MAVZU: JAMOANI SHAKILLANTIRISH USLUBIYOTI. REJA: I. Kirish. Mustaqil fikrlovchi erkin shaxsni shakllantirish ta‘lim va kadrlar tayyorlash modelining asosiy maqsadi. II. Asosiy qisim . 1. Jamoa haqida tushuncha. 2. Jamoa faoliyatini tashkil etish shakllari. 3. Jamoaning shakillanish bosqichlari. 4. Jamoaning rivojlanish darajasini tarbiyaga bog‘liqligi. 5. Jamoaning shakillantrish va unda shaxsni tarbiyalash faoliyati. III. Xulosa IV. Adabiyotlar ro’yxati

Kirish. Bugungi kunda Kad rlar tayyorlash milliy dastur‖italablarini amalgam oshirish jarayonida yuqori malakali o‘qituvchilarni tayyorlash muhum muammo sifatida kun tartibiga qo‘yilmoqda. Shunday ekan ushbu talablardan kelib chiqqan holda bilimdon, mustaqil fikrlovchi , ijodiy izlanuvchan , yuqori malakali , turli soha egalarini tayyorlash kasb – hunar ta‘limi oldiga qo‘yiladigan talablarga mutonosib insonlar qilib shakllantirish ular shaxsiga yangicha yondashish hozirgi ijtimoiy taraqqiyotning zaruriy talablaridan biridir. Ayniqsa m ehnat va kasb ta‘limi sohasida bilim olgan bo‘lajak mehnat va kasb ta‘limi o‘qituvchilari mehnat faoliyatini, mahoratini oshirish oily ta‘limning asosiy vazifalaridan biridir. Bu muammoni hal qilishning birdan bir yo‘li mehnat va kasb ta‘limi o‘qit uvchilari mahoratini, faoliyatini oshirish eng avvalo pedagogik shart - sharoitlar hamda oily ta‘lim muassasidagi barcha imkoniyatlardan kelib chiqib, o‘ziga xos xususiyatlarni hisobga olinganligini ham nazarda tutadi. Musta qil fikrlovchi erkin shaxsni shakllantirish ta'lim va kadrlar tayyorlash milliy mod elining asosiy ma qsadi. Ijtimoiy munosabatlar ko‘lamining kengayishi o‘sib k elayotgan avlodni o‘ta murakkab xususiyatga ega munosabatlar jarayoniga har tomonlama yetuk etib tayyorlash vazifasini qo‘ymo qda. Psixologik , int ellektual va fiziologik jix atdan yetuk inson hayotiy qarama -qarshilik, xususan, turli buzg‘unchi g‘oyalar ta'siriga tushib qolish, nosog‘lom turmush k echirish va noqonuniy xatti -harakatlarni sodir etishdan o‘ zini saqlab q ola oladi. Shun ingd ek, shaxsning aqliy saloh iy atga egaligi jamiyat ijtimoiy -iq tisodiy rivojlanishin i ta'minlovchi asosiy omildir. O‘ zb ekiston Respublikasida, d emokratik va huquq iy jamiyat barpo etilayotgan mavjud sharoitda yosh avlodning mustaq il va erkin fikrlay olishi ro‘y b erayotgan voq ea-xodisalarga shaxsiy munosabtini bildirish ga imkon b eradi. Ijtimoiy borlikda k echayotgan o‘ zgarishlarga nisbatan shaxsiy nuq tai nazarning shakllanishi shaxs faolligini ko‘rsatuvchi muhim jihatlardan biridir. q olav ers a, mustaqil fikr egasi bo‘lgan shaxs o‘z imkoniyatlari, q obiliyatini erkin namoyon eta oladi. Muvaffaq iyatli ravishda olib borilayotgan ta'limiy Жамоанинг ўзига хос хусусиятлари Ижтимоий аҳамиятга эга ягона ма қсаднинг мавжудлиги Биргаликдаги умумий фаолиятнинг ташкил этилиши Мажбурий, масъулиятли муносабат нинг й ўлга қў йилиши Сайланган умумий ра ҳбарий органга эгалик Жамоа

