logo
  1. Bosh sahifa
  2. Diplom ishlar
  3. Umumiy
  4. ingliz tilida hikoyalarni orgatish ishlanmasi

ingliz tilida hikoyalarni orgatish ishlanmasi

Yuklangan vaqt:

13.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

59.8837890625 KB
Ko'chirib olish
INGLIZ TILIDA HIKOYALARNI O'RGATISH ISHLANMASI Reja: KIRISH………………………………………………..…………………………...2 1 BOB. INGLIZ TILI DARSLARIDA HIKOYALARNING O‘RNI VA AHAMIYATI……………………………………………………………………...5 1.1. Hikoyalardan foydalanishning muhim jihatlari………………………………..5 1.2. Ingliz tili darslarida hikoyalardan foydalanish usullari……………………….10 2 BOB. “THE VERY HUNGRY CATERPILLAR” HIKOYASINING DARSDA ISHLATISH NAMUNASI…………………………………………...21 2.1. Yuqori sinflarda hikoyalarni ishlatish usullari……………………………. ….21 2.2. The Lion and The Mouse ……………………………………………………..25 Xulosa ……………………………………………………………………………. 27 Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati……………………………………………..29 1 2 KIRISH Mavzuning dolzarbligi : Ushbu ishning dolzarbligi ingliz tilini xorijiy til sifatida o‘rganayotgan o‘quvchilarning til ko‘nikmalarini rivojlantirishda kichik hajmli hikoyalarning muhimliligini va bunday hikoyalardan darslar davomida foydalanish usullarini ko‘ rsatishdir. Kichik hikoyalar til o‘rganishdagi t‘ort ko‘nikma, ya’ni so‘zlashish, o‘qish, tinglab tushunish va yozish ko‘nikmalarini o‘zlashtirishda katta ahamiyatga ega bo‘lib, ulardan til o‘rganish va o‘rgatish jarayonida foydalanish muhim hisoblanadi. Shuningdek, hikoyalar motivatsiya beruvchi va qiziqarli bo‘lib, til o‘rganuvchilarda ushbu tilga bo‘lgan ijobiy munosabatni shakllantiradi. Bunday hikoyalar o‘quvchilarda til o‘rganishni davom ettirishga bo‘lgan ishtiyoqni uyg’otadi. Bolalar o‘z ona tilini nafaqat darslar davomida, balki uni ishlatgan, muloqot qilgan hamda ushbu tilda fikrlarini bayon qilgan holda o‘rganganlaridek, xorijiy tilni ham shu tarzda o‘rganishlari ayni zaruratdir. Bu maqsadga erishish uchun esa kichik hikoyalar, ayniqsa, foydali hisoblanadi. Bunday hikoyalar o‘quvchilarning lug’aviy boyligini va tilni tushunib yetishga bo‘lgan qiziqishini oshiradi. O‘z navbatida esa qiziqtirish shaxsning shakllanishida, faolligini oshirishda zarur bo‘lgan eng kuchli quroldir. Shu o‘rinda o‘qituvchining o‘quvchilarda kitobga, asarlarga mehr uyg’otishi ularning ham adabiyotga nisbatan mehr paydo bo‘lishiga, ham til o‘rganishga bo‘lgan qiziqishininhg oshishiga turtki bo‘ladi. Mazkur uslubiy ko‘rsatmada hikoyalarning qo‘llash usullari va ulardan qay tarzda foydalanish haqida tavsiyalar yoritilgan bo‘lib, ularni amalda ishlatish o‘qituvchilar va til o‘rganuvchilar uchun foydali hisoblanadi. Biroq, o'yin va o'yin momentlari muammosi yetarli darajada o'rganilgan bo'lishiga qaramay, maktab amaliyotida ulardan yetarlicha faol foydalanilmayapti. Shuning uchun ham “Ingliz tili darslarida o‘yin va o‘yin lahzalari” mavzusini ishlab chiqish o‘rinli, tahlil qilishni talab qiladigan ko‘rinadi. Kurs ishi mavzusi – Hikoyalarni o`rgatish ishlanmasi. 3 Ish maqsadi - ingliz tili darslarida o'yinlar va o'yin daqiqalaridan foydalanish. Ishning maqsadi ingliz tili darslarida o'yin va o'yin momentlaridan foydalanishning nazariy va amaliy tajribasini tizimlashtirishdir. Maqsadga muvofiq bir qator vazifalarni hal qilish rejalashtirilgan : 1) tadqiqot mavzusi bo'yicha ilmiy va uslubiy adabiyotlarni o'rganish va tahlil qilish; 2) turli o'yin texnologiyalaridan foydalangan holda chet tilini o'qitish amaliyotida mavjud bo'lgan mashqlar turlari va turlarini o'rganish; 3) ingliz tilini o'qitishning o'yin usullarini ularni tashkil etish tamoyillariga ko'ra tasniflash va rolli o'yinni aniqlash. Belgilangan vazifalarni hal qilish uchun nazariy tadqiqot usullari majmuasidan foydalanildi: pedagogik, psixologik va uslubiy adabiyotlarni tahlil qilish va sintez qilish, umumlashtirish va sharhlash; ijtimoiy-pedagogik tahlil (o'quv qo'llanma). Ishning ilmiy ahamiyati : chet tili darslarida o‘yin uslubidan foydalanishning ilmiy asoslanishi; o'yin yordamida talabalarni o'rgatish uchun tanlangan didaktik material. Ishning amaliy ahamiyati . Ishda keltirilgan kuzatishlar, mulohazalar, xulosalar va tadqiqot materiallaridan maktab va universitetdagi o‘quv jarayonida foydalanish mumkin. Ish tuzilishi . Ish kirish, ikki bob, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati va ilovadan iborat. Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati 31 ta manbadan iborat. Kirish qismida tanlangan mavzuning dolzarbligi asoslab berilgan, tadqiqotning ob’ekti, predmeti, maqsadi, vazifalari, tadqiqot usullari, ilmiy yangiligi, amaliy ahamiyati belgilab berilgan. “O‘yin va o‘yin lahzalari chet tilini o‘qitishning motivatsion asoslarini yaratish sharti sifatida” birinchi bobida muammoning psixologik, pedagogik va 4 lingvistik jihatlari yoritilgan, talabalar tomonidan chet tilini o‘zlashtirishning o‘yin usullari va vositalari nazariy jihatdan asoslab berilgan. “Ingliz tili darslarida o‘yinlar va o‘yin lahzalarini amaliy qo‘llash” ikkinchi bobida chet tillarini o‘rganishga kognitiv qiziqishni shakllantirishga yordam beruvchi o‘yinlar va o‘yin texnikasi bilan bir qatorda tavsiyalar berilgan. Xulosa qilib, tadqiqot natijalarini tahlil qilish va umumlashtirish asosida tuzilgan xulosalar shakllantiriladi. 5 1 BOB. INGLIZ TILI DARSLARIDA HIKOYALARNING O‘RNI VA AHAMIYATI 1.1.Hikoyalardan foydalanishning muhim jihatlari Hikoyalar dars davomida o‘quvchilarning ingliz tilining asl ko‘rinishini tushunishga, ularga motivatsiya berishga yordam beradi. Bunday darslarda o‘qituvchi til manbaiga aylanadi va o‘quvchilar faol ravishda jalb qilinib, “til bilan yashaydilar”. Boshqa tomondan esa hikoyalardan foydalanish ularning tinglab tushunish va o‘qib tushunish ko‘nikmalarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri rivojlanishiga olib keladi. Bundan tashqari, o‘quvchilarning yozish va gapirish ko‘nikmalari ham rivojlanib boradi. Ammo darslar davomida hikoyalardan foydalanish shunchaki ularni o‘quvchilarga o‘qib berish bilan cheklanib qolmasligi lozim. Til o‘rgatish darslarida hikoyalardan faqatgina maroq olish uchun emas balki maqsadli ravishda foydalanilsa o‘quvchilarda til ko’nikmalarini rivojlantirishning imkoniyati oshadi. Darslarda hikoyalar ishlatishning dastlabki bosqichidanoq o‘quvchilar diqqatinie‘tiborini tortadigan va ularni izlanihsga undaydigan maqsadlarda foydalanish ayni zaruratdir. Bundan tashqari, darsda hikoyani ishlatishdan oldin uning qyuidagi kriteriyaga moslini tekshirib, so‘ng tanlab olish kerak: 1 • Hikoya o‘zingizga yoqadimi, uni maroq bilan aytib bera olsizmi? • O‘quvchilarni o‘ziga jalb qila oladimi? • O‘quvchilar uchun u maroqlimi, ularni qiziqtirib qo‘ya oladimi? • O‘quvchilaringiz ehtiyojlariga mosmi? • Undan to‘laqonli zavq olishlari uchun har bir o‘quvchiga tushunarli bo‘ladimi? • Til o‘rgatishda qo‘ygan maqsadingizga mos keladimi? • To‘g‘ri hajmdami? 