logo

BILISH NAZARIYASI-ASOSIY MUAMMOLARI VA YÓNALISHLARI

Загружено в:

16.08.2023

Скачано:

0

Размер:

991.005859375 KB
BILISH NAZARIYASI:ASOSIY 
MUAMMOLARI VA YÓNALISHLARI.      Reja:
1.   Bilish  -  gnoseologiyaning  asosiy 
kategoriyasi. 
2. Bilish bosqichlari. 
3. Falsafada ong va ruxiyat muammosi. 
4. Ong va in'ikos. Ijtimoiy ong shakllari. 
5.  Haqiqat  tushunchasi  va    uning 
shakllari.       
Ong  psixik  inikosning  o`ziga  xos,  yuksak 
shaklidir. 

Ammo,  bu  psixika  va  ong  tushunchalarini 
aynanlashtirish uchun asos bo`la olmaydi.

Gap  inson  psixikasi  haqida  ketganda  ham,  u  ong 
tushunchasiga  nisbatan  keng  qamrovlilik  kasb 
etishini unutmaslik lozim.

Z.Freyd  fikricha,  psixika  ongsizlik,  ong  osti 
hodisalarini  va  ongning  o`zidan  iborat  uch 
qatlamda tashkil topgan.

Inson  hayoti,  faoliyatida  ong  bilan  bir  qatorda 
ongsizlik  va  ong  osti  hodisalari  ham  muhim 
ahamiyatga ega. Falsafada ong va ruxiyat muammosi     ONG & RUHIYAT

Psixologlar  fikricha,  inson  farzandining  kamol  topa  borishi  bilan 
bir  qatorda  ko`plab  funksiyalar  ong  nazorati  ostidan  chiqib 
avotomatik harakter kasb etishi bilan harakterlanadi.

Biron  bir  narsaga  birinchi  marta  qo`l  urganimizda  bizda  barcha 
harakatlarimiz ongning qattiq nazorati ostida bo`ladi.

Vaqt  o`tishi  bilan  esa  ko`pgina  harakatlarni  ongsiz  tarzda, 
anglamagan  holda  bajara  boshlaymiz.  Bunday  holat  inson 
faoliyatining  xilma-  xil  sohalari,  yo`nalishlarida,  ularga  ongning 
faol  tarzda  aralashishini,  ya`ni  qayta  faoliyatini  o`z  nazoratiga 
olishi mumkinligini inkor etmaydi.

Hatti-  harakatlarning  ongsizlik  sohasiga  ko`chishi,  bir  tomondan, 
ong  “yuki”ning  yengillashuviga  xizmat  qilsa,  boshqa  tomondan, 
ongning  asosiy  kuchi,  quvvati,  “diqqatni”  inson,  hayoti  uchun 
muhim  bo`lgan  harakat,  jarayonlariga  qaratilishiga  imkoniyat 
yaratadi.     ON G & RUHIYAT

Ongsizlik  doirasiga  ong 
nazoratidan  tashqarida  qolgan 
sezgi,  tasavvur,  instinkt  va 
intuitsiya  kabi  hodisalar  ham 
kiradi.

Ongsizlik  ong  mavjudligi  va 
rivojlanishining  tabiiy  sharti 
deyish mumkin.

Ong  osti  hodisalari  ham 
psixik  jarayonlarning  muhim 
bo`g`inidir.

Z.  Freyd  fikricha,  ular 
ongsizlik bilan ong o`rtasidagi 
chegaraviy sohadir.     ON G & RUHIYAT
Ongo`zaroaloqda
Bo`lganturliunsur
Lardantashkil
Topganmurakkab
Ma`naviytuzilishga
ega.
Xilma- xil ko`rinish
larda namoyon bo`-
ladigan kechinmalar-
dir. Ong in`ikosning o`ziga
xos shakli ekan, avvalo,
unda aks ettiriladigan
ob`ekt haqidagi muayyan
bilimlar hissiy va rational
shaklda o`z ifodasini topadi.        ON G & RUHIYAT

Iroda  tabiatning  in`moni  emas 
ekan,  uni  tarbiyalash,  kamol 
toptirish  shaxs  hayotida,  uning 
jamiyatdagi  o`z  o`rnini  topishda 
muhim ahamiyatga ega.

Zero, irodasizlik eng ulug` niyat 
va  maqsadlarni  barbod  qilibgina 
qolmay,  insonning  to`g`ri 
yo`ldan  to`yib  ketishiga  va  turli 
salbiy  oqibatlarning  kelib 
chiqishiga  olib  kelishi  ham 
mumkin.     ON G & RUHIYAT

Bizning  ongimiz  qanday 
bo`lishi  ko`p  jihatdan 
insoniyat  tomonidan 
egallangan  qaysi  bilimlarni 
qay  darajada 
o`zlashtirilganiga  ham 
bog`liqdir.

