfaol, kompyuterda ishlangan mahsulotdir. Multimedia texnologiyasi axborotni bir vaqtning o‘zida insonga tushunarli, ko‘p shakllar (jumladan, nutq, rasm, chizma, tasvir, musiqa, raqam va harflar) kombinatsiyasida havola qila oladi. Bu texnologiya axborotni qidirish, nusxa olish va boshqa biror kompyuterga ko‘rsatilgan shaklda ko‘chirib o‘tkaza oladi hamda ularning xohlagan kombinatsiyasini yarata oladi. Undan tashqari multimedia texnologiyasidan foydalanuvchi o‘zi dizayn bilan shug‘ullana olishiga imkon beradi, shuningdek statik (harakatsiz) va dinamik (harakatlanuvchi) tasvirlarni yaratishi hamda o‘z ijodiy ishining natijalarini aloqa kanallari orqali tashqi muhitga tarqatishi mumkin. Multimedia tizimlarining jadallik bilan rivojlanishiga shaxsiy kompyuterlarning imkoniyatlarini kengayganligi va texnik, dasturiy vositalarining rivojlanishi sabab bo‘ldi. Oxirgi yillarda kompyuterning tezligi va xotira qurilmalarning sig‘imi keskin oshdi, shuningdek grafik imkoniyatlari kengayib, tashqi xotira qurilmalarining texnik ko‘rsatgichlari yaxshilandi. Multimedia texnologiyalarining rivojlanishiga videotexnika yo‘nalishi, lazer disklar, shuningdek yozish texnikasining hamda tovush va tasvirni hosil qilish texnologiyalarining rivojlanishi katta hissa qo‘shdi. Axborotlarni xotirada ixcham (zich) joylash va saqlash maqsadida tez va samarali o‘zgartirish usullarini yaratilishi ham muhim ahamiyat kasb etdi. 2. Multimediyanong texnik va dasturiy ta’minoti. Multimedia vositalari- bu apparat va dasturlar to‘plami bo‘lib, u insonga o‘zi uchun tabiiy bo‘lgan turli-tuman muhitlarni: tovush, video, grafika, matnlar, animatsiya va boshqalarni ishlatgan holda kompyuter bilan muloqot qilish imkonini beradi. Tasvirlarni yaratuvchi va ular bilan ishlovchi vositalar  raqamli fotoapparat Kanerlar Tasvirlarni ko‘rish va ular bilan ishlash uchun mo‘ljallangan dasturiy vositalarga Adobe Photoshop, Corel Photo-Paint, Paint Shop Pro, Microsoft Picture It!, Visualizer Photo Studio, Pixel image editor, PixBuilder Photo Editor, Fo2Pix ArtMaster lar kiradi. Ovoz yozish va ovoz tahrirlash vositalari. Ovozli fayllarni kompakt diskka yozish, multimedia taqdimotlarini tayyorlash, videokonferensiyalarni o‘tkazish, o‘yinlar o‘ynash, audio CD larni eshitish uchun ovoz platasi yoki audioadapter (audio – bu «ovoz», adapter esa -manbadagi ma’lumotni kompyuterga o‘tkazuvchi texnik qurilma) deb nomlanuvchi karta zarur bo‘ladi. Ushbu tovushni qayta ishlovchi tovush platasi, tovush chiqarish vositasi, akustik tizimlar yoki yakka tinglagichlar hamda audio ma’lumotlarni kiritish uchun xizmat qiladigan mikrofon, ovozli kompakt-disk proigr ы vatellari, ovoz kolonkalari va b. qurilmalarga ulanadi. Tovush platasiga, shuningdek magnitofon, elektr musiqa asboblari kabi audio komplektlar ham ulanishi mumkin. Audio adapter va uning bosh plataga ulanishi Video yozish va video tahrirlash vositalari. Video bilan to‘laqonli ishlash uchun video ma’lumotni kompyuterga mos shaklga va asliga qaytaruvchi moslama videokarta zarur. Unga videokamera, videomagnitofon va televizor kabi moslamalar ulanishi mumkin. Aksariat hollarda video elementlarni monitorda ifodalay olish etarli bo‘ladi. SHunday masalani hal etish uchun har qanday zamonaviy kompyuterda mavjud bo‘lgan video adapter va monitor etarlidir. Video adapter va uning bosh plataga ulanishi Ma’lumot tashuvchilar. CD-R(Compact Disc-Recordable – yoziluvchi kompakt disk ), CD-RW ( Compact DiskRewritable - 1000 martagacha qayta yozish mumkin bo‘lgan disk) - lazerli (kompakt) diskga 650 Mbayt (700 Mbayt) hajmdagi ma’lumotni yozish mumkin. DVD (Digital Versatile Disk) disklar bir yoki ikki taraflama ma’lumot yozish imkoniyatini beradigan tarzda tayyorlanadi. Taraflari soniga qarab DVDlar DVD-5, DVD-9, DVD-10, DVD-14, DVD-18 turlarga bo‘linadi va mos ravishda 5, 9, 10, 14, 18 Gb ma’lumotni saqlaydi. HD DVD (yuqori aniqlikdagi raqamli universal disk) – DVD disklarga nisbatan yuqori aniqlik va hajmga ega. HD DVD disklar DVD disklarga qaraganda 5 marotaba ko‘proq axborotni saqlaydi. HD DVD disklardagi axborotlar bir qatlamli diskda 15Gb, ikki qatlamli diskda 30Gb ni tashkil qiladi. Blu-ray Disc, BD (ingl. blue ray — xavo rang nur va disc-disk)-optik disk tashuvchi formati bo‘lib, raqamli axborotlarni hamda yuqori aniqlikdagi videomateriallarni katta zichlikda yozish imkonini beradi. Blu-ray Disc dagi axborotlarni o‘qishda qisqa to‘lqinli lazer (405 nm) dan foydalaniladi. Ushbudisklardagi axborot hajmi bir qatlamli diskda 25Gb, ikki qatlamli diskda 50Gbni tashkil qiladi. Manipulyatorlar. Kompyuterni boshqarish uchun sodda, qulay va ommmabop bo‘lgan qurilmalardan biri bu manipulyator (sichqoncha) hisoblanadi . Sichqoncha, oyoq manipulyatori, sharikli manipulyator (trekbol), djoystik Ta’limda mul’timedia texnologiyalaridan foydalanish. Jahon miqyosida nazar soladigan bo‘lsak kompyuter grafikasi va dizayn juda ham keng darajada rivojlangan. Ularni amalda anchadan buyon qo‘llab kelishmoqda. Lekin bu yaratilayotgan barcha dasturlar, roliklar, dizaynlarning asosiy qismi kinofilmlar, multfilmlar, web-saytlar uchun yaratilmoqda. Maxsus