logo

munavvarqori abdirashidxonov – jadidchilik harakatining yo’lboshchilaridan biri

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

670.5810546875 KB
MAVZU:MUNAVVARQORI 
ABDIRASHIDXONOV – 
JADIDCHILIK 
HARAKATINING 
YO’LBOSHCHILARIDAN 
BIRI. MUNAVVARQORI ABDURASHIDXONOV
XX asr ziyoli o‘zbeklari tomonidan bir 
ovozdan “ma’naviy ilhomchi”, “buyuk 
millatning buyuk kelajak maqsadlari 
uchun tunu-kun tinim bilmagan xalq 
xizmatkori”, deb topilgan 
adabiyotshunos, tarbiyachi, muharrir, 
maorif, jamoat arbobi Munavvar qori 
Abdurashidxonov 1878 yil Toshkent 
shahrining hozirgi Shayxontoxur 
tumani, Darxon mahallasida 
o‘qituvchilar oilasida tug‘ilgan ff  Eshonquli  dodhoh (Toshk ent ) v a 
Mirarab (Buxoro) madrasasi da t a’li m 
olgach, Toshk ent ni ng Darxon masjidi da 
imom bo‘lib ishlay di.
X IX  asr ox irida Munav v ar qori 
jadi dchili k  harak at ida faol isht irok  
et adi. 1901 y i l av v al o‘z uy ida j adidchi lik  
mak t abini ochadi, k ey inroq 
Toshk ent ning boshqa dahalarida ham 
ochadi. U mak t ablar uchun grammat ik a 
v a alifbo asosl ari ifodalangan “ Birinchi  
ust oz”  noml i y angi usuldagi ilk  darslik ni 
t ay y orlay di “ Ik k inchi ust oz”  deb 
nomlangan i k k inchi k it obida 
o‘qish v a y ozishga qarat i lgan 
uslubni, shuningdek , oiladagi 
o‘zaro munosabat l arni 
y orit gan. Munav v ar qori, shu 
bilan birga il k  mat emat ik a 
darsli gini t ay y orlagan. " Taj v id 
al-Qur ’on" , “ Yer may doni”  k abi 
qo‘llanmalar t ay y orlab, ularni  
nashrdan chi qaradi. Bolak ay lar 
uchun esa she’r v a hik oy alar 
y ozadi. 1909 y il Toshk ent da 
“ J ami y at i xay riy a”  it t ifoqini  v a 
“ Turon”  uy ashmasini  t ashk il  
qiladi. Munav v arqori1906y il“ X urshid” bi rinchi gazet anashriy ot iniochadi .K
ey inroquy erdagi“ N aj ot ” , “ Kengash” gazet al ari damuharrir, 
“ Sadoy iTurk i st on”gazet asidaesaboshmuharrirl av ozi ml aridafaol iy a
t y uri t adi .
Munav v arqoriAbdurashidxonov o‘zbek t eat ri asoschilaridanbi ri. 
Ut eat ry ordami da“ buzuqodat lar ” v aularnit uzat ishni k o‘rsat gan.
Uningt ruppasi “ Turon”  
debnomlangan.Truppa1914y ildan1924y il gaqadarfaoliy at k o‘rsa
t gan.
Munavvarqori1917yilfevralrevolyutsiyasidanso‘ngTurkiston
xalqdemokratikdavlatiningyaratilishg‘oyasiniochiqdan-
ochiqifodaqiladi. UQo‘qondayaratilgan“TurkistonMuxtoriyati”niqo‘llab-
quvvatlaydi. 
1918yilapreloyidaTurkistondavlatuniversitetirektorietibtayi
nlanadi.
Munavvarqori20-yillar 
“Milliyittifoq”va“Milliyis
tiqlol”yashirintashkilot
larigaboshchilikqilgan.1918yil“Turko‘chog‘i”il
miy-
ma’rifiyjamiyatiniocha
di       20-
yillaro‘rtalaridarepressiyakuchayadivaMu
navvarqoribarchalavozimlardanchetlatilin
adi.Biroq,buhamunimustaqillikg‘oyasiniilg
arisurishigato‘sqinlikqilaolmadi.
Hamza,Elbek,Oybek,AkmalIkromov,Abdul
hayTojiyev,SalimxonTillaxonov,QayumRa
mazon,BahromHaydariy,MannonUyg‘urk
abimadaniyatarboblari,adabiyotshunoslar
,olimlarMunavvarqoriningo‘quvchilaribo‘li
shgan.
U 
1929yilhibsgaolinganva1931yilotibtashla
ngan. 
MoskvashahridagiVagankovoqabristonig
aqo‘yilgan FOYDALANILGAN 
ADABIYOTLAR:

