Alisher Navoiy lirik merosining o’rganilishi
![Tasav v ufi y asarlari
•
Navoiyning tasavvufiy qarashlari deyarli barcha
asarlarining ruhiga singgan bo`lsa-da, maxsus
«Lisonut-tayr» dostoni(1499)da, «Nasoyimul-
muhabbat» manqabasi]]"(1495-96)da, «Tarixi anbiyo
va hukamo»(1485-8), «Arbain», «Munojot» singari
asarlarida aks etgan.
•
«Lisonut-tayr»da borliq va ilohiyot haqaidagi
qarashlarini, inson, tabiat va hayot haqidagi fikrlarini
qushlar tili va sarguzashtlari orqali bayon qilgan.
•
O`zbekiston mustaqillikka erishganidan so`ng Navoiy
asarlarini diniy va so`fiylik jihatidan o`rganish
kengaydi, ular ob’ektiv va ilmiy bahosini olmoqda.
«Arbain», «Munojot» kabi asarlari chop etildi.
Jomiyning «Nafahotul-uns min hazarotil-quds»
tazkirasini tarjima qilib va to`ldirib, so`z yuritilgan
618ta shayxlar sonini 770 taga yetkazdi.](/data/documents/fb1f36d2-6ea8-4009-a350-553f6dd470ea/page_13.png)
Mav zu: A lisher Nav oiy lirik merosining o’rganilishi (1441-1501)
Reja • 1. Hay ot y o‘li . • 2. Lirik merosi haqida. • 3. X amsa asari haqida.
Alisher Navoiy • Alisher Navoiy (1441, 9 fevral-1501, 3 yanvar) ulug‘ o‘zbek shoiri, mutafakkiri va davlat arbobi bo‘lgan. G‘arbda chig‘atoy adabiyotining buyuk vakili deb qaraladi, sharqda «nizomi millati va d-din» (din va millatning nizomi) unvoni bilan ulug‘lanadi.
Hay ot y o‘li • A sl ismi Ni zomi ddin Mir A li sher. U Hirot da t ug‘il ib, shu y erda umrining asosiy qismini o‘t k azgan. Nav oiy ning ot asi G‘iy osiddin Bahodir t emuriy lar xonadoniga y aqin bo‘lgan. She’r zav qi v a ist e’dodi ert a uy g‘ongan. Bolal ik day oq Farididdi n A t t orning « Mant i qut - t ay r» asarini y od olgan, Sharafi ddin A li Yazdiy nazariga t ushgan, Mav lono Lut fi y y osh shoir ist e’dodiga y uqori baho bergan, K amol Turbat iy e’t irofi ni qozongan. • Sayy id Hasan A rdasher, Pahlav on Muhammad k abi ust ozl ardan t a` lim olgan, A bdurahmon J omiy bilan i jodiy hamk orlik da bo` l gan. Nav oiy 1469 y i lgacha t emuriy lar orasidagi ichk i nizolar sababl i Hirot dan y i roqroqda y ashagan.
• Husay n Boy qaro X uroson t axt iga o` t irgach (1469), N av oiy hay ot i v a ijodida y angi bosqich boshlanadi, muhrdorlik (1469) mansabiga, v azirlik (1472) v a Ast robod hok imligi (1487)ga t ay inlanadi. 1480— 1500 y illar mobay nida o` z mablag` lari hisobidan bir necha madrasa, 40 rabot (safardagi y o` lov chilar t o` xt ab o` t ish joy i), 17 masjid, 10 xonaqoh, 9 hammom, 9 k o` prik , 20 t a hov uz qurdiradi. Husay n Boy qaro A lisher N av oiy ga « muqarrabi hazrat i sult oniy » (« sult on hazrat larining eng y aqin k ishisi» ) degan unv onni beradi. Unga k o` ra N av oiy dav lat ning barcha ishlariga aralasha olardi. • Alisher N av oiy t arjimai holi o` z dav rida X ondamir, Vosifi y, Husay n Boy qaro, Bobur k abi t arixchi v a dav lat arboblarining asarlarida ak s et gan. • O` zbek olimlari O. Sharafi ddinov, V.Mahmud, Oy bek , Ya. G` ulomov, I.Sult on. A .Zohidov, V.A bdullaev, A .Qay umov, S.G` aniev a v.b. N av oiy ning hay ot y o` li haqida asarlar y arat ishgan.