logo

Tashkilotlarning innovatsion faoliyatini boshqarishda benchmarking

Yuklangan vaqt:

06.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

36.416015625 KB
“Tashkilotlarning innovatsion faoliyatini
boshqarishda benchmarking”
MUNDARIJA
T|r                      Nazorat ishining qismlari nomi       bet  
1 KIRISH…………………………………………     3
2 Asosiy qism:
2.1  I  BOB. INNOVATSIYON TASHKILOTLAR 
FAOLIYATI
1.1. Innovatsion Tashkilotlar ……………......…        4
1.2. Innovatsiyon Tashkilotlarning boshqarish …       8
2.2. II BOB INNOVATSION TASHKILOTDA 
BENCHMARKINGNI BOSHQARISH
2.1. Innovatsion Benchmarking haqida malumot…..  12
2.2. Innovatsion Benchmarkingni boshqarish…….   18
3.    XULOSA……………………………………  .   21
4.    FOYDALANGAN ADABIYOTLAR………..  . 22 Mavzu:  Tashkilotlarning innovatsion faoliyatini
boshqarishda benchmarking
Kirish
        Tashkilotning   innovatsion   faoliyatiga   kirishi,   yangiliklarni   qabul   qilib,   ularni
rivojlantirish va amalga oshirish uchun rahbarlik va ishbilarmonlik talablari  bilan
bog liq   bo lishi   kerak.   Buning   natijasida,   tashkilot   yanada   rivojlanishi   vaʻ ʻ
tanlovlardan   oldin   borib   turgan   bozorida   o z   manfaatini   saqlashiga   imkon	
ʻ
beradi.Innovatsion   faoliyat,   Tashkilotun   innovatsion   faoliyatiga   kirish   uchun
quyidagi   yo'llar   izlanishi   tavsiya   qilinadi   Tashkilotning   innovatsion   faoliyatiga
kirish, uzluksiz rivojlanuvchi jarayonni boshlash uchun zarur bo'lgan bir qadamdir.
Bu   jarayonda   tashkilot   innovatsiyalar   bilan   bog'liq   muammolarni   hal   qilishi,
yangiliklarni   qabul   qilishi   va   ularni   amalga   oshirish   uchun   ma'lumot   yig'ish
kerak.innovatsion   faoliyatga   tashkilotning   kirishi,   yangi   g oyalar   va   ideyalar	
ʻ
yaratish,   ularni   o zlashtirish   va   amalga   oshirish   uchun   tashkilotning	
ʻ
qiyinchiliklarini   aniqlashdan   iborat.   Bu,   tashkilotning   faoliyatida   yangiliklarni
qabul   qilish,   ularni   rivojlantirish   va   innovatsion   mahsulotlar   yaratishga   umidlar
bilan bog liq bo ladi.	
ʻ ʻ
        Tashkilotning   innovatsion   faoliyatiga   kirish   uchun   quyidagi   yo llardan	
ʻ
foydalanishingiz   mumkin:   Bu   tavsiyalarni   amalga   oshirish   tashkilotning
innovatsion   faoliyatiga   muvaffaqiyat   kiritish   uchun   muhimdir.   Innovatsiya
yaratuvchilikni ta'minlash va rivojlantirish uchun majburiy bo'lgan jarayonlarni o'z
ichiga oladi va tashkilotning yanada rivojlanishi uchun imkoniyatlarni yaratadi.                                           3
I  BOB. INNOVATSIYON TASHKILOTLAR FAOLIYATI
1.1. Innovatsion Tashkilotlar.
          Innovatsion   tashkilot   —   bu   tashkilotdagi   yangilik,   u   ish   samaradorligini
oshirishni   ta minlaydi.Tashkilotning   innovatsion   strategiyasiʼ   —   tashkilotning
yetakchi   strategiyasi,   bu   uning   rivojlanish   bazasi   hisoblanadi.Qiyinliklarni
aniqlash . Tashkilotning   muammolarini   aniqlayish   va   ularni   innovatsion   yechimlar
orqali hal qilish imkoniyatini o rganish uchun tahlil va baholash jarayonlari amalga	
ʻ
oshirishingiz   kerak.   Innovatsion   jamoa   yaratish,   Innovatsiyalar   jamlanmasini
hamda   erkin   fikr   bildiruvchi   jamoani   rivojlantirib,   yangi   ideyalarni   generatsiya
qilishi va ularga ehtiyojchiliklarga javob beruvchi xususiyatlar bilan harakat etishi
kerak.Innovatsion   strategiya   belgilash.   Tashkilotning   innovatsion   faoliyatida
yo nalishlari   belgilab   chiqishingiz   kerak.   Buning   uchun   tahliliy   ma lumotlardan	
ʻ ʼ
foydalanib,   innovatsion   strategiyani   tuzishingiz   kerak.Innovatsion   mahsulotlar
yaratish.   Tashkilotning   innovatsion   faoliyatida   muvaffaqiyatga   erishish   uchun,
yangi   mahsulot   va   xizmatlarni   yaratishga   e'tibor   berishingiz   kerak.   Bu,
iste'molchilarning   talablari   va   tashkilotning   bozoridagi   talablar   asosida   amalga
oshirilishi   kerak.   Tashkilotning   innovatsion   faoliyatiga   kirish   uchun   bir   nechta
yo'llar mavjuddir:
                1.   Innovatsion   strategiyani   belgilash:   Tashkilotning   innovatsiyalar   bilan
bog'liq   maqsadlarini   belgilab,   ularga   erishish   yo'llarini   aniqlash   kerak.   Bu
strategiya,   tashkilotning   innovatsion   faoliyatining   yutuqlarini   va   o'rnatilgan
resurslarni nazorat qilishi uchun kerakli bo'ladi.