Bunda  ijtimoiy  tarixiy 
sharoit  bilan  bir  qatorda, 
kishilarning  ruhiy  holati, 
imkoniyatli  va  moyilligining 
 ham ta`siri kuchlidir.     ONG -  nima?

Inson  azal-  azaldan  o`zigagina  xos 
bo`lgan  ongning  nima  ekanligi 
to`g`risida  o`ylab,  bahslashib  keladi.  Bu 
baxslarning  bir  jihati,  ong  tabiat 
mahsulotimi  yoki  inson  ongi  ilohiy 
yaratilganmi? Degan masaladan iborat. 

Inson  o`zini  tashqi  olamdan  ajratib, 
alohida  bir  mo`jiza  va  tadqiqot  mavzui 
sifatida  o`rganishga  harakat  qila 
boshlagan  paytdan  buyon  uni 
o`ylanitirib  kelayotgan  muammolardan 
biri  ongning  mohiyati,  uning  kelib 
chiqish masalasidir. Ong va in’ikos. Ijtimoiy ong shakllari     ONG -  nima?

Ongning  tabiatini  anglash 
masalasi-  eng  qadimgi 
falsafiy  masalalardan  biri, 
deyish mumkin.

Ongning  mohiyati  masalasi 
eng  qadimiy  muammolardan 
biri  ekan,  uni  anglash 
jarayonida  turli  xil  javoblar 
bo`lganligi tabiiy.     ONG - nima?
Ong  tarixi  insonning  inson  bo`lib 
shakllana  boshlashi  tarixi    bilan 
bog`liqdir.  Uzoq  vaqt  davomida 
inson,  uning  ongi  planetar,  ya`ni 
Yer  shari  doirasidagi  hodisa 
sifatida qarab kelindi. 

Hozirgi  zamon  fani  masalaga 
kengroq  doirada  yondashish 
zarurligini ko`rsatmoqda.

Chunki  fan  dalillari  inson  paydo 
bo`lishini  faqat  Yerda  kechgan 
jarayonlar  bilan  cheklab  qo`yish 
to`g`ri  emasligini,  u  koinot 
evolyutsiyasining  tabiiy  hosilasi 
ekanligini  tobora  chuqurroq 
isbotlamoqda.     ONG - nima? 
Inson  biologik  va  ijtimoiy 
harakatning  tashuvchisi  ekan, 
harakat  shakllari  o`rtasidagi 
uzviy  aloqadorlikni,  uning 
yuqori  shakllari  quyi 
shakllariga  bog`liqligini, 
tayanishini,  ulardan  o`sib 
chiqishini unutmaslik lozim.

Ong  tarixi  Quyosh  sistemasi  va 
unda millionlab yillar davomida 
sodir  bo`lgan  o`zgarishlardan 
ham  ayricha  olib  qaralishi 
mumkin emas. 

Ongning  shakllanishini  kosmik 
hodisa  sifatida  qarash  ham 
mumkin.     Bilish-gnoseologiyasining asosiy kategoriyasi. Bilish 
bosqichlari                              H А QIQ А T   -  ins о n   biliml а rid а  b о rliqning   to'g'ri  
in ъ ik о s   etishi ,  pr е dm е t   v а  хо dis а l а r   а sli   q а nd а y   bo'ls а 
ul а rni   ins о n   o'z   miyasid а  huddi   shund а y   in ъ ik о s   ettirg а n  
biliml а ridir .
  H а qiq а tni   о chish   yoki   ilmiy   h а qiq а tg а  erishish  
h а r   q а nd а y   ilmiy   bilishning  а s о siy   v а zif а si   his о bl а n а di . 
H а qiq а t   o'zining   m а zmunig а  ko'r а  mutl а q   v а 
nisbiy   bo'lishi   mumkin . H А QIQ А T   TUSHUNCH А SI   V А  UNING  
SH А KLL А RI     20H а qiq а t   j а r а yon   sif а tid а  ikki  
m о m е ntd а n   ib о r а t
Nisbiy   m о m е nt  
( nisbiy   h а qiq а t )Mutl о q   m о m е nt  
( mutl о q   h а qiq а t )
Nisbiy   h а qiq а t :

To'liq   bo'lm а g а n ,  yakunl а nm а g а n  
h а qiq а t

Tug а ll а nm а g а nligi   uchun  
а m а liyotd а  ilmiy   t а dqiq о tni  
isb о tl а sh   v а  t а sdiql а shni   t а l а b  
qil а di   h а md а  bilish   j а r а yonid а 
ishtir о k   qil а diMutl о q   h а qiq а t :

F а nd а  isb о tl а ng а n   v а  а m а liyotd а 
t а sdiql а ng а ni   uchun   h е ch   q а ch о n  
ink о r   etilm а ydi

