logo

Transkripsiya

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

548.8349609375 KB
Transkripsiya   REJA:
1.Transkripsiya
2.Transkripsiya haqida umumiy tushuncha
3.Transkripsiya bosqichlari   Asosiy tushunchalar:
    Transkripsiya  gen ekspressiyasining	 ilk	 qadami	 
hisoblanadi.	
 U	 gendagi	 DNK	 ketma-ketligini	 RNK	 
molekulasiga	
 ko chirib	 olish	 jarayonini	 o z	 ichiga	 oladi.	ʻ ʻ
 	
  Transkripsiya  RNK polimeraza lari	 deb	 nomlangan	 
fermentlar	
 tomonidan	 amalga	 oshiriladi.	 Bunda	 DNK	 
molekulasidan	
 andoza	 sifatida	 foydalanib,	 RNK	 zanjiri	 
sintezlanadi.
 	
  Transkripsiya	 uchta	 bosqichga	 bo linadi:	 initsiatsiya,	 	ʻ
elongatsiya	
 va	 terminatsiya.
 	
   Eukariotlarda	 transkripsiyadan	 so ng	 RNK	 molekulasi	 	ʻ
bir	
 qancha	 o zgarishlarga	 uchraydi,	 bular: 	ʻ splaysing ,	 
oxirgi	
 uchlariga  5  qalpoq	ʼ  va  poli-A dum  biriktirish.        Transkripsiya genlar	 ekspressiyasidagi	 
birinchi	
 bosqich	 bo lib,	 bunda gendagi	 	ʻ
ma lumot	
 yordamida	 oqsil	 funksional	 mahsuloti	 	ʼ
ishlab	
 chiqariladi.	 Jarayonning	 maqsadi	 –	 DNK	 
ketma-ketligini	
 RNK	 molekulasiga	 ko chirish.	 	ʻ
Oqsil	
 kodlovchi	 gen	 uchun	 RNK	 
yoki  transkript  polipeptid	
 sintezida	 zarur	 
bo lgan	
 ma lumotni	 tashish	 vazifasini	 bajaradi.	 	ʻ ʼ
Eukariotlarda	
 transkriptlar	 translyatsiya	 
bosqichidan	
 oldin	 bir	 qancha	 jarayonlardan	 
o tadi.	
ʻ
 
          Gen	 transkripsiyasi	 uchta	 bosqichdan	 iborat:	 
initsiatsiya,	
 elongatsiya	 va	 terminatsiya.	 Bu	 maqolada	 
bakteriyada	
 ushbu	 bosqichlar	 qanday	 amalga	 oshishini	 
ko rib	
 chiqamiz.	 Har	 bir	 bosqich	 haqida	 chuqurroq	 	ʻ
ma lumot	
 olish	 uchun transkripsiya	 	ʼ
bosqichlari maqolasini	
 ko rib	 chiqing.	ʻ
   Initsiatsiya.  RNK	
 polimeraza	 gen	 boshlanish	 qismiga	 
yaqin	
 joyda	 DNK	 ketma-ketligining  promoter  deb	 
nomlangan	
 nuqtasiga	 bog lanadi.	 Har	 bir	 gen	 	ʻ
(bakteriyada	
 genlar	 guruhi)	 o z	 promoteriga	 ega.	 	ʻ
DNKga	
 bog langan	 RNK	 polimeraza	 spiralni	 ochadi	 va	 	ʻ
transkripsiya
 uchun	 bitta	 zanjir	 hosil	 bo lishini	 	ʻ
ta minlaydi.	
ʼ      Elongatsiya.  DNKdagi  andoza zanjir  RNK 
polimeraza	
 uchun	 andoza	 bo lib	 xizmat	 qiladi.	 Ushbu	 	ʻ
andozani	
 “o qish”	 davomida	 polimeraza	 komplimentar	 	ʻ
nukleotidlardan	
 5 -3	 yo nalishida	 RNK	 molekulasini	 	ʼ ʼ ʻ
sintezlaydi.	
 RNK	 transkript	 andoza	 bo lmagan	 	ʻ
( kodlovchi )	
 zanjirdagi	 ketma-ketlik	 bilan	 bir	 xil	 
nukleotidlarga	
 ega,	 lekin	 uratsil	 (U)	 asosi	 o rnida	 timin	 	ʻ
(T)	
 asosi	 bo ladi.	ʻ
 	
