logo

Sotsiologiya va fuksionalizm maktablari va uning namoyondalari

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

366.705078125 KB
Sotsiologiya va fuksionalizm 
maktablari va uning 
namoyondalari   Reja:
1. Sotsiologiya maktabi
2.   Funksionalizm maktabi
3. Sotsiologiya va funksionalizimning yirik 
namoyondalari
4. Foydalanilgan adabiyotlar             Sotsiologiya
Yevropa  mamlakatlari  etnologiya  fanida  diffuzio 
nizm  maktabi  bilan  bir  vaqtda  sotsiologiya  mak
 
tabi  shakllangan va bu  maktab  ilmiy jihatdan  
qara- 
ganda diffuzionizmga nisbatan birmuncha 
sermahsul 
bo‘lgan.  Agar  evolyutsionizm  asoschilari  
etnologiya	
 
ning  asosini  insonda,  diffuzionistlar  esa  
madaniyat- 
da deb bilgan bo'lsalar, sotsiologiya maktabi 
vakillari 
jamiyatda,  deb hisoblaganlar.   Funksionalizm
Etnologiyada  sotsiologiya  mak 
tabi  g'oyalari  taraqqiyotining  mantiqiy  
davomi  tar	
 
zida  funksionalizm  shakllangan.  Agar  
diffuzionizm- 
ning  vatani  Germaniya,  sotsiologiya  
maktabining 
vatani Fransiya bo'lsa, funksionalizm 
Angliyada pay	
 
do bo'lgan va XX asrning 20- yillariga kelib 
etnologi- 
yadagi  yetakchi  oqimlardan  biriga  aylangan.   EMIL
 DY URKGEY M
Emil  Dyurkgeym  
(1858 -  1917)  -uning  
asosiy  ishlari:  
«Jamoaviy
mehnatning  bo‘linishi» 
(1893), 
«Sotsiologik metod 
qoidalari»(1895), 
«Diniy  hayotning  
oddiy  shakllari» LEVI  BRY UL
Fransuz  sotsiologiya  
makta 
bi  vakillari  orasida  
Lyusen Levi 
Bryul  g'oyalari  alohida 
 diqqatga 
sazovor g'oyalardan 
biri hisobla	
 
nadi. U o‘z qarashlarini 
«Ibtidoiy 
tafakkur»  (1930)  nomli 
 asarida 
batafsil  izohlashga  
harakat  qilgan. MA RSEL MOSS
Sotsiologiya  maktabining 
 yana  bir  yirik  vaki- 
li  Marsel  Moss (1872  -  
1950)  dir.  U  Fransiyada  
et- 
nologiyani  alohida  fan  
sohasi  darajasiga  
ko‘tardi. 
Olim  «maqsadli sotsial 
faktlar»konsepsiyasini 
ishlab 
chiqdi. Bu konsepsiya 
amalda qo'llangan 
tadqiqotlar- 
dan biri  «Sovg‘a haqida 
ocherk»(1925)dir. Unda 
arx- 
aik jamiyatlarda in’om 
etish murakkab hodisa 
bo‘lib, 
«berish  -  olish  -  
qaytarish»  formulasida  
aks  etadi. RI X A RD TURN VA LD
R.  Turnvald  (R.  
Thurnwald,  1869  -  
1954) -  asosiy 
kitobi  -  «Kishilik  
jamoasining  ijtimoiy  
asosi»  («Die
menschliche  
Geselschaft  in  ihren  
soziologische 
Grunlagen»)  bo‘lib,  
1931-yilda  nashr  
etilgan. MA LI N OVSKI Y
B.  Malinovskiy(1884 - 
1942).  Bronislav 
Malinovs 
kiy  etnologiyadagi  
mashhur  klassik  
olimlardan biri. 
U  Krakov  shahrida  
tug‘ilgan  va  tahsil  
olgan.  Yangi 
Gvineya va Melaneziyada 
etnografik dala 
tadqiqotla- 
rini  olib  
borgaMalinovskiy  
madaniyatga  oid  
empirik  nazariyani 
yaratgan.   ALFRED BRA UN
Alfred  Radkliff  Braun  
Kem- 
brij  universitetida  
o‘qigan.  Uni- 
versitetdagi  o‘qishni  
tugatgan- 
dan so‘ng Avstraliyada 
Andaman 
orollaridagi  aborigenlar  
orasida 
va Afrikada etnografik 
tadqiqot 
lar  o‘tkazgan.  
Kapshtadta,  Sid	
 
ney  universitetlarida  
ishlagan. 
Ilmiy faoliyatining oxirgi 
20 yili- 
ni Oksfordda olib borgan FRANS BOA S
XX  asrning  30-yillarigacha  
Amerikada 
etnologiya mashhur olim 
Frans Boas maktabi ta’siri- 
da  rivojlangan.
Frans  Boas  g'oyalari bir 
necha  o'n yillar oldin  na- 
faqat  psixologik  
antropologiya,  balki  
madaniy  an 
tropologiyaning  qator  
dastlabki  asosiy  magistral 
yo'nalishlari  uchun  asosiy  
pillapoya  bo'lib  xizmat 
qilgan.  Boasni  
tadqiqotchilar  zamonaviy  
etnologi	
 
