* MUSTAQIL ISH FAN: Samarqand tamadduni tarixi MAVZu: Imom Motrudiy hayoti va faoliyati

* REJA: * 1. Imom Motrudiy hayoti * 2. Imom Motrudiy faoliyati * 3. Imom Motrudiy asarlari * 4. Imom Motrudiy haqida rivoyatlar

* Imom Motrudiy hayoti Ислом оламида “Имамул- уда” ва “Имамул-ҳ мутакаллимин” ( а йўлида идоятга бошловчи имом, Ҳ қ ҳ калом олимларининг имоми) каби шарафли исмлар ила маш уру манзур бўлган азрати Имом Абу Мансур ҳ Ҳ Му аммад ибн Му аммад ал-Мотуридий илмда, ҳ ҳ исломда, суннати сонияда ни оятда бе иёс ҳ қ хизматлари амда жуда кўп маш ур шогирдлар ҳ ҳ етиштирганликлари учун ам катта шу рат ҳ ҳ озонганлар. Ўтган тарихнавислар ул зотнинг наслу қ насабларини ансорийлардан бири, яъни азрати Ҳ Пай амбар (с)нинг Мадина ша рига ижратлари ғ ҳ ҳ ва тида, ул зоти шарифни ме мон илган Абу Аюб қ ҳ қ Холид ибн Зайд ибн Кулайб ал-Ансорий авлодидан эканликларини ёзишса-да, ота-оналари ва оилалари а ида еч бир маълумот беришмаган. Баъзи ҳ қ ҳ манбаларда отасининг номини Му аммад эмас, Ма муд ҳ ҳ деб келтиришган. Лекин кўпчилик ани манбаларда қ отасини Му аммад деб, бобосининг исмини эса ҳ Ма муд деб ёзишган. ҳ

Шундай илиб, алломанинг номлари Му аммад; қ ҳ куниялари Абу Мансур ва тахаллуслари Мотуридий (яъни, Мотурид мавзеида ту илганликлари учундир) бўлган. 201 ғ Шу со анинг охирги тарихчиларидан бўлган Аюб Алининг ҳ фикри бўйича, Имом Мотуридий 238 (мил. 852) йил ту илган дейилишига арамасдан, деярли бош а бирор ғ қ қ тарихчилар ту илиш санаси а ида гапиришмаган. ғ ҳ қ Кейинги давр манбаларида, масалан, “Ислом” номли омусий китобда манба кўрсатилмаган олда, қ ҳ “Мотуридий 870 йилда ту илган”, деб ёзилган. Чунки ғ каромат бўлиб, Имом Бухорий вафот этган йил Олло ҳ ислом оламига Имом Мотуридийни берди. Мотуридийнинг устозларидан бири Му аммад ибн ҳ Му отил ар-Розийнинг (248) 862 йилда вафот этганини қ исобга олган баъзи тарихчилар унинг шогирди бўлмиш ҳ Мотуридийни 100 йил умр кўрган, деб ам ёзишган. ҳ Бизнингча, Мотуридий бу кишини ўзига “увайсий” (устоз, пир) деб абул илган кўринади (увайсий, яъни ўзидан қ қ анча олдин вафот этганларни пиру устоз деб эътироф этиш).

* Imom Motrudiy faoliyati Имом Мотуридий ўз аркони ва устозлари бўлмиш бу улу имомлардан илму урфонда ғ ўзиб кетди ва уларнинг номларини тарихда абадий олдирди. Ва олонки, кофирлар қ ҳ билан илмий жи од илишиб, баъзилари ша ид кетишган ул устозлар илмда, амали ҳ қ ҳ ассосиётда ва та вода ягонаи замон ва пешвои даврон эдилар. Ул уламоларнинг ҳ қ такомиллашувига Имом Аъзамнинг “Ал-фи ул-акбар”, “Ар-рисола”, “Ал-фи ул- қҳ қҳ абсод”, “Ал-олим”, “Ал-мутааллим”, “Ал-васия” каби асарлари ва анафия Ҳ олимларининг “А оид” усулидаги китоблари асосий манбалар бўлиб хизмат илган. қ қ