          2.   Innovatsion   jamoani   shakllantirish:   Innovatsion   jamoa,   tashkilotda
yangiliklarni   qabul   qilish   va   ularga   amalga   oshirish   uchun   mahsulot   yaratuvchi
kuchni   oshiradi.   Tashkilotning   bu   jamoa   bilan   muloqotda   bo'lishi,   yangiliklarni
qo'llab-quvvatlash   va   ularga   investitsiyalar   kiritish   imkonini   beradi.3. Innovatsiyalar   uchun   resurslar   ta'minlash:   Tashkilotning   innovatsion   faoliyati
uchun kerakli                                              4
resurslar   (moliyaviy,   odamlar,   texnologiyalar)   ta'minlanishi   zarur.   Bu   resurslarni
ta'minlash   uchun   tashkilot   moliyaviy   manbalarini   oshirishi,   talabalarni   va
mutaxassislikni   rivojlantirishi   va   innovativ   texnologiyalardan   foydalanishi
mumkin.
       4. Innovatsiya texnikasini ishlab chiqish: Innovatsion faoliyatning asosiy qismi
innovatsiya   texnikasini   ishlab   chiqishdir.   Tashkilotlar,   innovativ   mahsulotlarni
yaratishda   yangiliklar   va   texnologiyalardan   foydalanishi   kerak.   Bu   uchun
tashkilotning   rivojlanishi   va   ishbilarmonlik   muhitini   o'zgartirishga   tayyorgarlik
ko'rinishida yangiliklarni qabul qilishi kerak.
      5. Innovatsion g'oya solishtirish: Tashkilotning ichki jamoasiga innovatsiyalar,
o'zgartirishlar   va   g'oyalarning   muhimligini   tushuntirib   berish   zarur.   Bunda
tashkilot   rahbariyati,   innovatsion   ideyalarni,   mahsulotlarni   va   xizmatlarni
takomillashtiruvchi   strategiyalarni   o'rnatishni   ta'minlash   uchun   ichki
kommunikatsiya vositalaridan foydalanishi kerak.
          6.   Innovatsion   partnyorliklarga   kirish:   Tashkilot,   boshqa   tashkilotlar   bilan
hamkorlik qilishi va innovatsiya yo'llarida birgalikda ishlash imkoniyatini izlaydi.
Innovatsion   partnyorliklar,   yangiliklarga   moliyaviy   investitsiyalar   kiritishda   va
rivojlanayotgan bozorda o'z manzilini egallashda yordam beradi.
      7. Innovatsionni baholash va monitoring: Tashkilotning innovatsion faoliyati va
mahsulotlarining   baholash   va   monitoringi,   o'z   foydalanuvchilariga   qo'shimcha
qiymat   yaratishga   yordam   beradi.   Bu   tashkilotning   innovatsion   faoliyatini
takomillashtirish   va   yangiliklarni   yanada   rivojlantirish   imkonini   beradi.   5.
Innovatsion   hamkorlikni   rivojlantirish:   Tashkilotning   innovatsion   faoliyatiga
kirishi   uchun   tashkilotning   hamkorlar   bilan   ishbilarmonlikni   rivojlantirish   juda
muhimdir. Bunda, qo shimcha resurslardan foydalanib, birgalikda yangi ideyalarniʻ
amalga oshirish imkoniyatini oshirishingiz mumkin.     8.   Innovatsiya  boshqaruvini   rivojlantirish:  Tashkilotning  innovatsion  faoliyatiga
                                                  5
kirishi   uchun   boshqaruv   tizimini   yangilash   va   uning   o zlashtirilishi   lozim.   Buʻ
tufayli, yagona insonlar yoki guruhlar orqali  innovatsiya  jarayonini nazorat qilish
va boshqaruv qilishingiz mumkin.
9.   Xavfsizlikni   ta minlash:   Innovatsion   faoliyatda   xavfsizlik	
ʼ
muammolari va ko p yillik yo nalishlarni tahlil qilish va ularga ehtiyojchiliklarga	
ʻ ʻ
javob   berish   juda   muhimdir.   Bu   tufayli,   innovatsion   faoliyatga   kirish   uchun
xavfsizlikni ta minlash vositalarini o rganishingiz kerak.	
ʼ ʻ  
10.   Innovatsiya   kulturasini   o'rnatish:   Tashkilotda
innovatsiya   kulturasini   o'rnatish   uchun,   ichki   kommunikatsiyani   mustahkamlash,
ish   birliklari   va   takliflar   uchun   muvaffaqiyatni   ta'minlash   uchun   hamkorlikni
rag'batlantirish   kerak.   Buning   uchun   tashkilotning   ustida   innovatsiya   qilishni
rag'batlantiruvchi misyon va maqsadlar taqdim etish muhimdir.
11.   Yaratuvchi   jamoani   yaratish:   Innovatsiyalar
jamiyati   yaratish   tashkilotda   fikrlar,   ideyalar   va   talabalar   to'plamini   oshiradi.
Bunda,   yangi   ideyalarni   qo'llab-quvvatlash,   ish   birliklarini   mustahkamlash   va
takliflar yo'li bilan ishlamoq muhim bo'ladi.
12.   Rivojlantirilgan   innovatsiya   jarayonlari:
Tashkilotning   innovatsion   faoliyatiga   kirishda   rivojlantirilgan   innovatsiya
jarayonlaridan   foydalanish   muhimdir.   Bu   jarayonlar,   yangi   fikrlarni   to'plash,
taqdim etish va boshqarishning qulay usullarini o'z ichiga oladi.
13.   Xodimlarni   qo'llab-quvvatlash:
Tashkilotning innovatsion faoliyatida xodimlarga hamkorlik berish muhimdir. Bu,
xodimlarning   fikrlarini   qo'llab-quvvatlash,   ularning   o'zlashtirilgan   fikrlarini   taklif
etishga   rag'batlantirish   va   ularni   innovatsiya   faoliyatiga   kirishga   yordam   berishni
o'z ichiga oladi. 14.   Innovatsiyalar   uchun   resurslarni   ajratish:
Innovatsiyalar   uchun   resurslarni   ajratish   tashkilotning   innovatsion   faoliyatiga
kirishi  uchun muhimdir. Bu resurslar  moliyaviy resurslar  (budjet), inson-resurslar
(xodimlar)   va   asbob-resurslaridan   (tezkor   bajariladigan   texnologiyalar)   iborat bo'ladi. 15.   Innovatsiya   muvaffaqiyati   uchun
monitoring va baholash: Tashkilotning                                                6
innovatsion   faoliyatida   muvaffaqiyatni   baholash   va   monitoring  amalga   oshirilishi
kerak.   Bunda,   yangi   ideyalarni   baholash,   innovatsiya   jarayonlarining   natijalarini
kuzatib borish va tizimli baholovchi usullar ishlatilmalidir.
