logo

Qoʻqon xonligi

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

367.046875 KB
www.arxiv.uz Qoʻqon xonligi   www.arxiv.uz 
Qoʻqon xonligi  kelib chiqishi

Qoʻqon xonl ariReja:   www.arxiv.uz 
Minglar

Konibodom

Zodagon 

Istehkomlar 

Qorategin

Oʻratepa Taynch so’z iboralar   www.arxiv.uz 
Qoʻqon xonligi  - oʻzbek 
xonliklaridan biri (18—19-
a.lar). Poytaxti — Qoʻqon. 
Minglar urugʻidan boʻlgan 
Shohruxbiy 1709 y.da asos 
solgan. Bu davlat tarkibiga 
dastlab Qoʻqon, namangan. 
Margʻilon, Konibodom, 
isfara va ularning atrofidagi 
qishloqlar kirgan. 
Abdurahimbiy davrida 
Buxoro xonligiga harbiy 
yurish qilinib Samarqand 
egallanadi (1732).  Qoʻqon   xonligi   www.arxiv.uz 
Norboʻtabiyning oʻgʻli Olimbek 
hukmronligi davrida Qoʻqonning siyosiy 
mavqei yanada kuchaygan, harbiy islo-hot 
oʻtkazilgan, Ohangaron vohasi, Toshkent, 
Chimkent va Sayram tobe etilgan, tashqi 
savdoga ham eʼtibor kuchaytirilgan. 1805 
y. davlat rasman Q.x. deb eʼlon qilinib, 
Olimbek "xon" unvonini olgan. 
Olimxonning markazlashgan kuchli davlat 
tuzish borasida qilayotgan harakatlari 
ayrim mansabparast zodagonlar guruhida 
norozilik kayfiyatlarini vujudga keltiradi. 
Natijada ular Olimxonning safardaligidan 
foydalanib 1810 y. Qoʻqonda "Olimxon 
Toshkentda oʻldi", degan mish-   www.arxiv.uz 
Umarxon davrida xonlik hokimiyatini mustahkamlash va kengaytirish choralari 
koʻrilgan. 1815 y. Buxoro xonligiga qarashli Turkiston, 1817 y. esa Oʻratepa 
bosib olingan. Sirdaryo boʻyida bir qancha harbiy isteh komlar barpo etilgan; 
sugʻorish inshootlarini kengaytirish, kanallar qazish, masjid va madrasalar 
qurishga eʼtibor berilgan. Xususan, Qoʻqon, Toshkent, Turkiston, Chimkent, 
Sayram, avliyoota (hoz. Jambul)da masjid va madrasalar qurilgan.    www.arxiv.uz 
19-a.ning 1-yarmida Qo’qon xjnligi tarkibiga quyidagi 
hududlar kirardi: Sirdaryoning soʻl sohili bilan Qorategin 
oraligidagi Qoʻqon viloyati; Sirdaryoning oʻng sohilidan to 
Olatovgacha boʻlgan Namangan viloyati; Xoʻjand shahri; 
Xoʻjand bilan Toshkent orali-gʻidagi Oʻratepa viloyati. 
Xonlikning eng shim. viloyati Turkiston, Betpaq-dala 
sahrolariga borib taqalardi. Bundan tashqari, xonlik tarkibiga 
Olay hududi, Balxash koʻli bilan Sirdaryoning yuqori oqimi 
oraligʻidagi yerlar kirardi. Billurtogʻning gʻarbiy tomonidagi 
Qorategin, Darboz, Koʻlob, Shugʻnon singari bir qator togʻli 
tumanlar ham Qo’qon xjnligiga tegishli edi. Bu yerlarni 
qoʻqonliklar 19-a.ning 30-y.larida boʻysundirishgan boʻlsa-da, 
ular tez-tez qoʻldan-qoʻlga, koʻproq Buxoro amiri ixtiyoriga 
oʻtib turardi.   www.arxiv.uz 
Qoʻqon adabiy muhitining samarali taʼsiri oʻlaroq bu yurtdan keyinchalik 
Muqimiy, Furqat, Zavqiy va b. yetuk badiiy soʻz sanʼatkorlari yetishib 
chiqdilar va oʻz xalqining erki, hurligi va ozodligi uchun xizmat qildilar.

