O’RTA OSIYO VA O‘ZBEKISTONNING TABIIY GEOGRAFIK RAYONLASHTIRILISHI MASALALARI
O’RTA OSIYO VA O‘ZBEKISTON N IN G TABIIY GEOGRAFIK RAYONLASHTIRILISHI MASALALARI. • Reja: • 1. O‘zbek ist onning t abiiy geografi k ray onlasht irilishi • 2. Babushk in L. N., N. A. Kogay ning O‘zbek ist onni t abiiy geografi k ray onlasht irishi
Kompleks tabiiy geografik rayonlashtirish — tabiiy geografiyaning eng muhim birinchi darajali muammolaridan biri xisoblanadi. Tabiiy geografik rayonlashtirishning ilmiy jihatdan puxta asoslangan prinsipi, uslubi va taksonomik birligi (sxemasi) faqat ilmiy ahamiyatga ega bo‘lishdan tashqari xalq xo‘jaligining turli sohalari uchun ham amaliy ahamiyatga egadir. CHunki tabiiy boyliklardan oqilona foydalanish, ularni muhofaza qilib, o‘zgartirish, xalq xo‘jaligini intensiv, rivojlantirish, xalq xo‘jalik tarmoqlarini ixtisoslashtirish eng avvalo hudud tabiati ichidagi tafovutlarni har tomonlama va ilmiy jihatdan puxta bilishni taqozo etadi .
• Tabiiy geografi k ray onlasht irish bu hududda ma’lum qonuniy at asosida joy lashgan v a t abiat da ob’ek t iv mav jud bo‘lgan, birbiridan t abiiy xususiy at lari jihat idan farqlanadigan har xil t abiiy hududiy k omplek slarni aniqlashdir. • Tabiiy -geografi k ray onlasht irishiing prinsipi bu t abiiy geografi k bo‘linishning ob’ek t iv holda mav judligiga birlik prinsipi, k omplek slik prinsipi, ob’ek t iv lik prino‘ipi, shgsbiy bir xillik prinsipi, genet ik prinsipi v a boshqa prinsiplari mav jud.
• Tabiiy geografi k ray onlasht irishning y ana bir muxim t ononi bu ray onlasht irishning t ak sonomik birlik lari (chizmasi)dir. SHu v aqt gacha O‘zbek ist on hududini ray onlasht irishning hamma qabul qilgan y agona t ak sonomik birligi y o‘q. • Vaholank i Turk ist on, jumladan O‘zbek ist on hududini t abiiy geografi q ray onlasht irish bilan L. S. Berg (1913), S. I. .A bolan (1929), V. M. CHet irk in (1944); E. M. Murzaev (1953, 1958), P. S. Mak eev (1956), L. N . Babushk in, N . A. Kogay (1964) shug‘ullanganlar v a o‘z t ak sonomik birlik larini t av siy a et ganlar. Bular ichida L. N . Babushk in, N . A. Kogay larning ray onlasht irish t izimi dik qat ga sazov ordir. CHunk i ularning t abiiy geografi k ray onlasht irish t izimi O‘zbek ist on hududini hamma qismini t o‘ligicha qamrab olgan.
L. N. Babushk i n, N. A. Kogay ray onlasht i rish t izimi ga k o‘ra O‘zbek ist on hududining asosiy qismi Turon prov insiy asiga k iradi. L. N . Babushk in, N. A. Kogay Turon prov insiy asini t ek i sl ik v a t og‘ oldi - t og‘lik deb ik k i prov insiy achaga ajrat adi L. N. Babushk in, N. A . Kogay Turk ist onning bir qismi hisoblangan O‘zbek ist on hududini t abiiy geografi k ray onl asht iri shda quy idagi t ak sonomik birlik l ar t i zimini qo‘llay di: mamlak at (o‘l k a) -prov insiy a - prov insiy acha - ok rug - ray on- landshaft