Bog‘lovchi

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

199.4208984375 KB

Скачать

Bog’lov chi v a uning shak ily k o’rinishlari.
Bog’lovchi ham ko’makchi kabi sintaktik aloqa vositasi
sanalib, ulardan tobe munosabatini ifodalashdan tashqari, teng
munosabatni ham hosil qilishi bilan ajralib turadi.
Bog’lovchi ham ko’makchi singari shakily jihatdan uch guruh
1. Sof bog’lovchi
2. Nisbiy bog’lovchi
3. Qo’shimchasimon bog’lovchi

Sof bog’lov chiga faqat bog’lov chi v azifasida
qo’llanadigan quy idagilar k iradi
Va
yo
yokiyoxudHamda ammo
biroq
Shuning
uchunchunkilekin

Qo’shimchasimon bog’lov chi guruhiga
-ki, -kim , bog’lovchi va
yuklama vazifasida kela
oladigan –u/-yu, -da, -mi
qo’shimchasi mansub –u/-yu, -
da qo’shimchasining bog’lovchi
vazifasini to’la - to’kis bajarishi
qator manbada qayd etilgan, -
mi, qo’shimchasida ham
bog’lovchilik xususiyatini
borligini Yomg’ir yog’di mi ,
hamma joy nam bo’ldi.
Karim keldi mi ,
to’palon boshlandi
•
Tipidagi gaplar tasdiqlaydi.

Teng bog’lov chi
Biriktiruv bog’lovchisi:
-va, -u/-yu, -hamda
Ayiruv bog’lovchilari: -yo, -
yoki, -yoxud,-goho, -dam –
bir…bir, -bazan
Zidlov bog’lovchisi : -ammo,
-lekin, - biroq
Это изображение , автор: Неизвестный автор, лицензия: CC BY-ND

Ergasht iruv chi bog’lov chi
o
Aniqlov bog’lovchisi: { ya’ni }, {-kim/-kim}
o
Sabab bog’lovchisi: {chunki}, {shuning uchun}, {zeroki}.
o
Shart bog’lovchisi: {agar}, {agarda}, {agarchi},
o
Chog’ishtiruv bog’lovchisi: {go’yo}, { go’yoki}.
o
Teng bog’lovchi, ergashtiruvchi bog;lovchining ma’no va vazifa tomoni,
imlo xususiyati formal tilshunoslik bo’yicha darslik va qo’llanmada
atroflicha bayon etilgan.

Bog’lov chi - y uk lamaning mohiy at i.
Ayrim so’zning bog’lovchilik tabiatidan kelib chiqqan
holda shuni aytish munkinki, bog’lovchining miqdori,
ularning mohiyati, turi hanuzgacha aniq belgilanganicha
yo’q. Masalan chag’ishtirish bog’lovchisiga { go’yo}, {go’yoki}
so’zi keltiriladi. Ammo bu so’z gap bo’laklari yoki gaplarni
bog’lash uchun emas, balki o’xshatish qiyoslash ma’noli
qurilmalarda shu ma’noni ta’kidlash uchun xizmat qiladi,
o’xshatish, qiyoslash ma’nosi esa boshqa vosita bilan
ifodalanadi.

Beda orasi judda
issiq, go’yo
quyoshning butun
olovi beda ichiga
yashiriganday Nay sadosining
mayin to’lqinlari
tip-tiniq havoda
yoyilarkan, go’yo
hammayoq
jonlangan kabi
tuyiladi.

Yak k a v a t ak roriy bog’lov chilar
Takroriy bog’lovchilar bir gapda ikki yoki undan ortiq
o’rinda gap bo’laklari bilan birga aynan takrorlanadigan,
shuningdek, qo’shma gaplarda ayrim soda gaplar bilan birga
aynan takrorlanadigan bog’lovchilardir.
Takroriy bog’lovchiklar takrorlangan gap bo’lagiyoki ayrim
gaplrning oldida qo’llanadi. Lekin ham takrorlangan bo’laklar
yoki gaplar ketidan takrorlanib kelishi munkin. Bunday chog’da
u yuklama sanaladi.

•
Bir- bir•
Ham-ham •
Ba’zan
-ba’zan•
Dam-dam
Yoki-
yoki Yo-
yo
Xoh-
xohGoh-
goh

Misol:
U ham ko’p o’tmay yo injener, yo o’qituvchi bo’lishi
munkin
o
Rais otam har vaxt shunday deydi: ham o’qi, ham to’qi, o’yinni
ertaga qo’y
o
Goh kulib, goh kuldiradi
o
Noilojlikda o’zicha buni oqlash uchun qandaydir sabab, o’ziga
ham, menga ham tasali qidirar edi

Foy dalanilgan adabiy ot lar
o
1. У. Турсунов , А. Мухторов , Ш.Рахматуллаев. Хозирги узбек
адабий тили Тошкент “ Узбекистон ”
o
2. Узбек тили грамматикаси I том Морфология Тошкент
o
3. R.Sayfullayeva va boshqalar Hozirgi o‘zbek adabiy tili Toshkent
o
4. Sh. Rahmatullayev Hozirgi adabiy o‘zbek tili Toshkent
“Universitet”

Bog‘lov chi

Bog’lov chi v a uning shak ily k o’rinishlari. Bog’lovchi ham ko’makchi kabi sintaktik aloqa vositasi sanalib, ulardan tobe munosabatini ifodalashdan tashqari, teng munosabatni ham hosil qilishi bilan ajralib turadi. Bog’lovchi ham ko’makchi singari shakily jihatdan uch guruh 1. Sof bog’lovchi 2. Nisbiy bog’lovchi 3. Qo’shimchasimon bog’lovchi

Sof bog’lov chiga faqat bog’lov chi v azifasida qo’llanadigan quy idagilar k iradi Va yo yokiyoxudHamda ammo biroq Shuning uchunchunkilekin

Qo’shimchasimon bog’lov chi guruhiga -ki, -kim , bog’lovchi va yuklama vazifasida kela oladigan –u/-yu, -da, -mi qo’shimchasi mansub –u/-yu, - da qo’shimchasining bog’lovchi vazifasini to’la - to’kis bajarishi qator manbada qayd etilgan, - mi, qo’shimchasida ham bog’lovchilik xususiyatini borligini Yomg’ir yog’di mi , hamma joy nam bo’ldi. Karim keldi mi , to’palon boshlandi • Tipidagi gaplar tasdiqlaydi.

Teng bog’lov chi Biriktiruv bog’lovchisi: -va, -u/-yu, -hamda Ayiruv bog’lovchilari: -yo, - yoki, -yoxud,-goho, -dam – bir…bir, -bazan Zidlov bog’lovchisi : -ammo, -lekin, - biroq Это изображение , автор: Неизвестный автор, лицензия: CC BY-ND

Bog‘lovchi

15.08.2023

0

199.4208984375 KB

Похожие