logo

Advokatning alohida toifadagi jinoiy ishlarni yuritishda qatnashishi

Загружено в:

20.11.2024

Скачано:

0

Размер:

648.9501953125 KB
Mavzu: Advokatning alohida toifadagi jinoiy 
ishlarni yuritishda qatnashishi.
•
Reja:
•
1.Advakat voyaga yetmaganlar ishlari bo’yicha ish yuritishi.
•
2.   Advokatning jabrlanuvchi yoki jarayonning boshqa 
ishtirokchilari nomidan vakillik qilishi.
•
3.  Advokat-fuqarolik da’vogari vakili .
•
4 . Guvohning advokati   A dvok at ning alohida t oif adagi jinoiy 
ishlarni y urit ishda qat nashishi 
•
. 
•
Advokat voyaga yetmaganlar ishlari bo‘yicha ish yurituvi o‘zbekiston 
respublikasi jikning 50-bobidan tashqari, o‘zbekiston respublikasi 
jpkning boshqa moddalari bilan ham tartibga solinishini nazarda 
tutishi kerak. Voyaga yetmaganlarni himoya qilishda o‘zbekiston 
respublikasi jpkning jinoiy sud ishida voyaga yetmaganlarning 
huquqlarini va qonuniy manfaatlarini ta'minlashga oid sanab o‘tilgan 
bandlari, modda qismlari va moddalarini nazarda tutish kerak.   Voy aga y e t maganlarga nisbat an dast labk i surisht iruv va sud 
muhok amasi ish y urit uvida qo‘shimcha ravishda quy idagi 
holat lar be lgilanishi k e rak : 
•
1) voyaga yetmagan shaxsning 
yoshi, tug‘ilgan kuni, oy va yil. 
•
2) voyaga yetmagan shaxsning 
turmush tarzi va tarbiyasi, psixik 
rivojlanishi va uning shaxsining 
boshqa xususiyatlari. 
•
3) voyaga yetmagan shaxsga 
yoshi katta shaxslarning ta’siri.   Voyaga yetmagan shaxsning yoshi, tug‘ilgan kuni, oy va 
yil. 
•
Voyaga yetmaganning yoshini tasdiqlovchi hujjatlar tug‘ilganlik 
to‘g‘risidagi guvohnoma, pasport, fuqarolik holatlari 
dalolatnomalari kitobidan ko‘chirma, ekspertiza xulosasi sanaladi. 
•
Sudlanuvchining yoshini sud-tibbiy ekspertizasi bilan belgilashda u 
tug‘ilgan kun ekspertlar keltirgan yilning oxirgi kuni sanaladi, 
yoshni maksimal va minimal sof yosh bilan aniqlashda esa sud 
ekspertlar tahmin qilayotgan ushbu shaxsning minimal yoshiga 
asoslanish kerak bo‘ladi;  Voyaga yetmagan shaxsning turmush tarzi va 
tarbiyasi, psixik rivojlanishi va uning shaxsining 
boshqa xususiyatlari  
•
Voyaga yetmagan shaxsning turmush tarzi va 
tarbiyasini belgilashda quyidagi ma’lumotlar 
aniqlanadi: 
•
_ota-onalar va ularniing o‘rnini bosuvchi 
shaxslar haqida ma'lumotlar, ularning bolalarni 
me’yorda tarbiyalashga qobilligi; 
•
_voyaga yetmagan shaxsning ichik ishlar 
organlarida hisobga qo‘yilishi, u sodir etgan 
huquqbuzarliklarga oid ko‘riladigan choralar 
to‘g‘risida;   •
_voyaga yetmagan shaxsning 
o‘qishga, ishga munosabati 
to‘g‘risida;
•
_ oilaning moddiy-maishiy 
sharoiti; 
•
_voyaga yetmagan shaxsning 
spirtli ichimliklar va narkotik 
moddalar iste’mol qilishga 
moyilligi; 
•
_uning tarbiyasiga va xatti-
harakatiga ota-onasi, qonuniy 
vakillarining ta'siri to‘g‘risida  Voyaga yetmagan shaxsga yoshi katta 
shaxslarning ta’siri . 
•
Agar jinoyatni sodir etishdan oldin voyaga yetmaganga nisbatan yoshi katta shaxslarning, 
jumladan ish bo‘yicha jabrlanuvchilar deb topilganlarning noqonuniy yoki gij-gijlovchi 
harakatlari ro‘y bergan bo‘lsa, sud buni aybdorning jazosini yengillashtiruvchi holat deb 
topish huquqiga ega. 
•
