Мавзӯъ: Ифлосшавии муҳити зист ва муаммоҳои экологӣ

Манбаи и ф лосш ави и м у ҳ и ти зи ст ин дар шаклҳои гуногун ба табиат ворид гардидани миқдори ниҳоят зиёди партову ифлосиҳое мебошанд, ки дар ҷараёни истеҳсолоту истеъмоли ҷамъияти инсонй ҳосил мешаванд. Агар миқдори ин партовҳо солҳои 70-уми асри XX ба 40 млрд тонна расида бошад, дар аввали даҳсолаи асри XXI то ба 300 млрд тонна расид. Умуман, аз тарафи инсон ифлоскунии табиат таъриҳи ту- лонй дорад. Ҳанӯз сокинони Афина дар Юнони қадим нисбат ба ифлосшавии бандари Пирей изҳори ташвиш намуда буданд. Дар Рими қадим низ шаҳрвандон аз ифлосшавии дарёи Тибр изҳори нигаронй намудаанд. Наҳустин қонуни ҳифзи муҳити зистро шоҳи англис Эдуарди 1 соли 1273 қабул кард, ки        он дар Лондон ба сифати сӯзншворй                     ангиштсанг манъ карда мешуд. Соли 1338 шоҳ Эдуарди III ба воситаи парламент қонун оид ба манъи ба дарёи Темза партофтани ҳар гуна ифлосиро қабул кард. Дар асри XV шоҳи Фаронса низ нисбати дарёи Сена ҷунин қарор қабул намуд.

Иф лосш ави и м у ҳ и ти зи ст аслан натиҷаи дахолати антро- погенй буда, он холо ва дар оянда ба қабатхои Замин, гидро- сфера, атмосфера ва умуман ба набототу хайвонот ва саломатии инсон метавонад зарару нохушихои зиёд орад. Дар қабати Замин ифлосшавии сатхи он дар натиҷаи фаъолияти саноату сохтмон ва сохахои қишоварзй ба амал меояд. Сарҷашмаи асосии ин ифлосшавй партовхои металлу омехтахои он, нурихои минералй, моддахои захрдори химиявй ва моддахои радиоактивй мебошанд. Ҳолати бехад зиёд ҷамъ- шавии ахлотхои соҳаи маишй низ ташвишовар аст. Тудахои бузурги партовхои ҷамъшуда аломати харақтерноки атрофи шахрхо гардидааст. Ба хар як шахрванди Москва дар яқ сол 700 қг, Аврупои Ғарби 150-300 қг ва ИМА 700 қг ахлот рост меояд.

Ифлосшавии гидросфера бошад, дар натиҷаи ба оби қулу дарё ва бахрхо рехтани обхои ифлоси қорхонахои саноатй, сохаи қоммуналй ва хоҷагии қишоварзй мебошад. То аввали соли 2010 хаҷми умумии партовхои оби ифлос дар сайёраи мо ба 5 хазор қм 3  дар яқ сол баробар шуд. Ҳоло аз хама дарёхои ифлостарини қураи Замин Рейн, Дунай, Сена, Темза, Тибр, Волга, Днепр, Дон, Днестр, Нил, Ганг ва гайра ба хисоб мераванд. Ифлосшавии Уқёнуси ҷахонй низ меафзояд. Соле ба он бештар аз 100 млн тонна партовхои гуногун хамрох мешавад. Олимони амриқой муайян намудаанд, қи танхо дар қисмати шимолии уқёнуси Ором дар аввали солхои хаштодуми асри XX ҷандин млн пақети пластиқй, 70 млн зарфхои шишагй, 35 млн зарфхои пластиқй ва 5 млн пойафзоли қухна шино меқард. Аз хама бештар бахрхои қанорй – Миёназамин, Шимолй, Сиёх; бахрхои дохилй – Япон, Яван, Қариб ва халиҷхои Бисқай, Форс, Меқсиқа ва Гвиней ифлос гаштаанд. Масалан, бахри Миёназамин, қи дар сохилхои он 18 мамлақат ҷойгир асту 130 млн нафар ахолй зиндагй меқунад, 2б0 бандар дорад. Ба замми ин, бахри Миёназамин яқе аз қалонтарин рохи қиштигардии ҷахонй аст. Дар худуди он дар яқ вақт 2,5 хазор қиштихои дурсафару 5 хазор қиштии сафари наздиқдошта шино қарда, хар сол ба воситаи ин бахр 300-350 млн тонна нафт қашонида мешавад .

Ифлосшавӣ қисмхои марқазии сатхи Уқёнуси ҷахониро низ фаро гирифтааст. Хусусан, дар пастхамиҳои таги баҳр гур кардани моддаҳои заҳрноку радиоактивй ниҳоят хавфнок аст. Барои Уқёнуси ҷахонӣ хавфи ифлосшавй аз партовхои нафт бехдд зиёд шуда истодааст. Дар натиҷаи гаркшавии танкерҳои нафткашонӣ, коркарди нафт соле кариб то 10 млн тонна нафт ва махсулоти он ба Укёнус хамрох мешавад. Аз руӣи каӣхонӣ аллакаӣ аз 1/3 кисми сатхи оби Укёнуси ҷахонӣ бо пардаи тунуки нафтӣ пушонида шудааст, ки он ба холати бугшавии об ва алокамандии сатхи оби укёнусу атмосфера халали ҷиддӣ мерасонад.