BEGALI QOSIMOV – MILLIY UYG’ONISH DAVRI 
O’ZBEK 
ADABIYOTI  TOSHKENT – 2004
ORZIBEKOV R MILLIY UYG’ONISH DAVRI 
ADABIYOTI SAMARQAND E’TIBORINGIZ UCHUN 
RAHMAT

MAVZU:MUNAVVARQORI ABDIRASHIDXONOV – JADIDCHILIK HARAKATINING YO’LBOSHCHILARIDAN BIRI.

MUNAVVARQORI ABDURASHIDXONOV XX asr ziyoli o‘zbeklari tomonidan bir ovozdan “ma’naviy ilhomchi”, “buyuk millatning buyuk kelajak maqsadlari uchun tunu-kun tinim bilmagan xalq xizmatkori”, deb topilgan adabiyotshunos, tarbiyachi, muharrir, maorif, jamoat arbobi Munavvar qori Abdurashidxonov 1878 yil Toshkent shahrining hozirgi Shayxontoxur tumani, Darxon mahallasida o‘qituvchilar oilasida tug‘ilgan

ff Eshonquli dodhoh (Toshk ent ) v a Mirarab (Buxoro) madrasasi da t a’li m olgach, Toshk ent ni ng Darxon masjidi da imom bo‘lib ishlay di. X IX asr ox irida Munav v ar qori jadi dchili k harak at ida faol isht irok et adi. 1901 y i l av v al o‘z uy ida j adidchi lik mak t abini ochadi, k ey inroq Toshk ent ning boshqa dahalarida ham ochadi. U mak t ablar uchun grammat ik a v a alifbo asosl ari ifodalangan “ Birinchi ust oz” noml i y angi usuldagi ilk darslik ni t ay y orlay di

“ Ik k inchi ust oz” deb nomlangan i k k inchi k it obida o‘qish v a y ozishga qarat i lgan uslubni, shuningdek , oiladagi o‘zaro munosabat l arni y orit gan. Munav v ar qori, shu bilan birga il k mat emat ik a darsli gini t ay y orlagan. " Taj v id al-Qur ’on" , “ Yer may doni” k abi qo‘llanmalar t ay y orlab, ularni nashrdan chi qaradi. Bolak ay lar uchun esa she’r v a hik oy alar y ozadi. 1909 y il Toshk ent da “ J ami y at i xay riy a” it t ifoqini v a “ Turon” uy ashmasini t ashk il qiladi.

Munav v arqori1906y il“ X urshid” bi rinchi gazet anashriy ot iniochadi .K ey inroquy erdagi“ N aj ot ” , “ Kengash” gazet al ari damuharrir, “ Sadoy iTurk i st on”gazet asidaesaboshmuharrirl av ozi ml aridafaol iy a t y uri t adi . Munav v arqoriAbdurashidxonov o‘zbek t eat ri asoschilaridanbi ri. Ut eat ry ordami da“ buzuqodat lar ” v aularnit uzat ishni k o‘rsat gan. Uningt ruppasi “ Turon” debnomlangan.Truppa1914y ildan1924y il gaqadarfaoliy at k o‘rsa t gan. Munavvarqori1917yilfevralrevolyutsiyasidanso‘ngTurkiston xalqdemokratikdavlatiningyaratilishg‘oyasiniochiqdan- ochiqifodaqiladi.