logo

MAKTABGACHA TA’LIMGA QO’YILADIGAN DAVLAT TALABLARINING MAZMUN MOHIYATI, ASOSIY SOHA VA YO’NALISHLARI

Загружено в:

09.12.2024

Скачано:

0

Размер:

607.873046875 KB
MAKTABGACHA TA’LIMGA QO’YILADIGAN DAVLAT 
TALABLARINING MAZMUN MOHIYATI, ASOSIY SOHA VA 
YO’NALISHLARI
1 1.1 -§.  Maktabgacha ta’limga qo’yiladigan 
davlat talablarining mazmun mohiyati, 
asosiy soha va yo’nalishlarining ahamiyati va 
mohiyati
1.2-§.  Maktabgacha ta’limga 
qo’yiladigan davlat talablarining 
mazmun mohiyati, asosiy soha va 
yo’nalishlariga oid adabiyotlar sharhi
2 3Davlat talablarining tarkibi Davlat talablari 
rivojlanish sohalari integratsiyasini ko‘zda tutadi 
va bola rivojlanishiga ko‘maklashadi. Davlat 
talablari tug‘ilgandan 7 yoshgacha bo‘lgan 
bolalarning beshta asosiy rivojlanish sohalariga 
bo‘lingan. Har bir rivojlanish sohasi o‘z o‘rnida kichik 
sohalarga bo‘lingan bo‘lib, ular har bir yosh 
guruhiga mos bir nechta talablardan 
(kutilayotgan rivojlanish ko‘rsatkichlaridan) 
iborat. Davlat talablari bolaning quyidagi 
rivojlanish sohalari bo‘yicha belgilanadi:  4“ Jismoniy rivojlanish 
va sog‘lom turmush 
tarzining 
shakllanishi” sohasi 
“ Ijtimoiy-hissiy 
rivojlanish” sohasi 
“ Bilish jarayonining 
rivojlanishi” sohasi  “ Ijodiy rivojlanish” 
soha“ Nutq, muloqot, 
o‘qish va yozish 
malakalari” sohasi      5Davlat talablari asosidagi yosh 
davrlari quyidagi bosqichlarni o‘z 
ichiga oladi: 
1) Go’daklik (tug'ulgandan 1 yoshgacha); 
2) Erta yoshdagi bolalik (1 yoshdan 3 yoshgacha);  
3) Kichik maktabgacha yosh (3 yoshdan 4 
yoshgacha)
4) O’rta maktabgacha yosh (4 dan 5 yoshgacha);  
5) Katta maktabgacha yosh (5 yoshdan 6 yoshgacha); 
6) Maktabga tayyorlov yoshi (6 yoshdan 7 
yoshgacha).      II BOB. MAKTABGACHA TA’LIMGA QO’YILADIGAN 
DAVLAT TALABLARINING MAZMUN MOHIYATI, 
ASOSIY SOHA VA YO’NALISHLARINING HOZIRGI 
AMALIY HOLATI VA TAHLILI
2.1-§.  Maktabgacha ta’limga qo’yiladigan davlat 
talablarining mazmun mohiyati, asosiy soha va 
yo’nalishlarining holati va tahlili
2.2 - §.  Maktabgacha ta’limga qo’yiladigan 
davlat talablarining mazmun mohiyati, asosiy 
soha va yo’nalishlarining zamonaviy metodlari
6    7Maktabgacha ta’lim tashkiloti tarbiyalanuvchilarining 
maktabga moslashishni tayyorlashda ularning pedagagik 
– psixologik fizologik xususiyatlarining o‘rni, qolaversa 
nutq, muloqot, o‘qish, yozish malakalarini rivojlantirish 
sohasi hamda rivojlantiruvchi kompetensiyalari, bundan 
tashqari bolalarning rivojlanishidagi bilishga bo‘lgan va 
nutqi faoliyatni amalda qo‘llash xususiyatlarni 
o‘rganishga bo‘lgan qiziqishlarini inobatga olgan holda 
ta’lim – tarbiya jarayonini tashkil etishi.
Bundan tashqari tarbiyachi va ota-ona 
hamkorligi va uyda ota-onalar bolalari 
bilan birgalikda amaliy ishlarni olib 
borishi kerak ekanligi. Bu bolalarni 
o‘zlariga bo‘lgan ishonch, irodaviylik 
xislatlarini shakllantiradi, qolaversa, 
bolalarni bilish, o‘rganish, qiziqishlarini 
yanada oshishiga doir ma’lumotlar 
berilgan.    Maktabgacha ta’lim muqobil 
shakllarini tashkil etishning maqsad 
va vazifalari. 
81. Bolalarni sifatli maktabgacha ta’lim bilan qamrab olish darajasini oshirish,  
2. Maktabgacha  ta’lim  bilan  qamrab  olinmagan  bolalar  ilg’or  horijiy  tajribani 
xisobga  olgan  holda  davlat  talablariga  muvofiq  xar  tomonlama  aqliy, 
axloqiy, estetik va jismoniy kamol topishi uchun shart sharoitlar yaratish, 
3. Bolalarni boshlang’ich ta’limga sifatli tayyorlash,  
4. Uzoq  hududlarda  va  qishloq  joylarda  yashovchi  maktabgacha  yoshdagi 
bolalarni  teng  huquqli  sifatli  maktabgacha  ta’limga  ega  bo’lishini 
ta’minlash,
5. Davlat  va  nodavlat  maktabgacha  ta’lim  tashkilotlari,  maktabgacha  ta’lim 
soxasida  nodavlat  ta’lim  xizmatlarini  ko’rsatish  bilan  shug’ullanuvchi 
yuridik shaxslarning moddiy –texnik bazasini mustahkamlash, 
6. Bola  shaxsining  asoslarini  shakllantirish,unda  bilimga  qiziqishni 
rivojlantirish, 
7. MTT  qurilishi  imkoniyati  bo’lgan  uzoq  qishloq  joylari,  tog’li  tumanlar  va 
borish  qiyin  bo’lgan  aholi  punktlarida  kamxarj  bo’lgan,  bepul  sifatli 
maktabgacha ta’limdan teng foydalanshini ta’minlash.  9III BOB. MAKTABGACHA TA’LIMGA QO’YILADIGAN 