  Terminatsiya.   Terminator  deb	 nomlangan	 
nukleotidlar	
 ketma-ketligi	 RNK	 sintezi	 tugaganini	 
bildiradi.	
 Transkripsiya	 tugagach,	 transkript	 
polimerazadan	
 ajraladi.	 Quyida	 ko rsatilganidek,	 	ʻ
terminatsiya	
 mexanizmi	 RNKda	 to g nag ich	 hosil	 	ʻ ʻ ʻ
bo lishini	
 o z	 ichiga	 oladi.	ʻ ʻ   Barcha genlar	 ham	 doim	 transkripsiya	 qilinmaydi.	 
Transkripsiya	
 har	 bir	 gen	 uchun	 alohida	 nazorat	 
qilinadi.	
 Hujayralar	 ayni	 damda	 zarur	 bo lgan	 	ʻ
moddalarni	
 kodlovchi	 genlarning	 transkripsiyasini	 
boshqarib	
 turadi.
Masalan,	
 quyidagi	 rasmda	 ixtiyoriy	 hujayra	 
RNKlarining	
 ayni	 vaqtda	 qanday	 joylashganligi	 
ko rsatilgan.	
 Ushbu	 hujayrada	 1-,	 2-	 va	 3-genlar	 	ʻ
transkripsiya	
 qilinadi,	 4-gen	 esa	 bunday	 emas.	 
Shuningdek,	
 1-,	 2-	 va	 3-genlar	 turli	 darajalarda	 
transkripsiya	
 qilinadi,	 ya ni	 ularning	 har	 biri	 uchun	 	ʼ
har	
 xil	 miqdordagi	 RNK	 molekulalari	 hosil	 
qilinadi.      RNK polimeraza
Transkripsiyani amalga	 oshiruvchi	 eng	 muhim	 
ferment	
 bu  RNK polimeraza  bo lib,	 bu	 ferment	 	ʻ
bir	
 zanjirli	 DNKdan	 andoza	 sifatida	 foydalanib	 
komplimentar	
 RNK	 sintez	 qiladi.	 RNK	 
polimeraza	
 yangi	 nukleotidlarni	 3	 oxiriga	 5	 dan	 	ʻ ʼ
3	
 yo nalishiga	 biriktirib,	 RNK	 zanjirini	 sintez	 	ʼ ʻ
qiladi.

Transkripsiya

REJA: 1.Transkripsiya 2.Transkripsiya haqida umumiy tushuncha 3.Transkripsiya bosqichlari

Asosiy tushunchalar: Transkripsiya  gen ekspressiyasining  ilk  qadami   hisoblanadi.  U  gendagi  DNK  ketma-ketligini  RNK   molekulasiga  ko chirib  olish  jarayonini  o z  ichiga  oladi. ʻ ʻ     Transkripsiya  RNK polimeraza lari  deb  nomlangan   fermentlar  tomonidan  amalga  oshiriladi.  Bunda  DNK   molekulasidan  andoza  sifatida  foydalanib,  RNK  zanjiri   sintezlanadi.     Transkripsiya  uchta  bosqichga  bo linadi:  initsiatsiya,   ʻ elongatsiya  va  terminatsiya.      Eukariotlarda  transkripsiyadan  so ng  RNK  molekulasi   ʻ bir  qancha  o zgarishlarga  uchraydi,  bular:  ʻ splaysing ,   oxirgi  uchlariga  5 qalpoq ʼ  va  poli-A dum  biriktirish.

     Transkripsiya genlar  ekspressiyasidagi   birinchi  bosqich  bo lib,  bunda gendagi   ʻ ma lumot  yordamida  oqsil  funksional  mahsuloti   ʼ ishlab  chiqariladi.  Jarayonning  maqsadi  –  DNK   ketma-ketligini  RNK  molekulasiga  ko chirish.   ʻ Oqsil  kodlovchi  gen  uchun  RNK   yoki  transkript  polipeptid  sintezida  zarur   bo lgan  ma lumotni  tashish  vazifasini  bajaradi.   ʻ ʼ Eukariotlarda  transkriptlar  translyatsiya   bosqichidan  oldin  bir  qancha  jarayonlardan   o tadi. ʻ