Ф ОЛК ЛОРИ БА ЧА Г ОН На қ ш а: 1. Фолклори бачагона ва хусусият ҳ ои он . 2. Мав қ еи тарона ва суруд дар фолклори бачагона . 3. Мав қ еи чистон ва афсона дар фолклори бачагона . 4. А ҳ амияти тарбияв ӣ ва и ҷ тимоии фолклори бачагона.

Асар ҳ ои фолклор ӣ аз давра ҳ ои қ адим на фа қ ат ба ро и калонсолон , инчу нин барои бачагон низ фа ҳ мо ва наздик буданд . Фолклори бачагон як қ исми э ҷ одиёти шифо ҳ ии хал қ аст . Маф ҳ уми фолклори бачагон хеле васеъ аст . Асар ҳ ои бачагонаи хал қӣ махсу сан дар ташаккули зав қ и баде ӣ ва инкишофи нут қ и кўдакон таъсири калон доранд . Бачагон ба воситаи асар ҳ ои фол клор ӣ бо му ҳ ит, пред мет ва ҳ одиса ҳ ои гуногуни табиат шиносо ӣ пайдо мекунанд. Роли фолклор дар инкишофи нут қ у идрок, зиракии хурдтаракон ва солиму муътадил сабзидани организми он ҳ о бузург аст. Аз ин рў, гуфтан мумкин аст, ки қ ариб тамоми асар ҳ ои фол клории бачагона ма ҳ з бо ма қ сади ба кори таълиму тарбия кўмаке расонидан э ҷ од карда шудаанд. Фолклори бачагонро на тан ҳ о хурдтаракон инчунин калонсолон низ ба ву ҷ уд овардаанд. Асар ҳ ое ҳ астанд, ки он ҳ о дар э ҷ одиёти калонсолон а ҳ амияти худро тамоман гум карда, ба моли бачагон табдил ёфтаанд. Аз ин ҷ и ҳ ат, э ҷ одиёти шифо ҳ ии бачагонро ба се қ исмат ҷ удо кардан мумкин аст: 1. Асар ҳ ои фол клорие, ки калонсолон барои хурд таракон э ҷ од кардаанд. 2. Асар ҳ ои фол клорие, ки а ҳ амияти худро дар э ҷ о диёти калонсолон гум карда, ба асар ҳ ои хоси бачагона табдил ёфтаанд. 3. Асар ҳ ои фолклорие , ки худи бачагон э ҷ од кар даанд.

Ба қ исми якум пеш аз ҳ ама, як силсилаи суруд ҳ ои «Алла» дохил мешаванд, ки э ҷ одкунанда ва сарояндаи он ҳ о занон мебошанд. «Алла» матни нисбатан устувор ва шаклу вазни муайян надорад, балки баде ҳ атан, ҳ ангоми хобидани кўдак аз тарафи модар ё доя гуфта мешавад. Мундари ҷ аи ин навъ суруд ҳ о гуногун аст. Дар он ҳ о модар кўдакро аллагўён орзуву умеди худро из ҳ ор менамояд ва ба предмет ҳ ои гуногуни табиат, ҳ атто ба қ увваи ило ҳӣ муро ҷ иат намуда, илтимос мекунад, ки барои солиму бардам ба воя расидан, хушёр, қ обил, па ҳ лавон ва доно шудани кўдакаш ёр ӣ расонад. Баъди саридаст ӣ шудани бача, ба ғ айр аз модар акнун дояву модаркалон, падару бобо ҳ ам кўдакро на возиш ва парастор ӣ мекунанд. Калонсолон кўдакро ба сари зону шинонда, ё дар алвон ҷ хобонда, ё худ дар о ғ уш кашида ме ҳ ру му ҳ аббати худро из ҳ ор мекунанд. Ин қ абил асар ҳ оро суруд ҳ ои навозиш ӣ номидан лозим мешавад. Масалан, модар кўдакашро ба рўи каф ниго ҳ дошта суруди зеринро месарояд: Ҳ о гул, гули оча, K и дорад и нту бача? Барорам сари к ў ча, Г ўя нд, ки «М и рзоб а ча»! Дар баробари ра ҳ гарду гапзан шудани бача ҳ о доираи фолклори он ҳ о васеътар мегардад. Дар ин мар ҳ и лаи хаёташон