16.   Hamkorlik   va   hamjihatlik:   Innovatsion   faoliyatda   hamkorlik   va
hamjihatlik  muhimdir.   Bu,   tashkilotning   boshqalar   bilan,   universitetlar,  institutlar
yoki   boshqa   tashkilotlar   bilan   hamkorlik   qilishni   o'z   ichiga   oladi.   Bunday
hamkorliklar o'rganish, jamiyat va innovatsiya markazlari bilan aloqalar o'rnatishni
o'z ichiga oladi.  
Ommaviy an‘anaviy ishlab chiqarish bilan innovatsion rivojlanishni  orqaga
surib   bo‘lmaslik   o‘rtasidagi   qarama-qarshiliklar   xodimlarni   boshqarish   va   tashkil
etishning   butun   tizimini   o‘zining   innovatsion   faoliyati   va   ishchi   kuchini
boshqarishga   yangicha   yondashuvlarni   amalga   oshirish   shaklida   qayta   qurishni
taqozo   etmoqda.   Shu   holat   tufayli   innovatsion   tashkilotning   xodimlarini
boshqarish qator xususiyatlarni o‘z ichiga oladi: 
          -Novatorlik   tashkilotlarida   xodimlarni   tanlash   va   ko‘chirish,   ish   haqining
miqdorini belgilash, mehnat faoliyatini baholash va boshqa vazifalarni hal qiluvchi
asosiy   element   innovatsion   menejer   hisoblanadi.   Boshqarishning   an‘anaviy
elementlari   esamehnat   resurslarini   boshqarish   texnologiyasini   tashkil   qiladi.   -
Ishchilarni   tanlash   tizimi;   -Salohiyatli   ishchiga   qo‘yiladigan   qo‘shimcha   talablar:
turlicha malaka va ijodiy qobiliyatlarning mavjudligi. 
-Innovatsion tashkilotda ishlash uchun xodimlar mehnatsevarlik, tajriba, nazariyani
bilish kabi an‘anaviy fazilatlardan tashqari ijodiy qobiliyatlar: egiluvchan tafakkur,
ijod   qilishga   ichki   ehtiyoj,   o‘qish   va   qayta   o‘qishga   moyillik   hamda   boshqa
qobiliyatlarga ega bo‘lishi kerak. Shuningdek, innovatsion tashkilotlardagi alohida
jihatlar quyidagilardir: 
-Kadrlarni tanlash uslublari. Innovatsion kompaniyada kadrlarni tanlashning
o‘ziga   xos   xususiyatlari   tufayli   xodimlarni   boshqarish   xizmati   an‘anaviy slublardan   tashqari   testlar   tizimi,   testlar   tizimi,   psixologik   tekshiruv   va   ijodiy
tanlovlardan foy                                7
                                                          dalaniladi.Buning uchun xodimlar
bo‘yicha   menejer   ijodiy   va   kasbiy   muvaffaqiyatlilik   mezonlarini   ishlab   chiqadi.  
-Ishlovchilarning   maxsus   guruhlari   (olim-
novatorlar, novator-menejerlar va innovatsiyalarning aniq amalga oshirilishi uchun
javobgar   bo‘lgan   xodimlar).   Olim-novator   bu   g‘oyalarni   ilgari   surish   va
innovatsiyalarni   amalga   oshirish   jarayonida   qatnashishga   qodir   bo‘lgan   yuksak
malakali   ishlovchilardir.   Ikkinchi   guruhga   asosiy   vazifasi   innovatsiyani   g‘oyadan
aniq   natijagacha   yetkazish   bo‘lgan   mutaxassislar   kiritiladi.   Aynan   novator-
menejerning   vazifalariga   noaniqlik   sharoitida   qarorlar   qabul   qilish   hamda
tadbirkorlik va moliyaviy tahlikalar uchun javobgarlik kiradi.             Yuqorida aytib
o‘tilgan ishlovchilar toifasi loyihaviy guruhni tashkil qiladi.  -Novatorlik
kompaniyasi   loyihaviy   guruhining   maqomi   va   ularning   nafliligi   an‘anaviy
tashkilotlarda qo‘llanadigan  mezonlardan farq qiluvchi   omillar   bilan  belgilanadi.  
-
Xodimlar   sifatiga   qo‘yiladigan   qat‘iy   talablar.   Bular   natijasida   kattagina
bo‘shatishlarga   olib   kelishi   mumkin   bo‘lgan   yuksak   texnologiyalarning   joriy
qilinishi   ro‘y   beradi.   Masalan   yuksak   texnologiyalar   sohasida   innovatsiyalarning
tatbiq   etilishida   Procter&Gamble,   Johnson&Johnson,   IBM   kompaniyalarida   har
yili minglab ishchilar ishdan bo‘shatiladi. 