saytlarda fanlarga mavzulashtirilgan multimediali darsliklarning kamligi, borlarini ham aniq bir fanni mavzularini to‘la yoritib bera olmasligi ta’lim sohasiga yanada ko‘proq e’tibor berish lozimligini e’tirof etadi. Lekin elektron darsliklar ichiga kiritilgan matnli yozuvlar, rasmlardan hozirda grafikaning eng zamonaviy yo‘nalishi bo‘lgan roliklarning yaratilishi saytlarga va shunga tegishli bo‘lgan narsalarga qiziqishni oshiradi. To‘g‘ri bu sohada ko‘p ishlar amalga oshirilgan. Darslarning multimedia imkoniyatlaridan foydalanib o‘tilishi o‘qituvchilarga bir qancha qulayliklar tug‘diradi. Chunki, shu fanga mavzulashtirilgan ovozli dasturlar, rasmli ishlanmalar, harakatli yozuvlar (prezentatsiyalar), multiplikatsiya ko‘rinishida yaratilgan filmlar, animatsiyalar bir tomondan o‘qituvchi uchun yangillik bo‘lsa, ikkinchi tomondan ta’lim oluvchilar uchun qiziqarli va diqqatini o‘ziga jalb qiladi va mavzuni yaxshi o‘zlashtirilishiga turtki bo‘ladi. Multimedia texnologiyalarining afzalliklari va alohida xususiyatlarini sanab o‘tamiz: - turli xil ko‘rinishdagi katta xajmdagi axborotlarni bitta diskda saqlash imkoniyati mavjud (bir necha bobli matnlarni, minglab yuqori sifatli tasvirlarni bir necha soatli film va roliklarni hamda tovushli axborotlarni); - sifati saqlangan holda ekranda tasvirlarni qismlarga ajratish yoki ularni eng qiziq hamda kerakli qismlarini kattalashtirish imkoni mavjud; - grafiklar, tasvir va rasmlarni qiyosiy tahlil qilish, ularning ko‘rsatgichlarini hisoblash, ilmiy yoki o‘rganish maqsadida dasturiy vositalar yordamida ishlov berish imkoniyati; - tasvir yoki tasvirni yoritish maqsadida foydalanilgan matn hamda boshqa ko‘rsatilayotgan axborotdan kalit so‘zlarni yoki tasvirni kerakli qismini ma’lumot olish hamda tushuntirish uchun kerakli axborotni ajratib olish imkoniyatlari mavjud; - statik yoki dinamik tasvirga monand uzluksiz musiqa hamda boshqa audio ta’minotini olib borish imkoniyati; - «stop-kadr» (kadrni to‘xtatish) ish tartibidan foydalanib videoyozuv lavhasidan foydalanish imkoniyati; - global Internet tarmog‘iga ulanish hamda uning resurslaridan foydalanish imkoniyati mavjud; - grafik va tovush redaktorlari, kartografik axborot va matnlarga ishlov bera oladigan shaxsiy amaliy dasturlar bilan ishlash mumkin. Yuqorida sanab o‘tilgan afzallik va xususiyatlardan tashqari yana ko‘pgina imkoniyatlar ham mavjud, jumladan, tasvirni yaxlit yoki bir qismini avtomatik ravishda ko‘rish, tanlangan joyini saqlab qolish va belgilab qo‘yishlardir6. Multimedia tizimlarini paydo bo‘lishi axborot texnologiyalarini rivojlanishiga va ilm-fanda, talimda, savdoda (biznesda) tibbiyotda keng ko‘lamda tadbiq etilishiga turtki bo‘ldi. Axborot texnollogiyalarining multimedia vositalari o‘quv jarayonida quyidagi eng muhim jihatlari bilan alohida ahamiyatga egadir: - differensial va individual o‘qitish jarayonini tashkil qilishi; - o‘qish jarayonini baholash, teskari aloqa bog‘lashi; - o‘zini-o‘zi nazorat qilish va tuzatib borishi; - o‘rganilayotgan fanlarni namoyish etishi va ularning dinamik jarayonini ko‘rsatishi; - fan mavzularida animatsiya, grafika, multiplikatsiya, ovoz kabi kompter va axborot texnologiyalardan foydalanishi; - o‘quvchi–ta’lim oluvchilarga fanni o‘zlashtirish uchun strategik ko‘nikmalar hosil qilishi va hokazo. Shuningdek, multimedia vositalarining amaliy tomoni, ulardan o‘quv jarayonida foydalanish va kelgusida ta’lim tizimida o‘quv jarayoni uchun ma’lumotlar bazasini va animatsion taqdimotlar yaratishdek muhim vazifani amalga oshirishga zamin hozirlaydi. Multimedia gurkirab rivojlanayotgan zamonaviy axborotlar texnologiyasidir. Uning ajralib turuvchi belgilariga quyidagilar kiradi: - axborotning xilma-xil turlari: an’anaviy (matn, jadvallar, bezaklar va boshqalar), original (nutq, musiqa, videofilmlardan parchalar, telekadrlar, animatsiya va boshqalar), turlarini bir dasturiy mahsulotda integratsiyalaydi; - muayyan vaqtdagi ish, o‘z tabiatiga ko‘ra statik bo‘lgan matn va grafikadan farqli ravishda, audio va videosignallar faqat vaqtning ma’lum oralig‘ida ko‘rib chiqiladi. Video va audio axborotlarni kompyuterda qayta ishlash va aks ettirish uchun markaziy protsessor tez harakatchanligi, ma’lumotlarni uzatish shinasining o‘tkazish qobiliyati operativ va video-xotira, katta sig‘imli tashqi xotira, hajm va kompyuter kirish-chiqish kanallari bo‘yicha almashuvi tezligini taxminan ikki barobar oshirilishi talab etiladi; - “inson-kompyuter” interaktiv muloqotning yangi darajasi, bunda muloqot jarayonida foydalanuvchi ancha keng va har tomonlama axborotlarni oladiki, mazkur holat ta’lim, ishlash yoki dam olish sharoitlarini yaxshilashga imkon beradi; - multimedia vositalari asosida o‘quvchilarga ta’lim berish va kadrlarni qayta tayerlashni yo‘lga qo‘yish hozirgi kunning dolzarb masalasidir. Rivojlangan mamlakatlarda o‘qitishning usuli hozirgi kunda ta’lim sohasi yo‘nalishlari bo‘yicha tadbiq qilinmokda. Amaliyot shuni ko‘rsatmoqdaki, multimedia vositalari asosida o‘quvchilarni o‘qitish ikki barobar unumli bo‘lishi bilan birga vaqtdan ham yutish mumkin. Multimedia vositalari