Мавз и Ватан ва ватанд ст дар ашъори Ҳабиб Юсуфӯ ӯ ӣ ӣ Муқаддима Ҳабиб Юсуф яке аз намояндагони хеле боистеъдоди нависандагони ӣ то ик мебошад, ки дар нимаи солхои сийум ба кори э одй шуруъ карда буд. ҷ ҷ Э одиёти Ҳабиб Юсуф бисёр давом наёфтааст: аввалин шеърҳои соли ҷ ӣ ӯ 1936 ва шеъри охиринаш соли 1942 навишта шуда буданд. Вале бо ву уди ин ҷ номи Ҳабиб Юсуф дар таърихи адабиёти то ик дар хакикат мавқеи хеле ӣ ҷ боифтихорро ишгол мекунад. Шоир Ҳабиб Юсуф ба хонандагони то ик ӣ ҷ пеш аз хама хамчун муаллифи шеърҳои лирик хеле маъруф аст, ки ҳаёти ӣ хушбахтона ва озод одамони совет , меҳнат ва мубориза, д ст ва ӣ ӣ ӯ ӣ муҳаббати онҳоро ситоиш мекунад. Дар шеърҳои шоир шакли нави тоза бо таассурот ва ҳиссиёти баланди шоирона, бо фикру мулоҳизаҳои бадеии ӯ омехтааст. усту уи образҳои нав ва воситаҳои нави тасвир дар э одиёти Ҷ ҷ ҷ Ҳабиб Юсуф бо ом хтан ва аз нав кор кардани мероси адабии гузаштаамон ӣ ӯ узван вобаста мебошад. Шоир адабиёти классикии то ик ва русро бо қатъият ҷ ба шавқу ҳаваси зиёд меом хт ва аз ин ост, ки асарҳои аз чиҳати ба таври ӯ ҷ ӯ э од дарк намудани аъанаҳои беҳтарини адабиёти классикии то ик ва роли ҷ ӣ ҷ на ибонаи назми рус хеле ибратбахш мебошанд. ҷ Дар э одиёти Ҳабиб Юсуф ба ғайр аз лирика, тар имаи бадей низ ои ҷ ӣ ҷ ҷ калонро ишғол мекунад. Дар ин со ҳ а ҳ ам шоир ба муваффакиятхои ҷ иддй ноил гардидааст. Хонандагони то ик ҷ ба воситаи тарчимаҳои ӯ бо беҳтарин достон ва шеърҳои Пушкин , Лермонтов , Крлов , Маяковский , Шевченко ва Ҷ амбул ба забони модари худ шинос шуданд . Мақолаҳои Ҳабиб Юсуф низ ӣ дар тараққии танқиди адабии то ик то як андоза роли мусбат бозидаанд. ҷ Ҳабиб Юсуф соли 1916 дар Самарқанд, дар оилаи зиё таваллуд ӣ ӣ ёфтааст. Юсуф аз соли 1925 то соли 1932 дар мактаб таҳсил карда, баъд ба ӣ техникуми педагогии Самарқанд дохил мешавад. Баъд аз тамом кардани техникум як сол дар мактаби миёна дарс дода, дар айнй замон_ худаш дар шуъбаи шабонаи Университета Давлатии збекистон таҳсил мекунад ва соли Ӯ 1937 ба шуъбаи рузонаи факултети филологии Университети Давлатии Узбекистан мегузарад. Юсуф Университетро соли 1940 бо баҳои аъло ӣ тамом карда барои кор кардан ба Институти таърих, забон ва адабиёти филиали То икистонии Академияи фанхои СССР фиристода мешавад. ҷ Аввалин та рибаҳои шоирии Ҳабиб Юсуф ба даври талабагии дар ҷ ӣ ӯ техникум мансуб мебошад. Вай дар ин солҳо адабиёти то ик, збек ва русро ҷ ӯ бо шавқу завқ омухта дар кори кружоки адаб фаъолона иштирок мекард. ӣ Шоир Абдусалом Деҳот , ки баҳорони соли 1936 барои гузаронидани шаби ӣ адабии нависандагони авон аз Сталинобод ба Самарқанд омада буд, ҷ истеъдоди Юсуфиро ҳамчун шоир махсусан қайд карда буд. Аз ҳамин вақт ин ониб шеърҳои ин шоири авон дар саҳифаҳои газета ва журналҳои ҷ ҷ