1 Alesina, E.V. Ingliz tili darslarida o'quv o'yinlari / E.V. Alesina // Maktabda chet tillari. - 1987. - No 4. - B.66-67; 6 • O‘quvchilar tarbiyasi va qadr-qimmati uchun ahamiyatlimi? O‘quvchilar o‘z ona tilida hikoya tinglashga odatlangan bo‘lishlariga qaramasdan uni xorijiy tilda tushunish ular uchun murakkablik qiladi. Ularning hikoyadan zavq olib tushunishlari uchun esa o‘qituvchi turlicha yo‘llar bilan yondoshishi mumkin. Masalan: • Lingvistik maqsadlarni aniqlab olish. O‘quvchilar o‘rganishi lozim bo‘lgan qanday lug’at va til strukturalari kerakligini aniqlashtirib olish muhimliligi. • Hikoya kontekstini ta‘minlab berish hamda ba‘zi asosiy qahramonlarni tanishtirish. • Ko‘rgazmali yordamchi vositalar bilan ta’minlash: rasmlar, kartochkalar, tasvirlar va h.k.ni ishlatish. • (…) Har bir o‘qituvchi o‘z darsining maqsadidan kelib chiqqan holda yuqorida keltirib o‘tilgan jihatlarni e’tobrga olishi lozim. Hikoyalarning yana bir foydali jihati shundaki, o‘quvchilar ularni tinglashni yaxshi ko‘radilar va o‘qituvchi bu vaziyatdan unumli foydalanib qolishi mumkin. Quyida nima uchun ingliz tili darslarida hikoyalardan foydalanish kerak ekanligini sabablari ko‘rsatib o‘tiladi: • Hikoyalar maroqli va motivatsiya beruvchi. Bundan tashqari ular o‘quvchilarda tilga bo‘lgan ijobiy qarashni shakllantiradi va qiziqishini oshiradi. Hikoyalar tilni o‘rganishga bo‘lgan xohishni keltirib chiqaradi. • Hikoyalar tasavvur qila olish va ijodiy fikrlashni rivojlantiradi. O‘quvchilar o‘zlarini hikoya qaxramonlari bilan taqqoslashlari va hikoyaga shaxsan jalb etilishi mumkin. Bunday tasavvurning boyligi esa, o‘z navbatida, bolalarda ijodkorlikni shakllantiradi. 2 2 Ingliz tili. 5-6-sinflar: sinfda o'yin texnologiyalari / ed. T.V. Pukin. - Volgograd: O'qituvchi, 2009. - 143 p.; 7 • Hikoyalar bola fantaziyasini real dunyo bilan bog’lash uchun yaxshi vosita hisoblanadi. Bolalar o‘zlarining kundalik hayotida bo‘layotgan voqea- hodisalarning ma‘nosini tushunib yetadilar. • Hikoyalar tinglash bu ijtimoiy ulashiladigan tajribadir. Hikoyani maroq bilan tinglab, mazza qilib kulgan bolada o‘ziga bo‘lgan ishonch ortadi va uning ijtimoiy- hissiy qobiliyatlari rivojlanadi. • Bolalar hikoyalarni qayta-qayta tinglashni yaxshi ko‘rishadi. Ularning tez-tez takrorlanishi tilning ma’lum bir jihatlarining o‘zlashtirilishiga olib keladi. Takrorlash mashqi o‘quvchilarni hikoyani so‘zlab berishga undab, ularda hikoyaning mazmuni, uning keyingi rivojini bila olish hamda tilning muhim jihatlarini qo‘llay olish ko‘nikmalarini shakllantiradi. • Hikoyalarni taqdim etish o‘qituvchiga yangi so‘zlarni tanishtirish yoki ularni takrorlash hamda gap structuralari bilan tanishtirish imkoniyatini beradi. • Hikoyalarni tinglash o‘quvchilarga tinglab tushunish va diqqatini oshirish imkonini beradi. Hikoyani to‘g‘ri taqdim etish uchun o‘qituvchi uni o‘rganib chiqishi lozim. Hikoyani o‘rgangandan so‘ng uni o‘zingizga moslashtirib aytishingiz mumkin bo‘ladi, ya’ni uni qisqartirish yoki murakkab til birliklarini soddarog’iga almashtirish mumkin. Yana bir muhim jihat shundaki, o‘qituvchi hikoyani so‘zlab yoki o‘qib berishdan oldin uni imo-ishora va ifoda bilan o‘qishni ko‘zgu yoki yaqinlari oldida mashq qilib olishi lozim. Chunki o‘quvchilarni haqiqiy hikoya dunyosiga cho‘mdirish uchun uni sun’iy tarzda, shunchaki o‘qib berish yaramaydi. Shuni ta’kidlash lozimki, hikoyalar o‘quvchilarning nafaqat til ko‘nikmalarini rivojlantiradi, balki ularga hissiy va ijtimoiy tomondan ham foydalidir. Hikoyalar orqali bolalar o‘z-o‘zini anglashni, boshqalarni tushunishni o‘rganib yetadilar. Ko‘pgina hikoyalar bolalarda ichki qo‘rquvni va ulg‘ayish vaqtidagi muammolarini yengishiga yordam beradi. Hikoyani birinchi marta taqdim etayotganda quyidagi jihatlarga ahamiyat qaratish lozim: 8 • Sinfda tinch va norasmiy muhitni yaratish. O‘qituvchining o‘quvchilar bilan samimiy va do‘stona munosabat qilishi darsda hotirjam muhitni yaratilishiga hamda o‘quvchilarning o‘zlarini erkin his qilishlariga imkon beradi. • O‘quvchilarni odatdagidan ko‘ra o‘qituvchiga yaqinroq o‘tqizish . Ular o‘qituvchi hikoyani o‘qiyotganiga uning yuz ifofasini, lablar harakatini yaqinroqdan kuzishlari lozim. • O‘quvchilarning joylashish holati. Ularning o‘tirish holatini o‘zgartirish o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasida do‘stona munosabat o‘rnatilishiga olib kelib, o‘quvchilar ustozining o‘zlari bilan nimanidir bo‘lishmoqchi ekanligini his qiladilar. Bu esa ularning diqqatini jam qilishlariga undaydi. • Hikoya tinglash burchagini tashkil etish . Buni amalga oshirish uchun sinfdagi gilam to’shalgan joyga bolalarni yarim aylana shaklida o‘tqazdirib, oldilariga o zlarini erkin his qilishlari uchun yostiqchalar qo yilishi hamdaʻ ʻ oldilaridagi kitob javonidagi kitoblarning qo l yetadigan tarzda o rnatilishi ʻ ʻ maqsadga muvofiqdir. • Kitob o‘qish burchagini rasmlar bilan bezatish. Ushbu kitob o qish va ʻ hikoya tinglash burchagini yanada e’tiborni tortadigan qilish uchun uni yorqin rasmlar va gullar bilan bezash mumkin. Agar ushbu burchak bolalar allaqachon o‘qigan hikoya qahramonlarining o‘zlari yasagan tasvirlari bilan bezatilsa nur ustiga a’lo nurdir. • Eng qiziqarli kitoblar yoki hikoyalarning top o’nligi reytingi . O‘qish burchagiga o‘quvchilar nazarida eng qiziqarli kitoblarning top o nligi aks etgan ʻ reytingi aks ettirilishi ham mumkin. Eng qiziqarli kitoblarning top reytingiga qarab o ‘ quvchilar nafaqat o ‘ z ona tilidagi, balki o ‘ rganayotgan tildagi adabiyotlarni o’qishga ishtiyoqi oshadi. • Hikoya tinglash vaqtini tashkil etish . Ba’zi sinflar tuzilishi jihatidan burchak tashkil etilishiga mo‘ljallanmagan bo ‘ ladi. Bunday holatlarda ba’zi o ‘ qituvchilar o ‘ zlarining “hikoya qopi” ga ega bo ‘ lib, bolarlarning diqqatini hikoya 9 tinglash vaqtiga jalb etish uchun ushu qopni o ‘ quvchilarga ko ‘ rsatishlari bilanoq bolalar diqqatini hikoya uchun jamlab oladilar. • Maxsus kiyim yoki qo‘g‘irchoqlardan foydalanish . Ayrim o ‘ qituvchilar turli qo ‘ g‘irchoqlardan foydalanishadi, yoki boshlariga hikoya o ‘ qish uchun maxsus qalpoq va ustilariga maxsus kiyim kiyib oladilar. Bunday amallarning barchasi hikoya o ‘ qish vaqtiga qandaydir sirli va g‘aroyib tus bag‘ishlab, natijada bolalar hali hikoyani tinglamasdan turib uni yoqtirib qolishadi. • Hikoyani o‘qishdan oldin uni repetitsiya qilib olish . Hikoyani o ‘ qiyotganda o ‘ qituvchi bolalar bilan tez-tez ko ‘ z kontaktini saqlab turishi lozim. Hikoyani o ‘ qib bermasdan uni aytib berilsa, yanada maqsadga muvofiqdir. Shuni ta’kidlab o‘tish joizki, darsda hikoyalarni turli ko‘rinishlarda ishlatish mumkin. Agar o‘quvchilar hikoya tinglash bilan hali tanish bo‘lmasa o‘qituvchi hikoya mazmunini yetkazib berish uchun uni aniq, ravon va sekin o‘qishi, yordamchi ko‘rgazmali materiallardan foydalanishi, izoh berib ketishi hamda yuz ifodasi va imo-ishoralardan foydalanishi lozim. Shu bilan birga o‘qituvchi xotirjam va osoyishta muhit yaratilishi lozim. Va nihoyat, eng muhim jihat bu- hikoya aytish yoki o‘qib berishni ularga bog‘liq mashqlar bilan uyg‘unlashtirib o‘tishdir. Bu usulning maqsadi til o‘rganishning samaradorligi oshirish uchun o‘quvchilarning ijodiy fikrlashiga ko‘maklashuvchi interaktiv jarayonni tashkil etishdir. 3 3 Anikeeva, N.P. O'yin bo'yicha ta'lim / N.P. Anikeeva - M.: Ma'rifat, 1987. - 144 b.; 10 1.2.Ingliz tili daslarida hikoyalardan foydalanish usullari Hikoyada berilgan yangi so‘zlarni taqdim etish usullari. Yangi so‘zlar taqdim etilgach, o‘quvchilar uni ishlatishlari va qay darajada tushunganliklarini aniqlash lozim. Quyida buni tekshirish uchun turli mashqlar berilgan: • “What’s missing?” Bu doskaga eng ko pi bilan o nta rasmʻ ʻ yopishtiriladi. O quvchilarga ko zlarini yopish kerakligi aytiladi. Ularning ko zlari ʻ ʻ ʻ yumuq bo lgan paytda rasmlardan biri olib qo yiladi. ʻ ʻ O quvchilar ko zlarini ochib ʻ ʻ nima yo qligini aytishlari lozim. ʻ • “Kim’s Game”. Bu o yin ham avvalgi o yinga o xshab ketadi. ʻ ʻ ʻ O quvchilar olib qyilgan rasmlarning barchasini yoddan aytishlari lozim bo ladi. ʻ ʻ • Matching words to the pictures . O quvchilar so’zni to g ri keladigan ʻ ʻ ʻ rasmga moslaydilar. • Guessing games . “Hide-and-Seek”- bir o quvchi sinfxonadan chiqib ʻ turadi. Bu paytda qolganlar sinfdagi biror buyumni bekitib qo yadilar. Bola qaytib ʻ kirgach, buyumning qaerdaligini topish uchun savollar beradi: Masalan, ‘Is it under the table?’