asosida bilim olishda 30% gacha vaqtni tejash mumkin bo‘lib, olingan bilimlar esa xotirada uzoq muddat saqlanib qoladi. Agar o‘quvchilar berilayotgan materiallarni ko‘rish asosida qabul qilsa, axborotni xotirada saklash 25-30% oshadi. Bunga qo‘shimcha sifatida o‘quv materiallari audio, video va grafika ko‘rinishda mujassamlashgan holda berilsa, materiallarni xotirada saqlab kolish 75% ortadi. Bunga multimedia vositalari asosida o‘quvchilarga chet tillarni o‘rgatishda yana bir bor ishonch xosil qilindi. Multimedia vositalari asosida o‘quvchilarni o‘qitish kuyidagi afzalliklarga ega: - berilayotgan materiallarni chuqurroq va mukammalroq o‘zlashtirish imkoniyati borligi; - ta’lim olishning yangi sohalari bilan yaqindan aloqa qilish ishtiyoqi yanada ortadi; - ta’lim olish vaqtining qisqarish natijasida, vaqtni tejash imkoniyatiga erishish; - olingan bilimlar kishi xotirasida uzoq saqlanib, kerak bo‘lganda amaliyotda qo‘llash imkoniyatiga erishiladi. Multimedia vositalari asosida o‘qitish jarayonida aniq fanni kompyuter asosida to‘liq o‘qitish, ma’ruza matnlarini taxrirlash, o‘quvchilar topshirgan nazorat natijalarining tahlili asosida ma’ruza matnlarini bayon qilish uslubini yaxshilash, o‘quvchilar axborot texnologiyalarini multimedia vositalari asosida animatsiya elementlarini dars jarayonida ko‘rishi, eshitishi va mulohaza qilish imkoniyatlariga ega bo‘ladi. Sifatli multimedia ilovalari ishlab chiqishga yo‘naltirilgan turli-tuman, bir biridan farqli texnologik usullar mavjud. Multimedia ilovalari quyidagilarga bo‘linadi: Taqdimot/prezentasiyalar (ing.presentation)–audiovizual vositalardan foydalanib ko‘rgazmali shaklda ma’lumot taqdim etish shakli. Taqdimot yagona manbaga umumlashgan kompyuter animasiyasi, grafika, video, musiqa va tovushni o‘zida mujassam etadi. Odatda taqdimot ma’lumotni qulay qabul qilish uchun syujet, ssenariy va strukturaga ega bo‘ladi. Animasion roliklar . Animasiya – multimediali texnologiya; tasvirning harakatlanayotganligini ifodalash uchun tasvirlarning ketma-ket namoyishi. Tasvir harakatini tasvirlash effekti sekundiga 16 ta kadrdan ortiq videokadrlarning almashinishida hosil bo‘ladi. O‘yinlar . O‘yin dam olish, ko‘ngil ochish ehtiyojlarini qondirish, organizmdagi zo‘riqishni yo‘qotish hamda ma’lum malaka va ko‘nikmalarni rivojlantirishga yo‘naltirilgan multimedia ilovalaridandir. Videoilovalar – harakatlanuvchi tasvirlar ishlab chiqish texnologiyasi va namoyishi. Video tasvirlarni o‘qish qurilmalari – videofilmlarni boshqaruvchi dasturlar. Multimedia-galereyalar . Galereyalar–tovush jo‘rligidagi harakatlanuvchi suratlar to‘plami. Audioilovalar . Tovushli fayllarni o‘quvchi qurilmalar – raqamli tovushlar bilan ishlovchi dasturlar. Raqamli tovush– bu elektrik signal amplitudasining diskret sonlar bilan ifodalanishi. Web uchun ilovalar – bu alohida veb-sahifalar, uning tarkibiy qismlari (menyu, navigasiya v.b.), ma’lumot uzatish uchun ilovalar, ko‘p kanalli ilovalar, chatlar va boshqalar. Zamonaviy ta’lim vositalari - interaktiv, audio-vizual, multimediali o‘quv jihozlari - shunchaki zamonaga mos rusumga aylanib borayotgan vositalar emas, balki o‘quvchi-talabalar shaxsini rivojlantirish uchun variativ imkoniyatdir. Zamonaviy ta’lim tizi mining vazifasi esa shunchaki bilim berishdangina emas, balki o‘quvchi-talabalarning ijodiy tafakkurini loyihalashtirishga yordam berishdan iborat. Har qanday nazariy bilim amaliyot bilan mustahkamlanishi zarur. Shu sababli o‘qituvchi bergan nazariy axborot lariga qo‘shimcha sifatida ta’lim jarayonida amaliy, laboratoriya, loyihali faoliyat talab etiladi. Bu mustaqil tadqiqot ishlariga malaka va ko‘nikmalarini shakllantirishga yordam beruvchi omil bo‘lib, butun ta’lim faoliyati davomida foydalanilishi zarur. O‘quvchilarni ta’lim jarayoniga faol jalb etish, qiziqtirish juda muhim. O‘qitishni qiziqarlilashishi hamda unda barcha talabalarning to‘liq fikru-zikri bilan faollashishi asosida ta’lim jarayoni juda samarali o‘tadi. Bunda ko‘rgazmali vositalar ham muhim o‘rin tutadi, ular axborotning turli manbalari bilan ishlash va olingan natijalarni solishtirish qobiliyatini rivojlantiradi. Ta’lim jarayonining to‘g‘ri tashkil etilishi natijasida avvalo, ta’limning universal ta’siri, uning asosida esa — foydali malaka va ko‘nikmalar, nihoyat keng doiradagi salohiyatlari shakllanadi. O‘qituvchilarning an’anaviy o‘qitish usulida laboratoriya va amaliy ishlar o‘tkazilishi uchun ko‘p vaqt ajratiladi. Bu davr ruhiga mos mutaxassis-kadrlar tayyorlashning juda muhim tarkibiy qismidir. U nafaqat o‘quvchi-talabaning nazariy bilimlarini mustah kamlashga, o‘quv materialini o‘zlashtirish samarasini oshirishga, balki muayyan sohada amaliy ko‘nikmalarni hosil qilishga ham ko‘mak beradi. Biroq bunday mashg‘ulotlar to‘laqonli natija beradi, deya olmaymiz. Sababi — ayrim laboratoriya jihozlari yetarli darajada emasligi hamda laboratoriya va o‘quv xonalari zamonaviy moslama va uskunalar bilan soz holda jihozlanmaganligi, mavjudlari ning ham aksariyati ma’naviy eskirib borayotganligi va bugungi kun talablariga to‘liq javob bera olmasligidadir. Texnologiyalar tez