logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. ANDTARKTIDA MATERIGIDA TARQALGAN HAYVONOT DUNYOSI

ANDTARKTIDA MATERIGIDA TARQALGAN HAYVONOT DUNYOSI

Загружено в:

16.08.2023

Скачано:

0

Размер:

3109.0888671875 KB
Скачать
MATERI K VA OKEA NLA R TA BI I Y GEOGRA F I YA SI MA VZU : A NDTA RKTI DA MATERI GI DA TA RQA LGA N HAY VONOT DUNYOSI RE J A :  A N DTA RK TI DA MATERI GI O’SI MLI K DUNYOSI  A N DTA RK TI DA MATERI GI HAY VON OT DUNYOSI • A nt ark t idaning k at t a qismi o‘simlik lari ham, hay vonot dunyosi ham bo‘lmagan sovuq sahrodan iborat . A nt ark t ik ada o‘simlik lar f aqat mat e rik ning che k k a qismlarida va subark t ik a orollarpda uchray di, boy hamda o‘ziga xos hayvonot duny osi e sa asosan A nt ark t ik a suv havzalari va qisman mat e rik ning che k k a qismi bilan bog‘liqdir. A nt ark t ik a va boshqa mat e rik larning unga y aqin qismlari maxsus fl orist ik o‘lk a sif at vda ajrat iladi. A nt ark t ida mat e rigi mezozoyda fl ora t ark ib t opadigan yirik mark az bo‘lgan, le k in iqlim sharoit ining o‘zgarishi fl oraning k e sk in k ambag‘allashishiga va uning shimolga k o‘chib k e t ishiga sabab bo‘lgan. Mat e rik da quruqlik o‘simlik laridan f aqat moxlar, lishay nik lar, t uban suvo‘t lar, zamburug‘ va bak t e riy alar uchraydi. Lishay nik lar t urlarga e ng boy, 300 t uri bor . Mo'xlarni e sa 75 t urini uchrat ish mumk in . Chuchuk suv suvo‘t lari y ozda suv havzalari y uzasida, shuningde k quyosh nurida e riyot gan qor y uzasidan o‘sadi . Qizil, y ashil va sariq rangdagi mik rosk opik suvo‘t larning t o‘plamlari suv y uzasida rangbarang dog‘larni hosil qiladi. Mik rosk opik y ashil suvo‘t lar t o‘plamlari uzoqdan k o‘lmak larga o‘xshab k o‘rinadi. Mat e rik da gulli o‘simlik lar y o‘q. Oliy o‘simlik lar t arqalgan e ng janubdagi ye r 64° janubiy k e nglik da A nt ark t ik a y arim orolida joy lashgan. U e rda gulli pak ana o‘simlik larning 10 t acha t uri, shu jumladan, g‘allagulli cho‘rt an va may da k o‘rimsiz gulli, och-y ashil bargli chinnigulsimon k olobant us t arqalgan. Ba’zi joy larda ular k ichik o‘t loqlarni hosil qiladi. Orollarning o‘simlik lari ancha boy. Orollarda gulli o‘simlik larning y igirmadan ort iq t urini uchrat ish mumk in. Bulardan K e rge le n k arami mazali va t o‘y imli hamda singa ( e l) k asalining oldini oluvchi sabzavot dir. Qo‘ng‘irboshlar avlodidan bo‘lgan g‘allagulli t ussok o‘simligi ham k e ng t arqalgan, u qo‘y larga y axshp ozuqadir. Orollarning hamma o‘simlik lari o‘t lardan iborat bo‘lib, ularning guli va barglari dey arli rangsiz, chunk i changlanish hasharot lar vosit asida e mas, balk i shamol y ordamida bo‘ladi.  A nt ark t ik a quruqlikda y ashay digan hayvonlarga k ambag‘al . Quruqlikda y ashovchi sut zmizuvchilar u e rda y o‘q, le k in ba’zi bir xil chuvalchanglar, t uban qisqichbaqalar va qanot siz hasharot lar uchray di. Qanot larining yo‘qligiga sabab shuk i, bu o‘lk ada doim qat t iq shamol e sib t uradi va hasharot lar havoga ko‘t arila olmay dilar. A nt ark t ik a orollarida qo‘ng‘izlar, o‘rgimchak lar va chuchuk suv molly usk alarining qisqichbaqasimonlar bilan oziqlanadi. Chuchuk suv baliqlari y o‘q. Quruqlik da yashovchi qushlardan oq rjank a, so‘fi t o‘rg‘ay (kony ok ), o‘rdak ning bir t uri ma’lum. O’rdak J anubiy Ge orgiy a orolida y ashay di. A nt ark t ik aning quruqlik dagi hayvonot i shunday k ambag‘al bo‘lsa ham, de ngizda va y arim quruqlik da y ashovchi hay vonlarga boy. Umurt qasizlardan yirik qisqichbaqasimonlar (k ril) ay niqsa ko‘p, ular sut e mizuvchilar, qushlar va baliqlarga e mish bo‘ladi. Y irik me duzalar (150 k g gacha) juda ajoyib. Baliqlarning ko‘pchiligi e nde mik not ot e niy lar va oq qonli cho‘rt an baliqlar oilasiga mansub. Sut e mizuvchilardan k urakoy oqlilar va k it lar ko‘p .  