. Bu o yin predloglar va otlarni takrorlash uchun qo l keladi. ʻ ʻ • Mime- o quvchilardan biri hayvon, kasb yoki naimaki tanlansa shuni ʻ mimika bilan ko rsatib beradi. Qolganlar esa buning qaysi so z ekanligini ʻ ʻ topishlari lozim. • Picture dictation/Giving instruction . O qituvchi aniq lug aviy ʻ ʻ birliklarga asoslanib o quvchilarga yo llanma beradi. ʻ ʻ Masalan, “Show me a red square!”/ “Colour number four red!”. • Sequencing. Doskadagi rasmlar aralashtirib yuboriladi. O qituvchi ʻ yoki o quvchi buyruq/yo‘nalish ʻ beradi: “ Put the chocolate cake first!” . 11 • Classification. O quvchilar so zlarni turli toifalarga ajratadilar.ʻ ʻ Masalan, The Very Hungry Caterpillar hikoyasidagi shirin va sho r taomlarni ʻ ajratishadi. • Memory games . “Chinese Whispers” – bir o quvchiga yoku guruhga ʻ ular eslab qolishi lozim bo lgan so zlar ro yxati beriladi. Shundan so ng o quvchi ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ boshqa bir o quvchiga bu so zlarni pichirlab aytishi lozim. Tinglagan bola keyingi ʻ ʻ bolaga pichirlaydi va o yin shu tarzda so ngi ishtirokchiga kelgunga qadar davom ʻ ʻ etadi. So ngi ishtirokchi esa bu so zlarni baland ovozda aytadi va birinchi ʻ ʻ tinglagan bola bilan nechta so z o zgarganligini taqqoslaydilar. ʻ ʻ Bulardan tashqari, yangi so zlarni mustahkamlash uchun turli o yinlar mavjud. ʻ ʻ Masalan, “Hangman”, “Odd word out”, “I Spy”. Ko pgina bolalar yangi so zlarni ʻ ʻ tez yodalab oladilar, lekin ularni yodda uzoq vaqt saqlash uchun qaytarib turishlari lozim. Yangi so zlarni taqdim etgach va ularni takrorlab bo lgach, o quvchilardan ʻ ʻ ʻ ularni mustahkamlash va takrorlash uchun o zlari biror bir usulni o ylab topishlari ʻ ʻ taklif etiladi. Quyida taklif etilishi mumkin bo lgan usullarning ba’zilari berilgan: ʻ • Picture dictionary . O‘quvchilarni o‘zlarini rasmli lug‘atlar yaratishga undash. Bunda ularni tashkil etishning yo‘llarini: alfavit tartibida, nomlanishiga va grammatik toifasiga yoki hikoyadagi xarakteri, voqealarga qarab tashkil etish muhokama qilinadi. O‘quvchilar so‘zning ma’nosini ifodalash uchun rasm chizadilar yoki mos rasm topib yopishtiradilar, yonidan esa o‘sha so‘zni yozib qo‘yadilar. Umuman olganda, sinfxonada yaxshi lug‘atning bo‘lishi maqsadga muvofiqdir. Bu o‘quvchilarni yangi so‘zlarni o‘zlari izlab topishga o‘rgatadi. Ushbu lug‘at rasmli, ikki tilli yoki elementar darajadagi bir tilli lug‘at bo‘lishi mumkin. • Word families/sets . O‘quvchilarni rasmli lug‘atga muqobil sifatida so‘z oilalarini yaratishga undash mumkin. Rasmlar hikoyalardan ko‘chirib olinib, Clothes, Fruit, Toys kabi nomlar bilan belgilanib konvertlarda saqlanishi mumkin. • Yangi so‘zli kartochkalar . O‘quvchilar o‘zlarini tekshirib ko‘rish uchun o‘zlarining so‘zli kartochkalarini yasashlari mumkin. Kartochkaning bir 12 tomonida rasm chiziladi. Ikkinchi tomonida esa ingliz tilidagi so‘zi yoziladi. Ular kartochkani tanlab oladilar va rasmga qarab ingliz tildagi so‘zni eslashga harakat qiladilar. So‘ng kartochkaning orqa tomoniga qarab o‘zlarining to‘g‘ri topgan yoki topmaganliklarini tekshirib ko‘rishlari mumkin. • Kollajlar. Kollajlar yasash yangi so‘zlarni takrorlashning foydali usuli hisoblanadi. O‘quvchilar aniq bir mavzuga oid rasmlarni topadilar va ularning nomlari bilan birga katta qog‘ozga ko‘rgazmali qilib yopishtirib chiqadilar. Hikoyada berilgan ayvonlarning nomlarini taqdim etish uchun o‘qituvchi o‘quvchilarga hayvonlarning rasmi tushirilgan kartochkalarni ko‘rsatadi va quyidagi o‘yinlardan foydalansa bo‘ladi: • Alphabet animals: o‘quvchilardan C harfiga bitta hayvon yoki K harfiga ikkita hayvon nomini topishlari so‘raladi. • Total physical response : kartochkalardan foydalangan holda rasmlardan aytilgan hayvonni topish yoki uni boshqa bir hayvonning yonidan joylashtirish so‘raladi. • Classification: o‘quvchilardan ikkita sudralib yuruvchi yoki ikkita qushning nomini aytish so‘raladi. • Repeat if it’s true: hayvonlar haqida gaplar yozib, o‘quvchilardan ushbu ma’lumot to‘g‘ri yoki noto‘g‘riligini so‘rash. 4 “The Very Hungry Caterpillar” hikoyasining darsda ishlatilish namunasi. O‘quvchilarga kitobning muqovasini ko‘rsatilib, pilla qurtiga ishora qilinadi va so‘ng “Bu nima?” den so‘raladi ( caterpillar haqida ma’lumotni aniqlashtirish ). O‘quvchilarga hozir ularning kapalak qurti, ya’ni juda och kapalak qurti haqida hikoya eshitishlari aytiladi. Zarur bo‘lsa, o‘quvchilardan o‘z ona tillarida “kapalak qurtlari nima yeydilar?” degan savol bilan murojaat qilish mumkin. Ularning javoblari o‘qituvchi tomonidan doskaga yoziladi yoki chiziladi. “Kapalak qurti 4 Arzamastseva, N.I. Talabalarning chet tilining grammatik ko'nikmalarini shakllantirishda o'yinlarni tashkil etish va ulardan foydalanish: o'quv qo'llanma / N.I. Arzamastseva, O.A., Ignatova. - Yoshkar-Ola: MGPI im. N.K. Krupskaya, 2007. - 28s.; 13 nimaga aylanadi?” (ehtimol, o‘quvchilar butterfly deb ayta olishadi). Ulardan “kapalak qurtiga aylanishdan avval kapalak qurti nima edi?” degan savol beriladi ( egg haqida ma’lumotni aniqlash). “Tuxum qanday kattalikda bo‘ladi?” ( tiny/small haqida ma’limotni aniqlash). “Kapalak qurtlari nima qiladi?” ( eat/grow haqida ma’lumotni aniqlash). Doskada asosiy so‘zlar yoziladi yoki chiziladi. O‘qituvchi doskadagi rasmlarni ko‘rsatib takrorlatadi: egg, caterpillar, cocoon, butterfly. Kapalakning hayot sikli Tiny, big, va fat sifatlarini takrorlash yoki tanishtirish. “Kapalakning hayot sikli” jadvallarini tarqatiladi va o‘quvchilardan diagramni belgilashlarini va bo‘yashlarini so‘raladi. Siz tiny caterpillar/ a big, fat caterpillar iboralarini mashq qilishni istashingiz mumkin. Zarur bo‘lganda qayta -qayta aylantirib so‘rash mumkin. Hafta kunlari “What day is it?” deb so‘rang. Shu darsning kunidan boshlagan holda hafta kunlarini o‘rgatish yoki takrorlash maqsadga muvofiqdir. O‘quvchilarda har bir so‘zda nechta bo‘g‘in borligini va qaysi bo‘g‘inga urg‘u berilganini so‘rash, chapak solish orqali talaffuzni tekshirish. Qo‘shiq: “Monday, Tuesday, …” Bolalar ohang bilan tanishishlari uchun qo‘shiq kuylanadi. Dastlab kuy ohangini kuylab va so‘ng so‘zlarni aytib bolalarni kuyni aytishga taklif etiladi. So‘ng o‘quvchilar ikkitadan bo‘lib, tik holda birbirlariga yuzma-yuz turadilar. Har bir urg‘u qo‘yilgan bo‘g‘inda ular quyidagi harakatlarni bajaradilar: Bir Ikki Uch To ‘rt Qo’llar bellarda Chapak chalish Sherikning qo’liga chapak chalish Chapak chalish Monday Friday Tuesday Saturday Wednesday Sunday Thursday X X 14 Sinf keyinchalik ikkita guruhga bo‘linadi va har bir guruh boshqa kunni kuylaydi. Qo‘shiq doira bo‘lib turib kuylanishi ham mumkin. Ixtiyoriy davom ettirish faoliyatlari: Kartochkalardan foydalanib, hafta kunlarining yozilgan shakli bilan tanishtiring. O‘quvchilarga kartochkalrni ko‘rsating va so‘rang: “What day is it?” It is Tuesday javobini o‘rgating. Yana kartochkalarni ko‘rsating va so‘rang: “Is this Monday?” Yes, it is! yoki No, it isn’t! javoblarini ra‘batlantiring. Tartibga solish . Kartochkalarni doskaga yopishtiring aralashtirilgan holda yopishtiring va o‘quvchilardan hafta kunlarini tartib bilan qo‘yishlarini so‘rang. O‘quvchular o‘z kartochklarini yasaydilar va ularni aralashtiradilar. Kunning nomini ayting va o‘quvchilardan o‘sha kundan boshlab hafta kunlarini tartib bilan qo‘yishlarini so‘rang. Masalan, agar siz “Wednesday!” desangiz, o‘quvchilar Wednesday ni birinchi qo‘yadilar va so‘ng Thursday, Friday va boshqa kunlarni tartib bilan joylashtiradilar. O'quv o'yinining funktsiyalari: Keling, ushbu funktsiyalarning barchasini batafsil ko'rib chiqaylik: 1) Ta'lim funktsiyasi xotira, e'tibor, ma'lumotni idrok etish, umumiy ta'lim ko'nikma va malakalarini rivojlantirishdan iborat bo'lib, chet tilini rivojlantirishga yordam beradi. Bu shuni anglatadiki, o'yin maxsus tashkil etilgan faoliyat bo'lib, u hissiy va aqliy kuchni, shuningdek, qaror qabul qilish qobiliyatini (nima qilish, nima deyish, qanday g'alaba qozonish va hokazo) talab qiladi. Ushbu savollarni hal qilish istagi o'quvchilarning aqliy faoliyatini keskinlashtiradi, ya'ni. O'yin boy ta'lim imkoniyatlarini o'z ichiga oladi. 