-Tashkilotning   innovatsion   korporativ   madaniyati.   U   nou-xaularni
ishlab chiqish va joriy qilinishini qulaylashtiradi. Bunday tashkiliy madaniyatning
elementlari quyidagilardir: -ishlovchilarning innovatsion madaniyati (rahbarlardan
tashqari),   malakasi,   kasbiy   ijodiy   qobiliyatlari,   mehnat   tajribasi,   o‘z-o‘zini
rivojlantirish   qobiliyati,   innovatsion   qadriyatlari,   bevosita   rahbar   bilan
munosabatlari, korxonadagi motivatsiyalovchi omillar va boshqalar; -rahbarlarning
innovatsion   madaniyati:   malakasi,   ilmiy-texnik   bilim   darajasi,   boshqaruv   uslubi,
innovatsion   qadriyatlari,   tahlikaga   moyilligi,   kompaniya   faoliyatining   strategik
yo‘nalishini   anglash;   korxonaning   innovatsion   salohiyati:   tashkil   qilish, menejmenti,   kadrlar,   ishlab   chiqarish,   marketing,   moliya,   tashkiliy   tuzilmasi;   -
korxonaning innovatsion imkoniyatlari: tashqi muhitning qaror
                           8  
topgan shartsharoitlarida korxonaning innovatsion salohiyatini  ro‘yobga chiqarish
imkoniyatlari.   Motivatsiyalash   siyosati.   Uni   shakllantirish   ishlovchilarni
taqdirlashning   barcha   usullarini   integratsiyalashga   hamda   rag‘batlantirishning
individual   va   jamoaviy   shakllarini   uyg‘unlashtirishga   asoslangan.   Shunday   qilib,
yuqorida   qayd   tilganlarning   barchasini   bir   yagona   sxemaga   tơplash   mumkin.
Innovatsion   korxonada   xodimlarni   boshqarish   tizimining   tarkibi   ushbu
elementlardan   tashkil   topgan.   Xodimlarni   boshqarishning   an'anaviy   xizmatlari   ơz
xususiyatlari va ajralib turuvchi qirralariga ga innovatsion tashkilotlarda ishlashga
mơljallangan.   Bu   holat   butun   xodimlar   boshqaruvi   tizimini   qayta   tashkil   tishni
talab   qiladi,   aytish   joizki,   innovatsion   tashkilotda   xodimlarni   boshqarish
innovatsion yondashuvlarni talab etadi. Binobarin, aynan innovatsion korxonalarda
tezkorlikda   ơzgaruvchi   innovatsion   tizimda   ishlash   uslubidan   yaxshi   xabardor
bơlgan,   nizolar   va   stresslarni   boshqarish   maslasini   hal   eta   oluchi,   mehnat
motivasiyasi  boshqarish, ishchining moslashuvini  boshqarish, guruhiy va shaxslar
aro   tartiblashtirish   qobili   tiga   ega   mutaxassislarga   ehtiyoj   ortib   bormoqda.
Yuqorida   aytilganlarga   yakun   yasagan   holda   quyidagi   xulosaga   kelish
mumkin.Innovatsion   korxona   –   bu   shunday   tashkilotki,   uning   asosida
boshqaruvning matritsali tashkiliy tuzilmasi yotadi, uning faoliyati raqobatbardosh
tovar   va   xizmatlarga   bo‘lgan   iste‘molchilik   talabini   qondira   oladigan   yangi
mahsulotni   yaratish   maqsadida   ommaviy   ishlab   chiqarishda   innovatsion   ilmiy   va
intellektual   salohiyatdan   foydalanish   orqali   nou-xaularni   ishlab   chiqish   va   joriy
etishga   yo‘naltirilgan.   Shunday   qilib,   innovatsion   tashkilotda   xodimlarni
boshqarish   qator   farqlanuvchi   xususiyatlarga   ega.   Ularga   rahbarlikning   alohida
tipini   va   kadrlarni   tanlash   tizimini,   kasbiy   va   ijodiy   qobiliyatlarga   ega   bo‘lgan
yuksak   malakali   xodimlarga   yo‘naltirilganlik,   an‘anaviy   tashkilotlarda   kam
uchraydigan   o‘ziga   xos   toifali   ishlovchilar,   norasmiy   guruhlar   va   xodimlarni
motivatsiyalash alohida ahamiyat kasb etadigan innovatsion korporativ madaniyat, alohida   olingan   xodimning   sifatlariga   qo‘yiladigan   yuksak   talablarni   kiritish
mumkin.   Innovatsiyalarni boshqarishning ko'plab ta'riflari mavjud:
1) Innovatsiyalarni boshqarish — bu dunyo, mamlakat yoki ma'lum bir mintaqa
                                                        9
uchun   mahsulot,   biznes   jarayoni,   marketing,   texnologiya,   materiallar   va
komponentlar   tushunchasi   haqidagi   yangi   g'oyani   maksimal   foyda   olish   va
optimallashtirish   maqsadida   tijorat   loyihasiga   aylantirish   jarayoni.   biznes
tizimining umumiy strategiyasi doirasidagi xatarlar.
2)   Innovatsiyalarni   boshqarish   —   bu   amalda   qo'llanilishi   mumkin   bo'lgan   va
muayyan   ehtiyojlarni   qondirishga   qodir   bo'lgan   yangi   yoki   takomillashtirilgan
mahsulot   yoki   texnologiya   ko'rinishida   mujassamlangan   ijodiy   faoliyatning
yakuniy   natijasidir.   Boshqacha   qilib   aytadigan   bo'lsak,   innovatsiya   —   bu
iste'molchilarning   ma'lum   ehtiyojlarini   qondirish   uchun   amaliy   foydalanish
maqsadida yangi g'oyalar va bilimlarni amalga oshirish natijasidir.
3)   Innovatsiyalarni   boshqarish   —   bu   raqobatbardosh   ijtimoiy   ehtiyojlarni
qondiradigan   va   bir   qator   samaralar   beradigan   (iqtisodiy,   ilmiy-texnikaviy,
ijtimoiy,   texnologik)   printsipial   jihatdan   yangi   yoki   o'zgartirilgan   vositalarni
(innovatsiyalarni) yaratish va ishlab chiqish     tatbiq etish)ning yakuniy natijasidir   .