Qurak oyoqlilar haqiqiy va uzunquloq t y ule nlarning har xil t urlaridan iborat . Haqiqiy t y ule nlardan uzunligi 3 m ga e t adigan Ue dde ll t y ule ni e ng k o‘p t arqalgan. Tyule nlarning boshqa t urlari asosan suzuvchi muzlarda y ashay di. Bular qisqichbaqaxo‘r t y ule n va xoldor t e rili yirt qich t yule n- qoplondir. Tyule nlardan e ng yirigi bo‘lgan de ngiz fi li hozirgi vaqt da juda qirilib ke t gan, le k in shunday bo‘lsa ham, uni A nt ark t ik a orollarida uchrat ish mumk in  Uzunquloq t y ule nlar vak illaridan A pt ark t nk aning che k k a qismlarida 'de ngiz she ri uchrab t uradi. Bu t y ule nni y oli borligi uchun de ngiz she ri dey iladi. A nt ark t ik a suvlarida hozirgi vaqt dagi e ng yirik sut e mizuvchilar — k it simonlar y ashay di. Ular ik k i t urga — mo‘y lovli va t ishli k it larga bo‘linadi. Mo‘y lovli k it lar orasida k o‘k k it lar, fi nvallar buk rilar, sey vallar va haqiqiy k it lar alohida ajralib t uradi. Eng y irik k it — k o‘k k it , ya’ni blyuval A nt ark t ik ada ovlangan e ng k at t a k o‘k k it ning uzunligi 33 m ga e t adi, ularning o‘rt achoziqlanadi 26 m. Hozirgi vaqt da k o‘k k it lar juda qirilib k e t gan va 1967 y ildan boshlab muhof aza qilinadi. I irik k it 160 t onnagacha bo‘lib, 20 t onnagacha sof y og‘ be radi. Mo‘y lovli k it lar A nt ark t ik aning sovuq suvlarida juda k o‘p bo‘oziqlanadi qisqichbaqasimonlar bilan oziqlanadi . • A nt ark t ik aning t ishli k it lariga k ashalot lar, but ilk a burunlar va k osat k alar k iradi. Kosat k alar juda xavfl i y irt qich hay von, ularning k at t a o‘t k ir o‘rk ach qanot i hat t o k it larga ham jarohat e t k azishi mumk in A nt ark t ik a qushlari juda ham o‘ziga xos. Ularning hammasi suv bo‘y ida y ashay di v a baliq y ok i may da de ngiz hay vonlarini t ut ib ey di. Ulardan e ng ajoy ibi — pingvinlar; ularning qanot i qisqa, k urak k a o‘x shash bo‘ladi. Ular bu qanot lari y ordamvda juda y axshi suzadi, le k in ucha olmay di. Pingvinlar t anasini t nk t ut ganidan uzoqdan odamlarga o‘x shab k o‘rinadi. Ular baliq, molly usk a va qisqichbaqalarni t ut ib ey di. k at t a y oshli pingvinlar ozuqasini f aqat suvda ey di, umuman ular o‘zini suv da quruqlik dagidan y ax shi his qiladi. A nt ark t ik ada pingv inlarning 17 t uri y ashay di. A nt ark t ida sohillarida va pak muzlarida e ng k o‘p t arqalgan pingvin t uri k ichk ina A de li pingv inidir. Eng y irik pingvin — impe rat or pingv inining og‘irligi 50 k g gacha boradi. Bu k at t a qush .A nt ark t ik a qishining e ng sovuq vaqt ida jo‘ja ochadi. Pingvinlarning k o‘p t urlari o‘lk aning shimoliy che garasida va subant ark t ik a orollari sohillarida y ashay di. Bularga Sk lat e r pingvini, olt in t ojli pingvin v a boshqa ba’zi pingvinlar k iradi. Buy e rga A nt ark t ik aga bo‘ronqushlar, baliqchi qushlar, bak lanlar uchib k e ladi. Qushlardan e ng y irigi albat roslardir ular qanot ini y ozganda 3,5 m ga e t adi. Ba’zi bir bo‘ron qushlari mat e rik k a boshqa qushlarga nisbat an e ng uzoq k irib boradi v a ay rnm nunat ak larda ham uchray di. E’ TI BORI NGI Z UCHUN RA X MAT