Yana voyaga yetmagan shaxs jinoyatni sodir etish chog‘ida yoshi katta odamga moddiy, 
xizmat yoki boshqa bog‘liqlikda bo‘lmaganligiga, uning irodasi katta yoshlining noqonuniy 
harakatlari bilan sindirilganligi tufayli jinoiy harakatlari majburiy bo‘lmaganmi – shunga 
e'tibor berish kerak. 
•
Agar voyaga yetmaganda ruhiy buzilish bilan bog‘liq bo‘lmagan psixik rivojlanishda 
orqada qolish belgilari kuzatilsa, harakatlar (harakatsizlik)ning amaliy xarakteri va ijtimoiy 
xavfini to‘liq anglay olganmi yoki ularni boshqara olganmi – shuni aniqlash lozim.   O‘zbekiston respublikasi jpkning 51-moddasiga 
muvofiq voyaga yetmagan shaxsga nisbatan jinoiy ish 
yurituvida himoyachining qatnashishi majburiy 
sanaladi. 
•
Voyaga yetmaganlar ishi bo‘yicha dastlabki tergovda va sud majlisida 
himoyachi (advokat)ning majburiy qatnashishi to‘g‘risidagi qonun 
talablariga rioya etilmaslik jinoyat protsessual qonunning sezilarli 
buzilishi deb ko‘riladi va hukmning bekor qilinishiga olib keladi. 
•
Voyaga yetmagan gumon qilinuvchiga nisbatan ehtiyot chorasi 
sifatida qamoq ostida saqlash agar u og‘ir yoki o‘ta og‘ir jinoyatni 
sodir etishda gumon qilinsa yoki ayblansa, qo‘llanilishi mumkin.   Advokatlar  quyidagi  holatga  e'tibor  qaratishlari  lozim: 
o‘zbekiston  respublikasi  jpkning  84-moddasi bo‘yicha  jinoiy  ish 
bekor  qilinganida  (tomonlarning  sulhga  kelganliklari), 
jabrlanuvchi  voyaga  yetmagan  shaxs  bo‘lganida  ushbu 
sababga  ko‘ra  ishni  bekor  qilish  uchun  voyaga  yetmagan 
shaxsning  qonuniy  vakilining  yozma  roziligi  kerak  bo‘ladi. 
•
Voyaga  yetmaganlarning  himoyasini  amalga  oshiradigan  advokatlar 
nazarda  tutishlari  kerakki,  voyaga  yetmagan  shaxsga  nisbatan  hukm 
chiqarganda  sud  voyaga  yetmaganni  tarbiyaviy  ta’sirga  ega  majburiy 
choralarni  qo‘llash  bilan  yoki  uni  voyaga  yetmaganlar  uchun 
ixtisoslashtirilgan  muassasalarga  yuborish bilan ozod qilish  yoki shartli 
hukm qilish yoki ozodlikdan mahrum qilish bilan bog‘liq bo‘lmagan jazo 
tayinlash imkoniyati haqidagi masalani hal etishi lozim.  A dvok at ning jabrlanuvchi y ok i jaray onning 
boshqa isht irok chilari nomidan vak illik  qilis HI  
•
Amaldagi o‘zbekiston respublikasi jpkga 
muvofiq jabrlanuvchiga keng protsessual 
huquqlar berilgan, ularning katta qismini ular 
shaxsan yoki o‘z vakili orqali amalga oshirish 
huquqiga ega. Jabrlanuvchi tomonidan o‘z 
huquqlari va qonuniy manfaatlarini vakil 
orqali himoya qilinishi bir tomondan eng 
muhim protsessual huquqlardan biri 
sanaladi, boshqa tomondan – jarayon 
ishtirokchisiga uning huquqlarining real 
amalga oshishini ta’minlovchi protsessual 
kafolat sanaladi.   •
Shunisi ham borki, ko‘p hollarda jabrlanuvchilar qonunchilik 
masalalarida kam ma’lumotga ega shaxslar bo‘ladilar. Albatta, 
surishtiruvni amalga oshirayotgan shaxs, tergovchi va sud 
jabrlanuvchiga uning protsessual huquqlarini tushuntirishi lozim, 
biroq bu huquqni yuridik bilimlarga ega shaxs to‘liqroq va 
samaraliroq amalga oshirishi mumkin. Shu sababli jabrlanuvchilar 
jinoiy ishlarda tez-tez o‘z huquqlari va qonuniy manfaatlarini 
himoya qilishni advokatlarga ishonib topshiradilar. Ishda 