sur’atda rivojlanayotgan hozirgi vaqtda amaliy mashg‘ulotlar uchun laboratoriya va stendlarni har bir o‘quv yilida takomillashtirish talab etiladi. Buning uchun esa qo‘shimcha sarf-xarajatlar ko‘zda tutilishi zarur. Yana bir muhim omil shundan iboratki, ba’zi laboratoriya tadqiqotlaridagi ish yoki jarayonlarning sustligi sababli ajratilgan vaqt ichida ta’lim oluvchilar takror tahlil yoki tajriba-sinovlar o‘tkazishga qiynaladilar. Shuning uchun ma’lum bir sohada yetarlicha ish ko‘nikmalari va tajriba orttirish uchun amaliy mash - g‘ulotlarni qayta-qayta takrorlash zarur bo‘ladi. Afsuski, an’anaviy ish olib borish sharoitida laboratoriya moddiy ashyolari hamda moslamalarining tez-tez buzilishi va shu sababli qo‘shimcha sarf-xarajatlar talab qilinishi bois, doim ham samaraga erishib bo‘l maydi. Yuqoridagilardan kelib chiqib, mutaxassis-kadrlarni tayyorlash uchun muhim vazifalarni hal etishga yordam bera oladigan yangi samarali, hammabop pedagogik uslubni joriy etish zaruriyati tug‘iladi. Buning uchun laboratoriya stendlari va o‘quv usta xonalaridagi mashg‘ulotlar barcha talabalar uchun nafaqat qiziqarli, balki qulay va oson bo‘lishiga erishish lozim. Mash g‘ulotlar o‘ziga jalb eta olishi, barcha ruhiy va didaktik omillarni hisobga olishi, jarayonlarni jo‘shqin tarzda namoyon etishi, mashg‘ulotlar o‘tkazish va o‘qitilayotgan fanni o‘zlashtirishni, umuman, butun ta’lim jarayoni samarasini oshirishi, talabalarda o‘z egallagan bilimlariga baho berish imkoniyatini ta’minlashi zarur. Aynan shu nuqtai nazardan, zamonaviy multimediali texnologiyalarning tatbiq etilishi yuqorida ko‘rsatilgan vazifalarni hal qilishda va an’anaviy o‘qitish usulining bir qator kamchiliklarini bartaraf etishga ko‘mak beradi. Hozirgi davrda oliy va o‘rta maxsus ta’lim muassasalarida virtual stendlardan muvaffaqiyatli foydalanilmoqda. Virtual stendning o‘zi nima va ta’lim samarasini oshirishda qanday ahamiyatga molik? Virtual stend — bu o‘quv amaliy stend yoki o‘quv-malaka ustaxonasi bo‘lib, o‘quvchi-talabalarning nazariy bilimlarini mustahkamlashga, kompyuter dastur va texnologiyalari orqali ma’ lum yo‘nalishda zaruriy ko‘nikmalarni hosil qilishga yordam beruvchi ta’limiy AKT vositasidir. Virtual stendlar har bir o‘quvchi-talabaga texnikaga oid o‘z kirish ko‘rsarkichlarini «o‘rgatishga», o‘z bilimlarini nazorat qilishga imkon beradi. Laboratoriya ishini o‘tkazishda, uni zarur tartibda tushunish va boshqalar bilan bog‘liq vaqt yo‘qotish masalasi esa kompyuter samarasi hisobiga bartaraf etiladi. Bunda, ayniqsa, moliyaviy zaxiralarning tejab qolinishi muhimdir. Zamonaviy oddiy kompakt diskka o‘nlab, ba’zan esa yuzlab laboratoriya ishlarini joylashtirish mumkin. Endi bir dona shunday virtual laboratoriya stendi qanchalik arzonga tushishini hisoblab chiqish qiyin emas. Bundan tashqari, ular bilan birga, ta’lim muassasalarini yalpi ta’minlash mumkin. Internetga ulanish tarmog‘ining mavjudligi esa, undan ham yaxshi samara beradi. Ta’lim jarayoniga virtual stendlarning joriy qilinishi natijasida, an’anaviy ta’limga nisbatan mutaxassislarni tayyorlash bo‘yicha ta’lim jarayonining yanada yuqori sifati ta’minlanadi. Bunga avtomatlashtirilgan o‘qituvchi va test o‘tkazuvchi, tizimlar, test topshiriqlari va o‘z-o‘zini tekshirish uchun savollardan iborat ixtisoslashgan o‘quv-uslubiy qo‘llanmalardan foydalanish, o‘quv jarayonining uslubiy asosi ni tezkor yangilash hisobiga erishiladi. Bugungi kundagi o‘qitishning tashkiliy shakllari, zamonaviy multimedia texnologiya lari hamda ta’lim uchun turli zarur imkoniyatga ega bo‘lmoqdamiz. Bu esa ma’lum darajada turli ta’lim muassasalari mutaxassislari diplomlarining qadri yuqori bo‘lishini ta’minlaydi. Ta’lim jarayonida virtual stendlardan foydalanish ta’lim sifati va samarasini oshirib, sarf-xarajatlarni kamaytibgina qolmay, balki ekolo-gik toza, xavfsiz, muhit yaratilishi omili ham hisoblanadi. Virtual stendlar joriy etilishi bilan ta’lim mazmuniga boshqacha yondashuv talab etiladi. Multimediya stendlari vositasida o‘quvchilar har qanday axborotni nafaqat ko‘rib, balki eshitib ham xotiralarida saqlab qolishlari osonlashadi. Ta’lim jarayoniga zamonaviy multimedia texnologiya-larining joriy etilishi an’anaviy ta’limga nisbatan quyidagi samaralarga erishish imkonini beradi:  jadval va rasmlarni rangli, ovozli, animatsiyalar, gipermatnlar bilan boyitish;  interaktiv veb-elementlar, testlardan foydalanish;  darsning nazariy materialini boyitib borish;  axborotlarning muntazam ravishda yangilab turish;  ta’lim jarayonida o‘quvchi-talabalar bilan ko‘proq individual ishlash, ularning darsga qiziqishlarini oshirib, egallagan bilimlarilarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish;  ta’lim jarayonida fanlararo aloqalarni kuchaytirish, voqelikni kompleks o‘rganish;  ta’lim jarayonining moslashuvchanligi, shakllari va usullarini, texnologik bazasini zamonaviy AKT vositalarini joriy etish orqali takomillashtirib borishdan iborat. Uzluksiz ta’lim tizimida elektron axborot ta’lim resurslarini (EATR) yaratish hozirgi vaqtda dolzarb masalalardan biri hisoblanadi. Dasturiy ta’minotlar tahlilini bayon