“To’rt ulus tarixi” asari
“ To’rt ulus tarixi” asari
«Ulusi arba’-yi Chingiziy» “ Ulusi arba’-yi Chingiziy” (“Chingiziylar to'rt ulusi” (tarixi) yoki “Tarixi arba’ ulus” (“To'rt ulus tarixi”) nomli asar asosiy mualliflaridan biri, uning yaratilish tashabbuskori XV asrda o'tgan buyuk olim, yirik davlat arbobi, Shohruh Mirzoning o'g'li Muhammad Tarag'ay Mirzo Ulug'bekdir. U 1394-yil 22-martda Amir Temurning I roq va Ozarbayjonga qilgan navbatdagi besh yillik harbiy yurishi vaqtida Sultoniya shahrida, Eron Ozarbayjonida tug'ilgan. Amir Tem ur saroyida hukm surgan an’anaga ko'ra, shahzoda Sohibqironning katta xotini Saroymulk xonim — Bibi xonimning tarbiyasiga topshiriladi. Oradan bir yii chamasi vaqt o'tgach, 1395-yili A mirTemur Saroymulk xonim va nabirasini Shohruhga qo'shib Samarqandga jo'natadi.
1398-yili Ulug'bekka mashhur qissaxon, shoir va olim, shayx Orif Ozariy (1382—1462) muallim etib tayinlandi va u dastlabki asosiy ta’limni ana shu ajoyib insondan oldi. Shahzoda Amir Temurning bir qator harbiy harakatlarida, 1399— 1404-yillari Turkiya va Surivaga qarshi o'tkazilgan yurishda, 1404— 1405-yili Xitoyga qarshi uyushtirilayotgan yurishda qatnashdi. nabirasi Xalil Sulton zo‘rlik bilan egallab oldi. Bu vaqtda Ulug‘bek otasi Shohruh xizmatida bo'ldi. 1409-yili Xalil Sulton o'z amirlari tomonidan asir olingach, Shohruh Xurosondan M ovarunnahrga kelib, Mirzo Ulug'bekni M ovarounnahr va Turkiston hokimi etib tayinladi. U 1449- yilning 25-oktabrigacha bu mamlakatni boshqardi. Mirzo Ulug'bek yirik davlat arbobi, sarkarda edi. Lekin, u buyuk olim va ilm-fan ham da madaniyat homiysi sifatida tengi yo'q edi. Sam arqand uning davrida Sharqning yirik ilm -fan va m adaniyat markazlaridan biriga aylandi.