advokatning jabrlanuvchining vaikli sifatida qatnashishi 
jabrlanuvchining huquqlari va qonuniy manfaatlarini o‘z vaqtida 
ishonchli va samarali amalga oshirish imkonini beradi.   •
Tergov va sud organlari yuridik konsultatsiyalarga voyaga yetmagan yoki 
layoqatsiz bo‘lgan, ota-onalari yoki yaqin qarindoshlari vafot etgan, qonuniy 
vakil tayinlanmagan jabrlanuvchining vakilligini amalga oshirish uchun 
advokat ajratishni so‘rab tez-tez murojaat qilib turadilar. Bunday vaziyatlar 
jabrlanuvchining qonuniy vakilining pozitsiyayi jabrlanuvchining manfaatlariga 
zid ekanligi aniqlanganda ham yuzaga keladi. Masalan, voyaga yetmagan 
jabrlanuvchining onasi ayblanuvchi – ota tomonini oladi. Aniqki, bunday 
vaziyatlarda tergovchi yoki sud o‘z majburiyatlarini bajarishdan bosh tortgan 
qonuniy vakil boshqa vakil bilan, jumladan advokat bilan almashtirilishi uchun 
choralar ko‘rishlari lozim. Shu sababli qonunda voyaga yetmaganlar, ko‘rlar, 
soqovlar, karlar va o‘zlarining jismoniy yoki ruhiy kamchiliklari oqibatida o‘z 
huquqlarini amalga oshira olmaydigan va o‘z manfaatlarini himoya qila 
olmaydigan boshqa shaxslarga zarar yetkazgan jinoyatlar bo‘yicha ishlarda, 
ularning qonuniy vakillari ishda qatnashayotganligi yoki yo‘qligidan qat’i nazar, 
jabrlanuvchilar vakillarining majburiy ishtirok etishi vaziyatlarini ko‘zda tutilishi 
zarur.    •
Advokat-jabrlanuvchi vakilining qatnashishining majburiyligi yana 
ma’naviy-psixologik va ma’naviy-pedagogik xarakterdagi mulohazalar 
bilan ham taqozo etiladi, ularga ko‘ra voyaga yetmaganni ish 
materiallarining muayyan qismi bilan tanishishdan to‘sish kerak bo‘ladi. 
Masalan, ishdagi unga noma’lum bo‘lgan, ota-onasining obro‘sini 
tushiruvchi materiallar ko‘rsatilmaydi. Bu holatda tegishli materiallar bilan 
tanishish, ularni o‘rganishda qatnashish bilan uning vakili – advokat 
shug‘ullanishi kerak bo‘ladi. Jinoiy ish jarayonida jabrlanuvchining vakili 
sifatida advokat ishtirokining majburiyligi tortishuvchanlik tamoyili bilan 
ham talab etiladi; jinoyat protsessual qonunchilikda faqat advokat-
himoyachining majburiy ishtirok etishi holatlarini beklgilab qo‘yilishi bu 
tamoyilni buzadi.   Jinoiy ish jarayonida jabrlanuvchining manfaatlarini 
himoya qilish bo‘yicha o‘ziga majburiyatlar olishning 
ma’naviy asosi advokat tomonidan ishning xolis, to‘liq va 
har tomonlama o‘rganilishi adolatli sudlovni amalga 
oshirishning zaruriy sharti ekanligi, jabrlanuvchi qonuniy 
asoslarda o‘zining buzilgan huquqi va manfaatlarini talab 
qilayotganligini tushunish sanaladi. 
•
_ Advokat, xususiy ayblov ishi bo‘yicha jabrlanuvchining vakili 
sifatida sudga jinoiy ish qo‘zg‘atish bo‘yicha ariza bilan 
murojaat qilishi mumkinligiga e'tibor berish kerak.   _Amaliyotda fuqarolik da’vogarining vakili sifatida 
advokat sudlanayotganga jaxo chorasiga nisbatan 
o‘zining mustaqil fikrini aytishi yoki bu fikrni 
prokurorning taklifiga qo‘shishini kuzatish mumkin. 
_Bunday holatlarda advokat advokatlik faoliyatining 
ma’naviy asoslaridan chetlanadi degan fikr tug‘iladi. 
Bundan tashqari, mulkiy manfaat jazoga to‘g‘ridan 
to‘g‘ri bog‘liqlikka ega emasligini barcha biladi. 
_Advokat-fuqarolik da’vogari vakili dalillarni o‘rganib 