бачагон низ ба калонсолон та қ лид карда суруд ҳ о мегўянд ва аксарияти ин суруд ҳ о бо бози ҳ о и оддии бачагона ҷ ўр мешаванд. Ин қ абил суруд ва бози ҳ ое , ки ҳ ар акат ҳ ои кўдакон бо он ҳ о вобаста мегарданд, барои муътадил сабзидани организми бача ёрии калон мерасонанд. Дар фолклори бачагона суруде бо номи « Ҳ авзак- ҳ авзак» хеле маш ҳ ур аст, ки онро калонсолон барои навозиш кардани кўдак мегўянд: Хавзак, ҳ авзак, Гирдакои ҳ авзак сабзак. Ор ў биёд, об х ў рад. Ин гов кушад, Ин п ў ст канад, Ин п азаду соз кунад, Ин х ў раду ноз кунад. Ин калбача ку ҷ о буд, Ки шурбо нарасид? Шахси калонсол дар ва қ ти гуфтани ин тарона аз кафидасти кўдак ( ҳ авзак) cap карда, ҳ амаи ангуштони ўро ба навбат қ ат мекунад. Барои бачагони синни томактаб ӣ (аз 5 то 7 сола) калонсолон суруд ва тарона ҳ ои мундари ҷ аашон мураккабтарро низ мегўянд, ки он ҳ о бо бози ҳ ои бачагона во баста набуда, бо мазмуни худ афсона ҳ ои хурди манзумро ба хотир меоранд.

Бачагон бо шунидан ва ё аз ёд кардани суруд ҳ о дар бораи ҳ айвонот, парранда, ҳ ашарот ва дигар предмету ҳ одиса ҳ ои табиат шиносо ӣ пайдо намуда, дар бораи ин ва ё он ҳ одисаву во қ еа муста қ илона му ҳ окимарон ӣ мекунанд. Хурдтаракон а қ идае доранд, ки гўё ҳ айвону парран да ва ҳ ашароту растан ӣ дорои а қ лу идрок ва э ҳ сосу за бон мебошанд. Бинобар ин дар на қ ли он ҳ о ҳ айвону парранда ҳ о ва ҳ ашароту наботот чун инсон бо ҳ ам гуфтугў мекунанд, хо ҳ иш, илтимоси бачагонро ба ҷ о оварда метавонанд. Чунонч ӣ , бача ҳ о ва қ те ки га ҳ вора ҷ унбонро диданд, пеши ро ҳ и онро мегиранд ва суруди зеринро сароида, аз «га ҳ вора ҷ унбондану хамир мушт кардан»-и он зав қ мебаранд: Га ҳ вора ҷ унбон, Бачета ҷ унбон. Га ҳ вора ҷ унбон, Хамира мушт кун. Баромадани мо ҳ и нав, боридани барфи аввалин, бо рони ба ҳ орон, дар ҷ ўй омадани об, дар ба ҳ орон аз мамлакат ҳ о и гарм парида омадани парранда ҳ ои гуногун, сабзидани гул ҳ ои ба ҳ ор ӣ , умуман, ҳ ар як фасли сол бо нозу неъмат ва манзара ҳ ои худ ба бачагон як ҷ а ҳ он хурсанд ӣ мебахшад. Бачагон ба ҳ ар як ҳ одисаи табиат суруду тарона бахшидаанд. Бачагон суруду на қ лу ривояти ба ҳ одиса ҳ ои табиат оидро аз калонсолон бо