2) Ta'lim funktsiyasi - o'yindagi sherikga ehtiyotkorlik, insoniy munosabat kabi sifatni tarbiyalash; o'zaro yordam va o'zaro yordam hissini ham rivojlantiradi. Aynan rolli o'yinlarda tartib-intizom, o'zaro yordam, turli faoliyat bilan shug'ullanishga faol tayyorgarlik, ko'proq mustaqillik, o'z nuqtai nazarini himoya qilish, tashabbus ko'rsatish, muayyan sharoitlarda eng yaxshi echimni topish qobiliyati tarbiyalanadi. 15 3) Ko'ngilochar funktsiya - darsda qulay muhit yaratish, darsni qiziqarli va g'ayrioddiy voqeaga, hayajonli sarguzashtga, ba'zan esa ertaklar dunyosiga aylantirish. 4) Kommunikativ funktsiya - chet tilidagi muloqot muhitini yaratish, talabalar jamoasini birlashtirish, chet tilida o'zaro ta'sirga asoslangan yangi hissiy va kommunikativ munosabatlarni o'rnatish. 5) Relaksatsiya funktsiyasi - chet tilini intensiv o'rganish jarayonida asab tizimidagi stressdan kelib chiqqan emotsional stressni olib tashlash. 6) Psixologik funktsiya o'zining fiziologik holatini yanada samarali faoliyatga tayyorlash ko'nikmalarini shakllantirishdan, shuningdek, katta hajmdagi ma'lumotlarni o'zlashtirish uchun psixikani qayta qurishdan iborat. Bu erda shuni ham ta'kidlash joizki, psixologik tayyorgarlik va shaxsiyatning turli ko'rinishlarini psixo-korreksiya qilish hayotiy vaziyatlarga yaqin bo'lishi mumkin bo'lgan o'yin modellarida amalga oshiriladi (bu holda biz rolli o'yin haqida gapirishimiz mumkin). 7) Rivojlanayotgan funktsiya shaxsning zahiraviy imkoniyatlarini faollashtirish uchun shaxsiy fazilatlarni uyg'un rivojlantirishga qaratilgan. Darslik mualliflari “Ingliz tili. 5-6-sinflar: sinfda o yin texnologiyalari” mavzusidaʻ ta kidlanganidek, inson amaliyotida o yin faoliyati quyidagi funktsiyalarni bajaradi ʼ ʻ : 1) ko'ngilochar: o'yinlar ko'ngil ochadi, zavqlantiradi, ilhomlantiradi, qiziqish uyg'otadi; 2) muloqot: muloqot dialektikasini o'zlashtirish; 3) o'yinda o'zini o'zi anglash inson amaliyoti uchun sinov maydoni sifatida; 4) o'yin terapiyasi: turli qiyinchiliklarni engish. Bundan tashqari, o‘yin yordamida talaffuz yaxshi mashq qilinadi, leksik va grammatik material faollashtiriladi, tinglash ko‘nikmalari va og‘zaki nutq rivojlanadi. 16 L.N. Artamonova, shuningdek, “darsda o‘yin va o‘yin daqiqalaridan foydalanish o‘quvchilarning bilish va ijodiy faolligini faollashtirishga yordam beradi, ularning tafakkurini, xotirasini rivojlantiradi, tashabbuskorlikni tarbiyalaydi, chet tilini o‘rgatishda zerikishni yengish imkonini beradi; o'yinlar zukkolik va e'tiborni rivojlantiradi, tilni boyitadi va o'quvchilarning so'z boyligini mustahkamlaydi, ularning ma'nolarining soyalariga e'tibor beradi; o‘yin o‘quvchini o‘tmishni eslashga, bilimini to‘ldirishga majbur qilishi mumkin”. 5 O'yin yordamida talaffuz yaxshi mashq qilinadi, leksik va grammatik material faollashadi, tinglash va gapirish qobiliyatlari rivojlanadi. O'yin bolaning ijodiy, aqliy qobiliyatlarini rivojlantiradi. Bu qaror qabul qilishni o'z ichiga oladi: qanday harakat qilish, nima deyish, qanday g'alaba qozonish. O'quv o'yinlari chet tilini o'rganish jarayonini qiziqarli va hayajonli qilishga yordam beradi. Chet tilini o'rgatishning kuchli motivlaridan biri bu o'yindir. Chet tili darsida turli o'yinlardan foydalanish tilni qiziqarli tarzda o'zlashtirishga yordam beradi, xotirani, e'tiborni, zukkolikni rivojlantiradi, chet tiliga qiziqishni saqlaydi. Chet tili darslarida o'yinlar, shuningdek, taranglikni, monotonlikni, til materialini ishlab chiqishda va nutq faoliyatini faollashtirishda foydalanish kerak. Albatta, har bir yosh davri o'ziga xos etakchi faoliyat turi bilan ajralib turishini hisobga olish kerak. Chet tili darslarida o‘yinlardan foydalanish o‘qituvchiga har bir o‘quvchining shaxsiy salohiyatini, uning ijobiy shaxsiy fazilatlarini (mehnatsevarlik, faollik, mustaqillik, tashabbuskorlik, hamkorlikda ishlash qobiliyati va boshqalar) yaxshiroq ochib berishga, o‘quv motivatsiyasini saqlash va mustahkamlashga yordam beradi. . Shunday qilib, o'yin ko'p funktsiyali bo'lib, o'quv jarayoniga kiritilib, chet tili materialini yaxshiroq va tezroq o'zlashtirishga imkon beradi, o'quvchini "xato qo'rquvidan" xalos qiladi, chet tili darsida qulay muhit yaratishga yordam beradi va faollashtiradi. talabaning faoliyati. Ingliz tili darsidagi o'yin ta'lim jarayonini faollashtirish vositasi sifatida: 5 Barashkova E.A. Hamma bolalar iqtidorli emas, lekin hamma qobiliyatli / E.A. Barashkova // Ingliz tili - 2005. - No 9. - S. 14-15; 17 Chet tillarni o'rgatishda insonparvarlik jarayoni pozitivlikni shakllantirishni o'z ichiga oladi o'qish uchun to'g'ri motivatsiya, o'qituvchi va talaba o'rtasida insonparvarlik munosabatlarini shakllantirish, o'qitishga individual tabaqalashtirilgan yondashuvni amalga oshirish, bu talabalarning ijobiy moyilligini maksimal darajada rivojlantirishga, shuningdek, ularning qiziqishini saqlab qolish va oshirishga imkon beradi. chet tilini o'rganishda. Ta'limni insonparvarlashtirishning asosiy yo'nalishi o'quvchining mustaqil bilim olishiga yordam beradigan, tashabbus va faollikning erkin namoyon bo'lishi uchun qulay shart-sharoitlarni yaratadigan ish turlari va shakllariga qaratilgan. Yuqorida ta'kidlanganidek, o'yin an'anaviy mashqlar turlari bilan birgalikda til materialini o'zlashtirishni ta'minlash va og'zaki muloqot qilish qobiliyatini shakllantirishning eng samarali vositalaridan biridir. O'yinlar va o'yin daqiqalaridan foydalanish yaxshi natijalar beradi, bolalarning darsga qiziqishini oshiradi, ularning diqqatini asosiy narsaga - o'yin davomida tabiiy muloqot holati jarayonida nutq qobiliyatlarini o'zlashtirishga qaratishga imkon beradi. O'quv o'yinlarining ta'lim imkoniyatlari uzoq vaqtdan beri ma'lum. Ko'pgina taniqli pedagoglar o'quv jarayonida o'yinlardan foydalanish samaradorligiga haqli ravishda e'tibor berishgan. Xususan, atoqli o‘qituvchi-innovator A.S. Makarenkoning fikriga ko'ra, o'yin har qanday faoliyatning yuqori samaradorligini ta'minlaydi va shu bilan birga shaxsning uyg'un rivojlanishiga hissa qo'shadi, chunki "yaxshi o'yin" majburiy ravishda kuch-g'ayratni (jismoniy, hissiy, intellektual yoki ma'naviy) o'z ichiga oladi, quvonch beradi (quvonch). ijodkorlik, g'alaba quvonchi yoki estetik quvonch) va bundan tashqari, uning ishtirokchilariga mas'uliyat yuklaydi. Xuddi shunday fikrni N.I. Arzamastsevaning ta'kidlashicha, "o'yin o'quvchilarga uyatchanlikni engishga, o'yin jarayonida ham, natijalarga erishishda ham quvonch va zavqlanishga yordam beradi, ya'ni psixologik to'siqni engib o'tishga va o'z kuchiga ishonchni qozonishga yordam beradi". O'yin jarayonida olingan zavqni o'yinchilarning har qanday yoshi bilan cheklab bo'lmaydi. Do'stona muhit yaratishda har qanday yoshdagi talaba o'yinga 18 kiritiladi. Binobarin, “o’yin jarayonida