etishdan oldin, EAT resurslariga nimalar kirishini ko‘rsatib o‘taylik. EAT resurslariga fan bo‘yicha yaratilgan elektron darslik, o‘quv qo‘llanma, metodik ko‘rsatmalar, multimediyali vositalar, ma’lumotnomalar va lug‘atlar, gipermatnlar, elektron testlar va topshi-riqlar hamda shunga o‘xshash talabaning mustaqil bilim olishini ta’min-lovchi, o‘rganishga qiziqish uyg‘otuvchi resurslar kiradi.Yuqorida keltirilgan resurslarga qo‘shimcha sifatida pedagogik dasturiy vositalar, video va audio ma’ruzalar, virtual laboratoriya stendlari, intreaktiv plakatlarni kiritish mumkin. EAT resurslarini yaratishda keng ishlatilib kelinayotgan dasturiy ta’minotlardan biri Ispring dasturi hisoblanadi .Odatda, taqdimotni o‘tkazishga tayyorlanish jarayonida aksariyat hollarda Microsoft PowerPoint dasturiy ta’minotidan foydalaniladi. Ammo bunday taqdimotlar faqat mazkur mahsulot formatidagina bo‘lishi mumkin (ppt, pptx). Hozirgi vaqtda internet texnologiyalarining rivojlanishi va o‘z navbatida, masofali ta’lim turining paydo bo‘lishi natijasida taqdimot fayllarini internet brauzerining o‘zida onlayn ravishda to‘g‘ridan-to‘g‘ri ko‘rish uchun flash (swf) formatida yoki HTML 5 texnologiyasi asosida yaratilgan fayl bo‘lishi kerak. Hozirga kelib, PowerPoint dasturida tayyorlangan taqdimotdan flash-rolik shakllantirish imkoniyatini beruvchi dasturlar yaratilgan. Mahsulot iSpring deb nomlanadi va iSpring Free, iSpring PRO va iSpring Presenter kabi variantlarga ega. Mustaqil ekspertlarning fikriga ko‘ra, bugungi kunda mazkur mahsulot tezligi, bir formatdan boshqa formatga konvertatsiyalash sifati va optsiyalar soniga ko‘ra eng yaxshilaridan biri hisoblanadi. iSpring nafaqat flash-taqdimotlarni yaratishga, balki ta’lim jarayonida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan roliklar tayyorlashda, xususan, ularga turli shakldagi so‘rovlar, elektron testlarni ham kiritgan holda o‘zaro interaktiv bog‘lanish imkoniyatini ham beradi. iSpring quyidagi imkoniyatlari mavjud:  t а qdimot fayllarini bir necha (exe, swf, html) formatlarda konvertat-siyalash imkoniyati;  taqdimot kontentiga tashqi resurslarni (audio, video yoki flash fayl-larni) kiritish imkoniyati;  taqdimot kontentini muhofaza qilish: parol yordamida ko‘ra olish, taqdimotga «himoya belgi»si qo‘yish, taqdimotni faqat ruxsat etilgan domenlardagina «aylantirilishi»;  video qo‘shish va uni animatsiyalar bilan sinxronlashtirish;  elektron test(nazorat)larini yaratish va natijalarini elektron pochtaga yoki masofaviy o‘qitish tizimiga (LMS) uzatib berish imkoniyatini beradigan interaktiv matnlar yaratish uchun vosita o‘rnatilgan (Quiz tugmachasi);  masofaviy o‘qitish tizimida foydalanish uchun SCORM/AICC — mos keluvchi kurslarini yaratish;  taqdimot dastur darajasida aylantirish uchun ActionScript API;  videotasvirni yozish va uni taqdimot bilan sinxronlashtirish;  YouTube’ga joylashtirilgan roliklarni taqdimot tarkibiga kiritish imkoniyati. iSpring dasturining interfeysi EAT resurslari ichida kiruvchi ma’lumotnomalar va lug‘atlarni yaratish uchun iSpring Kinetics dasturini keltirish mumkin. iSpring Kineticsning quyidagi asosiy imkoniyatlari mavjud:  birоr-bir fan bo‘yicha elektron ko‘rinishdagi qulay bo‘lgan glossariy, ma’lumotnoma yoki lug‘at yaratish;  vaqt shkalasini yaratish;  3 o‘lchovli kitob yaratish;  FAQ yaratish mumkin. iSpring Kinetics dastur imkoniyatlari EAT resurslari ichida kiruvchi elektron nazorat turlarini yaratish uchun iSpring QuizMaker dasturini keltirish mumkin. iSpring QuizMaker quyidagi asosiy imkoniyatlari mavjud:  t а rmoqlangan testlar yaratish imkoniyati (adaptatsiyalashtirilgan testlarni yaratish) imkoniyati;  ikki, uch, to‘rt yoki besh javobli yopiq test topshiriqlari, ulardan biri to‘g‘ri, ikkitasi haqiqatga yaqinroq turidagi topshriqlari;  bir necha to‘g‘ri javobli yopiq test topshiriqlari;  ochiq test topshiriqlari;  o‘xshashlikni aniqlashga yo‘naltirilgan topshiriqlar;  to‘g‘ri ketma-ketlikni aniqlashga mo‘ljallangan topshiriqlarni yaratish imkoniyati. 3-rasm. iSpring QuizMaker dasturining interfeysi Multimedia elektron darslik yaratishda Snagit dasturidan foydalanish. Quyida biz snagit dasturini islash prinsipini ko`rib chiqamiz: 1-rasm Bunig uchun biz snagit programmasining ustiga sichqonchani o’ng tamonini ikki marta bosamiz dastur oynasi ochiladi (2-rasm). 3-rasm Ushbu snagit oynasining Basic capture protiles bulimidan Region buyrugini tanlaymiz 4-rasm Profile Settins bulimida Capture buyrugining video Capture kamandasini tanlaymiz 4-rasm Bizga Switch Capture Tool muloqat oynasi ochiladi . ushbu oynadan Yes kamandasini tanlaymiz. 