TALABALARGA C HIZMACHILIK DARSINI O’QITISHDA ANIMATSION EFFEKTLARDAN FOYDALANISH METODIKASI MUNDARIJA: KIRISH I–BOB. TA’LIM JARAYONIDA INNOVATSIYALAR, TASNIFI, SAMARADORLIK MEZONLARI 1.1 Ta’lim tizimi da o‘qituvchisining innovatsion pedagogik faoliyati va pedagogik faoliyat turlari. 1.2 Ta’limda innovatsiyalarning ahamiyati va dars samaradorligini oshirish metodikasi. 1.3 Talabalarga ахборот технологияларидан фойдаланиб дарс ўтиш ва унинг афзалликлари. I – BOB bo‘yicha xulosalar II – BOB ЗАМОНАВИЙ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИБ ДАРС ЎТИШ ТАСНИФИ ВА АФЗАЛЛИКЛАРИ 2.1 Ta’lim jarayonida multimedia vositalarini qo’llash 2.2 Kompyuter grafikasidagi animatsiya turlari 2.3 Chizmachilik darslarida PowerPoint animatsiyalarni yaratish va effektlardan orqali talabala rning faoliyatini faollashtirish . II – BOB bo‘yicha xulosalar III – BOB CHIZMACHILIK DARSINI O’QITISHDA ANIMATSION EFFEKTLARDAN FOYDALANISH METODIKASI BO‘YICHA PEDAGOGIK TAJRIBA SINOV ISHLARI. 3.1 Pedagogik tajriba sinov ishlarini tashkil etish va uni amalga oshirish metodikasi 3.2 O‘tkazilgan tajriba-sinov ishlarining tahlili va samaradorligi Xulosa A dabiyotlar ro‘yxati Ilovalar 1

KIRISH Muammoning dolzarbligi.   O’zbekiston Respublikasining mustaqallikka erishishi ma’naviy, tarixiy qadriyatlarimiz hamda xalq pedagogikasi an’anadarini qayta tiklash va ularni zamonaviy pedagogik hamda axborot texnologiyalari asosida rivojlantirishga katta yo’l ochib berdi. Mamlakatimizda istiqlolning dastlabki yillaridan boshlab ta’lim-tarbiya tizimini rivojlantirish davlat siyosati darajasiga ko‘tarilib, farzandlarimizning jahon andozalariga mos sharoitlarda zamonaviy bilim va kasb-hunarlarni egallashlari, jismoniy va ma’naviy jihatdan yetuk insonlar bo‘lib voyaga yetishlarini ta’minlash, ularning qobiliyat va iste’dodi, intellektual salohiyatini ro‘yobga chiqarish, yoshlarimiz qalbida ona yurtga sadoqat va fidoyilik tuyg‘ularini kamol toptirish borasida ulkan ishlar amalga oshirilmoqda. Ta’lim sohasini yanada rivojlantirishga yangidan-yangi qonunlar, farmoyishlar e’lon qilindi. Har bir sohaga axborot texnologiyalari shiddat bilan birib kelib , inson mehnatini sezilarli darajada yengillashtirdi. «Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish» to’g’risidagi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmonida bunining tasdig’ini ko’rish mumkin. Darhaqiqat, hozirgi kunda ta’lim sohasida kompyuter imkoniyatlaridan foydalanmaydigan o’quv fanlarini topish mushkuldir. O’quv jarayonidagi barcha fanlarga tadbiq etilgan axborot texnologiyalarining turli dasturlari ishlab chiqilib, o’tiladigan dars soati yildan-yilga ortib bormoqda. Hozirgi kunda kompyuterdan ta’lim tizimining turli sohalarida: chizmachilik, kimyo, fizika, informatika , biologiya, matematika kabi fanlardan keng foydalanilmoqda. O‘quvchilar tomonidan turli fanlardan bilim olish ham ularning axborotga bo‘lgan talabini qondirshning bir shakli hisoblanadi. Axbortolarning kun sayin ortib borishi, ularni jamiyatimiz taraqqiyotida qo‘llanish sohasining kenggayishi 2

