logo

JANUBIY AFRIKA RESPUBLIKASI (2)

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1608.4560546875 KB
`
`J A NUBI Y  A F RI K A  
RESPUBLI K A SI ``  Kun hikmati.
1. Insonning qadri ilm bilan 
hosil bo`ladi. Ilmdan hali 
hech kim zarar ko`rgan 
emas.
(Hikmat)
2. ``Birovki qilsa olimlarg`a 
ta`zim, qilur go`yoki 
payg`ambarg`a ta`zim``.
(A. Navoiy)
3.  ``Bir xil yilni 75 marta 
yashab qo`yib uni umr deb 
atamang`` 
(Robin Sharma) Oxi ri gi  50 y il ichida 
t a` lim sohasida 
erishil gan y ut uql arga 
qaramay, say y orami z 
aholi sining k at t agina 
qism i sav odsiz bo` l ib 
bormoqda. Y UN ESKO 
ma` l umot lari ga k o` ra 
duny oda 750mln 
k ishi o` qish-y ozi shni 
bilm ay di.    Mav zu: J anubiy  A frik a   
Respublik asi.  
                                               RE JA:
❶  Tabiiy sharoiti va 
resurslari.
❷ Aholisi. 
❸ Iqtisodiyoti  JAR ning bayrog`i va 
gerbi   JAR prezidenti –JACOB ZUMA  ❶   J anubiy  A frik a Respublik asi 
( J A R) Afrik a qit ` asining chek k a 
janubiy  qismida joy lashgan, 
qirg` oqlari janubi-g` arbda 
A t lant ik a, janubi-sharqda Hind 
ok eani suv lari bilan y uv iladi. 
J A R muhim v a serqat nov  suv  
y o` llari ust ida joy lashgan.    J AR hududining rely efi  xilma-xil. Sharqi y  
qismida Drak on t og` lari, janubiy  qismida esa 
Kap t og` lari joy lashgan. mamlak at ning 
shi moli y  v a mark aziy  qismlari Veld plat osi bilan 
band, g` arbiy  hududlari esa t ek islik  rely efi  bilan 
ajralib t uradi. J AR y irik  mineral boy lik larga ega 
dav lat . Mamlak at da  k o` mi r, marganes, xrom, 
uran, olt in, olmos, plat ina, v anadiy   v a t urli 
nodir met allarning k at t a zaxiralari  mav jud. 
Mamlak at  oziq-ov qat  mahsulot lari ga bo` lgan 
eht iy ojlarini o` zi qoplay di.  Asosiy  sav do 
sherik l ari:  Buy uk  Brit aniy a, It aliy a, Yaponiy a, 
AQSh, Germaniy a.  Ko`mir                             platina            
             Xrom                                vanadiy   marganes  JARning markaziy g`arbiy 
hududlarida issiq va qurg`iqchil 
tropik iqlim shakllangan. Mamlakat 
janubi va sharqidagi dengiz bo`yi 
hududlarida esa  nam subtropik 
iqlim kuzatiladi. Mamlaktning 
qurg`oqchil iqlimli qismida esa suv 
taqchilligi mavjud.  JAR dagi 
Kirstenbosch 
botanika 
bog`i. U 
o`zining 
go`zalligini 
mahalliy 
o`simliklarning 
xilma-xilligini 
namoyish 
etadi.   ❷ JAR qit`a davlatlari orasida  aholi soni 
bo`yicha 6-o`rinda  turadi. Aholi tabiiy ko`payishi 
sur`atlari aksariyat Afrika davlatlariga nisbatan 
pastroq bo`lib, yillik hisobda 1-1,2%  ga teng. JAR 
aholisi qo`shni davlatlardan ko`chib 
kelayotganlar hisobiga ham ko`paymoqda. 
JAR  urbanizatsiya darajasi 65%ga  teng va 
bu ko`rsatkich Afrikadagi ko`p davlatlarga 
nisbatan ancha yuqori. Mamlakatning eng yirik 
shahri va iqtisodiy poytaxti  Yoxannesburg 
hisoblanadi. Pret oriy a shahri Yoxannesburg shahri JAR aholisining salkam  80%  ini mahalliy millat 
va elatlar tashkil qiladi. JAR tropik Afrika davlatlaridan 
yevropaliklarning nisbatan yuqori ulushi ( 10% ga 