5-rasm Biz profie Settings bulimining Options buyrugian Record Audio kamandasini ko’rsatamiz ushbu Record Audio buyrug’i bizga ovoz berishizni ta’minlaydi 6-rasm Biz profie Settings bulimining Options buyrugidan Cursor kamandasini kurastamiz 7-rasm 8-rasm Bizga kerakli bo`lgan maydonni belgilab olamiz 9-rasm Belgilangan maydondan so`ng Snagit Video Capture oynasi ochladi. Ushbu oynadan start buyrug’ini tanlaymiz 10-rasm. Bizga kerakli bo’lgan tajriba ishini tayyorlashni boshlaymiz Tajriba ishini to’xtatmoqchi bo’lsak Ctrl+Shift +P tugmalarini birgalikda bosamiz Video Capture oynasi ochladi ochilgan oynadan stop tugmasini bosamiz Snagit Editor oynasi ochiladi biz tayorlagan Control menysiga kirib play tugmasini bosamiz Snagit dasturi orqali yuqoridagi funksiyalarni bajargan holda elektron darsliklar, o`rgatuvchi darsliklar va turli xildagi multimediali ko`rgazmali qurollar tayyorlash imkoniyati mavjud. Quyidagi havolalalr orqali Camtasia Studio va Snagit dasturlarini yuklab olishingiz mumkin: Camtasia Studio - http://megasoft.uz/soft/multimedia/video/640.html Snagit - http://megasoft.uz/soft/graphics/utilities/9320.html FastStone Capture-dan foydalanib monitordan videoni qanday yozib olish mumkin 1 Monitor ekranidan videoni yozib olish jarayoni faqat samarali kompyuter egalari va dasturiy ta'minot video muharrirlari mutaxassislarining huquqlaridan uzoqda. Ekranlarni o'chirish orqali video-bloggerlik yoki infob-biznes sohasida pul ishlash, shubhasiz, siz ko'proq yoki kamroq kuchli kompyuter yoki noutbukni egallashingiz va hech bo'lmaganda funktsional video muharririda video tahrirlash asoslarini o'rganishingiz kerak bo'ladi. Ammo kelajakda qarindoshlari va do'stlari yoki o'zi uchun kompyuterda ba'zi qadamlarni o'rnatadigan havaskor video 1 https://windowstips.ru/ - Windows operasion tizimlar uchun video materiallar to’plami sayti. ko'rsatmalar haqida gapiradigan bo'lsak, siz videoni monitor ekranidan sodda tarzda yozib olishingiz mumkin. To'liq bepul, tortishish paytida tizim resurslaridan minimal foydalanish bilan, keng vositalarni o'rganishga vaqt sarflamasdan, Windows FastStone Capture uchun dastur yordamida monitordan video yozishingiz mumkin. Quyidagi FastStone Capture dasturi yordamida monitor ekranidan videoni yozib olish haqida gaplashamiz. FastStone Capture - bu funktsional ekran tasviridir va dasturda asosiy e'tibor monitor ekranidan fotosuratlar yaratish jarayoniga qaratilgan. Ishlab chiquvchilar dasturning asosiy xususiyatlariga qo'shimcha ravishda ekrandan videoni yozib olish imkoniyatini taqdim etdilar. Shuning uchun, ekran ekranlarini yaratish uchun funktsional nuqtai nazaridan siz biron-bir qo'shimcha sozlamalarni topa olmaysiz. Biroq, video yaratish uchun asosiy sozlamalar va hatto FastStone Capture-da oddiy video muharriri mavjud. Dastur videofayllarni chiqishida faqat WMV formatida saqlaydi. Bu Microsoft Windows Media Video formati bo'lgani uchun uni Windows qurilmalarida o'ynashda muammo bo'lmaydi. FastStone Capture boshqa video formatini ta'minlamaydi. Biroq, dasturiy ta'minot bozorida bepul video konvertorlarning ko'pligi hisobga olinsa, ushbu daqiqani dasturning kamchiliklari bilan izohlash qiyin. FastStone Capture bu pullik dasturiy mahsulot, ammo ishlab chiquvchilar 30 kun davomida amal qiladigan bepul sinov versiyasini sinchkovlik bilan taqdim etishdi. Barcha 30 kunni soya qiladigan yagona narsa bu dasturni ishga tushirishdan oldin bepul sinov muddati qolgan kunlar soni bilan ogohlantirish oynasi. Boshqa hech qanday cheklovlar, xususan, funktsional sinov versiyasi berilmaydi. Ikkinchisining juda katta ortiqcha tomoni shundaki, u xuddi shu operatsion tizim bilan bir xil kompyuterda oldingi o'rnatilishiga javob bermaydi. Dasturdan 30 kun davomida bepul foydalanish tugaganidan so'ng, FastStone Capture-ning sinov versiyasi olib tashlanishi va qayta o'rnatilishi mumkin. Va yana biz dasturdan 30 kun bepul foydalanish imkoniyatiga egamiz. Va bularning barchasi qonuniydir. Dasturni yuklab olish, o'rnatish Keling, FastStone Capture dasturini o'rnatamiz va monitor ekranidan videoni olish jarayoni qanday ketayotganini batafsil ko'rib chiqamiz. Biz dastur ishlab chiqaruvchisi saytiga o'tamiz va so'nggi versiyani o'rnatuvchisini yuklab olamiz. Bizning holatda, bu 8.2 versiyasi. FastStone Capture bir nechta yuklab olish formatlarida, shu jumladan dasturning ko'chma versiyasida mavjud. Biz odatdagi o'rnatuvchini tanlaymiz va dasturni to'liq kompyuterga o'rnatamiz. Ishni boshlashdan so'ng, biz orqaga sanoqli ogohlantiruvchi oynani ko'ramiz. Dasturni ishga tushirish uchun "Sinovni davom ettirish" ni bosing. Dasturni o'rnatish papkasiga o'ting. Agar o'rnatish paytida yo'l o'zgarmasa, bu: C: \ Program Files (x86) \ FastStone Capture 32 bitli Windows tizimlari uchun mos ravishda quyidagicha: C: \ Program Files \ FastStone Capture Dasturni o'rnatish papkasida kontekst menyusiga qo'ng'iroq qiling va Russifikatsiya fayllarini joylashtiring. (Yoki 64 bitlini ham o’rnatish mumkin) Dastur o’rnatish jarayoni yakunlanadi. Monitor ekranidan video yozishni o'rnatish Monitor ekranidan videoni yozib olish funktsiyasi tizim tepsisindeki dastur belgisidagi kontekst menyusida tanlanishi mumkin. Tizim tepsisidagi FastStone Capture belgisining odatiy chap tugmachasi funktsiyalar, shu jumladan videoni yozib olish uchun tugmachalari bo'lgan kichik ishchi oynani ishga tushiradi. Aslida, videoni yozib olishni boshlashning ushbu ikkita variantidan har biri qulaydir. Ishni boshlaganingizdan so'ng, siz video yozib olish maydoni to'g'risida qaror qabul qilishingiz kerak - alohida faol dastur oynasi, ma'lum bir