Islom tamadduni
![Islom
t amadduni](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_1.png)
![](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_2.png)
![
Islom arabcha — boʻysunish, itoat etish, oʻzini
Alloh irodasiga topshirish degan ma’noni
anglatadi.
Jahonda qariyb 1,2 milliard kishi Islomga eʼtiqod
qiladi. Musulmonlarning 2/3 qismidan koʻprogʻi
Osiyoda yashaydi va bu qitʼa aholisining 20 %
idan ortiqrogʻini tashkil etadi .
Arablarning ijtimoiy-madaniy taraqqiyoti VII asr boshlarida arab
qabilalarining birlashishi va umumlashuviga olib keldi. Islom dini,
bu
birlashuvni mafkuraviy tasdiqlovchi, oqlovchi bo’ldi:](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_3.png)
![](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_4.png)
![
Islom dinining asoschisi, «Allohning elchisi» (rasululloh),
Muhammad (s.a.v) (570-632 yy) 610 yildan Makkada yangi diniy
ta’limotni boshlaydi. 610—620 yillar davomida Makkaning an’anaviy
butparast jamoalari bilan yangi din tarafdorlari orasida to’xtovsiz
kurash ketadi. Bu kurash 622 yilda payg’ambarimizning Yasrib
(Madina) ga hijrati bilan yakunlanadi. Musulmonlar jamoasi
(ummat)
Madinada mustahkamlanib, kuchaydi. 630 yili Makka jangsiz
Muhammadga (s.a.v) taslim bo’ldi](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_5.png)
![](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_6.png)
![
Muhammad s.a.v vafotidan soʻng Abu Bakr , Umar ibn Xattob ,
Usmon Ibn Affon , Ali ibn Abu Tolib paygʻambarning oʻrinbosari (
xalifa ) sifatida hukmronlik qildilar. Ular va ulardan keyingi
xalifalar 7-8 asrlarda Iroq , Falastin , Suriya , Eron , Movarounnahr ,
Misr , Shimoliy Afrika, Pireney yarim oroli, Shimoliy Hindistonni
fath qilishdi. Bir asrdan kamroq vaqt davomida Shimoliy
Xitoydan Ispaniyagacha, Kavkazortidan Hind okeanigacha
boʻlgan katta hududni zabt etdilar va Islom dinini yoydilar
qarang Arab xalifaligi .](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_7.png)
![](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_8.png)
![
Islomning asosiy aqidasi — „Allohdan boshqa iloh yoʻq va
Muhammad uning rasuli“. Islom ilohiyotining ilk shakli — kalom
boʻlib, 8-asrda Arab xalifaligida vujudga kelgan. Mutakallimlar Islom
dini aqidalarini ishlab chiqqanlar.
Islom dini 5 „asos“ yoki „ustun“ (arkon ad-din al-islomiy)ga ega:
1) Kalimai shahodat ;
2) Namoz oʻqish;
3) Roʻza tutish;
4) Zakot berish;
5) imkoniyat topilsa haj qilish.](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_9.png)
![](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_10.png)
![
Islomda ilk davrdan paydo boʻlgan eng birinchi yirik muammo — oliy
hokimiyatni egallashga paygʻambardan keyin kim haqliroq, degan
masala boʻldi. Ali tarafdorlari „ shia “ nomini olib, Islomda birinchi
boʻlinishni boshlab berdilar. Uchinchi xalifa Usmon aynan shu
boʻlinishning qurboni sifatida jon taslim qildi. Ikki taraf — sunniylik va
shialik oʻrtasidagi kurash asnosida xorijiylar deb atalgan uchinchi
yoʻnalish ham paydo boʻldi. Ammo Islom tarixi uzra sunniylik asosiy
yoʻnalish boʻlib keldi. Oʻrta asrlarda hukmronlik qilgan abbosiylar ,
saljuqiylar , ayyubiylar, mamluklar, usmonli turklar , temuriylar
sulolalari sunniylikda edilar.](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_11.png)
![
Islom dini musulmon mamlakatlari sanʼatida oʻz izini qoldirdi.
Meʼmorlik sohasida bu jarayon yangi imorat turlari ( masjid , minora,
xonaqoh, Madrasa va boshqa)ning paydo boʻlishiga hamda keng
tarqalishiga sabab boʻldi. Islom dini paydo boʻlgan davrda avj olgan
butparastlik, suratparastlikni oldini olish maqsadida Muhammad (a.s)
suratkashlikni qattiq taʼqiqlab qoʻygan edi. Shu asosda Islomning yirik
mutafakkir huquqshunoslari ham tasviriy sanʼatning bu turini
taʼqiqlangan ishlar qatoriga qoʻshganlar. Bundan ular amaliy sanʼat
turlari, naqsh, bezak, insondan boshqa hayvon va oʻsimliklar suratini
istisno qilishgan.](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_12.png)
![Foydalangan
Adabiyotlarim:
Kopilkaurokov.ru
Qodirova L.B. Jaxon Sivilizatsiyalar Tarixi.
Muslim.uz
"Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi". Davlat ilmiy
nashriyoti.](/data/documents/ae7aae00-a29a-44ad-adda-6560b5dca63c/page_13.png)
Islom t amadduni
Islom arabcha — boʻysunish, itoat etish, oʻzini Alloh irodasiga topshirish degan ma’noni anglatadi. Jahonda qariyb 1,2 milliard kishi Islomga eʼtiqod qiladi. Musulmonlarning 2/3 qismidan koʻprogʻi Osiyoda yashaydi va bu qitʼa aholisining 20 % idan ortiqrogʻini tashkil etadi . Arablarning ijtimoiy-madaniy taraqqiyoti VII asr boshlarida arab qabilalarining birlashishi va umumlashuviga olib keldi. Islom dini, bu birlashuvni mafkuraviy tasdiqlovchi, oqlovchi bo’ldi:
Islom dinining asoschisi, «Allohning elchisi» (rasululloh), Muhammad (s.a.v) (570-632 yy) 610 yildan Makkada yangi diniy ta’limotni boshlaydi. 610—620 yillar davomida Makkaning an’anaviy butparast jamoalari bilan yangi din tarafdorlari orasida to’xtovsiz kurash ketadi. Bu kurash 622 yilda payg’ambarimizning Yasrib (Madina) ga hijrati bilan yakunlanadi. Musulmonlar jamoasi (ummat) Madinada mustahkamlanib, kuchaydi. 630 yili Makka jangsiz Muhammadga (s.a.v) taslim bo’ldi