yaqin) bilan ajralib turadi. Yevropaliklrning katta 
qismini afrikanerlar-XVII-XIX asrlarda ko`chib kelgan 
gollandlarning avlodlari tashkil etadi. Ular niderland 
tili asosida shakllangan afrikaans tilida so`zlashadi.        
                    Mamlakatning shimoli-sharqidagi sanoat 
rayonlari, janubi-sharqiy va janubiy dengizbo`yi 
hududlarida aholi zichligi yuqori bo`lsa, g`arbiy va 
shimoli-g`arbiy cho`l hududlarida aholi juda siyrak 
joylashgan. 
  JAR aholisi. ❸  Janubiy Afrika Respublikasi qit`adagi iqtisodiy 
jihatdan eng rivojlangan davlat hisoblanadi. 
Iqtisodiyoti tog`-kon sanoati, mashinasozlik, ko`p 
tarmoqli qishloq xo`jaligi va turizmga 
ixtisoslashgan. 
Turli foydali qazilmalarning boy zaxiralari 
hisobiga JARda tog`-kon sanoati yuqori darajada 
rivojlangan. JAR ko`mir, temir rudasi, marganes 
oltin platina, palladiy, olmos va boshqa mineral 
resurslarni qazib olish bo`yicha jahon mmlakatlri 
ichida yetkchi   o`rinlarni egallaydi. JAR jahondagi 
eng yirik ko`mir eksportiyorlaridan biridir. Qishloq xo` jaligi mamlak at  hududining 15%  
qismida int ensiv  riv ojlangan xolos. Buning 
asosiy  sababi suv  resurslarining t aqchilligi 
bilan bog` liq. A mmo,  shunga qaramasdan, 
J A Rda qishloq xo` jaligining t urli t armoqlari 
y uqori darajada riv ojlangan. 
Dehqonchilik ning muhim t armoqlari 
bog` dorchilik  v a uzumchilik  hisoblanadi. 
Chorv chilik ning asosiy  t armoqlari – 
qoramolchilik , qo` y chilik , echk ichilik . J A Rda 
chorv acilik ning noodat iy  t armog` i- 
t uy aqushlarni boqish  ham riv ojlangan.   Bu 
t uy aqushlarnin
g bo` y i 270sm 
ga y et adi, 
uning v azni 
175k g gacha 
boradi. 
Tuy aqushlar 
y ugurgan 
pay t da 60-70-
k m  t ezlik k a 
qodir.      Yangi mavzuni mustahkamlash:  
  1. JAR ning iqtisodiy geografik o`rning 
qulayligini baholang?
2.  mamlakatning tabiiy sharoiti va 
resurslarining kuchli va kuchsiz tomonlarini 
aniqlang?
3. JAR iqtisodiyoti qanday tarmoqlarga 
ixtisoslashgan?       Mazuga oid ay rim so` zlarning ingilizcha    nomlanishi.
● aholi-                     population
● iqtisod-                  economy
● dehqonchilik-       agriculture
● tuyaqush-              ostrich
●  mamalakat-           country
● turizm -                    tourism Uyga vazifa:   51§ ni 
to`liq o`rganish, JAR ni 
yozuvsiz kartaga 
tushirish.  E`tiboringiz uchun rahmat!

` `J A NUBI Y A F RI K A RESPUBLI K A SI ``

Kun hikmati. 1. Insonning qadri ilm bilan hosil bo`ladi. Ilmdan hali hech kim zarar ko`rgan emas. (Hikmat) 2. ``Birovki qilsa olimlarg`a ta`zim, qilur go`yoki payg`ambarg`a ta`zim``. (A. Navoiy) 3. ``Bir xil yilni 75 marta yashab qo`yib uni umr deb atamang`` (Robin Sharma)

Oxi ri gi 50 y il ichida t a` lim sohasida erishil gan y ut uql arga qaramay, say y orami z aholi sining k at t agina qism i sav odsiz bo` l ib bormoqda. Y UN ESKO ma` l umot lari ga k o` ra duny oda 750mln k ishi o` qish-y ozi shni bilm ay di.

Mav zu: J anubiy A frik a Respublik asi.

RE JA: ❶ Tabiiy sharoiti va resurslari. ❷ Aholisi. ❸ Iqtisodiyoti