Islom dinining yoyilishi
Islom dinining yoyilishi Islom dini paydo bo'lgan davrdan to hozirgi kungacha uning tarqalishi va rivoji juda murakkab va qiziqarli tarixga ega. Bu jarayon zamonaviy dunyo manzarasini tubdan o'zgartirgan. Islom ta'limotlari milliardlab insonlarning hayotiga kuchli ta'sir ko'rsatib, madaniyat, siyosat va jamiyatni qayta shakllantirdi.
Islomning Arabiston yarim oroliga yoyilishi Islom dini 7-asrda Arabiston yarim orolidagi Makkada paydo bo'ldi. Muhamad (s.a.v.) tomonidan targ'ib etilgan yangi din tez orada butun Arabiston xalqlari orasida keng tarqaldi. Uning asosiy sabablari: Arablar orasida mavjud bo'lgan eski put'ak sodda e'tiqodlarning yetarli emasligini sezish, Islomning yaxshi tashkil etilgan tizim va g'oyalarining mosligi, shuningdek, Muhamad (s.a.v.)ning yetuk rahnamolik qobiliyatlari edi.
Islomning Sharqqa yoyilishi Arabistandagi Islom ta'limotining keyingi muhim tarqalish yo'nalishi Sharqqa bo'ldi. Buning asosiy sababi Islomning Xitoy, Markaziy Osiyo, Hindiston kabi mamlakatlarga Ipak yo'li orqali olib kelinishi edi. Savdo-sotiq aloqalari va armiyalar harakati orqali Islom ta'limotlari yangi joylarga tez tarqala boshladi. Qozog'iston, Qirg'iziston, Tojikiston, Turkmaniston kabi Markaziy Osiyo mintaqalarida Islom dini tez rivoj topdi.
Islomning Afrikaga yoyilishi Islom dini Arabistondan Afrikaga ham keng yoyildi. Bunda deniz savdosi va savdo yo'llari katta rol o'ynadi. Sharqiy Afrikadagi Zanjibar orolidagi Arab savdogarlarining faoliyati natijasida Islom ta'limotlari Mozambik, Tanzaniya, Kenya kabi mamlakatlar hududiga kirib bordi. Keyinchalik Islom asta-sekin g'arbiy va markaziy Afrikanining bir qismiga ham tarqaldi.
Islomning Yevropa va Amerikaga yoyilishi Islom dinining Yevropa va Amerikadagi tarqalishi ancha murakkab va qarma-qarshi jarayon bo'ldi. Arablarning Yevropaga bostirib kirishi va Ispaniyani zabt etishi natijasida Islom ta'limotlari Yevropa qit'asiga kirib keldi. Lekin keyinchalik kuchli g'arbiy ekspansiya va din urushlarining oqibatida Islom bu qit'adan surib chiqarildi. Boshqa tomondan, Amerikaga Islom kuchli ko'chki jarayonlari orqali, asosan Afrikadan kelgan qora zanglar bilan tarqalgan.