то ик намоён шудан гирифтанд. Тахсили Ҳабиб Юсуф дар университет баҷ ӣ ӣ инкишофи қобилият ва истеъдоди шоирии таъсири калон бахшида буд. Дар ӯ нати аи омухтани таърих ва назарияи адабиёт, забонҳои то ик ва рус , дар ҷ ҷ ӣ ӣ нати аи ом хтани асарҳои классикҳои марксизм-ленинизм аҳонбинии шоир ҷ ӯ ҷ ниҳоят васеъ шуда, дар айнй замон ба тараққии маҳорати ёр расонданд. ӯ ӣ Ҳабиб Юсуф соли 1939, ки ҳануз дониш буд, якумин ма муаи шеърҳои ӣ ҷӯ ҷ худро бо номи «Таронаи Ватан» нашр кард. Юсуф дар вакти дар ӣ университет хонданаш ба тар имаи баде низ шуруъ карда, солҳои 1938— ҷ ӣ 1939 аз асарҳои Пушкин «Ба Чаадаев», «Кишлок», «Бандаи Кавказ» ва «Бародарони ғоратгар», аз асарҳои Лермонтов «Орзу», «Бодбон», «Хайр, Россияи ношуста», «Қо » ва «Иблис»-ро тар има карда буд. Шоир дар вақти ҷ ҷ ходими илмии Институти таърих. забон ва адабиёт буданаш кори э одиашро ҷ давом дода бисёр асарҳо менавист, тар има мекард. ҷ Ҳабиб Юсуф дар рузҳои аввали анги Бузурги Ватан бо сатрҳои ӣ Ҷ ӣ пурмуҳтаво ва ҳая онангези баде баромад намуда, халқро ба муборизаи ҷ ӣ беамон ба муқобили душман даъват менамуд. Моҳи марти соли 1942 шоири ватанд ст худаш ба сафи Армияи Сурх дохил шуда. дар Пенза ом зишгоҳи ӯ ӯ ҳарбиро тамом карда, ба фронт рафт. Вай командири батареяи миномётҳо шуда дар муҳофизати Ленинград, дар ангҳои барои озод кардани Лаби ҷ балтикаи Совет ва Полша бевосита иштирок намуд. Ҳабиб Юсуф барои ӣ ӣ дар ангҳои зидди истилогарон нишон додани далер ва шу оат бо ордени ҷ ӣ ҷ Ситораи Сурх ва медали «Барои мудофиаи Ленинград» мукофотонида шуда буд. Вай дар фронт аъзои Партияи Коммуниси шуд. Шоир дар ин солҳо тамоми қувваи маънав ва исмонии худро дар мубориза ба му обили ӣ ҷ ҷ фашизм ба кор бурд. Мактубҳое, ки аз фронт мефиристод, пур аз кинаю нафрат нисбат ба душман ва боварии комил ба ғалабаи қатъии халқ буданд. Ҳабиб Юсуф дар яке аз ин гуна мактубҳои худ ба Садриддин Айнй ӣ муро иат намуда навишта буд: «...Агар саломат бошад, роҳи мо ба ҷ ӣ Самарқанд ва Сталинобод ба воситаи сархадҳои ғарб ва ба воситаи Берлин ӣ аст». Ҳабиб Юсуф дар фронт, дар вазъияти анг хам э одиёти бадеии худро ӣ ҷ ҷ қатъ намекард. Дар бисёр мактубҳое, ки ба хешу табор ва д стонаш ӯ навиштааст, порчаҳои бисёре аз шеърҳои фронтии оварда шудаанд. Вай дар ӯ худи ҳамин мактубҳояш нақшаи э одиёти ояндаи худро низ гуфтааст. Вале ҷ таассуф, ки шоир он нақшаҳои худро и ро карда натавонист. 15 феврали ҷ соли 1945 Ҳабиб Юсуф дар роҳи муҳофизати озод ва истиклолияти Ватан ӣ ӣ қаҳрамонона ҳалок шуд.

Боби якум Мавз и асосии э одиёти Ҳабиб Юсуфӯ ҷ ӣ Мавз и асосии эчодиёти Ҳабиб Юсуф , идеяи марказии он мухаббати ӯ ӣ Ватан мебошад. Шоир ба хар мавзуе, ки навиштааст, хох бахшида ба фатҳи қутби Шимол ва қабули Конститутсия, хоҳ дойр ба воқеаҳои кули Ҳасан ва ӣ қаҳрамонони анги Испания, хоҳ бахшида ба ёрй дилкаш ва зебоии табиат,— ҷ дар хҳама о, дар ҳар як шеъри мухаббати Ватан, ифтихор аз озодй ва ҷ ӯ саодати халқ ва боварии комил ба ояндаи равшани ошкоро маълум шуда ӯ меистад. Дар воқеъ ин суханони самими ва пур аз ҳиссиёти шоир муболиға намебошанд: Қалам ба даст бигирам, ки шеър бинвисам, Забони ман зи ҳама пештар Ватан г яд. ӯ Ватан, чу нағмасарой аст дил зи ишқи ту, Туро хазинаи илдоми хештан гуяд. Юсуф аз қадамҳои аввалини э одиёташ аз муҳаббати Ватан илҳом ӣ ҷ гирифтааст. Шеърҳои аввали ватанд стонаи шоири навмашқ ҳар чанд бо ӯ ҳая он ва таассуроти зиёд навишта шуда бошад ҳам, то як андоза мавҳум ҷ буда, бештар аз изҳори суханвар иборат буданд. Худи шоир ҳам инро ӣ медонист. Ва бинобар ин