barcha ishtirokchilar faol ishtirok etsa, o’rganish samaraliroq bo’ladi”. O'yin hatto eng zaif o'quvchini ham o'quv jarayoniga jalb qilishga yordam beradi, chunki u nafaqat bilimni, balki topqirlik va zukkolikni ham ko'rsatadi. Bundan tashqari, til tayyorgarligi zaif bo'lgan talaba o'yinda birinchi bo'lib qolishi mumkin: bu erda ba'zan mavzuni bilishdan ko'ra topqirlik va zukkolik muhimroqdir. “Tenglik tuyg'usi, ishtiyoq va quvonch muhiti, topshiriqlarning amalga oshirilishini his qilish - bularning barchasi o'quvchilarga nutqda chet tilidagi so'zlarni erkin ishlatishga to'sqinlik qiladigan uyatchanlikni engishga imkon beradi va o'rganishga foydali ta'sir ko'rsatadi. natijalari”. O'yin yordamida til materiali jimgina o'zlashtiriladi va shu bilan birga qoniqish hissi paydo bo'ladi. O'yin universaldir, chunki u (har xil turdagi va shakllarda) o'rganishning har qanday bosqichida (yangi boshlanuvchilar uchun ham, materialni etarlicha yuqori darajada biladiganlar uchun ham) va har qanday yosh toifalarida foydalanish mumkin. Maktabgacha tarbiyachi uchun o'yin - bu bolaga o'zi yashayotgan madaniy muhitning an'analari bilan tanishish imkoniyatini beradigan boshlang'ich spontan maktab. Bolalar o'yinlarda o'zlari diqqat bilan qaragan narsalarni, ularning kuzatish va tushunishlari mumkin bo'lgan narsalarni takrorlaydilar (bu bolalar o'yinlarining syujetlari va mazmunida aks ettirilgan atrofdagi dunyoning "rasmlari"). Shuning uchun ham o‘yinni chet tilini o‘rgatish jarayoniga birinchi darslardan boshlab kiritish mumkin. Masalan, "hisoblashni o'rgatishda siz turli xil "hisoblagichlardan" foydalanishingiz mumkin, ularni shunchaki yoddan o'rganishingiz mumkin emas, balki ularni keyingi ochiq o'yinda rollarni taqsimlash uchun ishlatishingiz mumkin, jismoniy faoliyat sifatida ishlatiladi, shuning uchun yosh bolalar charchoqni ketkazish uchun zarurdir. dars davomida to‘planadi” [27, B.39]. O'yin faoliyatida bolaning aqliy jarayonlarini shakllantirish amalga oshiriladi: vizual-samarali fikrlashdan majoziy fikrlashga o'tish amalga oshiriladi, mavhumlik va umumlashtirish qobiliyati rivojlanadi, o'zboshimchalik bilan yodlash rivojlanadi. O'yinni o'rganish bolalar bilan o'quv ishlarida yagona usul 19 bo'lishi mumkin emas. U o'rganish qobiliyatini shakllantirmaydi, balki maktab o'quvchilarining kognitiv faolligini rivojlantiradi. Chet tilini o'qitishning o'yin shakllari maktab ta'limining yuqori bosqichida ham dolzarbdir, chunki ular katta yoshdagi o'smirlarning rivojlanishi va dunyoqarashining o'ziga xos xususiyatlari bilan belgilanadi. Bolalarning ta'limga ongli ravishda ijobiy munosabati o'qitish ularning kognitiv ehtiyojlarini qondirganda paydo bo'ladi. Kattaroq o'quvchi uchun o'quv materialining mazmuni, uning hayot va amaliyot bilan bog'liqligi, taqdimotning muammoli va emotsional xususiyati, o'quvchilarga mustaqil kashfiyotlar quvonchini baxsh etadigan izlanish, bilish faoliyatini tashkil etish muhim ahamiyatga ega. O'smirning kognitiv jarayonlari juda ziddiyatli: bir tomondan, idrok, diqqat, xotira barqarorlik va o'zboshimchalikning kuchayishi bilan tavsiflanadi, lekin boshqa tomondan, ular juda situatsiondir. Talabalar qiziqish bildiradilar va faqat ularning hissiy dunyosiga ta'sir qiladigan, ular uchun shaxsiy ahamiyatga ega bo'lgan ma'lumotlarni eslashadi. O`qituvchi o`quv faoliyatini shunday tashkil qilishi kerakki, ularda o`quvchilarning bilish jarayonlari faollashadi. Ta'limning yuqori bosqichida o'qish, monolog va yozma nutq faol rivojlanadi, so'z boyligi ko'payadi. O'smirning etakchi faoliyati - bu shaxslararo muloqot. O'yin usullari muloqot sharoitida yangi leksik materialni o'rganishga imkon beradi, chet tilini o'rganish motivatsiyasini oshiradi. Binobarin, o'yindan foydalangan o'qituvchi o'quvchilarning tabiiy ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda o'quv faoliyatini tashkil qiladi. "Til materialining mazmuni va ta'limning yuqori bosqichida o'yinlar davomida taklif qilinadigan vazifalarning tabiati materialni shunchaki takrorlashga emas, balki o'quvchilarning aniqlash, taqqoslash va taqqoslash qobiliyatini rivojlantirishga qaratilgan bo'lishi kerak.hodisalarni tushunish; ularni aqliy tahlil qilish (parchalash) va sintez qilish (birlashtirish), aniq hollarda hodisalarning xususiyatlarini ajratib ko'rsatish, ulardan to'g'ri xulosa chiqarish». Yuqorida aytilganlarga asoslanib, shuni ta'kidlash mumkinki, aksariyat o'yinlar to'rtta asosiy xususiyatga ega: 20 - faqat uning natijasi (protsessual zavq)dan emas, balki faoliyat jarayonining o'zidan zavq olish uchun faqat bolaning iltimosiga binoan amalga oshiriladigan bepul rivojlanish faoliyati; -bu faoliyatning ijodiy, sezilarli darajada improvizatsiya, juda faol tabiati (“ijodkorlik sohasi”); - faoliyatning hissiy ko'tarilishi, raqobat, raqobatbardoshlik, raqobat, jalb qilish va boshqalar. (o'yinning shahvoniy tabiati, "hissiy taranglik"); -o'yin mazmunini, uning rivojlanishining mantiqiy va vaqtinchalik ketma- ketligini aks ettiruvchi bevosita yoki bilvosita qoidalarning mavjudligi. Shunday qilib, chet tilini o'qitishda o'yin usuli boy tarbiyaviy va psixoterapevtik salohiyatga ega. O'yin ruhiy stressni keltirib chiqaradi, ularsiz faol maktab jarayoni mumkin emas. O'yin deyarli har bir talaba uchun, hatto tilni etarlicha kuchli bilimga ega bo'lmaganlar uchun ham mumkin. O'yin muammolarini hal qilishda malakalilik tilni o'rganish motivatsiyasini oshiradi. Bundan tashqari, chet tilini o'rganishda o'yin (maxsus tashkil etilgan dars yoki dars epizodi sifatida) ko'rsatishi mumkin bo'lgan yordamni ortiqcha baholab bo'lmaydi, chunki "chunki biz ushbu fan bo'yicha o'rganilgan materialni kundalik hayotda materiallarga qaraganda kamroq uchratamiz. boshqa fanlarda tahsil olgan. 6 6 Biryukova, N.A. O'yin davomida ingliz tilini o'rganish / N.A. Biryukova, Yu.V. Maslennikova // Chet tillarni o'qitishning zamonaviy texnologiyalari. Respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari. - Yoshkar-Ola: Mari, 1997. - S. 138-143; 21 2 BOB. “THE VERY HUNGRY CATERPILLAR” HIKOYASINI DARSDA ISHLATILISH NAMUNASI. 2.1.Yuqori sinflarda til o‘rgatishda hikoyalardan foydalanish • That night he had a stomach ache! degan joyidan boshlab o‘qish. • Oziq-ovqat haqidagi yangi so‘zlarni tanishtirish va takrorlash. • Do you like...? (Yes, I do./No, I don’t. ) savoli va va javobini tanishtirish va mashq qilish. • Sinfda so‘rovnoma o‘tkazish va grafikdagi natijalarni taqqoslash va talqin qilish. • Madaniyatlararo taqqoslashni qilish. Materiallar • Har bir o’quvchi uchun: “Do you like...? so‘rovnoma jadvali nusxasi • Kartochkalar yasash uchun kitobda oziq-ovqatlarning rasmlaridan nusxa olish. Hikoyani o‘qish On Friday he ate through five oranges, but he was still hungry hikoyasini takror aytib bering. O‘quvchilar haftaning kunlarini, mevalarning soni va nomlarini ayta olayotgani hamda “still”ga urg‘u berayotganiga ahamiyat berib … but he was still hungry naqoratini takrorlashga qo‘shilishlarini rag‘batlantirish. O‘quvchilardan shanba kuni kapalak qurti nima yeyishini aytib berishlarini va doskada o‘z takliflarini yozishlari va rasmini chizishlarini so‘rang. Sahifani oching va o‘qishdan avval o‘quvchilar syurprizni va hazilni baholay olishlarni uchun rasmlarga qarashga o‘quvchilarga vaqt bering. O‘qishni, har bir predmetni birma-bir ko‘rsatishni boshlang va sizning ohangingiz har bir predmetdan so‘ng ko‘tarlishiga va oxirigisida tushishiga ishonch hosil qiling. Sick/ill ni aniqlash uchun o‘quvchilardan kapalak qurti o‘zini qanday his qilishi 22 