4)  Innovatsion menejment  — yangi yoki  takomillashtirilgan mahsulot  (tovar, ish,
xizmat)   usuli   (texnologiyasi),   uni   ishlab   chiqarish   yoki   qo'llash,   innovatsiyalar
yoki   ishlab   chiqarishni   tashkil   etish   va   (yoki)   iqtisodiyotini   va   (yoki)   mahsulotni
sotishni   takomillashtirish,   iqtisodiy   foyda   keltiradi.,   bunday   imtiyozlar   uchun
shart-sharoitlar   yaratish   yoki   mahsulot   (tovarlar,   ishlar,   xizmatlar)ning   iste'mol
xususiyatlarini yaxshilash   [4]
.
5)   Innovatsion   menejment   —   bu   yangi   turdagi   tovarlarni,   ishlab   chiqarishning
yangi   usullari   va   usullarini,   yangi   xom   ashyo   manbalarini,   yangi   bozorlarni
o'zlashtirishni   joriy   etish   va   ulardan   foydalanish   maqsadida   tadbirkorlik   ruhi
asosida   ishlab   chiqarish   omillarini   o'zgartirish   (yangi   kombinatsiyalar);   ishlab chiqarishni   tashkil   etishning   yangi   shakllari   (monopollashtirish   maqsadida   qayta
tashkil etish)   [1] [5]
.
6)   Innovatsiyalarni   boshqarish   —   bu   tadbirkorlarning   maxsus   quroli,   ular
o'zgarishlardan   biznes   yoki   xizmatning   yangi   turini   amalga   oshirish   imkoniyati
sifatida foydalanadigan vositadir. Innovatsiya — bu ilgari mavjud bo'lmagan yangi
                                               10  
narsani ishlab chiqish va amalga oshirish, uning yordamida eski, taniqli elementlar
ushbu   biznes   iqtisodiyotiga   yangi   konturlarni   beradi.Innovatsiyalarni   boshqarish
ob'ektlari   innovatsiya   va innovatsion jarayondir.
Innovatsion jarayon — yangilikni  yaratish, o'zlashtirish,  tarqatish va undan
foydalanish   jarayoni.   Shuningdek,   mahsulotga   (tovarga)   nisbatan   innovatsion
jarayonni   fundamental   va   amaliy   tadqiqotlar,   dizaynni   ishlab   chiqish,   marketing,
ishlab chiqarish va sotish bosqichlari orqali  g oyani mahsulotga izchil aylantirishʻ
jarayoni   sifatida   ta’riflash   mumkin.Kengaytirilgan   innovatsiyalarni   mahsulot,
texnologik va tashkiliy va ma'muriyatga bo'lish mumkin. Ikkinchisi, ko'p hollarda,
ham   mahsulot,   ham   texnologik   yangiliklarni   joriy   qilishda   muqarrar.
Innovatsiyalarning   tasnifi   quyidagi   mezonlarga   ko'ra   ma'lum:   tarqalishi,   ishlab
chiqarish tsiklidagi o'rni, uzluksizligi, bozorni  qamrab olishi, yangilik darajasi  va
innovatsion   salohiyat.   Rivojlanish   markazlari   innovatsion   jarayonni   tashkil
etishning   yangi   shakli   bo'lib,   kompaniya   faoliyatining   asosiy   sohasiga   aloqador
bo'lmagan   iqtisodiy   mustaqil   bo'linmalarni   yaratishni   nazarda   tutadi.   Markazlar
uchun   yangi   mahsulotlarni   joriy   etishning   birinchi   bosqichida   sotish   hajmini
kengaytirishni rag'batlantiradigan va bozor o'rinlarini egallashga yordam beradigan
iqtisodiy   faoliyat   ko'rsatkichlari   o'rnatiladi.                           Yangi   innovatsiyalarni
boshqarish   tizimida   ishlab   chiqarish   bo'linmalarida   ilmiy-tadqiqot   bo'limlari
avvalgidan   ko'ra   muhimroq   rol   o'ynay   boshladi.   Ular   nafaqat   rivojlanadi,   balki
ularni   tezda   rivojlanish,   ishlab   chiqarish   va   marketing   bosqichiga   olib   keladi.
Zamonaviy   sharoitlar   ilmiy-tadqiqot   bo'limlari   va   ishlab   chiqarishni   qo'llab-
quvvatlash   bo'limlari   o'rtasida   o'zaro   kadrlar   almashinuvining   kuchayishi   bilan tavsiflanadi.   Ilmiy-tadqiqot   bo'limi   rolining   ortishi   ularni   moliyalashtirishning   3
dan   10   gacha   ko'payishi   bilan   tasdiqlanadi.   tegishli   ishlab   chiqarish   bo'limi
mahsulotlarini   sotish   hajmining   %.Venchur   kapital   bo'linmalari   yirik
kompaniyalarda   o'zlarining   "xavf   kapitali"   fondlarini   yaratish   asosida   tashkil
etiladi.  1980-yillarning   o rtalarida  AQSHdagi   509  ta   venchur   firmalardan   44  tasiʻ
bevosita   yirik   firmalarga   tegishli   edi.   Venchur   kapitali   fondlari   ko'pincha   kichik
boshlang'ich firmalarga investitsiya                                       
11
II   BOB   INNOVATSION   TASHKILOTDA   BENCHMARKINGNI
BOSHQARISH
2.1.   Innovatsion   Benchmarking   haqida   malumot . Benchmarking   -   mavjud
indikatorlarning   qiyosiy   tahlili,   biznesingiz   uchun   samarali   ishlarning   eng   yaxshi
namunalarini   aniqlash   va   qo'llash.   Ko'pincha   shu   kabi   sohada   ishlaydigan
kompaniyalarning   yutuqlarini   o'rganing,   biroq   har   qanday   savdo   vakolatxonalari
uchun   ba'zi   umumiy   sxemalar   qo'llanilishi   mumkin.   Benchmarking   -   marketingli
konsaltingning   qizikarli   texnologiyalaridan   biri   hisoblanadi.   Bu-biznesni   olib
borish usullaridan eng yaxshisini topish va o'rganish jarayonidir.