Umuman olganda, 19-a.ning oʻrtalariga kelib, Oʻrta Osiyo xonliklarida 
adabiyot va tarixshunoslik bilan bir qatorda mat., tibbiyot, geogr., astro-
nomiyaga oid hamda diniy asarlar yara-tildi. Bu xonliklarda miniatyura va 
xattotlik sanʼati ham oʻz oʻrniga ega. Bu davrning madaniy hayotida 
dorbozlik, askiya, qoʻgʻirchoq teatri, masxa-rabozlik, ayniqsa, bastakorlik 
bir-muncha rivojlandi.   www.arxiv.uz 
Shohruhbiy  1710 —
1721

Abdurahimbiy  1721 —
1739

Abdukarim  1739 —
1746

Erdanabiy  1746 — 1770

Sulaymon  1770

III Shohruh  1770

Narboʻta biy  1770 — 1800

Olim  1800 — 1809

Muhammad Umar 
1809 — 1822

Muhammad Ali  1822
— 1842

Sherali  1842 — 1845

Murat biy  1845

Muhammad Xudayor 
xon  1845 — 1858

Muhammad Mullabiy  1858 — 1862

Shohmurod  1862

Muhammad Xudoyor 
xon  1862 — 1863

Muhammad Sulton 
1863 — 1866

Muhammad Xudoyor 
xon  1866 — 1875

Nasriddin  1875 — 1876

Poʻlat xon  1876Qo’qon xonları   www.arxiv.uz 
XVIII asr boshlariga kelib Fargʻonada yangi 
Buyuk Oʻzbek Davlatlaridan biri — Qoʻqon 
xonligi tashkil topdi. Bu davlat oʻzbek 
davlatchiligi tarixida alohida oʻrin tutadi. Biz 
bu yerda Qoʻqon xonligi aholisining etnik 
tarkibi haqida maʼlumot berishni joiz deb 
bildik. Maʼlumki, Fargʻona vodiysi va unga 
tutash hududlar aholisi azaldan polietniylik 
xususiyati bilan Oʻrta Osiyoning boshqa 
hududlaridan ajralib turgan. Bunday etnik 
oʻziga xoslilik, Qoʻqon xonligi davrida ham 
saqlanib qolgan edi. Qoʻqon xonligi hududida 
asosan  oʻzbeklar ,  tojiklar ,  qirgʻizlar ,  uygʻurlar
 va  qoraqalpoqlar  istiqomat qilganlar. Bundan 
tashqari xonlik hududida son jihatidan 
kamroq boʻlsada yahudiylar, tatarlar va 
boshqa etnik jamoa vakillari ham yashar 
edilar Qoʻqon xonligi aholisining etnik 
tarkibi   www.arxiv.uz 
Bobobekov H., Qoʻqon tarixi, T., 1996.

BobobekovH.. Qoʻqontarixi. T.,1966;

  Qoʻqon asrlar silsilasida. 

Qoʻqon. 2004. Otabek Joʻraboyev.

www.ziyonet.uz

www.wikipediya.uz

www.google.uz

www.ziyouz.uz

www.e-kutubxona.uz Adabiyotlar

www.arxiv.uz Qoʻqon xonligi

www.arxiv.uz  Qoʻqon xonligi kelib chiqishi  Qoʻqon xonl ariReja:

www.arxiv.uz  Minglar  Konibodom  Zodagon  Istehkomlar  Qorategin  Oʻratepa Taynch so’z iboralar

www.arxiv.uz  Qoʻqon xonligi  - oʻzbek xonliklaridan biri (18—19- a.lar). Poytaxti — Qoʻqon. Minglar urugʻidan boʻlgan Shohruxbiy 1709 y.da asos solgan. Bu davlat tarkibiga dastlab Qoʻqon, namangan. Margʻilon, Konibodom, isfara va ularning atrofidagi qishloqlar kirgan. Abdurahimbiy davrida Buxoro xonligiga harbiy yurish qilinib Samarqand egallanadi (1732). Qoʻqon xonligi

www.arxiv.uz  Norboʻtabiyning oʻgʻli Olimbek hukmronligi davrida Qoʻqonning siyosiy mavqei yanada kuchaygan, harbiy islo-hot oʻtkazilgan, Ohangaron vohasi, Toshkent, Chimkent va Sayram tobe etilgan, tashqi savdoga ham eʼtibor kuchaytirilgan. 1805 y. davlat rasman Q.x. deb eʼlon qilinib, Olimbek "xon" unvonini olgan. Olimxonning markazlashgan kuchli davlat tuzish borasida qilayotgan harakatlari ayrim mansabparast zodagonlar guruhida norozilik kayfiyatlarini vujudga keltiradi. Natijada ular Olimxonning safardaligidan foydalanib 1810 y. Qoʻqonda "Olimxon Toshkentda oʻldi", degan mish-