sobit maydon, Windows-ning vazifalar paneli bilan yoki bo'lmasdan butun ekran. Ushbu oynaning pastki qismida ovoz sozlamalari mavjud. FastStone Capture sizga kompyuterga ulangan mikrofondan faqat ovozni, kompyuter tovushlarini yozib olish imkonini beradi (karnaylarda eshitiladigan barcha narsalar, masalan, pleyerdagi musiqa, Windows ovozli signallari), ikkala variant ham birgalikda mavjud. Pastki burchakdagi "Tanlovlar" tugmachasi, agar kerak bo'lsa, monitor ekranidan videoni yozib olish jarayoni uchun batafsil sozlashlarni amalga oshirishga imkon beradi. "Video" variantlari yorlig'ida birinchi narsa qilish kerak - sekundiga aniqlangan kadrlar sonini 10 dan maksimal 25 gacha o'zgartirish. Odatiy qilib belgilangan video sifati eng yaxshi tomonga o'zgartirilishi mumkin. Kursorning ramkasida suratga olish, uning uslubi, o'lchamlari va orqa nuri - sozlamalar faqat shaxsiy xohishdir. "Ovoz" yorlig'ida biz tovushlar hajmini sozlashimiz mumkin. Monitor ekranidan videoni yozib olish jarayoni bilan ishlash uchun yagona tugmachani qayta tayinlash mumkin. "Chiqish fayllari" yorlig'i chiqishdagi videoning nomi uchun bir nechta shablonni taklif qiladi, ammo ekranni o'chirishga to'g'ri kelganda, ehtimol bir necha vaqt kerak bo'lsa, bu bilan bezovta qilish mantiqiy. Bu erda yana bir muhim variant bu videoning olib tashlanganidan keyin keyingi qismini tayinlash bo'ladi. Qulaylik uchun, agar albatta tahrirlash kerak bo'lsa, uni FastStone Capture muharririda saqlaganingizdan so'ng darhol ochishni afzalroqdir. Biz "OK" tugmachasi yordamida qilingan barcha o'zgarishlarni qo'llaymiz va to'g'ridan-to'g'ri monitor ekranidan video yozishni davom ettirishimiz mumkin. Videoni monitor ekranidan yozib oling. Variantlarni ko'rib chiqib, "Yozish" tugmasini bosing. Konfiguratsiya qilingan video yozuv sozlamalari va ishga tushirish tugmachasini ko'rsatadigan oyna paydo bo'ladi. Yozishni boshlash uchun "Ishga tushirish" yoki issiq tugmachalarni bosing (standart Ctrl + F11). Hammasi - ekrandan videoni yozib olish boshlandi. Tizim tepsisidagi FastStone Capture videoni yozib olish belgisini bosish yoki xuddi shu tugmachalarni bosib, siz video yozishni tugatishingiz yoki suratga olish paytida to'xtatib qo'yishingiz mumkin. Tanaffus tugagandan so'ng biz "Davom etish" tugmasini bosamiz va agar video tugallansa, tegishli ravishda "Saqlash" ni bosing. Video faylini saqlang. Saqlash jarayonida, agar kerak bo'lsa, siz videoning hajmini kamaytirishingiz mumkin. Asl video o'lchamlari sukut bo'yicha tanlanadi va kichik o'lchamlar mos keladigan ustunlarga qo'lda o'rnatiladi. FastStone Capture yordamida videolarni tahrirlash Bizning holatlarimizda, videoni yozib olishdan oldin variantlarda, uning ichida o'rnatilgan FastStone Capture tahrirlovchisida keyinchalik ochish tayinlangan, faylni saqlagandan so'ng, ushbu muharrirning oynasi, aslida ko'riladi. O'rnatilgan FastStone Capture video muharririning imkoniyatlari juda kam. Belgilangan davomiylikka qarab, oldinga yoki orqaga qarab, aniq kvadratchalarni kesish orqali videoni tuzatish mumkin. Kerakli freymlar rasm faylida saqlanadi. Alohida video bo'shliqlarni o'lchash mumkin, va tanlangan ramkalarga o'qlar, doiralar, kvadratchalar, yoritgichlar va boshqalar kabi sodda sozlangan narsalar qo'llanilishi mumkin. Siz istalgan qulay vaqtda istalgan vaqtda muharrir tugmasini bosish va video sozlash oynasida videofaylga yo'lni belgilash orqali video tahrirlashga qaytishingiz mumkin. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. Aripov M. Informatika asoslari. O’quv qo’llanma. –Toshkent: 2002. 2. M.Aripov. Internet va elektron pochta asoslari. T., Universitet, 2000 3. Ayupov R.X. Xususiy komputerda ishlash. MS Word matn muharriri. –T.: TMI, 2002, 124 bet. 4. Ayupov R.X., Ilxomova E. Komputer tarmoqlari va Internet tizimi.–T.: TMI, 2002. 5. Microsoft Assess 2002. Russkaya versiya. Shag za shagom. Prakticheskoe posobie. [Per. s angl. L.V. Sazonova]. – M.: EKOM, 2002. – 352 s. 6. Microsoft Windows XP: Shag za shagom . Russkaya versiya: [Prakt. posob.]. – M.: EKOM, 2002. – 352 s.: il., pril. 7. Microsoft Word. Versiya 2002. Shag za shagom: [Per. s angl. L.V. Sazonova]. – M.:EKOM, 2002. – 336 s.: il. 8. Bondarenko S., Bondarenko M. Word 2003. – SPb.: Piter, 2005. – 380. (4) s.: il. –(Populyarnыy samouchitel). 9. Bott, Ed. Windows XP. B ы stro i effektivno: per s angl. – SPb.: Piter, 2005. – 320 s. 10. Ye vseev, Georgiy Aleksandrovich. Noveyshiy samouchitel rabot ы na kompyutere: Effektivn ы y kurs / G. Yevseev, V. Muraxovskiy, S. Simonovich; Pod red. S. 11. Nasreddinova Sh. Excel 7.0 da jadval hisoblagichlar. – T.: TMI, 2002. 12. Sagman Stiv. MS Power Point 7.0. dlya Windows.- Sankt-Peterburg, Izdatelstvo «Piter», 1997

Boshlang’ich ta’limga oid avdio va video axborotlar bilan ishlash asoslari. Multimedia tushunchasi, texnologiyasi, tizimi va imkoniyatlari. Multimediyanong texnik va dasturiy ta’minoti. Reja: 1. Boshlang’ich ta’limga oid avdio va video axborotlar bilan ishlash asoslari. 2. Multimedia tushunchasi, texnologiyasi, tizimi va imkoniyatlari. 3. Multimediyanong texnik va dasturiy ta’minoti.