Benchmarking   -   mahsulot   sifatini   yaxshilash   dasturini   ishlab   chiqishni
nazarda   tutuvchi   raqobatbardoshlik   konsepsiyasining   evolyutsion   rivojlanishi
mahsulidir.   U   birinchi   marta   1950-yillarning   oxirida   Yaponiyada   paydo   bo'ldi.
G'arbda   benchmarking   o'zining   zamonaviy   ma'nosida   1979-yilda   "Kseroks"
korporatsiyasi   tomonidan   korporatsiya   bozor   ulushining   inqirozi   bilan   bog'liq
muommolarni   bartaraf   etish   maksadida   qo'llanilgan.Benchmarking   kontseptsiyasi
50-yillar oxirida yuzaga keldi, Yaponiyalik ekspertlar AQSh va G'arbiy Evropada
etakchi   kompaniyalarga   tashrif   buyurib,   tajribalarini   o'rganish   uchun   tashrif
buyurishdi.
        Yaponiyada   "benchmarking"   tushunchasi   "dantotsu"   so'zini   anglatadi,   ya'ni
"harakat,   tashvish,   eng   yaxshi   (yetakchilik)   g'amxo'rlik   qilish"   (lider).
"Benchmarking"   atamasi   1972   yilda   Kembrij   Strategik   Rejalashtirish institutida (AQSh) paydo bo'ldi. (Xerox kompaniyasi )
"Baholash"   atamasi   ingliz   tilidagi   «benchmark»   so'zidan   kelib   chiqqan
bo'lib, u rus tiliga tarjima qilishda «standart», «landshaft», «yo'nalish» deb tarjima
qilinadi.   Chet   el   terminologiyasida   "benchmarking"   -   bu   mutaxassis   tomonidan
olingan   standart   va   mos   yozuvlar   sifatida   ishlatiladi,   shuningdek,   standartga
asoslanib,   biror   narsani   baholash   mumkin.Geografiyada   bu   atama,   oldindan
aniqlangan   balandlikni   bildiradi,   bu   esa   undan   tushadigan   boshqa   balandliklarni
aniqlash uchun qo'llanma                                    12 
sifatida   qo'llaniladi.   Statistika   sohasidagi   mutaxassislar   bazani   benchmarking   deb
bilishadi,   ya'ni.   qanday   yangi   yoki   haqiqiy   ko'rsatkich   bilan
solishtirilmoqda.Axborot   texnologiyalari   sohasida   benchmarking   kompyuterning
sifat   ko'rsatkichlarini   standart   konfiguratsiyaga   ega   bo'lgan   boshqa   kompyuter
bilan   taqqoslab   baholaydi.Mahalliy   va   xorijiy   mualliflarning   marketing   va
boshqaruv sohasidagi ilmiy adabiyotlari va nashrlarida ushbu konsepsiyaning turli
ta'riflari keltirilga.Benchmarking - mahsulotni, xizmatlarni, eng jiddiy raqiblarning
ishlab chiqarish tajribasini yoki ularning sohalarida etakchi bo'lgan kompaniyalarni
o'rganish   va   baholashning   uzluksiz   jarayonidir.Global   Benchmarking   Tarmoq
menejeri   (Global   qiyosiy   tarmoq)   doktor   Robert   K.   lager   Boshqa
kompaniyalarning   tajribasini   o'rganishdan   olingan   foydalarni   qarzga   olishning
o'ziga   xos   usullarini   tahlil   qilish   va   o'z   kompaniyangizda   uni   tashqaridan   olib
kirilgan eng yaxshi texnikadir.
Ijrochi direktor Allied Sigpa Lawrence Bossidy  Benchmarking
marketing   tadqiqotlari   yo'nalishi   sifatida   qaralishi   mumkin.   Benchmarking
tadqiqotlarida   faqat   ochiq   axborot   manbalari   qo'llaniladi:   G'arb   va   Rossiya
kompaniyalari,   sanoat   matbuoti,   internet,   biznes   tashriflari,   ixtisoslashtirilgan
ko'rgazmalar shular jumlasidandir..
Filipp Kotler qiyoslashni "kompaniyaning mahsulotlarini
va   jarayonlarini   raqobatchilardan   yoki   boshqa   sanoat   tarmoqlarida   etakchi
kompaniyalar   bilan   solishtirish   jarayoni   ish   sifatini   yaxshilash   yo'llarini   topish
uchun"   deb   ta'riflaydi.N.A.Vojvodina   benchmarkingni   boshqalarning   ishlarini yaxshiroq   o'rganish   yoki   aniqlashni,   keyinchalik   o'rganish,   takomillashtirish   va
tashqi   ish   uslublarini   qo'llashni   muntazam   ravishda   amalga   oshiradigan   faoliyat
sifatida   belgilaydi   va   bu   hech   qachon   kattaligiga,   biznes   sohasiga   yoki   geografik
joylashuvga bog'liq emas. 
2)   Benchmarking   -   muntazam   tizimli   izlanishlar,   eng   yaxshi   amaliyotlarni   joriy
etish, bu esa ishlashni yaxshilash imkonini beradi.
13
       Benchmarking jarayoni - bir obyektning boshqaruv ko'rsatkichlarini bir-biriga
nisbatan   taqqoslash,   boshqa   korxona   faoliyatida   ijobiy   tajriba   va   uslublarni
o'rganish,   takomillashtirish   va   qo'llash   bo'yicha   eng   yaxshi   boshqaruv   tajribasini
aniqlash. Benchmarking - bu bozor va sanoatning eng yaxshi kompaniyalari bilan
raqobatbardoshlikni   ta'minlash   va   qo'llab-quvvatlashga   qaratilgan   o'zgarishlarni
amalga   oshirish   bilan   solishtirish   jarayonidir.Benchmarkingning   eng   mashhur
tafsirlari,Bog'iyev   G.L.   Tarmoq,   tarmoqlararo,   milliy   va   xalqaro   miqyosda
hamkorlar  va raqobatchilarning ilg'or  tajribalariga asoslangan  tadbirkor  strategiya
uchun   uzoq   muddatli   fikrlash   jarayoni.Kampi   R.   Eng   yuqori   yutuqlarga   olib
keladigan   sanoat   tajribasini   toping.   Mikhailova   E.A.   Raqobatchining   mahsulotini
yoki   uning   biron   bir   qismini   tahlil   qiladigan   kompaniyaning   mahsuloti   bilan
solishtirish,   uning   raqobatbardoshligini   oshirish .   Rietveldt   D.,   Kachalin   V.,
Fukolova   U.   Bir   kompaniyaning   iqtisodiy   ko'rsatkichlarini   qiyoslash   va   boshqa,
yanada muvaffaqiyatli ishlash   .   Shuni ta'kidlash kerakki, ekspertlarning aksariyati
kvotalash   -   tashkilotning   zaif   tomonlarini   aniqlash   uchun   muvaffaqiyatli   mavjud
bo'lgan   kompaniyalar   va   tadbirkorlar   boshqaruv   usullarini   qo'llash   ekanligini
ta'kidlashadi.
