MAVZU: MAKTAB GEOGRAFIYa DARSLARINI REJALAShTIRISh Reja: 1. Geografiya darslarini rejalashtirishning ta’limda tutgan o‘rni va roli. 2. O‘qituvchi ish faoliyatida rejalashtirishning zarurligi. 3. Rejalashtirishga qo‘yiladigan talablar 4. Kalendar, mavzuli rejalar. Darslarni rejalashtirish.

Maktabda geografiya ta`limi xilma-xil shakllarda amalga oshiriladi. Geografiya ta`limini tashkil etishning amalda q o`llanilayotgan q uyidagi turlari mavjud. 1. Geografiya darsi. 2. Geografiyadan fakul`tativ mashg`ulotlar. 3. O` q uv ekskursiyalari. 4. O` q uvchilarning uy ishlari. 5. Tabiatni muntazam kuzatish. 6. Joyda amaliy ishlarni uyushtirish. 7. Takrorlashni uyushtirish. 8. Q o`shimcha mashg`ulotlar tashkil q ilish. 9. O` q uv topshiri q larini maktabda musta q il bajarish. Har bir ta`lim shakli bir-biridan o` q ituvchi, o` q uvchi faoliyati, o` q uvchilar tarkibi, ta`limning tashkil q ilish jarayoni, va q t rejmi kabi ko`pgina xususiyatlari bilan far qq iladi. Geografiya ta`limida o` q uv ishlarini tashkil q ilishning eng asosiy va etakchi shakli darsdir. GEOGRA FIY A DA RSI Dars o` q uvchilarning doimiy tarkibi bilan q at`iy o` q uv jarayon bo`lib, uning o`rnini yu q oridagilarning birontasi h am bosa olmaydi. Yirik didakt, olim M.N.Skatkin darsni pedogogik jarayonning xujayrasi deb atagan edi. Har bir dars o`zga xos mazmuniga ega bo`lib, bosh q a darslardan far qq iladi. Dars jarayonida ta`lim-tarbiya va o` q uvchilarni rivojlantiruvchi funktsiyalar amalga oshadi. Darsning eng asosiy

vazifasi-o` q uvchilarda zarur bilim, ko`nikma va malakalarni shakllantirishdan iborat. Dars q uyidagi pedagogik talablarga javob berishi kerak: 1. Dars ta`lim, tarbiya va rivojlantirish vazifalarini h ar taraflama amalga oshirilishini nazarda tutishi. 2. Dars o`tish shakliga ko`ra q at`iy bir tartib bo`yicha olib boriladi: U muayan boshlanishdan, darsning ma q sadlari va vazifalarini belgilashdan, materialni tushuntirish, musta h kamlash va takrorlashdan, uy vazifasi berishdan iborat bo`ladi. Darsning q ismlari o`zaro bir-biri bilan uzviy bog`langan bo`lishi, biridan keyin ikkinchisiga o`tishi. 3. Dars mazmuni o` q uv dasturiga muvofi q bo`lishini ani q lash. 4. Darsga tayyorgarlik ko`rish va uni o`tish chog`ida o` q itish va tarbiyalashoga nisbatan zamonaviy pedogogik, texnologik va uslubiy yondoshish h isobga olishi kerak. 5. Dars uchun kerakli ta`lim vositalarini belgilash, zarur uslub va metodlarini ani q lash. 6. Darsning turli bos q ichlarida o` q uvchilar faoliyati nimalardan tashkil topganligini belgilash. 7. Ta`lim va tarbiya natijalarini ani q lab berish ma q sadida o` q uvchilar bilimini h isobga olib borish. 8. Darsda h ar bir o` q uvchining shaxsiy q obilyati e`tiborga olinishi kerak va h .k. Darsni tashkil etishning mu h im masalalaridan bir o` q ituvuchi o` q uvchi faoliyati h isoblanadi. O` q uvchilarning dars tarkibidagi unumli ish, uning samarali bo`lishi fa q at o` q ituvchining eng

asosiy vazifasi o` q uvchilarda bilim olishga bo`lgan e h tiyojini sezdirishdan iborat. O` Q ITUVCHIN IN G DA RSGA TA Y Y ORGA RLIGI. Geografiya darslarining asosiy ma q sadi o` q uvchilarda yangi geografik tasavvur va tushunchalar, ko`nikma va malakalarni shakllantirishdan iborat. Geografiya o` q ituvchisining eng asosiy vazifasi darsning ma q sadini to`g`ri ani q lashdan iborat. Buning uchun o` q uvchi avvalo, q uydagilarga doimo e`tibor q ilishi lozim: 1. Darsda o` q uvchilar q anday bilimlar, tushunchalar, q onuniyatlar g`oyalarini egallashlari; 2. Ilgari o` q uvchilar egallagan q anday ko`nikma va malakalar, bu darsda takomillashuvi h amda, q anday ko`nikmalar birinchi marta berilishi lozimligi; 3. Dars davomida o` q uvchilarni tarbiyalay oladigan q anday ishlar bajarilishi lozimligi; 4. Darsning ma q sadiga pedogogika nazaryasi, ilg`or o` q uvchilar va o`zining shaxsiy tajribasiga asoslangan ijodiy yakun deb q arash mumkinligi: Darsning ma q sadga ko`ra, uning mazmuni belgilanadi. Demak, dars ma q sadi q anchalik puxta belgilansa, mazmun shunchalik samarador bo`ladi. Q uyida VI sinfda «Atmosfera h a q ida tushuncha» mavzusida dars ma q sadi q anday bo`lishi kerakligini keltiramiz;

1. Atmosfera va uning tuzilishi h a q ida tushuncha h osil q ilish, atmosferaning a h amiyati, uni o`rganish, atmosferani q o`ri q lash h a q ida bilim berish; 2. Darslikdagi rasmlarni bilim manbasi sifatida, q o`llab o` q uvchilarda zarur ko`nikmalar h osil q ilish; 3. Atmosferani q o`ri q lash inson sog`lig`i uchun katta a h amiyatga egaligini ko`rsatib, o` q uvchilarga ekologik tarbiya berish. Dars mazmuni belgilaydigan asosiy h ujjat geografiya dasturidir. Unda h ar bir kurs bo`yicha o` q uvchilar q anday bilimlar va ko`nikmalar egallashi lozimligi ani q ko`rsatilgan. Dars mazmuni darslikda berilgan ma`lumotlarga h am bog`li q . Imkoni boricha, darslikdagi ma`lumotlardan tash q ari va yang ma`lumot h am berilishi kerak. O` q ituvchi darslik va dastur asosida darsga tayyorlanishda uni di qq at bilan ko`zdan kechirishi, q anday Blits so`rov darsda o`rganiladi, q aysilari uyga vazifa q ilib berilishini ani q lab olinishi kerak. Dars mazmunidan kelib chi qq an h olda uning vazifalari belgilanadi. Dars vazifalari o` q uvchilarga ani q etkazishi lozim. Ular darsda nimalarni egallashlarini tasavvur q ila olsagina, ko`zlangan ma q sadga erishishi mumkin. Dars vazifalari o` q uvchilarga q is q a va ani qh olda berilishi kerak. Darsning ma q sadi va o` q uv materiallari mazmuni, o` q uvchilarning tayyorgarligi (mavjud tayanch bilim va ko`nikmalar; o` q uvchilarning bilish q obilyatilari) zarur ta`lim metodlari va vositalarini tanlashni ta q ozo etadi.