munavvarqori abdirashidxonov – jadidchilik harakatining yo’lboshchilaridan biri
![MAVZU:MUNAVVARQORI
ABDIRASHIDXONOV –
JADIDCHILIK
HARAKATINING
YO’LBOSHCHILARIDAN
BIRI.](/data/documents/69b86651-190f-4426-9104-eaa2e91b1dba/page_1.png)
![MUNAVVARQORI ABDURASHIDXONOV
XX asr ziyoli o‘zbeklari tomonidan bir
ovozdan “ma’naviy ilhomchi”, “buyuk
millatning buyuk kelajak maqsadlari
uchun tunu-kun tinim bilmagan xalq
xizmatkori”, deb topilgan
adabiyotshunos, tarbiyachi, muharrir,
maorif, jamoat arbobi Munavvar qori
Abdurashidxonov 1878 yil Toshkent
shahrining hozirgi Shayxontoxur
tumani, Darxon mahallasida
o‘qituvchilar oilasida tug‘ilgan](/data/documents/69b86651-190f-4426-9104-eaa2e91b1dba/page_2.png)
![ff Eshonquli dodhoh (Toshk ent ) v a
Mirarab (Buxoro) madrasasi da t a’li m
olgach, Toshk ent ni ng Darxon masjidi da
imom bo‘lib ishlay di.
X IX asr ox irida Munav v ar qori
jadi dchili k harak at ida faol isht irok
et adi. 1901 y i l av v al o‘z uy ida j adidchi lik
mak t abini ochadi, k ey inroq
Toshk ent ning boshqa dahalarida ham
ochadi. U mak t ablar uchun grammat ik a
v a alifbo asosl ari ifodalangan “ Birinchi
ust oz” noml i y angi usuldagi ilk darslik ni
t ay y orlay di](/data/documents/69b86651-190f-4426-9104-eaa2e91b1dba/page_3.png)
![“ Ik k inchi ust oz” deb
nomlangan i k k inchi k it obida
o‘qish v a y ozishga qarat i lgan
uslubni, shuningdek , oiladagi
o‘zaro munosabat l arni
y orit gan. Munav v ar qori, shu
bilan birga il k mat emat ik a
darsli gini t ay y orlagan. " Taj v id
al-Qur ’on" , “ Yer may doni” k abi
qo‘llanmalar t ay y orlab, ularni
nashrdan chi qaradi. Bolak ay lar
uchun esa she’r v a hik oy alar
y ozadi. 1909 y il Toshk ent da
“ J ami y at i xay riy a” it t ifoqini v a
“ Turon” uy ashmasini t ashk il
qiladi.](/data/documents/69b86651-190f-4426-9104-eaa2e91b1dba/page_4.png)
![Munav v arqori1906y il“ X urshid” bi rinchi gazet anashriy ot iniochadi .K
ey inroquy erdagi“ N aj ot ” , “ Kengash” gazet al ari damuharrir,
“ Sadoy iTurk i st on”gazet asidaesaboshmuharrirl av ozi ml aridafaol iy a
t y uri t adi .
Munav v arqoriAbdurashidxonov o‘zbek t eat ri asoschilaridanbi ri.
Ut eat ry ordami da“ buzuqodat lar ” v aularnit uzat ishni k o‘rsat gan.
Uningt ruppasi “ Turon”
debnomlangan.Truppa1914y ildan1924y il gaqadarfaoliy at k o‘rsa
t gan.
Munavvarqori1917yilfevralrevolyutsiyasidanso‘ngTurkiston
xalqdemokratikdavlatiningyaratilishg‘oyasiniochiqdan-
ochiqifodaqiladi.](/data/documents/69b86651-190f-4426-9104-eaa2e91b1dba/page_5.png)
![UQo‘qondayaratilgan“TurkistonMuxtoriyati”niqo‘llab-
quvvatlaydi.
1918yilapreloyidaTurkistondavlatuniversitetirektorietibtayi
nlanadi.
Munavvarqori20-yillar
“Milliyittifoq”va“Milliyis
tiqlol”yashirintashkilot
larigaboshchilikqilgan.1918yil“Turko‘chog‘i”il
miy-
ma’rifiyjamiyatiniocha
di](/data/documents/69b86651-190f-4426-9104-eaa2e91b1dba/page_6.png)
![20-
yillaro‘rtalaridarepressiyakuchayadivaMu
navvarqoribarchalavozimlardanchetlatilin
adi.Biroq,buhamunimustaqillikg‘oyasiniilg
arisurishigato‘sqinlikqilaolmadi.