Aslida, benchmarking eng yaxshi kompaniyalar, sanoat rahbarlari, sheriklar
va   raqobatchilar   tajribasiga   ijodiy   munosabatdir.   Sizning   izlayotgan
yechimlaringizning   90   foizi   allaqachon   mavjud   deb   hisoblashadi   -   kimdir   sizga
bunday muammolarni hal  qilishdan oldin kerak edi, demak siz butun yo'lni bosib
o'tishingiz   shart   emas,   shunga   o'xshash   sharoitlarda   muvaffaqiyatga   erishgan boshqa   kompaniyalarning   eng   yaxshi   tajribasidan   foydalanish   yaxshiroqdir.
Benchmarkingning   o'ziga   xosligi   shundaki,   uning   faoliyati   boshqa   sohalarda
to'plangan kompaniyalarning tajribasi ham o'rganilmoqda.
Mazkur konsaltingli xizmat qo'yidagilarga tenglashtiriladi: 
• Maslaxatchilarni taklif qilgan korxonaning kuchli va zaif tomonlarini aniqlash;
"Benchmarking" iborasini o'zbek tilidi bir so'z bilan ifoda etib bo'lmaydi. U ingliz
14
  tilidagi   «benchmark»   so'zidan   kelib   chiqqan   bo'lib,   qayd   etilgan   ob'yektdagi
maxsus   belgini   anglatadi.   Masalan,   dengiz   satxining   balanligini   ko'tsatuvchi
ustundagi   belgi.   Umumiy   ma'noda,   «benchmark»   -boshqa   o'xshash,   turdosh
predmetlar   bilan   solishtirilganda,   sifat   va   son   jihatdan   tavsiflovchi   standart   yoki
etalon sifatida qo'llaniluvchi predmetdir. Shu asosda benchmarkingni - ob'yektning
miqyosi,   biznes   sohasi   va   geografik   joylashuvidan   qat'iy   nazar   uning   optimal
yechimlarini   izlash,   baholash   va   o'rganishga   qaratilgan   sistemali   faoliyat   deb
ta'riflash mumkin.
Benchmarking  -   bu  boshqalarning  bizdan  ko'ra  ish   uslubining  yaxshi  tomonlarini
aniqlash   hamda   o'rganish   va   qullashning   yangicha   samarali   uslublarini   topish
san'atidir.Bunda korxona faoliyatini o'rganish va taxlil qilishda boshqa raqobatdosh
yetakchi   korxonalarning   samarali   usullaridan   xufiya   yo'l   bilan   o'g'irlash   orqali
foydalanish   tushinilmaydi.   Xorijda   1970-yillarning   boshlarida   ba'zi   korxonalar
nafakat   raqobatchi-korxonalarning   faoliyatini   o'rganish,   balki   boshqa
tarmoqlardagi   ilg'or   korxonalarning   faoliyatidagi   yutuqlaridan   foydalanish
g'oyasini   ilgari   sura   boshladi.   Firmalarda   korxonalarni   boshqarishdagi   farqlarni
o'rganishga   qiziqish   ortdi.   Ular   ishlab   chiqqan   usul   va   konsepsiyalar   sarf-
harajatlarni   qisqartirishga,   daromadni   oshirishga,   korxona   faoliyati   strategiyasini
tanlashga   imkon   berardi.Ko'pgina   tashkilotlar   uchun   benchmarking   biror-bir
yangilik   emas,   u   raqobatli   tahlil   doirasida   o'ta   aniqlikka   asoslangan,
shakllantirilgan va tartibga solingan yondoshuvdir. Benchmarkingdan   foydalanish   ko'p   yo'nalishlidir.   Shunday
qilib,   benchmarking   mantiqan   haridorga   yakin   soxada,   byurtmani   bajarish   uchun
muammoli   vaziyatlarni   tez   va   kam   harajatlar   bilan   yechishga   imkon   beradi.
Benchmarking doirasida tadbirkorlik funksiyasi  tovar yoki xizmatlarni  yaratuvchi
va ularni bozorga suruvchi jarayon sifatida taxlil qilinadi.Bunda dikkat markazida
kuyidagi savollar  turadi: Kaysi  firma raqobat chukkisida turibdi? Nima uchun o'z
korxonamiz eng zo'r emas? Yetakchi bulish uchun korxonada nimani uzgartirish va
nimani saklab qolish kerak? Eng yaxshi bulish uchun qanday strategiyani  qullash
kerak?
15
Shunday kilib, benchmarking taxlilining moxiyati shuni kursatadiki, uni marketing
tadqiqotlari yunalishlaridan biri deb qarash kerak. Benchmarkingni amaliy jixatdan
qo'llash turtta harakatlar ketma-ketligini talab etadi.
