logo

Kasblar va ularning klassifikatsiyasi

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

63.2958984375 KB
Kasblar va ularning 
klassifikatsiyasi
REJA:
1.Kasb tushunchasi.
2. Shaxs qiziqishlari va kasb. 
3.Kasblarni psixologik tizimlash.
4.  Professiografiyaning mohiyati va uning asosiy 
tamoyillari.
5.  Professiografik tadqiqotlarni o`tkazish. Kasb  tushunchasi,  shaxs  qiziqishlari, 
Kasblarni  psixologik  tizimlash,  kasb  ta’lim 
psixologiyasining asosiy muammosi va shaxsning 
kasbga  yaroqliligini  aniqlash,  tayyorlash,mehnat 
faoliyatiga  yo’naltirish  masalalari  haqida 
tushuncha berish. O'quv mashg'ulotining maqsadi Tayanch tushuncha va iboralar  
Kasb,  kasbiy  faoliyat,  professional  faoliyat, 
professional  bilimdonlik,  bilish  jarayonlari,  professional 
faoliyat,  professional  bilimdonlik,  sezgi,  idrok,  tasawur, 
xotira,  tafakkur,  xayol,  diqqat,  nutq,  idrok  qilish 
qonunlari,  xotira  qonunlari  mnemonika  yoki 
mnemotexnika,  mnemotexnik  usullar.  Kasblar  tavsifi, 
kasblar haqida tushunchalar.  Kasb  tushunchasi  –  kasbshunoslikning  asosiy 
kontseptual  bosh  tushunchasi  –  bu  kasb  tushunchasidar. 
Kasbshunoslik  adabiyotda  kasb  tushunchasining  tavsif 
juda  ko'p.  Avvalambor  bu  maxsus  tayyorgarlikni  talab 
etuvchi,  inson  doim  tajribadan  o'tkazuvchi  va  unga 
yashash  uchun  manba  bo'lib  xizmat  qiluvchi 
mashg'ulotdir.  Keyin  kasb  bir  xil  faoliyat  bilan 
shug'ullanuvchi  kishilarni  birlashtiradi.  Bu  faoliyat 
ichida ma'lum aloqalar va ahloq normalari o'rnatiladi. E.A.Klimov   o'z  ishlarida  bu  borada  bir  necha 
ta'riflarni  ilgari  suradi.  Nisbat  batafsil  ta'rif 
quyidagicha  “Kasb  –  jamiyat  uchun  zarur  va 
qadriyatli  soha  bo'lib  bunda  insondan  jismoniy 
va  ruhiy  kuch  talab  etadi”  bu  kuchlar  unga 
sarflangan  mehnat  o'rniga  yashashi  va 
rivojlanishi  uchun  muhim  vositalar  omili  sifatida 
namoyon bo'ladi. Ijtimoiy  rivojlanish  jarayonida  yangi  kasblar  nomini 
kiritish  zaruriyati  kelib  chiqadi.  Yangi  kasblar  ro'yxati 
kechikish  bilan  rasmiy  ma'lumotnomalarga  kiradi 
“ Menedjer ”  kasbi  bugungi  kunda  keng  tarqalgan  ammo 
rasmiy ro'yxatga kiritilmagan.
1979  yildan  buyon  Yekaterinburg  shahrida  kasb  bilim 
yurtlari uchun mutaxassislar tayyorlanadi – ya'ni  muhandis – 
pedagoglar  ammo  rasmiy  ma'lumotnomalarda  bunday  kasb 
yoki  mutaxassislik  mavjud  emas.  Bunday  masalalarni  ko'p 
keltirish mumkin. Kasbiy  faoliyatning  samaradorligini 
shartlaridan biri mutaxassisning kasbiy tayyorligi 
hisoblanadi.  Kasbiy  tayyorgarlik  deganda  uning 
ruhiyati  va  jismoniy  sog'lig'i  hamda  holati, 
undagi mavjud sifatlarning bajarayotgan faoliyati 
talablariga mosligi darajasi tushuniladi. Mutaxassisning  kasbiy  tayyorgarligida  ikkita 
o'zaro  bog'liq  bo'lgan  tomonlarni  ko'rsatish  maqsadga 
muvofiq.  Bu  o'zaro  bog'liq  tomonlar  psixologlar 
M.I.Dyachenko   va  A.M.Stolyarenkolar   tomonidan  ishlab 
chiqilgan bo'lib ular quyidagilardan iborat;
1.  Shaxsning  kasbiy  faoliyatga  dastlabki  salohiyatli 
tayyorligi  mutaxassisning  bu  tayyorligi  quyidagilardan 
iborat  bo'ladi,  ya'ni,  statik  komponentlar  kasbiy 
faoliyatning  psixik  asoslari,  bilim,  ko'nikma,  malakalar 
kasb uchun muhim hisoblangan, shaxsning sifatlari uning 
munosabati,  mazmun  va  qadriyatlari,  afzalliklari  hamda 
umuman  shaxsning  zarur  bo'lgan  kasbiy  imkoniyatlari 
darajasi; 2.  Shaxsning  kasbiy  faoliyatga  bevosita  ayni 
vaqtdagi  tayyorligi.  Mutaxassisning  kasbiy 
tayyorligining  ushbu  tomoni  tezkorligi, 
o'zgaruvchanligi, har qanday holat va sharoitda aniq 
masalalarni  yechish,  mutaxassisning  ruhiy  va 
jismoniy  holati,  jamoadagi  ma'naviy  psixologik 
muhitga bog'liqligi bilan ifodalanadi. Muvaffaqiyat   deganda shaxsning o'z oldiga qo'ygan 
maqsadlariga erishishi tushuniladi. Odamning bajarayotgan ishini 
muvaffaqiyatliligini his etishi ikkita hal etuvchi vaziyatlarga bog'liq 
bo'ladi: haqiqiy natija va ushbu vaziyatlarda uning qiziqishlari 
darajasiga. Ular odam o'z faoliyatida qo'ygan maqsadlarini ifoda 
etish shakli sifatida ishtirok etadi.
Shunga muvofiq muvaffaqiyatga erishishning vositalari, 
shart-sharoitlari ishlab chiqilgan bo'lib u quyidagi formula asosida 
beriladi.
                                                   natija
                 Muvaffaqiyat = ----------------------------
                                           qiziqishlar darajasi Hozirgi  zamonaviy  tadqiqotlar  muvaffaqiyatga  erishish 
uchun  quyidagi  asosiy shart-sharoitlar ni ko'rsatadi:
- mutaxassis o'ziga ishongan bo'lishi kerak;
- maqsadga erishishga kuchli intilish kerak;
- nimaga erishish istagini aniq bilishi kerak;
- ishga pozitiv yo'nalganlik;
- omad alohida muvaffaqiyatlarni ko'ra bilish va shu paytda quvonch 
va baxtni his etish zarur. Har  qanday  kishi  o'z  oldiga  maktab  davridayoq  yuksak 
vazifalar  qo'ya  olishi  kerak.  U  inson  “maktabda  fikrlashni 
o'rganishi lozim, hayotning mazmuni haqida o'ylash kerak”
  ( V.P.Zinchenko)
“ Inson  va  uning  faoliyati”  orasida  mutanosiblikni 
ta'minlovchi  imkoniyat  yaratish  orqali  mehnatga  qiziqish 
uyg'otish mumkin va uni samara olish tuyg'usini hosil qilish 
kerak”  (E.A.Klimov ). “ Insonda  qachon  mehnat  qilishga  xohish  vujudga 
keladi?”  degan  savolga,  qachonki  mehnat  quvonch  keltirganda 
inson yana ishlashga xohish sezadi.
(A. Maslou).
“ Agar odam biror ish bilan sidqidildan mashg'ul bo'lishni 
xohlasa,  u  o'zining  shaxsiy  qadriyatlari  asosida  o'zini  o'zi 
boshqarishni  boshlashi,  ya'ni  o'z  ishining  maqsad  va 
qadriyatlarini belgilashi zarur”. 
( A.A. Puzirey). Etiboringiz uchun raxmat

