logo

NUTQNING SOFLIGI VA BADIIY NUTQ

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1092.2353515625 KB
Mav zu:N ut qning sofl igi v a 
badiiy  nut q
                    Reja: 
1.Badiiy  nut qda nut qning  
sofl igi 
2.Badiiy  nut q haqida 
3.Badiiy  nut qda rasmiy  uslub         Dars shiori:   O` TILGAN  MAVZU BO` Y ICHA 
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR:
1. N ut qning sofl igi nima v a u qanday  mezonlar 
bilan belgilanadi?
  2. So‘zlov chining madaniy  sav iy asi uning 
nut qida ak s et adimi?
3. N ut qning sofl igiga put ur y et k azadigan 
unsurlarni ay t ib bering.
4. N ut qning sofl igini buzuv chi 
« ishlamay digan»  so‘zlarga misollar k elt iring.                  Yangi mav zu bay oni:
Badiiy  nut qda nut qning sofl igi o‘ziga xos t arzda 
namoy on bo‘ladi. Badiiy  nut qda qahramonnmg 
muay y an hududga mansubligini t a’k idlash 
maqsadi bilan shev aga oid so‘z, ibora, grammat ik  
shak llar, personajlarning milliy  mansubligi, 
madaniy -ma’rifi y  sav iy asiga urg‘u berish uchun 
o‘zbek  t iliga k irib o‘zlashmagan chet  so‘z v a so` z 
birik malari qahramon ichk i duny osi         
  t arbiy alanganlik  darajasini bo‘rt t irib ifodalash 
niy at ida dag‘al v a haqorat  so‘z-iboralar, 
shaxsning hissiy  holat i, nut qiy  malak asining 
y et arli emasligini k o‘rsat ish uchun haligi, 
masalan, innay k ey in,  у a’ni, ay t ay lik , 
bildingizmi, t ushundingizmi, men sizga ay t sam, 
gap shundak i, qarang k abi o‘z ma’nosidan 
begona qilingan, y a’ni ishlamay digan so‘z v a 
iboralar ishlat ilishi mumk in.                       Bilib oling!
Ta’k idlash joizk i, rasmiy -idorav iy  qoliplashgan so‘z 
v a iboralar rasmiy  uslubdagina qo‘llanadi, ularni 
boshqa uslublarga olib k irish maqsadga muv ofi q 
emas. Hat t o badiiy  asarda ham ularning 
maqsadsiz ishlat ilishi o ‘rinli bo'lmay di. A mmo 
personajning madaniy  ma’nav iy  sav iy asini 
k inoy av iy  t a’k idlash maqsadida, y a’ni est et ik  
maqsad bilan rasmiy -idorav iy  qoliplashgan 
iboralarning badiiy  mat nda qo‘llanishi k uzat iladi.   56-mashq.  Gaplarni o ‘qing. A jrat ib k o'rsat ilgan 
so‘zlarning qanday  badiiy  maqsadda qo‘llanganini 
izohlan
1. Mingboshi erk in-erk in k uldi: — Tav ba de, 
bet av fi q ! Ast ag‘furullo, de!— Miry oqub 
« ast ag‘furullo»  o‘rniga uy at  bir so‘z ay t di. 
Mingboshi besh bat t ar y oy ilib k uldi. — A
bat t ol-ey !  О  bat t ol-ey ! - dedi u. (Cho‘lpon)
       Bet av fi q, bat t ol-ey    so` zlari shaxsning nut qiy   
                     malak asini y et arli emasligini 
k o` rsat ish uchun  qo` llanilgan.       57-mashq.  At oqli adib A bdulla 
Qahhor qalamiga mansub quy idagi  
mat nni o‘qing v a unda nut qning 
qay si sifat iga bee’t iborlik  haqida gap 
k et ay ot ganini aniqlang.
        Yuqorida berilgan mashqni 
o` g` zak i ,must aqil fi k r y urt gan holda 
bajaring.   58-mashq.  Gaplarni o ‘qing. A jrat ib k o'rsat ilgan 
so‘zlarning qo‘llanish maqsadini t ushunt iring.
1. Boy a... t o‘sat dan bo‘lganiga... shoshib 
qopmiz.  Shunga... haligi...
so‘ragan pulingizni opk eldim...   
       shunga… , haligi…   so` zlari shax sning 
nut qiy  malak asi y et arli emasligini  
k o` rsat ish uchun qo` llanilgan.   Must ahk amlash:  Quy idagi iboralarning izohlarini 
esda t ut ing. Ular isht irok ida gaplar t uzing.
Tishi o‘t may di 1- Biror qat t iqroq narsani 
may dalashga, chay nashga t ishining qurbi 
y et may di. 2. Yenga olmaslik ; o'zlasht ira 
olmaslik .3. Idrok  qilolmaslik , uqib y ok i 
t ushunib ololmaslik .
X amirdan qil sug‘urganday  Osonlik  bilan, 
hech qanday  qiy inchilik siz.
X amir uchidan pat ir Kat t a, k o‘p narsadan 
boshlang‘ich v a k ichik  bir qism.   Qo` shimcha ma’lumot lar:   Uy ga v azifa  .59-mashq. 
Biron-bir badiiy  asardan shev aga 
oid so‘zlami t opib, ularni gap 
ichida k o‘chiring. Shev a 
so‘zlarning qo‘llanish sababini 
t ushunt iring.   E’t iboringiz 
uchun rahmat

Mav zu:N ut qning sofl igi v a badiiy nut q Reja: 1.Badiiy nut qda nut qning sofl igi 2.Badiiy nut q haqida 3.Badiiy nut qda rasmiy uslub

Dars shiori:

O` TILGAN MAVZU BO` Y ICHA SAVOL VA TOPSHIRIQLAR: 1. N ut qning sofl igi nima v a u qanday mezonlar bilan belgilanadi? 2. So‘zlov chining madaniy sav iy asi uning nut qida ak s et adimi? 3. N ut qning sofl igiga put ur y et k azadigan unsurlarni ay t ib bering. 4. N ut qning sofl igini buzuv chi « ishlamay digan» so‘zlarga misollar k elt iring.

Yangi mav zu bay oni: Badiiy nut qda nut qning sofl igi o‘ziga xos t arzda namoy on bo‘ladi. Badiiy nut qda qahramonnmg muay y an hududga mansubligini t a’k idlash maqsadi bilan shev aga oid so‘z, ibora, grammat ik shak llar, personajlarning milliy mansubligi, madaniy -ma’rifi y sav iy asiga urg‘u berish uchun o‘zbek t iliga k irib o‘zlashmagan chet so‘z v a so` z birik malari qahramon ichk i duny osi

t arbiy alanganlik darajasini bo‘rt t irib ifodalash niy at ida dag‘al v a haqorat so‘z-iboralar, shaxsning hissiy holat i, nut qiy malak asining y et arli emasligini k o‘rsat ish uchun haligi, masalan, innay k ey in, у a’ni, ay t ay lik , bildingizmi, t ushundingizmi, men sizga ay t sam, gap shundak i, qarang k abi o‘z ma’nosidan begona qilingan, y a’ni ishlamay digan so‘z v a iboralar ishlat ilishi mumk in.