yaning  me’mori,  deb  
hisoblaydilar . A BRA M 
KA RDI N ER
Dastlabki 
etnopsixologik 
konsepsiya etnologlar 
to 
monidan emas, balki 
psixologlar, aniqroq 
qilib aytadi- 
gan bo'lsak, Abram 
Kardiner (1891 - 
1981)tomonidan 
yaratilgan.  U  o‘z  
qarashlarini  «Individ  
va  uning jamoasi»  
(1937)  va  «Jamiyatning 
psixologik  chegarasi»
nomli asarlarida 
etnopsixologiya 
maktabining asosiy 
g'oyalarini  bayon  
qilgan. MI D
.Mid Samoa Admiralteystva 
(1928 - 1929,  1965 - 
1967) orollari, Yangi Gvineya 
(1930 - 1933), Indonezi- 
yaning  Bali  (1936 -  1940)  
orolida  va  boshqa  hudud- 
larda  uzoq  vaqt  etnografik  
tadqiqotlarini  olib  bordi. 
Mazkur  dala  tadqiqotlari  
ma’lumotlari  asosidagi
«Samoada balog'atga 
yetish», «Uch ibtidoiy 
jamoalar- 
da jins  va  ehtiros»,  
«Gvineyada  voyaga  yetish»  
kabi 
asarlari bilan M.  Mid butun  
dunyoga  tanildi. LEV I STROSS
Levi  Strossning  ilmiy-
nazariy 
merosi  ko‘p  tarmoqli  bo'lib, 
 unga 
insonparvarlik  yo‘nalishidagi 
 man- 
tiqiy-madaniy g'oyalar; o‘z 
yozuvlar- 
iga ega bo‘lmagan 
jamoalarni o'rgan- 
ishda  strukturaviy  
antropologik 
yondashuv; miflarning 
strukturaviy 
xususiyatini  modellashtirish  
orqali 
ularning ichki mohiyatini 
tiklashga 
Qaratilgan. MA KS  
GY ULKMA N  
XX  asrning ikkinchi  
yarmidan  boshlab  in 
gliz  olimi Maks  
Gyulkman  (1917 —  
1975)  tomonidan 
«Neofunktsonalizmnin
g  Manchester  
maktabi»  nomi 
ostida  mashhur  
bo'lgan  yo'nalishga  
asos  solingan.  RUT BEN IDI KT
Rut  Benidikt o'zining 
«Madani- 
yat namunalari»  (1934), 
«Janubiy G'arb  
madaniyati 
ning psixologik tiplari» 
(1928), «Shimoliy 
Amerikadagi 
madaniyatlarning 
konfiguratsiyasi» (1932) 
kabi asar	
 
larida  turli  
madaniyatlarda  o'ziga  
xos  shaxslar  ja- 
moasi mavjudligi haqidagi 
qarashlarini bayon etgan.  MA KS 
GY ULKMA N
XX  asrning ikkinchi  
yarmidan  boshlab  in 
gliz  olimi Maks  
Gyulkman  (1917 —  
1975)  tomonidan 
«Neofunktsonalizmning  
Manchester  maktabi»  
nomi 
ostida  mashhur  bo'lgan  
yo'nalishga  asos  
solingan. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. A. ASHIROV – ETNOLOGIYA 
TOSHKENT NASHR. 2008
2. ISO JABBOROV – JAHON ETNOLOGIYASI ASOSLARI. 2004
3. VIKIPEDIYA MA’LUMOTLARI

Sotsiologiya va fuksionalizm maktablari va uning namoyondalari

Reja: 1. Sotsiologiya maktabi 2. Funksionalizm maktabi 3. Sotsiologiya va funksionalizimning yirik namoyondalari 4. Foydalanilgan adabiyotlar

Sotsiologiya Yevropa mamlakatlari etnologiya fanida diffuzio nizm maktabi bilan bir vaqtda sotsiologiya mak tabi shakllangan va bu maktab ilmiy jihatdan qara- ganda diffuzionizmga nisbatan birmuncha sermahsul bo‘lgan. Agar evolyutsionizm asoschilari etnologiya ning asosini insonda, diffuzionistlar esa madaniyat- da deb bilgan bo'lsalar, sotsiologiya maktabi vakillari jamiyatda, deb hisoblaganlar.

Funksionalizm Etnologiyada sotsiologiya mak tabi g'oyalari taraqqiyotining mantiqiy davomi tar zida funksionalizm shakllangan. Agar diffuzionizm- ning vatani Germaniya, sotsiologiya maktabining vatani Fransiya bo'lsa, funksionalizm Angliyada pay do bo'lgan va XX asrning 20- yillariga kelib etnologi- yadagi yetakchi oqimlardan biriga aylangan.

EMIL DY URKGEY M Emil Dyurkgeym (1858 - 1917) -uning asosiy ishlari: «Jamoaviy mehnatning bo‘linishi» (1893), «Sotsiologik metod qoidalari»(1895), «Diniy hayotning oddiy shakllari»