Kasblar va ularning klassifikatsiyasi REJA: 1.Kasb tushunchasi. 2. Shaxs qiziqishlari va kasb. 3.Kasblarni psixologik tizimlash. 4. Professiografiyaning mohiyati va uning asosiy tamoyillari. 5. Professiografik tadqiqotlarni o`tkazish.

Kasb tushunchasi, shaxs qiziqishlari, Kasblarni psixologik tizimlash, kasb ta’lim psixologiyasining asosiy muammosi va shaxsning kasbga yaroqliligini aniqlash, tayyorlash,mehnat faoliyatiga yo’naltirish masalalari haqida tushuncha berish. O'quv mashg'ulotining maqsadi

Tayanch tushuncha va iboralar Kasb, kasbiy faoliyat, professional faoliyat, professional bilimdonlik, bilish jarayonlari, professional faoliyat, professional bilimdonlik, sezgi, idrok, tasawur, xotira, tafakkur, xayol, diqqat, nutq, idrok qilish qonunlari, xotira qonunlari mnemonika yoki mnemotexnika, mnemotexnik usullar. Kasblar tavsifi, kasblar haqida tushunchalar.

Kasb tushunchasi – kasbshunoslikning asosiy kontseptual bosh tushunchasi – bu kasb tushunchasidar. Kasbshunoslik adabiyotda kasb tushunchasining tavsif juda ko'p. Avvalambor bu maxsus tayyorgarlikni talab etuvchi, inson doim tajribadan o'tkazuvchi va unga yashash uchun manba bo'lib xizmat qiluvchi mashg'ulotdir. Keyin kasb bir xil faoliyat bilan shug'ullanuvchi kishilarni birlashtiradi. Bu faoliyat ichida ma'lum aloqalar va ahloq normalari o'rnatiladi.

E.A.Klimov o'z ishlarida bu borada bir necha ta'riflarni ilgari suradi. Nisbat batafsil ta'rif quyidagicha “Kasb – jamiyat uchun zarur va qadriyatli soha bo'lib bunda insondan jismoniy va ruhiy kuch talab etadi” bu kuchlar unga sarflangan mehnat o'rniga yashashi va rivojlanishi uchun muhim vositalar omili sifatida namoyon bo'ladi.