Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

714.697265625 KB

Скачать

“ MUHA MMA D I BN
MUSO A L-X ORA ZMI Y ”

Muhammad ibn muso al-xorazmiy (qisqacha al-
xorazmiy) xorazmda tug`ilgan va bag`dodda vafot
etgan. Olimning tug`ilgan va vafot etgan yillari
aniq ma’lum emas. Ammo ba’zi manbalarda al-
xorazmiy 780-yilda tug`ilgan va 847-yilda vafot
etgan, deb taxmin qilinadi. Qadimda yashagan bir
qator olimlar kabi al-xorazmiy ham u yoki bu fan
bilan chegaralanib qolmay, qomusiy ilm sohibi
bo`lgan. Jumladan, olimning tarix matematika,
astronomiya va geo grafiya sohasida yozib
qoldirgan ilmiy merosi jahon ilm ahli tomonidan
dunyo fani rivojiga qo`shilgan bebaho hissa
sifatida tan olingan.

Olim qoldirgan hisob-kitoblarning ko`pchiligi
hozirga qadar o`z ahamiyatini yo`qotgan emas.
Xususan, al-xorazmiy nomi lotincha kitoblarda
algoritmus, algorismus, al-xoarismus,
alkauresmus, alxoharitmus va hokazo
shakllarda keltirilgan bo`lib, bu o`z navbatida
yangi arifmetika - algoritmga asos bo`lgan.
Fransiyalik sharqshunos olim J.Reyno 1849-
yilda yevropa mamlakatlarida matematikaga
oid turli davrlarda chop etilgan asarlarda
keltirilgan ushbu nomlar aslida xorazm ilmiy
maktabi vakili al- xorazmiy nomi bilan
bevosita bog`liq ekanligini isbotlab bergan.

Xorazm halifasi
ham mashhur olim
Al-Xorazmiyga
alohida e’tibor
ko`rsatgan.
Jumladan,
Xazariyaga
yuborilgan elchilar
orasida Al-Xorazmiy
ham bo`lgan. Olim
ushbu safar natijasi
ularoq o`zi borgan
yurtlarga oid
geografik
ma’lumotlarni
ustalik bilan
tasvirlashga
muvaffaq bo`ldi.

Mutaxassislarning
fikricha, Sharqiy
Yevropa geografiyasi
va etnografiyasiga
doyr dastlabki
ma’lumotlarga, aynan,
Al-Xorazmiy asos
solgan. Keyinchalik bu
ma’lumotlar sharq
mamlakatlarida
yaratilgan geografik
asarlarning biridan-
ikkinchisiga o`tib, eng
aniq va o`zgarmas
ma’lumot bo`lib
qolgan.

Al-Xorazmiy ilmiy
faoliyatida Bag`dod
shahrida VIII asr oxiri IX
asr boshlarida Xorun ar-
Rashidning o`g`li Ma’mun
davrida tashkil etilgan
olimlar akademiyasi -
«Bayt al-hikma»
(«Donishmandlar uyi»)
katta rol o`ynagan.

BAG`DOD AKADEMIYASIDA HALIFA
MA’MUNNING TOPSHIRIG`IGA
KO`RA, AL-XORAZMIY
BOSHCHILIGIDA 70 DAN ORTIQ;
OLIM JAHONNING VA OSMONNING
BATAFSIL TASVIRINI O`Z ICHIGA
OLGAN «JAHON XARITALARI»,
YA’NI DUNYO ATLASINI TUZISH
USTIDA FAOLIYAT OLIB
BORISHGAN.

Bu xaritalar
yig`indisi
«Ma’mun
dunyo
xaritasi», deb
ham ataladi
va
manbalarga
ko`ra, uni
tuzish
taxminan 840
yilda
yakunlangan.

“ MUHA MMA D I BN MUSO A L-X ORA ZMI Y ”

MUHAMMAD IBN MUSO AL-X ORA ZMIY

Muhammad ibn muso al-xorazmiy (qisqacha al- xorazmiy) xorazmda tug`ilgan va bag`dodda vafot etgan. Olimning tug`ilgan va vafot etgan yillari aniq ma’lum emas. Ammo ba’zi manbalarda al- xorazmiy 780-yilda tug`ilgan va 847-yilda vafot etgan, deb taxmin qilinadi. Qadimda yashagan bir qator olimlar kabi al-xorazmiy ham u yoki bu fan bilan chegaralanib qolmay, qomusiy ilm sohibi bo`lgan. Jumladan, olimning tarix matematika, astronomiya va geo grafiya sohasida yozib qoldirgan ilmiy merosi jahon ilm ahli tomonidan dunyo fani rivojiga qo`shilgan bebaho hissa sifatida tan olingan.

Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy

10.08.2023

0

714.697265625 KB

Похожие