islohotlarning ham asosiy maqsadi erkin, mustaq il fikriga ega barkamol shaxs va malakali mutaxassisni tarbiy alab voyaga etka zishdan iboratdir. Bu xususida O‘ zb ekiston R espu blikasi Pr ezid enti I.A.Karimov q uyidagilarni e'tirof eta di: «Amalga oshirilayotgan islohotlarning asosiy maqsadi har bir fuq aroning shaxs sifatida shakllanishi uchun, o‘z qobiliyatini, o‘ z tal antini i shga solib h ayotini yanada yaxshilashi, ma'nan boyitishi uchun barcha imkoniyatn i yaratib b erishdan iboratdir». Komil insonni shaklla nirish masalasi barcha davrda, ham muh im ijtimoiy vazifa sifatida kun tartibiga qo‘ yilgan. Xususan, zardushtiylik di nida komil likning asosi ezgu fikr, ezgu so‘ z va ezgu amal (h arakat)dan iborat ekanlig i ta'kidlansa, islom ta'limoti g‘oyalariga ko‘ ra yetuklikning bo sh m ezoni – ilmlilik, bilimli bo‘ lishdi . Xozirgi kunda zamonaviy pedagogik jamoa bilan juda yahshi ishlashni bilishi va yahshi jamoa shakilantira olishi lozim.

1.Jamoa haq ida tushuncha. Jamoa (lotincha «koll ektivus» so‘zining tarjimasi bo‘lib, yig‘ ilma, omma, birga likdagi majlis, birlashma, guruh ) bir n echa a'zo (kishi)lardan iborat bo‘lib, ijtimoiy ahamiyatga ega umumiy maqsad asosida tashkil topgan guruh demakdir. Za monaviy talq inda «jamoa» tushunchasi ikki xil ma'noda ishlatiladi. Birinchidan, jamoa d eganda bi r n echa kishilarning muayyan maqsad yo‘ lida birl ashuvidan iborat tashkili y guruh i tushuniladi (masalan ishlab chiqarish jamoasi, zavod jamoasi, o‘q uv yurti jamoas i, xo‘jalik jamosi va h okazo) . Ikkinchidan, jamoa deganda yuqori darajada uyushtirilgan guruh tushuniladi. Chunonchi, o‘quvchilar jamoasi yuq ori da rajada uyushtirilgan birlashma h isoblanadi. Jamoada va jamoa yordamida ta rbiyalash - tarbiya tizimida muhim ah amiyatga ega b o‘ lgan tamoyillardan biridir. Shaxsni shakllan tirishda jamoaning etakchi rol o‘ynashi to‘g‘ risidagi fikrlar p edagogika fanini ng ilk rivojlanish davrlaridayoq bildi rilgan. Jamoada uning a'zolari o‘rtasidagi munosabatning aloh ida shakli yuzaga k eladi, bu esa shaxsning jamoa bilan birgalikda ri vojlanshini ta'minlaydi. L ekin har qanday guruhni ham jamoa d eb hisoblab bo‘lmaydi. Jamoa bir q ator b elgilar ga egadirki, mazkur b elgilar jamoani kishilarning etarli darajada uyushgan har qanday guruh dan ajratib turadi. O‘quvchilar jamoasi o‘ziga xoslik kasb etuvchi muhim b elgilarga egadir. quyida jamoa va uning xusus iyatlari (b elgilari) borasida so‘ z yuritamiz. Jamoa ijtimoiy jamiyatning bir qismi hisoblanadi, unda ijtimoiy h ayot va kishilik munosabatlarining barcha m e'yorlari o‘ z ifodasini topadi. Z ero, jamoa jamiyatdagi mavjud munosabatlar tizimida namoyon bo‘ lar eka n, jamoa va ijtimoiy jamiyat maqsadi, intilis hida o‘zaro birlik, uzviylik, aloq adorlik yuzaga keladi. Shu bois jamoa hayotining aniq (yagona) maqsadga q ara tilganligi va ijtimoiy -g‘ oyaviy xususiyat kasb etishi uning etakchi b elgisi sanaladi. H ar bir jamoa bosh qa jamoalar bilan uzviy alo qadorlikda mavjud b o‘ ladi. Muayyan jamoaning h ar bir a'zosi jamiyat ijtimoiy faoliy atini tashkil etish jarayonida o‘ z jaomasi bilan birgalikda ishtirok etadi. Jamoa a'zolarini intilishl arini

tushunish, jamoa oldiga qo‘yilgan maqsad mohiyatini chuqur his etish h amda uning shaxsni shakllantirishdagi o‘rni va rolini to‘g‘ri bah olay olish jamoa a'zolarining umumiy va xususiy (shaxsiy) maq sad, qiziqishi, ehtiyoj va faoliyatlari o‘ rtasidagi birlikni namoyon etadi hamda jamoaning bo‘linishga yo‘l qo‘y maydi. H ar bir jamoa o‘zi ni -o‘zi boshq arish organiga ega va umumiy jamoaning uzviy qismi sanaladi. Shuningd ek, u maqsadning birligi va tashkil q ilish xususiyatlari orqali umummilliy jamoa bilan bog‘lanadi. Ijtimoiy jamiyat ehtiyojini qondirishga yo‘ naltirilgan birgalikdagi f aoliyat jamoaning navbatdagi muh im xususiyatidir . Jamoa faoliyatining ijtimoiy -g‘oyaviy yo‘nalishi h am jamoaning faoliyati mazmunida o‘ z aksini topishi muhim ah amiyatga egadir. Jamoa xususiyatini aniqlashda kishilar guruhining yagona ijtimoiy tizimini o‘ rna ta olishdagi usuli, ya'ni, jamoani tashkil qilish usuli ham muhim hisoblandi. Pedagogik jihatdan maqsadga muvofiq tashkil etilgan jamoa, xususan, uning a'zolari o‘rtasida o‘zaro ruhiy yaq inl ik, ishchanlik, bir -biri uchun g‘amxo‘rlik, o‘ zar o yordam, jamoa ma nfaati uchun qayg‘urish, mazkur yo‘lda amaliy harakatlarni tashkil etish hamda javobgarlik hissi q aror topadi. D emak, jamoa o‘zida quyidagi xususiyatlarni namoyon etadi: Birgalikdagi faoliyat umu mjamiyat ishi uchun ma'suliyat hissini uyg‘ ota borib, jamoa a' zolarini bir -biriga yaq inlashtirad i, a'zolarda jamoaga mansublik hissini paydo bo‘lishiga ko‘ maklas hadi, jamoa bilan munosabatda bo‘lish eh tiyojini os hiradi. Jamoa a'zolari orasida o‘zaro hissiy birlik (bir -birini yoq tirish hissi) y uzaga k eladi. Ushbu muno sabat ko‘pincha o‘z -o‘zidan paydo bo‘ladi hamda ular o‘qituvchiik ta'sir ko‘rsatish uchun q o‗ l k eladi. Jamoa a'zolari o‘rtasidagi ruh iy birlik mazmuni ular orasida hosil bo‘ lgan ishchanlik faoliy atining xarakt eriga b evosita bog‘liq dir. Jamoaning ra smiy (ishchanlik) va norasmiy ( hiss iy) tuzilishini bir -biridan far lash lozim. Jamoaning rasmiy tuzilishi d ega nda jamoa faoliyatining turli ko‘ rinishlarini amalga oshi rish uchun zarur bo‘ladigan tashkiliy jihatlari ko‘zda tutiladi. Mazkur jihat bir tomondan jamo a a'zolari o‘ rtasida yuzaga k elgan ishchanlik munosabati mazmunini if oda etsa, ikkinchi tomondan, rah barlik