haqida so‘rang. That night he had a stomach ache! degan joyidan boshlab o‘qing. O‘quvchilardan ular ko‘p ovqat yeyishganda hech qorinlari og‘riganligi haqida so‘rang. Ular o‘zlarini qanday his qilganlar? Oziq-ovqat haqidagi yangi so‘zlarni mashq qilish. So‘zni aniqlab va aytib doskaga shanba uchun har bir oziq-ovqat maxsuloti kartochkasini birin-ketin qo‘ying. O’quvchilar tanish bo‘lmagan oziq-ovqatni, masalan, pickle – uksusda saqlanadigan sabzavot uchun umumiy so‘zni; piyozlarni, rangli karamni va hikoyadagi bodringni tushuntiring. Yangi so‘zlarni mashq qilish uchun quyidagi o‘yinlar va mashg‘ulotlardan bittasidan yoki bir nechtasidan foydalaning. Nima yetishmayapti ? Doskaga kartochkalarni yopishtiring. Bolalarning kartochkalarga bir necha daqiqa qarashlariga ijozat bering. Ularning ko‘zlarini yumishlarini ba oziq-ovqat kartochkalaridan birini olishlarini so‘rang. O‘quvchilardan ko‘zlarini ochishlarini va “Nima yetishmayapti?” deb aytishlarini so‘ranglar. Siz bir paytning o‘zida ikkita yoki uchta kartochkani olib o‘yinni qiyinroq qilishingiz mumkin. Tartibga solish . On Saturday he ate through ... sahifasini bolalarga ko‘rsating va bolalardan kapalak qurti yegan oziq-ovqatning hamma qismlarini va tartibini eslab qolishga harakat qilishlarini so‘rang. Kitobni yoping va kartochkalarni doskaga tartibsiz holatda qo‘ying. Bolalardan ularni to‘gri tartibda qo‘yishlarini so‘rang. Shirinmi yoki sho‘r ? Doskada ikkita ustuncha chizing va chap tomonda sweet va o’ng tomonda salty degan sarlavha qilib qo‘ying. O‘quvchilar sweet va salty ni farqini tushunishlarini tekshiring. Agar iloji bo‘lsa, o‘quvchilarning birorta shirin narsani va keyin birorta sho‘r narsani ta‘tib ko‘rishlariga imkon bering. Oziq-ovqat kartochkalarini aralashtiring va ularni stol ustiga qo‘ying. O‘quvchilardan uni ikkita guruhga ajratishlarini so‘rang. Masalan, “Mary, birorta sho‘r narsani tanla” deb ayiting. O‘quvchilardan birortasi predmetni tanlaydilar va uni Blu-Tack bilan birga mos keladiga ustunchaga joylashiradi: 7 7 Bocharova, L.N. Ta'limning boshlang'ich va o'rta darajalarida ingliz tili darslarida o'yinlar / L.N. Bocharova // Maktabda chet tillari. - 1996. - No 3. - B.50-55; 23 Shirin Sho‘r Cupcake Cheese Lollopop Salami ice cream pickle...etc. O‘qituvchi dushanbadan jumagacha bo‘lgan mevalarni o‘quvchilar bilan takrorlab oladi. Doskaga jadval chizilib, o‘quvchilarga oziq-ovqat nomlarini joylashtirib chiqish taklif etiladi. Jadvalga oziqovqatlarni turli ko‘rinishda: rasmlar, so‘zlar yoki chizish bilan to‘ldirilishi mumkin. O‘zlarining bilimidan kelib chiqqan holda ushbu jadvalga ular yana oziq-ovqat nomlarini qo‘sha oladilarmi yoki yo‘qmi, taklif etib ko‘rish mumkin. O‘quvchilardan ushbu oziq-ovqatlarning qay biri sog‘lom, qaysi biri esa nosog‘lom ekanligi va nima uchun ular bunday deb o‘ylashlari so‘raladi. Shu o‘rinda o‘qituvchi o‘quvchilqrga sog‘lom ovqatlanish borasida ba’zi tushunchalarni berib o‘tish mumkin: • Har bir guruhga mansub turli ovqatlarni iste’mol qiling. • Yetarli darajada non, donli mahsulotlar va kartoshka iste’mol qiling. • Har doim toza, yuvilgan meva va sabzavotlarni yeng. • Shirinliklarni me’yordan ortiq yemang. Yuqori sinf o‘quvchilari uchun ularning yoshi va qiziqishiga mos keluvchi hikoyalrdan foydalanish lozim. Hikoyalar yordamida o‘quvchilar tanqidiy fikrlashga, hikoyadagi vaziyatlarni o’zlarining hayotida bo‘lgan vaziyatlar bilan solishtirishga o‘rganadilar. Know/want to know/learn (K-W-L) metodi. Ushbu metod butun bir dars stukturasini tuzib berishga ko‘maklashishi mumkin. Bunda o‘quvchilardan ular bu mavzu haqida allaqachon nimanidir bilishsa shu narsalar haqida mulohaza qilishlari, ushbu mavzu yuzasidan berilgab 24 savollarga javob berishlari so‘raladi. Buning uchun hikoya mavzusi tanlanadi va kichik bir jadval tuziladi. What do we Know? What do we Want to Know? What Did We Learn? Ushbu jadval o‘quvchilarning hikoya/nomi/mavzusi haqida nimani bilishlarini so‘rash uchunishlatiladi. Bu usul har qanday hikoyani o‘rgatishdan oldin ishlatilishi mumkin. O‘qituvchi hikoyaning nomini aytishdan boshlaydi va o‘quvchilar bu nomni avval ham eshitishganmi yoki yo‘q, agar eshitgan bo‘lsalar qanday ma’lumotlarni biladilar va bilgan ma’lumotlari asosida qanday fikrlar bilan o‘rtoqlashishi mumkinligi so‘raladi. O‘quvchilar doskada chizilgan jadvalga qarab o‘zlarining daftariga shunday jadval chizadilar. Shundan so‘ng ular jadvalni bilgan ma’lumotlari asosida va kutayotgan yangi ma’lumotlar haqida yozib to‘ldiradilar. Hikoyalar bilan bir qatorda masallardan ham til o‘rgatish jarayonida keng foydalanish mumkin. Avvalo, masal sinfning bilim darajasidan kelib chiqqan holda murakkabligi, uzunligi, leksik birliklri va grammatik strukturalariga qarab tanlab olinadi. Masalan, Ezopning “The lion and the mouse” deb nomlangan hikoyasi orqali bir qancha lingvistik strukturalarni o‘rgatish mumkin. Ushbu masal, yuqorida ta’kidlar o’tilganidek, oddiy va murakkab tilda yozilgan bo‘lib, uni o‘quvchilarga moslashtirib olinadi. Quyida ingliz tili darajasi o’rtachadan yuqori bo‘lgan o‘quvchilar uchun bu masalning bir ko‘rinishi keltiriladi. 8 1. O‘quvchilar juftlikda ishlashadi. Ularga ushbu hikoyada keladigan ayrim so‘z va iboralar va ularning ma’nosi yozilgan varaqlar tarqatiladi. O‘quvchilar so‘zlarni ma‘nosi bilan moslashtrishlari kerak bo‘ladi. O‘qituvchi o‘quvchilarni ludg‘atdan foydalanmasdan turib so‘zlarning ma‘nosini topishi kerakligini aytadi. 8 Galskova, N.D., Gez, N.I. Chet tillarni o'qitish nazariyasi. Lingvodidaktika va metodologiya / N.D. Galskova, N.I. Gez - M .: "Akademiya" nashriyot markazi, 2005. - 336 b.; 25 O‘quvchilar avvalgi bilimlariga tayangan holda imkon qadar so‘zlarni ma‘nosi bilan moslashtiradilar. Bu mashg‘ulotga besh-yetti daqiqa vaqt beriladi. 2. O quvchilar o qituvchi bilan so zlar va iboralarni o‘qib, ularning ma‘nolariʻ ʻ ʻ bir-biriga mos kelganini tekshiradilar. Agar so‘zlarning ko’pchiligi o‘quvchilarga notanish bo‘lsa, bu so‘zlarni bir necha marta takrorlash orqali talaffuzini eslab qolishga harakat qilinadi. 3. O‘quvchilarga ushbu hikoya “jumbled reading” asosida tuzilgan paragraflarda beriladi. Ushbu paragraph gaplarida yangi o‘tilgan so‘zlar tushirib qoldirilgan bo‘ladi va o‘quvchilar darsning boshida o‘rgangan so‘zlar asosida matndagi bo‘shliqlarni to‘ldiradilar. 4. 2.2.The Lion and The Mouse a) The mouse whose life had been saved by the lion recognized the _____ of the lion and immediately ran to see what was happening. When he saw his mighty friend lion _________in the net he said: “Don’t worry my friend, I will save you!”. The lion was taken by surprise when he saw the mouse gathering all his friends. They ________the net and soon freed him. b) It was a hot summer’s day, and a lion tired after a long hard ______fell asleep under the shade of the tree. He was rudely _________by a mouse, who has decided to use the lion’s back as a playground. c) A few months later, the same lion fell pray into a group of hunters and lay ________in the net thrown by attackers. The lion _____loudly pleading to rescue. His pitiful voice was echoing across the forest: “Help me! Help me!” d) The lion, angry at an _______mouse laid a paw upon him. He said: “You, little _______of an animal, how dare you to wake up me-the king of the jungle? I will _______you with my paw!” e) The mouse, frightened out of his wits, ______with the lion: “_______me like the king of the jungle. If you let me live, I will never _______you again. One day I will pay you back for your kindness. The lion was ________by the words of the 26 mouse. He felt sorry for the mouse and let him go. The mouse sight for relief and quickly scrambled away. 4. Endi navbat paragraflar ketma-ketligini to g ri joylashtirish bo ladi.