DAVLAT TALABLARINING MAZMUN MOHIYATI, 
ASOSIY SOHA VA YO’NALISHLARINING ASOSIY 
BOSQICHLARI
3.1  Maktabgacha ta’limga qo’yiladigan davlat 
talablarining mazmun mohiyati, asosiy soha va 
yo’nalishlarida mavjud muammolar
3.2  Maktabgacha ta’limga qo’yiladigan davlat 
talablarining mazmun mohiyati, asosiy soha va 
yo’nalishlariga doir tadqiqot ishlari. 10Ushbu bobda d idaktik o’yinlar ahamiyati, katta 
maktabgacha yoshdagi bolalarda mantiqiy 
fikrlashni rivojlantirishda didaktik o’yinlarning 
o’rni, didaktik o’yinlar tashikil etishda 
tarbiyachining ro’li, bundan tashqari 
o’tkazilgan eksperimental tajriba va uning 
natijakariga doir ma’lumotlar berilgan. 11Interfaol  strategiyalarni qo‘llashda ma’lum bir 
maqsadni amalga oshirish ko‘zda tutiladi.
Interfaol  strategiyalarning 
ikkita muhim maqsadi 
bor: 
•
Bilish  –  biz  savol  berishga,  kashf  qilishga  va   
birgalikda  tajriba  o‘tkazishga  hamda  fikr 
almashib,birgalikda  qaror  qabul  qilishga 
undaymiz; 
•
Jismoniy motor – biz harakatga undaymiz; 
•
Til  va  muloqot  –  biz  turli  verbal  (so‘z)  va 
noverbal (so‘zsiz) muloqotdan foydalanamiz; 
•
Ijtimoiy-hissiy  –  biz  kattalar  va  bolaning 
tengdoshlari  bilan  muloqotga  kirishib 
o‘zlarining  shaxsiy  hissiyotlarini  topishlarni  va 
boshqalarning  ham  hissiyotlarini  tushunishlarini 
xohlaymiz. •
O‘rganishda bolaning faol o‘rni;
•
Bolaning kattalar va tengdoshlari 
bilan muloqot qilishi.Interfaol o‘rganish   
strategiyalaridan foydalanib, 
bolaning umumiy rivojlanishiga 
turtki beramiz:  1
2Maktabgacha ta’lim tashkiloti mashg’ulotlarini zamonaviy 
tashkil etishning mazmun va mohiyatini amalda qo’llashga 
oid qator mashg’ulotlar o’tkazildi. 
1.Topshiriq:  “Bu rasmlar nimasi bilan farqlanishini aytgin”. Sizning 
kichkintoyingiz “semiz” va “ozg’in” so’zlar mohiyatini tushungan 
bo’lishi kerak. 132.Topshiriq:   “Bu  rasmlar  nimasi  bilan  farqlanishini  ayting”.   
Sizning  kichkintoyingiz  “baland,  novcha”  va  “past,  pakana” 
so’zlar mohiyatini tushungan bo’lishi kerak.  14Maktabgacha ta’lim tashkilotining tayyorlov guruhida 32 ta tarbiyalanuvchi, 
keyingi guruhida 35 ta tarbiyalanuvchi, oxirgi tayyorlov guruhida esa 35 ta 
tarbiyalanuvchi mavjud bo’lib, sinov shu uchta o’zbek guruhlarida olib borildi. 
Tajribalarimiz avvalida tayyorlov guruhlarida tarbiyalanuchilarining o’zlashtirish 
darajasini quyidagi ko’rinishini aniqladik. 
Ta’limiy  tajribalar asosida olingan natijalar tadqiqot uchun ko’zlagan maqsad va 
ilmiy g’oyaning asosli ekanini ko’rsatdi.  15Tajriba yakunida olingan ko’rsatkichlar shuni ko’rsatdiki, 
maktabgacha ta’lim tashkiioti mashg’ulotlarini zamonaviy tashkil 
etishning nafaqat ularning bilim darajalarini oshishiga xizmat 
qilib, balki ularda o’yin faoliyati, psixofiziologik xususiyatlari, 
jumladan tafakkuri, xotirasining shakllanishi va rivojlanishiga 
ijobiy ta’sir ko’rsatishi aniqlandi. Buni quyidagi jadval asosida 
ko’rishimiz mumkin:  16            Yuqoridagilardan  xulosa  chiqargan  holda  tajriba 
ishlarimizni quyidagilarga qaratdik. 
1) Kuzatishlarimiz  shuni  ko’rsatadiki,  yuqoridagi  mavzular 
bo’yicha topshiriqlar og’zaki test asosida o’tkazildi.
2) Tajriba  avvalida    5,97  foiz  o’zlashtirishga,  tajriba 
yakunida esa  80,59 foiz o’zlashtirishga erishdilar.
            Maktabgacha  ta’lim  tashkilotida  o’tkazilgan  tajriba-
sinov ishlarining natijalari juda ham quvonarli.
            Bundan  ma’lum  bo’ladiki,  tajribadan  keyingi  holat 
tajribadan  oldingi  holatdan  yuqori  ekan.  Demak,  ushbu 
maktabgacha  ta’lim  tashkiloti  mashg’ulotlarini  zamonaviy 
tashkil  etishda yaxshi natijalarga erishgan deyish mumkin. 17Xulosa  
            Xulosa  o‘rnida  shuni  ta’kidlash  kerakki, 
maktabgacha  yoshdagi  bola  shaxsini 
shakllanishida  salbiy  omillarga  ega  bo’gan 
jamoa  ta’sir  etsa,  ushbu  jamoaning  qadriyatlari 
va normalarini u o’zining shaxsiy qadriyatlari va 
normalari sifatida idrok etadi, uning faol mavqei 
ahamiyatli  va  jozibali  bo’lib  qoladi.  Mana 
shuning  uchun  ham  jamoaning  ruhiy  muhiti  –
bolaning  ruhiy  sog’lom  va  ma’naviy  faol 
shaxsning  shakllantirishning  hal  qiluvchi 
shartidir. 18E’tiboringiz uchun 
rahmat!!!