turli fanlarni paydo bo‘lishiga olib keldi. Jumladan, kibernetika, informatika va axborot texnologiyalari fanlarini shular qatoriga kiritsa bo‘ladi. Bugungi kunda chizmachilik darslarida o‘quvchilarni ijodiy jarayonga o‘quv jarayonida kompyuter va axborot texnologiyalarini joriy etish va zamonaviy eliktiron dasturiy ta’minotlar yaratish masalasi dolzarb masalalardan biri hisoblanadi. Umumta’lim maktablari Chizmachilik darslarini yangi pedagogik texnologiyalar asosida o‘tishda PowerPoint , AutoCAD dastur lar i orqali elektron o‘quv qo‘llanmadan foydalanib, multimedia asosida dars o‘tish noan’anviy dars turlaridan biri hisoblanadi. Chizmachilik darslarida PowerPoint dasturi imkoniyatlaridan foydalanish o‘quvchilarda ijodiy jarayonga yo‘naltirish, fazoviy tasavvurni rivojlantirish, mantiqiy fikrlash, geometrik o‘lchash va yasashning amaliy usullarini o‘rganish imkoniyatlarini beradi. Asosiysi, PowerPoint dasturi asosida (animatsiya)lardan foydalanilgan holda chizma chizish, diagramma, jadval ko‘rinishidagi ma’lumotlarni o‘qish qobiliyatini rivojlantiradi, mustaqil o‘qish va o‘rganishga imkoniyat yaratadi. Demak, chizmachilik kursi bo‘yicha yaratilgan elektron o‘quv qo‘llanma o‘zidagi matn, grafika, animatsiya, o‘quv materialini o‘z ichiga olgan bo‘limlar, bilimlarni nazorat qilish tizimi (test va topshiriqlar) bilan boshqa darsliklardan farq qiladi. Shu jihatdan, umumta’lim maktablari chizmachilik kursi mavzularini o‘qitishda axborot texnologiyalaridan, elektron o‘quv qo‘llanmalardan foydalanish o‘quvchilarning fanlarni o‘zlashtirishlari va ko‘proq bilim olishlari uchun katta ahamiyat kasb etadi. Tadqiqotning ob’ekti: Samarqand davlat arxitektura qurilish instituti “Dizayn” ta’lim yo’nalishi talabalarining chizmachilik darsi jarayoni. Tadqiqotning predmeti: Chizmachilik fanini o’qitish jarayonida innovatsion pedagogik texnologiyalarni tadbiq qilish yo’llaridan foydalanib, talabalar bilimini nazorat qilish va baholashga bag’ishlangan o’quv materiallari mazmuni, shakli va tanlash tamoyillari. 3

Tadqiqotning maqsadi: Ta`lim sifatini oshirish, OTMda “Talabalarga chizmachilik darsini o’qitishda animatsion effektlardan foydalanish metodikasi ” da innovatsion pedagogik texnologiyalarning tadbiqi, zamonaviy ta’lim texnologiyasini hamda o’quv jarayoni uchun ilmiy metodik tavsiyalar OTMda chizmachilik darslarida zamonaviy kompyuter texnologiyalaridan foydalanib talabalar bilimini oshirish. Taqiqotning vazifalari:  “Talabalarga c hizmachilik darsini o’qitishda animatsion effektlardan foydalanish metodikasi ” mavzusiga doir ilmiy-metodik, pedagogik, didaktik manbalarni o’rganish, tahlil qilish.  Kompyuter texnologiyalarining ta’lim tizimidagi o’rni  Talabalarga animatsiya effeklardan orkali chizmachilik fanlari dan dastlabki zaruriy tushunchalarni berib bilim darajasini kengaytirish;  “Talabalarga c hizmachilik darsini o’qitishda animatsion effektlardan foydalanish metodikasi ” ga oid ilmiy-metodik tavsiyalar berish. Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Maskur dissertatsiyaning ilmiy yangiligi shundaki, bugungi kunda jamiyatimizning turli sohalarida faoliyat ko’rsatuvchi mutaxassislarning professionallik darajasi ularning kompyuter tehnologiyalarini egallaganligi bilan ham belgilanadi. C hizmachilik darslari jarayanoda talabalarga zamonaviy kompyuter texnologiyalaridan foydalanib ularga qiziktirishni oshirish. Birinchidan. Дарс жараёнида animatsion effektlardan foydalanish metodikasi кўпроқ қўллаш , ўқув жараёнини хилма – хиллигини оширишга ёрдам бериб , талабаларни - тингловчиларни зерикиш “ касаллигидан ” қутқаради , таълим беришни сифат жи x атдан янги , юқори поғоналарга кўтаради , бенуқсон ўқув дарсликлари билан таъминлашга эришилади , шахс ривожланишига ёрдам беради , талаба ва ўқитувчининг ижодий потенциали ва билиш фаоллигини шакллантиради уларда ўқишга , x аётга бўлган қизиқишини орттирад . Ikkinchidan. Бу ерда энг асосийси маърузанинг қисқача мазмуни ва кўргазмалилик. Ўқитувчи презентация слайдаларини кўрсатаётган пайтда, 4

ҳар – хил расмлар, формулалар ва графикларни кўрсатиши, маърузани қисқа ва лўнда қилиб ёздириши мумкин. Tadqiqotning ilmiy farazi: Agar, talabalarga m uhandislik grafikasi fanlaridan dastlabki zaruriy tushunchalarni berish orqali bilim darajasi kengaytirilsa, - talabalarda m uhandislik grafikasi fanlari dan zarur tushunchalarga oid ko’nikmalar rivojlantirilsa, - m uhandislik grafikasi fanlari dan talabalar egallagan bilim lar ini to’g’ri nazorat qilinsa va baholansa, - m uhandislik grafikasi fanlari dan talabalarga zamonaviy kompyuter texnologiyalaridan foydalanish ga oid metodik tavsiyalar ihlab chiqila va ta’limga joriy etilsa, dissertatsiyada qo’yilgan maqsadga erishiladi. Tadqiqot mavzusi bo’yicha adabiyotlar sharxi (tahlili). Ma’lumki, chizmachilik fani tasviriy san’at bilan birga qo‘shib mutaxassislikda o‘qitiladi. Shunga ko‘ra har ikki fanning muammolari bitta shaxsni - bo‘lajak tasviriy san’at va chizmachilik o‘qituvchisiga qaratilgan bo‘lib, ularnin o‘zaro aloqadorligi,umumiyligi hisobga olingan ko‘p qirrali ilmiy tadqiqot ishlari ham o‘rganildi. Bu borada, metodologik asos bo’lib, talabalarining pedagogik tayyorgarligini shakllantirish muamolariga taalluqli bo‘lgan dolzarb masalalar V.V.Abramova , A.A.Milyukov, I.P.Glinskaya, A.I.Popelyuxina, I.V.Soloduxin, A.E.Terentev kabi xorijlik olimlar tomonidan tadqiq qilingan va ishlab chiqilgan. Tadqiq qilinayotgan ishimizning bir qator muammolariga qisman bo‘lsada javob beradigan O‘zbekistonlik olimlarning ham amalga oshirgan ishlari ko‘rib chiqildi. Bunda badiiy-grafika fakulteti talabalarini mutaxassislik fanlarini o‘qitish metodikasi, o‘qitish jarayonining samaradorligini oshirish, bilish faoliyatini faollashtirish va boshqa shu kabi muammolar bo‘yicha (S.Abdurasilov, B.Azimov, S.Bulatov, B.Boymetov, A.Inagamov, K.Kasimov, U.Nurtaev, 5