махорати бадеиро бо қатъият аз худ карда, пеш аз ӯ ҳама хоҳиш дошт, ки Ватани худро бо овози баланд тараннум ва ситоиш кунад. Дар варианта аввали шеъри «Ба Ватан» (1937), ки то ба мо расидааст, сатрҳои аз ин ихат хеле характернок дида мешаванд: ҷ Эй Ватан, ман бар ту изҳори мухаббат мекунам, Лек баҳри васфи ту очиз маро бошад забон. Ман авшнам, ҳамчу Айн гар ту устидам ку , ҷ ӣ ӣ Он замон бо хомаи худ мекунам васфат баён. Маҳз аз сабаби ин ки шоири боистеъдод норасоиҳои худро дониста, онҳоро бартараф кардан мешуд, ба муяссар гардид, ки дар ин рох ба ӣ ӯ муваффакиятҳои калон ноил гардад. Дар худи ҳамон сол, Ҳабиб Юсуф ӣ шеърхои бехтарини худ «Ба э одкори бузург», «Зиндааст мурдае, ки ҳама ёд ҷ

мекунанд», «Ватани дил»-ро э од мекунад ва дар солҳои баъд шеърҳои баҷ ӯ мавз и Ватан хеле мукаммал ва пурмазмун мебароянд. ӯ Мафҳуми Ватан дар эчодиёти Ҳабиб Юсуф маънои хеле васеъ дорад. ӣ Шоир ҳам республикаи худ ва ҳам фазоҳои паҳновари Иттифоқи Советиро Ватан меномад. Партия, ва роҳбарони он, тамоми халқ совет ва авонони ӣ ӣ ҷ пурғайрат, майдон ои колхоз ва заводҳо, Армияи Сурхи тавоно барои ӯ ӣ ӯ Ватан мебошанд. Ватан д ст ва маҳбуби шоир ва ҳазорҳо духтарону ӯ писарони некбахти соҳибқамоли советист, Ватан худи ҳаёти пур уш, меҳнат ҷ ва мубориза мебошад. Шоир То икистонро хеле азиз медонист. Вай дар якчанд шеърҳои худ, ҷ чунончи, «Бунафшахо, шукуфаҳо», «Манзараи тирамоҳи ануб», «Дар ҷ соҳили Зарафшон» ва ғайра, табиати зебои кишвари азизи худро бо завқу шавқ тасвир намуда, меҳнат озод ва хушбахтонаи халқи онро тараннум ӣ мекунад. Юсуф дар шеъри «Маъзур» нависандагони то икро таъна мекунад, ӣ ҷ ки дар бораи республикаи худ кам шеър менависанд: Эй куҳи бузурги абрнорас; Сарлашкари куҳҳои дуньё. Эй он ки чу Вахш бар ягон кас Ногашта мутеъ то дами мо... Эй ағбаву куллаву ариҳо, ҷ Колхозу заводу боғу б стон, ӯ Эй соҳилҳои Вахши зебо, Эй манзараҳои Точикистон!.. Бо он ки шумо гароибона Доред шукуху хашмати том, Аз чист суханвари замона, Чандон зи шумо нагирад илхом? Бо он ки дар огуши шумоянд, Аз хусни шумо хабар надоранд? Дар шеъри худ аз шумо чудоянд, Оё ба шумо назар надоранд?

Бар чониби худ кашед бо зур, Илхому нигоху шеърамонро, Доред шумо валек маъзур Морову тамоми шоиронро Шоир дар бораи даштхои Казоқистон ва бешазорҳои назди Москва, дар бораи мав ҳои кабуди баҳри Сиёҳ ва доманаи куҳҳои сарсабзи Кавказ низ боҷ як мухаббати самими шеър менависад. Сарзамини пахновари совет ва ҳар ӣ гушаю канори он Ватани гул-гул шукуфони мебошанд: ӯ Ба ин таровату ин рангу бу, ки ҳаст ту, ӣ Сазад саросари саҳни туро чаман гуяд. Дар оруши ту ҳазорон диёру шаҳр бувад, Ба ҳар ку от равам, дил диёри ман гуяд ҷ Шоир сарзамини Ватани худро тай намуда, табиат ва сарватҳои гуногуни онро дида, худро соҳиби ин мамлакати бузург ҳис мекунад. Ин аст, ки дар шеърҳои чунин суханони пур аз ифтихор садо медиҳанд: ӯ Бозгаштам, Ман омадам ба ануб, ҷ Офтоби ануб аст баланд. ҷ ӣ Зери он пушт дода бар хуршед, Даштҳои васеъ мехобанд. Осмони сафеди пурборон, Бешаҳои кабуди арчаву туе, Пеш борида барфҳо чандон, Дур аз мо бимондаанд ҳануз... Ман а аб, бас а аб Ватан дорам, ҷ ҷ Як суяш офтобу як су барф!