O'zid а  to'liq   bilimni   if о d а  qilg а nligi  
uchun   bilish   j а r а yonid а  ishtir о k  
qilm а ydi
H а qiq а t   -   t а ri ха n  а s о sl а ng а n   j а r а yon
1.   Bilim    -  h а qiq а tning   riv о jl а nishi   d е m а kdir
2.   H а qiq а t  -    ch е ksiz   biliml а rni   to'pl а sh   j а r а yoni
3.   Bilish   j а r а yonid а  h а qiq а t   yanglishish   bil а n   ch а mb а rch а s   b о g'liq
4.   Yanglishish   -   h а qiq а tning   nisbiylik   m о m е ntining   mutl о ql а shtirilishidir
5.   H а qiq а t  -    d о im о  q а nd а ydir   sh а rt - sh а r о itl а r   bil а n   b о g'liq     21H а qiq а t   sh а kll а ri
Mutl о q   h а qiq а t
pr е dm е tni   k е l а j а kd а  to'ldirilishi  
yoki   ung а а niqlik   kiritilishi  
mumkin   bo'lm а g а n   t а rzd а  to'l а, 
muk а mm а l   bilishdir   Ob ъе ktiv   h а qiq а t
–  biliml а rimizning   ins о n  
ins о niyatg а  b о g'liq   bo'lm а g а n  
m а zmuni
Nisbiy   h а qiq а t
–  b о rliqni  а s о s а n   to'g'ri  а ks   ettirs а-
d а, о br а z  о b ъе ktg а  unch а  m о s  
em а sligi   bil а n  а jr а lib   tur а dig а n  
bilim       22H а qiq а t   k о nts е ptsiyal а ri
K о rr е sp о nd е nt
n а z а riyaning   t а jrib а d а 
о ling а n   m аъ lum о tl а rg а 
muv о fiq   bo'lishini   t а l а b  
qil а di   Pr а gm а tik
а m а liyot   m е z о ni   ko'pinch а 
to'g'rid а n - to'g'ri  
eksp е rim е nt   tushunch а si  
bil а n   b о g'l а n а di    
K о g е r е nt
( n а z а riy )  k о nts е ptsiya   es а  eksp е rim е ntg а  muv о fiq  
bo'lishi ,  ung а  zid   k е lm а sligi ,  uning   n а tij а l а rini  
b а sh о r а t   qilish   imk о nini   b е rishi   l о zim       E ' TIB О RINGIZ   UCHUN   R АХ M А T !!!

BILISH NAZARIYASI:ASOSIY MUAMMOLARI VA YÓNALISHLARI.

Reja: 1. Bilish - gnoseologiyaning asosiy kategoriyasi. 2. Bilish bosqichlari. 3. Falsafada ong va ruxiyat muammosi. 4. Ong va in'ikos. Ijtimoiy ong shakllari. 5. Haqiqat tushunchasi va uning shakllari.

 Ong psixik inikosning o`ziga xos, yuksak shaklidir.  Ammo, bu psixika va ong tushunchalarini aynanlashtirish uchun asos bo`la olmaydi.  Gap inson psixikasi haqida ketganda ham, u ong tushunchasiga nisbatan keng qamrovlilik kasb etishini unutmaslik lozim.  Z.Freyd fikricha, psixika ongsizlik, ong osti hodisalarini va ongning o`zidan iborat uch qatlamda tashkil topgan.  Inson hayoti, faoliyatida ong bilan bir qatorda ongsizlik va ong osti hodisalari ham muhim ahamiyatga ega. Falsafada ong va ruxiyat muammosi

ONG & RUHIYAT  Psixologlar fikricha, inson farzandining kamol topa borishi bilan bir qatorda ko`plab funksiyalar ong nazorati ostidan chiqib avotomatik harakter kasb etishi bilan harakterlanadi.  Biron bir narsaga birinchi marta qo`l urganimizda bizda barcha harakatlarimiz ongning qattiq nazorati ostida bo`ladi.  Vaqt o`tishi bilan esa ko`pgina harakatlarni ongsiz tarzda, anglamagan holda bajara boshlaymiz. Bunday holat inson faoliyatining xilma- xil sohalari, yo`nalishlarida, ularga ongning faol tarzda aralashishini, ya`ni qayta faoliyatini o`z nazoratiga olishi mumkinligini inkor etmaydi.  Hatti- harakatlarning ongsizlik sohasiga ko`chishi, bir tomondan, ong “yuki”ning yengillashuviga xizmat qilsa, boshqa tomondan, ongning asosiy kuchi, quvvati, “diqqatni” inson, hayoti uchun muhim bo`lgan harakat, jarayonlariga qaratilishiga imkoniyat yaratadi.

ON G & RUHIYAT  Ongsizlik doirasiga ong nazoratidan tashqarida qolgan sezgi, tasavvur, instinkt va intuitsiya kabi hodisalar ham kiradi.  Ongsizlik ong mavjudligi va rivojlanishining tabiiy sharti deyish mumkin.  Ong osti hodisalari ham psixik jarayonlarning muhim bo`g`inidir.  Z. Freyd fikricha, ular ongsizlik bilan ong o`rtasidagi chegaraviy sohadir.