Mavzu: Shaxsda suisidal xulq omillari diagnostikasi va profilaktikasi

К ИРИШ I BOB. O’smi rli k dav ri ga xos bo’lgan sui sidal xul q at v orning nazariy met odol ogi k t a hli l i 1.1. Suisidga oi d hat t i-harak at l arni ng xususi y at l ari 1.2. Suisidal xulq-atvor muammosining xorijiy adabiyotlardagi o’rganilganlik darajasi va zamonaviy tendensiyalar. 1.3. S uisidal xulq-atvor muammo s ining o’zbek olimlari tomonidan o’rganilganlik daraja s i Birinchi bob bo’yicha xulosa II BOB. O’smirlik suisidal xulq-atvorning psixodiagnostik mexanizmlari 2.1. Suisidal hatti-harakatlar xavfi nuqtai nazaridan o’smirlikning psixologik xususiyatlari 2.2. O’smirlarda suisidal hatti-harakatlarning oldini olish tizimidagi ijtimoiy faoliyatning mexanizmlari. Ikkinchi bob bo’yicha xulosa III BOB. O’smirlardagi suisidal xulq-atvorning emperik natijalar tahlili 3.1. O’ s mirl a r s uisid a l xulq- a tvorining p s ixodi a gno s tik n a tij a l a r t a hlili 3.2. O’ s mirlardagi s uisidal xulq-atvorni p s ixologik diagno s tika s i va korreksion modeli Uchinchi bob bo’yicha xulosa

Magi s t rlik di ss ert a t siy a s i mav zu s ining a sos lanishi v a uning dolzarbligi : XXI asrda turli hayot tarzlari va g’oyalar raqobatga kirish ayotgan bir vaqtda muvaffaqiyatga erishish uchun har bir davlat o’zligini saqlagan holda diniy va milliy qadriyatlarini boshqalarga anglatishni asos qilgan mafkuraga ega bo’lishi kerak , o’zlikni yo’qotish, bebaho qadriyatlardan voz kechish kishini taraqqiyotdan ajratib, uni tobe, mustaqil fikri mavjud bo’lmagan manqurtga aylantirib qo’yishi mumkin. Shaxslarni qiynab turgan global muammolar sifatida ochlik, qashshoqlik, ichimlik suvi tanqisligi, pandemik kasalliklar bilan birga ma’naviy xatarlar - gumanizm, tolerantlik, ijtimoiy intellektning susaygani, insonlar bilan o’zaro munosabatda hurmat, kengfe’llik, kechirimlilik, sabr-toqat, oqibat tushunchalarining yo’qola boshlagani va suisid holatlari ko’p duch kelishimiz sir emas.

Hayot davomida inson bir necha marta qiyin vaziyatlar, ishning o’zgarishi, jiddiy kasalliklar, oilaviy inqirozlar va boshqalar bilan to’qnash kelmoqda. Mazkur kechinmalar emotsional stressni keltirib chiqarishi bilan birga insonning jismoniy va psixologik salomatligiga uzoq muddatli kumulyativ ta’sir o’tkazmoqda. Odamlarning hissiy zo’riqishlarni boshdan kechirishi, uzoq vaqt ruhiy siqilish, asabiylik holatida bo’lishi ularning har xil stress, bosimlarga beriluvchanligini oshirob yuboradi. Shuning uchun ham ayni kunlarda erishayotgan yutuqlarimiz bilan birga, odamlar orasida asabiy zo’riqish holatlarining ortishi, o’z joniga qasd qilish kabi noxush hodisalar kuzatilmoqda. Keyingi yillarda o’smirlar orasida o’z joniga qasd qilish holati hamda suitsidal xulqqa moyillik kuchayib bormoqda.

• Ma’lumki keyingi yillarda o’smirlar orasida o’z joniga qasd qilish xolatlari hamda suisidal xulqga moyillik kuchayib bormoqda. Jahon s og’liqni saqlash tashkilotining ma’lumotiga ko’ra, so’nggi o’n besh yil ichida o’smirlar o’rtasida o’z joniga qasd qilish uch barobar ko’pay ib ketgan . O’smirlarni bunday xolatga tushishiga tashqi va ichki omillar sabab bo’l ib kelmoqd a . “O’smirlik davriga xos bo’lgan suisidal xulq”ning psixologik diagnostikasining ahamiyatli jihatlari shundaki, inqirozli vaziyatlarda shaxsda kelib chiqadigan turli sohadagi buzilishlarni yanada chuqurroq o’rgani b , tahlil qili b , oldini olish chora - tadbirlarini ishlab chiqi b va uni amaliyotga tadbiq etishdir. Chunki, inqirozli vaziyatlarda n kelib chiqadigan turli darajadagi psixologik buzilishlar oqibatida shaxsning ruhiy muvozanatiga zarar yet kaz adi . Oxir-oqibatda esa bunday holat inson tomonidan og’riqli qabul qilinib, ruhiy azoblar iskanjasida qoladi. Ruhiy iztiroblarni, qayg’uni ko’tara olmaslik natijasida ba’zan o’z joniga qasd qilish kabi suisidal xulq-atvor yaqqol namoyon bo’la boshlaydi.