1. Boshlang’ich ta’limga oid avdio va video axborotlar bilan ishlash asoslari. Boshlang'ich ta'lim tizimida yangi pedagogik texnologiyalar, shu jumladan, axborot texnologiyalari bilim olish motivini rivojlantirishga katta yordam beradi. Axborot texnologiyalari asosida tashkil etilgan darslar tashkiliy usullari, o'tkazish metodlariga ko'ra o'quvchi ehtiyojiga mos tushishi kerak. Chunki bunday darslar bola ruhiyatiga yaqinroq bo'ladi. O'quvchilarning o'quv materiallarini o'zlashtirishga bo'lgan qiziqish, xohish va istaklarini qo'zg'atish asosida maqsadga erishish motivasiya bo'lib, bu o'qituvchi vao'quvchilarning o'zaro ichki yaqinlashuvidir. Axborot kommunikatsion texnologiyalar - bu bilim, dalil va qonunlarni taqdim etishda barcha imkoniyatlarni o'zida jamlab olgan usul va metodlar demakdir. Har qanday texnologiya- bu axborot texnologiyalari bo'lib, uning negizini ma'lumotlarni qabul qilish va qayta ishlash tashkil etadi. Boshlang'ich sinf o'qituvchisi o'quv texnologiyasining bevosita yetkazuvchisi sifatida, yangiliklardan boxabar bo'lgani holda, dars jarayonini qiziqarli olib borishi lozim. Boshlang'ich sinflarda axborot texnologiyalaridan foydalanish o'quvchilarning kayfiyati,qiziqishlari, hayot tarzi, dunyoqarashi, tafakkuri, aqliy va kasbiy ko'nikmalarini namoyon qiladi.Internet texnologiyalarining kirib kelishi o'quvchilarga axborot manbalaridan foydalanish imkonini beradi, mustaqil ishlar samaradorligini oshiradi, ijodkorlik, malaka va ko'nikmalarni egallash va mustahkamlash uchun yangi imkoniyatlar beradi, ta'limning yangi shakllari va metodlarini amalga oshirishga sharoit yaratadi. Kadrlar tayyorlash Milliy dasturining asosiy talablaridan biri axborot texnologiyalarini ta'lim jarayoniga keng tatbiq etib, o'quvchilarni mustaqil bilim olishga, erkin fikrlashga o'rgatishdan iboratdir. Boshlang'ich ta'lim jarayonida multimediyadan foydalanish o'qituvchiga: - darsni zamonaviy tarzda modellashtirish;

- bilimlarni chuqurlashtirish uchun qo'shimcha ma'lumot va axborotlarga ega bo'lish; - nazariy va mustaqil ishlashni tayyorlash imkonini beradi. Boshlang'ich ta'lim jarayonida multimediyadan foydalanish o'quvchilarga: - fanga qiziqish uyg'otish, o'z bilimlarini nazorat qilish va mustahkamlash; - ensiklopedik ko'rinishdagi axborotlarni tezkor olish; - mavzuni o'rganishda o'zi uchun qulay bo'lgan tezlik va o'zlashtirish darajasini tanlash; - zamonaviy axborot - kommunikatsion texnologiyalarga jalb qilish, uni egallash va unga doimiy ishlashga bo'lgan ehtiyojni shakllantirish imkoniyatlarni beradi. Multimedia - bu obyekt va jarayonlarni an'anaviy matn shaklida emas , balki fotorasm,video, chizma, animatsiya, ovoz yordamida namoyish qilishdir. Multimediali darslar quyidagi didaktik masalalarni hal qilishga yordam beradi: - fan bo'yicha asosiy bilimlarni o'zlashtirish; - o'zlashtirilgan bilimlar izchilligini ta'minlash; -o'z - o'zini nazorat ko'nikmasini shakllantirish; - bilim olishga bo'lgan ehtiyojini rivojlantirish; - o'quvchilarni o'quv materiali ustida mustaqil ish olib borishlarida o'quv – metodik yordam ko'rsatish. Boshlang'ich sinflarda fanlarni multimedia texnologiyalari asosida o'qitish kata samara beradi. Buning uchun esa mashg'ulotlarning har bir mavzusi bo'yicha dars ishlanmalari yaratilishi lozim. Ana shu ishlanma asosida barcha mavzularga oid axborot texnologiyalari vositalari yordamida bayon etilishi lozim bo'lgan nazariy va amaliy materiallarning electron taqdimoti shakli tayyorlanadi.

Dars ishlanmalariga taqdimot slaydlar tayyorlanib,videoproyektorlar orqali o'quvchilarga tushuntirilsa maqsadga muvofiq bo'ladi. Multimediali taqdimot nafaqat matnli va ko'rgazmali balki ovozli, animatsiyali bo'lishi o'quvchilartomonidan mavzuni mukammal o'zlashtirishda katta ahamiyatga ega bo'ladi. Axborot - kommunikatsiya texnologiyalarining ta'lim jarayoniga joriy etilishidan asosiy maqsad - aynan zamonaviy axborot muhiti uchun xarakterli bo'lgan o'quv faoliyatlariningyangi turlarini yaratishdir. Xulosa qilib shuni aytish joyizki, ta'lim-tarbiya jarayonini tubdan isloh qilishdan ko'zlangan bosh maqsadimiz- barkamol insonni shakllantirish orqali o'z kelajagimizni ta'minlashdan iboratdir. Darhaqiqat, kelajagimiz egalari bo'lmish yosh avlodni tarbiyalash, biz pedagoglardan ma'suliyat talab qiladi. Ayniqsa, kelajak avlodda mustaqil fikrlash, mantiqiy fikr yuritish kabi ko'nikmalarni hosil qilish bugungi kun o'qituvchisining asosiy vazifasidir. 8.2. Multimedia tushunchasi, texnologiyasi, tizimi va imkoniyatlari. Mul’timedia bu informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida audio, video, matn, grafika va animatsiya effektlari asosida o‘quv materiallarini o‘quvchilarga etkazib berishni mujassamlangan holdagi ko‘rinishidir. Multimedia ( multimedia - ko‘p muhitlilik ) – bu kompyuter texnologiyasining turli xil fizik ko‘rinishiga ega bo‘lgan (matn, grafika, rasm, tovush, animatsiya, video va h.k.) va turli xil tashuvchilarda mavjud bo‘lgan (magnit va optik disklar, audio va video lentalar va h.k.) axborotdan foydalanish bilan bog‘liq sohasidir. Multimedia - kompyuterda axborotning turli xil ko‘rinishlari: rangli grafika, matn va grafikda dinamik effektlar, ovozlarning chiqishi va sintezlangan musiqalar, annimatsiya, shuningdek to‘laqonli videokliplar hamda videofilmlar bilan ishlashdir.

Multimedia Multimedia– bu zamonaviy kompyuterli axborot texnologiyalari bo‘lib, matn, tovush, videotasvir, grafik tasvir va animatsiyani (multiplikatsiyani) yaxlit kompyuter tizimiga birlashtirish imkonini yaratadi. Multimedia amaliyotdagi ish tartibi – bu apparat-dasturiy muhit bo‘lib, kompyuterga axborotni kiritish, ishlov berish, saqlash, uzatish va matn, chizmalar, videotasvir, tovush hamda nutqlarni insonga zarur va qulay holatda etkazishdir. Birinchidan, foydalanuvchiga albatta interfaollikni taqdim etadigan, ya’ni inson va kompyuter o‘rtasida buyruqlar va javoblar almashinuvini ta’minlab, dialog muhitini yaratadigan dasturiy mahsulot. Ikkinchidan, turli video va audio effektlar ishlatiladigan muhit. U tomoshabinga o‘zicha u yoki bu ilovani tanlash imkonini beruvchi videofilmni eslatadi. Multimedia mahsuloti – tarkibida musiqa taraladigan, videokliplar, animatsiya, rasmlar va slaydlar galereyasi, turli ma’lumotlar bazalari va boshqalar kirishi mumkin bo‘lgan interfaol, kompyuterda ishlangan mahsulotdir. Multimedia texnologiyasi axborotni bir vaqtning o‘zida insonga tushunarli, ko‘p shakllar (jumladan, nutq, rasm, chizma, tasvir, musiqa, raqam va harflar) kombinatsiyasida havola qila oladi. Bu texnologiya axborotni qidirish, nusxa olish

Похожие

Jamiyat va axborot. Turli soxalarda axborot tizimi. Axborotlar bilan ishlash jarayoni.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari vositalari yordamida boshlang’ich ta’limga oid dasturiy mahsulot yaratish va o’quv tarbiya jarayonida qo’llashning didaktik asoslari.
INTERFEYS TUSHUNCHASI VA UNING TURLARI
Boshlang’ich ta’limga oid axborotlarni Excelda qayta ishlash. Formula va funksiyalar. Grafik va diagrammalar yaratish. Diagramma yaratishdagi asosiy amallar.
Axborot texnologiyasi haqida