Hamza,Elbek,Oybek,AkmalIkromov,Abdul
hayTojiyev,SalimxonTillaxonov,QayumRa
mazon,BahromHaydariy,MannonUyg‘urk
abimadaniyatarboblari,adabiyotshunoslar
,olimlarMunavvarqoriningo‘quvchilaribo‘li
shgan.
U
1929yilhibsgaolinganva1931yilotibtashla
ngan.
MoskvashahridagiVagankovoqabristonig
aqo‘yilgan](/data/documents/69b86651-190f-4426-9104-eaa2e91b1dba/page_7.png)
![FOYDALANILGAN
ADABIYOTLAR:
BEGALI QOSIMOV – MILLIY UYG’ONISH DAVRI
O’ZBEK
ADABIYOTI TOSHKENT – 2004
ORZIBEKOV R MILLIY UYG’ONISH DAVRI
ADABIYOTI SAMARQAND](/data/documents/69b86651-190f-4426-9104-eaa2e91b1dba/page_8.png)
![E’TIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT](/data/documents/69b86651-190f-4426-9104-eaa2e91b1dba/page_9.png)
MAVZU:MUNAVVARQORI ABDIRASHIDXONOV – JADIDCHILIK HARAKATINING YO’LBOSHCHILARIDAN BIRI.
MUNAVVARQORI ABDURASHIDXONOV XX asr ziyoli o‘zbeklari tomonidan bir ovozdan “ma’naviy ilhomchi”, “buyuk millatning buyuk kelajak maqsadlari uchun tunu-kun tinim bilmagan xalq xizmatkori”, deb topilgan adabiyotshunos, tarbiyachi, muharrir, maorif, jamoat arbobi Munavvar qori Abdurashidxonov 1878 yil Toshkent shahrining hozirgi Shayxontoxur tumani, Darxon mahallasida o‘qituvchilar oilasida tug‘ilgan
ff Eshonquli dodhoh (Toshk ent ) v a Mirarab (Buxoro) madrasasi da t a’li m olgach, Toshk ent ni ng Darxon masjidi da imom bo‘lib ishlay di. X IX asr ox irida Munav v ar qori jadi dchili k harak at ida faol isht irok et adi. 1901 y i l av v al o‘z uy ida j adidchi lik mak t abini ochadi, k ey inroq Toshk ent ning boshqa dahalarida ham ochadi. U mak t ablar uchun grammat ik a v a alifbo asosl ari ifodalangan “ Birinchi ust oz” noml i y angi usuldagi ilk darslik ni t ay y orlay di
“ Ik k inchi ust oz” deb nomlangan i k k inchi k it obida o‘qish v a y ozishga qarat i lgan uslubni, shuningdek , oiladagi o‘zaro munosabat l arni y orit gan. Munav v ar qori, shu bilan birga il k mat emat ik a darsli gini t ay y orlagan. " Taj v id al-Qur ’on" , “ Yer may doni” k abi qo‘llanmalar t ay y orlab, ularni nashrdan chi qaradi. Bolak ay lar uchun esa she’r v a hik oy alar y ozadi. 1909 y il Toshk ent da “ J ami y at i xay riy a” it t ifoqini v a “ Turon” uy ashmasini t ashk il qiladi.
Munav v arqori1906y il“ X urshid” bi rinchi gazet anashriy ot iniochadi .K ey inroquy erdagi“ N aj ot ” , “ Kengash” gazet al ari damuharrir, “ Sadoy iTurk i st on”gazet asidaesaboshmuharrirl av ozi ml aridafaol iy a t y uri t adi . Munav v arqoriAbdurashidxonov o‘zbek t eat ri asoschilaridanbi ri. Ut eat ry ordami da“ buzuqodat lar ” v aularnit uzat ishni k o‘rsat gan. Uningt ruppasi “ Turon” debnomlangan.Truppa1914y ildan1924y il gaqadarfaoliy at k o‘rsa t gan. Munavvarqori1917yilfevralrevolyutsiyasidanso‘ngTurkiston xalqdemokratikdavlatiningyaratilishg‘oyasiniochiqdan- ochiqifodaqiladi.