MAKTABGACHA TA’LIMGA QO’YILADIGAN DAVLAT TALABLARINING MAZMUN MOHIYATI, ASOSIY SOHA VA YO’NALISHLARI 1

1.1 -§. Maktabgacha ta’limga qo’yiladigan davlat talablarining mazmun mohiyati, asosiy soha va yo’nalishlarining ahamiyati va mohiyati 1.2-§. Maktabgacha ta’limga qo’yiladigan davlat talablarining mazmun mohiyati, asosiy soha va yo’nalishlariga oid adabiyotlar sharhi 2

3Davlat talablarining tarkibi Davlat talablari rivojlanish sohalari integratsiyasini ko‘zda tutadi va bola rivojlanishiga ko‘maklashadi. Davlat talablari tug‘ilgandan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarning beshta asosiy rivojlanish sohalariga bo‘lingan. Har bir rivojlanish sohasi o‘z o‘rnida kichik sohalarga bo‘lingan bo‘lib, ular har bir yosh guruhiga mos bir nechta talablardan (kutilayotgan rivojlanish ko‘rsatkichlaridan) iborat. Davlat talablari bolaning quyidagi rivojlanish sohalari bo‘yicha belgilanadi:

4“ Jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzining shakllanishi” sohasi “ Ijtimoiy-hissiy rivojlanish” sohasi “ Bilish jarayonining rivojlanishi” sohasi “ Ijodiy rivojlanish” soha“ Nutq, muloqot, o‘qish va yozish malakalari” sohasi

5Davlat talablari asosidagi yosh davrlari quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi: 1) Go’daklik (tug'ulgandan 1 yoshgacha); 2) Erta yoshdagi bolalik (1 yoshdan 3 yoshgacha); 3) Kichik maktabgacha yosh (3 yoshdan 4 yoshgacha) 4) O’rta maktabgacha yosh (4 dan 5 yoshgacha); 5) Katta maktabgacha yosh (5 yoshdan 6 yoshgacha); 6) Maktabga tayyorlov yoshi (6 yoshdan 7 yoshgacha).