ʻ ʻ ʻ O quvchilar bo shliqlari to ldirilgan paragraflarni o qib chiqib ularni to g ri ketma- ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ ketlikda joylashtirishi lozim bo ladi. ʻ 5. Guruhlar navbat bo lib, bittadan paragrafni to g ri tartibda o qishlari ʻ ʻ ʻ ʻ lozim bo ladi. Shunday qilib, o quvchilar ko z o ngida Ezopning ushbu hikoyasi ʻ ʻ ʻ ʻ yaxlit tarzda gavdalanadi. 6. “The lion and the mouse” hikoyasi video fayl ko rinishida tayyorlab ʻ qo yilgan bo ladi va o‘quvchilar ko rib o zlari tuzgan paragraflarning to g‘ri yoki ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ noto g’riligi tekshirishadi. Hikoyaning so‘ngida o‘qituvchi o‘quvchilarga ʻ umumlashtiruvchi: “What is the moral of the story?” degan savol beradi. Shu tarzda o‘quvchilar tanqidiy va ijodiy fikrlashga undaladi. 9 9 Govenet, E. Chet tili darsida o'ynash / E. Govenet // Chet tillarni chet elda o'qitish metodikasi masalalari / Comp. E.V. Sinyavskaya, M.M. Vasilyeva, S.V. Kalinin. – M.: Ma’rifat. - P.130-135; 27 XULOSA Til o rganish faoliyati ham o rgatuvchi, ham o rganuvchilar uchun nihoyatdaʻ ʻ ʻ qiziqarli jarayondir. Amaliyot shuni ko rsatadiki, ingliz tili darslarida kichik ʻ hikoyalarning ishlatilishi o’quvchilarda nafaqat til ko’nikmalarini rivojlantiradi, balki o‘qishda, mehnat jarayonida va oilada, jamoat joylarida yuzaga keladigan turli nutqiy vaziyatlarda mustaqil ravishda fikr almasha olish, eshitilgan materialni idrok etish, shuningdek, yozma manbalarni o‘qish orqali axborot olish, voqeahodisalarga o‘z munosabatini bildirish tarzida muloqotga kirishish malakasini egallab borish kabi ko nikmalar ham rivojlantiriladi. Shuningdek, ʻ o‘quvchilarning mantiqiy fikrlashini va ularning talablariga mos keladigan matnlar bilan ishlashga mo‘ljallangan amaliy topshiriqlarni matnlarning mazmuniga singdirish o‘qituvchi oldidagi asosiy vazifalardan biri sanaladi. Bunda o‘quvchilar matnni tushunish, tanqidiy, tahliliy fikrlash, munosabat bildirish malakalarini shakllantira oladilar. Ingliz tili fanida hikoyalardan foydalanish o‘quvchi shaxsini fikrlashga, o‘zgalar fikrini anglashga, o‘z fikrini og‘zaki hamda yozma shaklda savodli bayon qila olishga qaratilgan nutqiy (kommunikativ) kompetensiyani rivojlantiradi. Shu bilan birga o‘quvchilarda grammatikaga oid o‘zlashtiriladigan bilimlarni (fonetika, leksikologiya, so‘zning tarkibi, so‘z yasalishi, morfologiya, yozuv va imlo, tinish belgilari) rivojlantirish hamda ingliz tilining keng imkoniyatlaridan unumli foydalangan holda to‘g‘ri va ravon bayon eta olishni rivojlantirishga qaratilgan lingvistik kompetensiyalar rivojlantiriladi. Shunday qilib, o'yinning o'quv jarayonidagi rolini o'rganib, ingliz tili darslarida didaktik o'yinlardan foydalanish zarurligini hisobga olib, biz o'yin shaklida o'rganishning tarbiyaviy va rivojlantiruvchi ahamiyati mazmunida va muammolarni hal qilishga e'tibor qaratishda degan xulosaga kelishimiz mumkin. o'qituvchi tomonidan belgilanadi. O'yin o'quvchilarni rag'batlantirish, ularni darsda faol ishlashga undashning ajoyib usuli hisoblanadi. Qiyin og'zaki mashqlar yoki 28 boshqa charchagan mashg'ulotlardan so'ng, qiziqarli o'yin dam olish uchun ajoyib imkoniyatdir. Tadqiqot natijasida biz shunday xulosaga kelamiz: - chet tili darslarida o'yinlar va o'yin daqiqalaridan foydalanish maktab o'quvchilarining o'quv va kognitiv faolligini rag'batlantirishning muhim usuli hisoblanadi; - o‘qituvchi qanchalik harakatchan bo‘lmasin, har doim o‘quvchilarning diqqat-e’tibori sochilib ketadigan paytlar bo‘ladi. Tez, spontan o'yin diqqatni oshiradi, jonlantiradi, idrokni yaxshilaydi. - o'yinlar qattiqlikni bartaraf etishga yordam beradi, ayniqsa raqobat elementi ulardan chiqarib tashlangan yoki minimal darajaga tushirilsa. Uyatchan va kuchsiz o‘quvchi o‘zini ishonchli his qiladi va o‘yinda faolroq qatnashadi, agar o‘yindan maqsad ochko sanab, g‘alaba qozonish emas, balki faqat zavqlanish bo‘lsa. Raqobat elementi ko'pincha hayajonni qo'shib, faollikni oshirsa-da, aynan shu narsa o'quvchilarda katta psixologik bosim hosil qiladi, ular topshiriqni bajara olmaslikdan qo'rqishadi, bu esa uyatchanlik va o'yindan orqada qolishga olib keladi; - bu ishda biz eksperimental tarzda (pedagogik amaliyot natijalariga ko'ra) chet tili darslarida o'yinlardan foydalanishning uslubiy ahamiyatini isbotladik, bu o'yinda ishtirok etish bolada bir qator aqliy neoplazmalarni shakllantirishdan iborat. Aynan tasavvur va ong unga ba'zi narsalarning xususiyatlarini boshqalarga o'tkazish imkonini beradi; shaxsning u yoki bu harakatlariga ma'lum ma'no beradigan insoniy munosabatlar xarakterining shakllanishi. Talaba o'z tajribalarida mazmunli yo'nalishga ega, bola ularni umumlashtirishga intiladi. Bularning barchasi asosida u jamoaviy va individual faoliyat bilan samarali shug'ullanish imkonini beradigan madaniy xulq-atvor ko'nikmalarini shakllantirishi mumkin; - uslubiy va uslubiy xulosalar pedagogik amaliyot davrida amaliy mashg'ulotlarda tasdiqlangan. Shunday qilib, biz maktab o'quvchilarining o'quv va kognitiv faolligini rag'batlantirish uchun chet tili darslarida o'yin usullaridan foydalanish samaradorligini amalda isbotladik. 29 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI 1. Alesina, E.V. Ingliz tili darslarida o'quv o'yinlari / E.V. Alesina // Maktabda chet tillari. - 1987. - No 4. - B.66-67; 2. Ingliz tili. 5-6-sinflar: sinfda o'yin texnologiyalari / ed. T.V. Pukin. - Volgograd: O'qituvchi, 2009. - 143 p.; 3. Anikeeva, N.P. O'yin bo'yicha ta'lim / N.P. Anikeeva - M.: Ma'rifat, 1987. - 144 b.; 4. Arzamastseva, N.I. Talabalarning chet tilining grammatik ko'nikmalarini shakllantirishda o'yinlarni tashkil etish va ulardan foydalanish: o'quv qo'llanma / N.I. Arzamastseva, O.A., Ignatova. - Yoshkar-Ola: MGPI im. N.K. Krupskaya, 2007. - 28s.; 5. Artamonova, L.N. Ingliz tili darslari va darsdan tashqari mashg'ulotlardagi o'yinlar / L.N. Artamonova // Ingliz tili. - 2008. - No 4. - B.36; 6. Barashkova E.A. Hamma bolalar iqtidorli emas, lekin hamma qobiliyatli / E.A. Barashkova // Ingliz tili - 2005. - No 9. - S. 14-15; 7. Bern, E. Odamlar o'ynaydigan o'yinlar / E. Bern. - M.: Taraqqiyot, 1988. - 400 b.; 8. Biryukova, N.A. O'yin davomida ingliz tilini o'rganish / N.A. Biryukova, Yu.V. Maslennikova // Chet tillarni o'qitishning zamonaviy texnologiyalari. Respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari. - Yoshkar-Ola: Mari, 1997. - S. 138-143; 9. Boltneva, O.Yu. Ingliz tilini o'qitishda teatr loyihalari / O.Yu. Boltneva // Maktabda chet tillari. - 2001. - 4-son. - 74-79-betlar; 10. Buyuk Sovet Entsiklopediyasi / Ch. ed. A. M. Proxorov. - 3-nashr. – M.: Sov. Entsiklopediya, 1974. - 631 b.; 30 11. Bocharova, L.N. Ta'limning boshlang'ich va o'rta darajalarida ingliz tili darslarida o'yinlar / L.N. Bocharova // Maktabda chet tillari. - 1996. - No 3. - B.50- 55; 12. Verxoglyad, V.A. Ingliz tilida o'yin / V.A. Skygazer // Maktabda chet tillari. - 1980. - No 2. - B. 88-90; 13. Galskova, N.D., Gez, N.I. Chet tillarni o'qitish nazariyasi. Lingvodidaktika va metodologiya / N.D. Galskova, N.I. Gez - M .: "Akademiya" nashriyot markazi, 2005. - 336 b.; 14. Govenet, E. Chet tili darsida o'ynash / E. Govenet // Chet tillarni chet elda o'qitish metodikasi masalalari / Comp. E.V. Sinyavskaya, M.M. Vasilyeva, S.V. Kalinin. – M.: Ma’rifat. - P.130-135; 15. Denisova, L.G. Ingliz tilini o'qitishning dastlabki bosqichida o'yin elementlaridan foydalanish / L.G. Denisova // Maktabda chet tillari. - 1984. - No 4. - B.82-85; 16. Derbaremdiker, A. Besh daqiqalik o'yinlar / A. Derbaremdiker // Ingliz tili - 2005 - No 6. - B.35; 17. Ermakov, V.L. Ingliz tili darslarida o'yinlar / V.L. Ermakov // Maktabda chet tillari. - 1983. - No 2. - B.54-55; 18. Ivantsova T.Yu. Ingliz tilidagi o'yinlar / T.Yu. Ivantsova // Maktabda chet tillari. - 2008. - No 4. - B. 52-57; 19. Ingliz tilini o'ynab o'rganish. 