MATERI K VA OKEA NLA R TA BI I Y GEOGRA F I YA SI MA VZU : A NDTA RKTI DA MATERI GI DA TA RQA LGA N HAY VONOT DUNYOSI

RE J A :  A N DTA RK TI DA MATERI GI O’SI MLI K DUNYOSI  A N DTA RK TI DA MATERI GI HAY VON OT DUNYOSI

• A nt ark t idaning k at t a qismi o‘simlik lari ham, hay vonot dunyosi ham bo‘lmagan sovuq sahrodan iborat . A nt ark t ik ada o‘simlik lar f aqat mat e rik ning che k k a qismlarida va subark t ik a orollarpda uchray di, boy hamda o‘ziga xos hayvonot duny osi e sa asosan A nt ark t ik a suv havzalari va qisman mat e rik ning che k k a qismi bilan bog‘liqdir. A nt ark t ik a va boshqa mat e rik larning unga y aqin qismlari maxsus fl orist ik o‘lk a sif at vda ajrat iladi. A nt ark t ida mat e rigi mezozoyda fl ora t ark ib t opadigan yirik mark az bo‘lgan, le k in iqlim sharoit ining o‘zgarishi fl oraning k e sk in k ambag‘allashishiga va uning shimolga k o‘chib k e t ishiga sabab bo‘lgan. Mat e rik da quruqlik o‘simlik laridan f aqat moxlar, lishay nik lar, t uban suvo‘t lar, zamburug‘ va bak t e riy alar uchraydi. Lishay nik lar t urlarga e ng boy, 300 t uri bor . Mo'xlarni e sa 75 t urini uchrat ish mumk in .

Chuchuk suv suvo‘t lari y ozda suv havzalari y uzasida, shuningde k quyosh nurida e riyot gan qor y uzasidan o‘sadi . Qizil, y ashil va sariq rangdagi mik rosk opik suvo‘t larning t o‘plamlari suv y uzasida rangbarang dog‘larni hosil qiladi. Mik rosk opik y ashil suvo‘t lar t o‘plamlari uzoqdan k o‘lmak larga o‘xshab k o‘rinadi. Mat e rik da gulli o‘simlik lar y o‘q. Oliy o‘simlik lar t arqalgan e ng janubdagi ye r 64° janubiy k e nglik da A nt ark t ik a y arim orolida joy lashgan. U e rda gulli pak ana o‘simlik larning 10 t acha t uri, shu jumladan, g‘allagulli cho‘rt an va may da k o‘rimsiz gulli, och-y ashil bargli chinnigulsimon k olobant us t arqalgan. Ba’zi joy larda ular k ichik o‘t loqlarni hosil qiladi. Orollarning o‘simlik lari ancha boy. Orollarda gulli o‘simlik larning y igirmadan ort iq t urini uchrat ish mumk in. Bulardan K e rge le n k arami mazali va t o‘y imli hamda singa ( e l) k asalining oldini oluvchi sabzavot dir. Qo‘ng‘irboshlar avlodidan bo‘lgan g‘allagulli t ussok o‘simligi ham k e ng t arqalgan, u qo‘y larga y axshp ozuqadir. Orollarning hamma o‘simlik lari o‘t lardan iborat bo‘lib, ularning guli va barglari dey arli rangsiz, chunk i changlanish hasharot lar vosit asida e mas, balk i shamol y ordamida bo‘ladi.

Похожие

HAYVONOT DUNYOSI
Antarktida hayvonot dunyosi
Antarktida materigi hayvonot dunyosi
O‘RTA OSIYONING HAYVONOT DUNYOSI
Inson va hayvonot dunyosi