chiqish, tasniflash masalasiga va da’voni qondirishga 
ta’sir ko‘rsatuvchi boshqa holatlarga aralashishga 
haqli, lekin jazoni tayinlash masalasi fuqarolik 
da'vogari vakilining vakolatidan tashqaridagi ishdir.   Tegishli advokatlik tuzilmasining orderi
•
Tegishli advokatlik tuzilmasining orderi, jabrlanuvchining, 
fuqaroviy da’vogari, fuqaroviy javobgarining roziligi bo‘lsa va u 
himoyani amalga oshirishiga to‘sqinlik qiluvchi asoslar bo‘lmasa, 
advokat jabrlanuvchining, fuqaroviy da'vogari, fuqaroviy 
javobgarining vakili sifatida ishga kirishishiga ruxsat beriladi. 
•
Jabrlanuvchining faoliyati ayblov xarakteriga ega, chunki u o‘ziga 
zarar yetkazgan shaxsni fosh etish va jazolashdan 
manfaatdordir. Shu tariqa jabrlanuvchining o‘zi va uning vakili 
mavjud ayblov dalillarini to‘ldiradi.   •
Vakilning vakolatlari vakillik qilinuvchining roziligiga 
asoslangan va unga to‘liq bog‘langan, ya'ni 
jabrlanuvchi istalgan paytda uning vakili tomonidan 
tuzilgan har qanday hujjatni bekor qilishi mumkin. 
Vakilning huquqlari qonunda keltirib o‘tilgan va 
kengroq talqin qilinishi mumkin emas. 
•
Jabrlanuvchining, fuqaroviy da’vogari, fuqaroviy 
javobgarining vakili jarayondan uning istalgan 
bosqichida chiqishi mumkin.   Guv ohning adv ok at i  bu belgilangan tartibda guvohning 
huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish va unga 
kerakli yuridik yordam ko‘rsatish vakolatiga ega shaxsdir. 
Jinoiy ishda tomonlar manfaatlarining himoyasini amalga 
oshiruvchi shaxs ushbu ish bo‘yicha guvohning advokati 
bo‘la olmaydi. 
•
Jinoiy ishda tomonlar manfaatlarining himoyasini amalga 
oshiruvchi shaxs ushbu ish bo‘yicha guvohning advokati bo‘la 
olmaydi. 
•
Guvohning advokati guvoh chaqirilgandan boshlab u advokatlik 
guvohnomasini ko‘rsatgani va order taqdim qilganidan keyin 
ishda ishtirok etishiga ruxsat beriladi.   Guvoh advokati quyidagi huquqlarga ega : 
•
_ O‘zi huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilayotgan shaxs qanday 
jinoiy ish bo‘yicha chaqirilganini bilish; 
•
_guvohning so‘roq qilinishida, shuningdek uning ishtirokida o‘tkaziladigan 
boshqa tergov harakatlarida qatnashish, 
•
_unga qisqa maslahatlar berish; 
•
_so‘roq o‘tkazayotgan shaxs ruxsati bilan guvohga savollar berish; 
•
_guvohni so‘roq qilishda qatnashayotgan tarjimonni qonunda belgilangan 
tartibda rad qilish; 
•
_so‘roq tugaganidan keyin guvohning huquqlari va qonuniy manfaatlari 
buzilgani haqida arz qilish, u so‘roq bayonnomasiga kiritilishi lozim.   Guvoh advokati quyidagilarga majbur:  
•
Guvohga kerakli yuridik yordam 
ko‘rsatish,
•
  dalillarni yo‘q qilish, qalbakilashtirish, 
•
guvohlarni ko‘ndirish va boshqa 
noqonuniy harakatlar yo‘li bilan 
adolatni o‘rnatishga to‘sqinlik qilmaslik,
•
  ish ko‘rilishida va sud majlisida 
tartibga rioya qilish.   Foydalanilgan adabiyotlar:
•
1. Advokatura. Oliy o’quv yurtlari uchun darslik. Egamberdiev A.U., 
Ahmedov R.T., Mirzaev sh.M., Fazilov F., Nikonov I., Sayfieva G. T.: 
Tdyuu nashriyoti
•
2. Advokatura. Darslik. Mualliflar jamoasi. – Toshkent: TDYU
•
3. Advokatura darslik // mas’ul muharrir y.F.N., Prof. D. Habibullayev 
- T.: Tdyu,