5-6 sinflar / avt. I.V.Golyshkina, Z.A. Efanova. - Volgograd: O'qituvchi, 2007. -S. 93-96; 20. Juchkova, I.V. Ingliz tili darslarida didaktik o'yinlar / I.V. Juchkova // Ingliz tili. - 2006. - No 7. - B. 40-43; 21. Konysheva A.V. Chet tilini o'qitishda o'yin usuli / A.V. Konyshev. - Sankt-Peterburg: KARO, Mn.: "To'rt chorak", 2006. - 192p.; 22. Kuvshinov, V.I. Ingliz tili darslarida o'yinlar / V.I. Kuvshinov // Maktabda chet tillari. - 1993. - No 2. - S. 26-28; 23. Leontiev, A.N. O'rta maktabda chet tilini o'qitish metodikasini takomillashtirish / A.N. Leontiev. - M., 1989. - 320 b.; 31 24. Chet tili o'qituvchisining stol kitobi / E.A. Maslyko, P.K. Babinskaya va boshqalar - Minsk: Oliy maktab, 1999. - 522 p.; 25. Passov, E.I. O'rta maktabda chet tili darsi / E.I. Passov. - M., 1991. - 223 b.; 26. Paraxina, A.V. O'yin ta'lim jarayonini faollashtirish vositasi sifatida / A.V. Paraxina // O'rta maxsus o'quv yurtlarida chet tillarini o'qitish bo'yicha uslubiy tavsiyalar. - 14-son. - M .: Oliy maktab, 1998. - B.8-12; 27. Petrichuk I.I. Yana bir bor o'yin haqida / I.I. Petrichuk // Maktabda chet tili. - 2008. - No 2. - B. 37-42; 28. Ponomarenko O.V. Bizning darsimiz nima? O'yin! / O.V. Ponomarenko // Kommunikativ metodologiya. - 2004. - No 5. - B.36-37; 29. Solovova E.V. Chet tillarini o'qitish usullari: asosiy ma'ruza kursi / E.V. Solovova - M .: Ma'rifat, 2005. - 239 b.; 30. Spiridonova T.I. Ingliz tilidagi fe'lning beshta zamonini takrorlash uchun o'yin texnikasi / T.I. Spiridonova // Maktabda chet tillari. - 2004. - No 3. - B. 70- 73; 32

INGLIZ TILIDA HIKOYALARNI O'RGATISH ISHLANMASI Reja: KIRISH………………………………………………..…………………………...2 1 BOB. INGLIZ TILI DARSLARIDA HIKOYALARNING O‘RNI VA AHAMIYATI……………………………………………………………………...5 1.1. Hikoyalardan foydalanishning muhim jihatlari………………………………..5 1.2. Ingliz tili darslarida hikoyalardan foydalanish usullari……………………….10 2 BOB. “THE VERY HUNGRY CATERPILLAR” HIKOYASINING DARSDA ISHLATISH NAMUNASI…………………………………………...21 2.1. Yuqori sinflarda hikoyalarni ishlatish usullari……………………………. ….21 2.2. The Lion and The Mouse ……………………………………………………..25 Xulosa ……………………………………………………………………………. 27 Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati……………………………………………..29 1

2

KIRISH Mavzuning dolzarbligi : Ushbu ishning dolzarbligi ingliz tilini xorijiy til sifatida o‘rganayotgan o‘quvchilarning til ko‘nikmalarini rivojlantirishda kichik hajmli hikoyalarning muhimliligini va bunday hikoyalardan darslar davomida foydalanish usullarini ko‘ rsatishdir. Kichik hikoyalar til o‘rganishdagi t‘ort ko‘nikma, ya’ni so‘zlashish, o‘qish, tinglab tushunish va yozish ko‘nikmalarini o‘zlashtirishda katta ahamiyatga ega bo‘lib, ulardan til o‘rganish va o‘rgatish jarayonida foydalanish muhim hisoblanadi. Shuningdek, hikoyalar motivatsiya beruvchi va qiziqarli bo‘lib, til o‘rganuvchilarda ushbu tilga bo‘lgan ijobiy munosabatni shakllantiradi. Bunday hikoyalar o‘quvchilarda til o‘rganishni davom ettirishga bo‘lgan ishtiyoqni uyg’otadi. Bolalar o‘z ona tilini nafaqat darslar davomida, balki uni ishlatgan, muloqot qilgan hamda ushbu tilda fikrlarini bayon qilgan holda o‘rganganlaridek, xorijiy tilni ham shu tarzda o‘rganishlari ayni zaruratdir. Bu maqsadga erishish uchun esa kichik hikoyalar, ayniqsa, foydali hisoblanadi. Bunday hikoyalar o‘quvchilarning lug’aviy boyligini va tilni tushunib yetishga bo‘lgan qiziqishini oshiradi. O‘z navbatida esa qiziqtirish shaxsning shakllanishida, faolligini oshirishda zarur bo‘lgan eng kuchli quroldir. Shu o‘rinda o‘qituvchining o‘quvchilarda kitobga, asarlarga mehr uyg’otishi ularning ham adabiyotga nisbatan mehr paydo bo‘lishiga, ham til o‘rganishga bo‘lgan qiziqishininhg oshishiga turtki bo‘ladi. Mazkur uslubiy ko‘rsatmada hikoyalarning qo‘llash usullari va ulardan qay tarzda foydalanish haqida tavsiyalar yoritilgan bo‘lib, ularni amalda ishlatish o‘qituvchilar va til o‘rganuvchilar uchun foydali hisoblanadi. Biroq, o'yin va o'yin momentlari muammosi yetarli darajada o'rganilgan bo'lishiga qaramay, maktab amaliyotida ulardan yetarlicha faol foydalanilmayapti. Shuning uchun ham “Ingliz tili darslarida o‘yin va o‘yin lahzalari” mavzusini ishlab chiqish o‘rinli, tahlil qilishni talab qiladigan ko‘rinadi. Kurs ishi mavzusi – Hikoyalarni o`rgatish ishlanmasi. 3

Ish maqsadi - ingliz tili darslarida o'yinlar va o'yin daqiqalaridan foydalanish. Ishning maqsadi ingliz tili darslarida o'yin va o'yin momentlaridan foydalanishning nazariy va amaliy tajribasini tizimlashtirishdir. Maqsadga muvofiq bir qator vazifalarni hal qilish rejalashtirilgan : 1) tadqiqot mavzusi bo'yicha ilmiy va uslubiy adabiyotlarni o'rganish va tahlil qilish; 2) turli o'yin texnologiyalaridan foydalangan holda chet tilini o'qitish amaliyotida mavjud bo'lgan mashqlar turlari va turlarini o'rganish; 3) ingliz tilini o'qitishning o'yin usullarini ularni tashkil etish tamoyillariga ko'ra tasniflash va rolli o'yinni aniqlash. Belgilangan vazifalarni hal qilish uchun nazariy tadqiqot usullari majmuasidan foydalanildi: pedagogik, psixologik va uslubiy adabiyotlarni tahlil qilish va sintez qilish, umumlashtirish va sharhlash; ijtimoiy-pedagogik tahlil (o'quv qo'llanma). Ishning ilmiy ahamiyati : chet tili darslarida o‘yin uslubidan foydalanishning ilmiy asoslanishi; o'yin yordamida talabalarni o'rgatish uchun tanlangan didaktik material. Ishning amaliy ahamiyati . Ishda keltirilgan kuzatishlar, mulohazalar, xulosalar va tadqiqot materiallaridan maktab va universitetdagi o‘quv jarayonida foydalanish mumkin. Ish tuzilishi . Ish kirish, ikki bob, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati va ilovadan iborat. Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati 31 ta manbadan iborat. Kirish qismida tanlangan mavzuning dolzarbligi asoslab berilgan, tadqiqotning ob’ekti, predmeti, maqsadi, vazifalari, tadqiqot usullari, ilmiy yangiligi, amaliy ahamiyati belgilab berilgan. “O‘yin va o‘yin lahzalari chet tilini o‘qitishning motivatsion asoslarini yaratish sharti sifatida” birinchi bobida muammoning psixologik, pedagogik va 4

lingvistik jihatlari yoritilgan, talabalar tomonidan chet tilini o‘zlashtirishning o‘yin usullari va vositalari nazariy jihatdan asoslab berilgan. “Ingliz tili darslarida o‘yinlar va o‘yin lahzalarini amaliy qo‘llash” ikkinchi bobida chet tillarini o‘rganishga kognitiv qiziqishni shakllantirishga yordam beruvchi o‘yinlar va o‘yin texnikasi bilan bir qatorda tavsiyalar berilgan. Xulosa qilib, tadqiqot natijalarini tahlil qilish va umumlashtirish asosida tuzilgan xulosalar shakllantiriladi. 5

O'xshashlar

INGLIZ TILIDA TOVUSHLARNI TO`G`RI TALAFFUZ QILISHNI SHAKLI
Ingliz tilida gapirishni rivojlantirish ilovasi –foydalanuvchilarning ingliz tilidagi muloqotini yaxshilash uchun xizmat qiladigan,shuningdek IELTS imtihoniga tayyor bo’lishda
INGLIZ VA OʻZBEK TILLARIDA SPORT TERMINLARINING TAVSIFI
INGLIZ VA O‘ZBEK TILLARIDA PEDAGOGIK TERMINLAR TAHLILI
LINGVISTIK METAFORANING INGLIZ VA O‘ZBEK TILLARIDAGI TAVSIFI