Mavzu: Advokatning alohida toifadagi jinoiy ishlarni yuritishda qatnashishi. • Reja: • 1.Advakat voyaga yetmaganlar ishlari bo’yicha ish yuritishi. • 2. Advokatning jabrlanuvchi yoki jarayonning boshqa ishtirokchilari nomidan vakillik qilishi. • 3. Advokat-fuqarolik da’vogari vakili . • 4 . Guvohning advokati

A dvok at ning alohida t oif adagi jinoiy ishlarni y urit ishda qat nashishi • . • Advokat voyaga yetmaganlar ishlari bo‘yicha ish yurituvi o‘zbekiston respublikasi jikning 50-bobidan tashqari, o‘zbekiston respublikasi jpkning boshqa moddalari bilan ham tartibga solinishini nazarda tutishi kerak. Voyaga yetmaganlarni himoya qilishda o‘zbekiston respublikasi jpkning jinoiy sud ishida voyaga yetmaganlarning huquqlarini va qonuniy manfaatlarini ta'minlashga oid sanab o‘tilgan bandlari, modda qismlari va moddalarini nazarda tutish kerak.

Voy aga y e t maganlarga nisbat an dast labk i surisht iruv va sud muhok amasi ish y urit uvida qo‘shimcha ravishda quy idagi holat lar be lgilanishi k e rak : • 1) voyaga yetmagan shaxsning yoshi, tug‘ilgan kuni, oy va yil. • 2) voyaga yetmagan shaxsning turmush tarzi va tarbiyasi, psixik rivojlanishi va uning shaxsining boshqa xususiyatlari. • 3) voyaga yetmagan shaxsga yoshi katta shaxslarning ta’siri.

Voyaga yetmagan shaxsning yoshi, tug‘ilgan kuni, oy va yil. • Voyaga yetmaganning yoshini tasdiqlovchi hujjatlar tug‘ilganlik to‘g‘risidagi guvohnoma, pasport, fuqarolik holatlari dalolatnomalari kitobidan ko‘chirma, ekspertiza xulosasi sanaladi. • Sudlanuvchining yoshini sud-tibbiy ekspertizasi bilan belgilashda u tug‘ilgan kun ekspertlar keltirgan yilning oxirgi kuni sanaladi, yoshni maksimal va minimal sof yosh bilan aniqlashda esa sud ekspertlar tahmin qilayotgan ushbu shaxsning minimal yoshiga asoslanish kerak bo‘ladi;

Voyaga yetmagan shaxsning turmush tarzi va tarbiyasi, psixik rivojlanishi va uning shaxsining boshqa xususiyatlari • Voyaga yetmagan shaxsning turmush tarzi va tarbiyasini belgilashda quyidagi ma’lumotlar aniqlanadi: • _ota-onalar va ularniing o‘rnini bosuvchi shaxslar haqida ma'lumotlar, ularning bolalarni me’yorda tarbiyalashga qobilligi; • _voyaga yetmagan shaxsning ichik ishlar organlarida hisobga qo‘yilishi, u sodir etgan huquqbuzarliklarga oid ko‘riladigan choralar to‘g‘risida;