Benchmarkingni amalga oshirishda taxlilning uchta asosiy turi qo'llaniladi:
• Ustunlikning ichki taxlili - tashkilot ichida solishtirish, masalan bo'limlar, qismlar
yoki tovar guruxlari bo'yicha;
•   Ustunlikning   tashqi   tahlili   -   turli   soxalarda   faoliyatning   o'xshash   turlarini
solishtirish, masalan turli bozorlarda ishlovchi raqobatchilar yoki hamkasblar;
•   Ustunlikning   funksional   tahlili   -   turli   tarmoqlar   tashkilotlariga   xos   jarayonlar
yoki funksiyalarni solishtirish.
Asosiy   g'oya   shundaki,   uchragan   yaxshi   natijaviy   xolatlarni,   uslublarni   topishdir.
Ustunlik taxlili quyidagi qoidalarga majburiy ravishda amal qilishni talab kiladi:
• Tashkilot raxbarlarining ustunlik tahlili g'oyasiga qiziquvchanligi;
• Loyixa maqsadlari va zarurati xaqida ishchilarni xabardorligi ;
• Ishchi dasturning oddiy, qadamma-qadam va tushunarli tartibda tuzilishi;
• Loyixa jarayonining batafsil hujjatlashtirib borilishi. Raqobat   kurashida   g'alaba   qozonish   uchun   o'z   tarmog'idagi   sharoitlar   va   o'yin
qoidalarini   bilish   bilan   birga,   aniq   bir   tarmoq   yoki   yetakchi   korxona   bo'lishidan
qat'iy   nazar   yutuqning   umumiy   omillarini   tushinish   muhimdir.   Bu   shunday
omillarki,   asosiy   faoliyatning   natijaviy   xolatini   mo'ljalga   ola   bilish,   harajatlarni
e'tibordan   chetda   qoldirmaslik,   tovar   yetkazib   beruvchilar   bilan   aloqalar,   sifat   va
mahsuldorlikni oshirish, zamonaviy texnologiyalarni qo'llash kabilardir.
Benchmarking jarayonini oltita bosqichga ajratib qarash mumkin:
Ustunlikni   taxlil   qilish   ob'yektini   aniklash.   Bunda   ishlab   chikarish   taxlili
yordamida   o'rganish   mumkin   bo'lgan   yordam   ko'rsatilayotgan   korxonalarning
16
ob'yektlarini   aniqlash   tushuniladi.   Bunda   tashkilotni   butunlay   yoki   tarmoqlar
bo'yicha tanqidiy taxlil qilish imkoniyatlari to'g'ilib, ustunlik taxlilining ichki yoki
tashqi   jixatdan,   haridorning   qabul   qilish   poziyasi   nuqtai   nazarlaridan   o'rganish
aniqlab   olinadi.   Undan   tashkari,   bu   qurol   tovarlarni   tahlil   qilishda,   sotish
xajmining   nazorat   kursatkichlari,   mijozlar   talablariga   yo'naltirish   kabilarda
qo'llanilishi mumkin. Umuman olganda, yordam ko'rsatilayotgan korxona talablari
va   iste'molchilarning   ehtiyojlarini   hisobga   olmaganda,   bu   usulni   qo'llashda   hech
qanday cheklovlar bo'lmaydi.
2.   Ustunlikni   taxlil   qilishda   hamkorlarni   tanlash.   Tanlanadigan   hamkor   -
tashkilotlar   nafakat   o'z-o'zicha   yetakchilar   qatorida   bo'lishi,   balki   shaxsiy
kompaniya   bilan   yuqori   darajada   solishtiruvga   loyiq   bo'lishi   kerak.   Bu   jarayon
quyidagi qadamlarni o'z ichga oladi:
• Axborotning aniq manbalardan tezlikda va doimiy olish imkoniyati, shuningdek
ishonchli ma'lumotlarni yig'ish;
• Yig'ilgan malumotlarni atroflicha tasniflash, tartibga keltirish;
• Eng yaxshi namunalarni tanlash. 3.   Ma'lumotlarni   yig'ish   nafaqat   sifat   yoki   miqdor   ko'rsatgichlari   balki,   mehnat
mazmunini,   yukori   hosildorlikni   anglatuvchi   jarayon   yoki   omillarni   urganish   va
tasniflashni ham nazarda tutadi. Bu bosqich quyidagi vazifalarni o'z ichiga oladi:
•  Aniqlashtirish   va   tushuntirish   xususiyatiga   ega   bo'lgan   so'rov   qog'ozlarini   tahlil
etish konsepsiyasini ishlab chiqish;
• Yordam ko'rsatilayotgan tashkilot xaqidagi  ma'lumotlarni yig'ish (kuchli va zaif
tomonlar);
• Ustunlikni tahlil qilishda hamkorlar haqidagi dalillarni yig'ish;
• Qo'shimcha manbalardan foydalanish;
• Axborotlarni hujjatlashtirib borish;
17
2.2. Innovatsion Benchmarkingni boshqarish  
Innovatsion   benchmarking   boshqarish,   innovatsiya   faoliyatini   amalga   oshirishda
eng   yaxshi   amaliyotlarni   aniqlab   oladigan   va   ularni   o'zlashtirishga   harakat
qiladigan   bir   qator   usullardan   biridir.   Bu   usul,   kompaniyalar   uchun   innovatsiya
jarayonini tahlil qilish, yuqori natijalarni olish va mustahkamlashda yordam beradi
Qo'lga   kiritilgan   ma'lumotlarni   raxbariyat(byurtmachi)   tomonidan   tan   olinishi   va
qo'llab   qo'vvatlanishi   uchun   tadqiq   etish.Axborot   taxlili   ustunlikni   taxlil   qilish
jarayonida   ishtirok   etuvchilarda   ijodiy   va   analitik   qobiliyatning   mavjudligini
nazarda   tutadi.   Tahlil   qilish   o'xshashlik   va   farqni   tan   olishgina   emas,   balki
solishtirishni   murakkablashtirib   yuborishi   mumkin   bo'lgan   ta'sirlarni   ko'rsatish,
o'zaro aloqalarni tushunish hamdir. Bu yerda quyidagi ishlar bajariladi:
Olingan ma'lumotlarni tartibga solish va solishtirish;
Axborot materiallarining sifatini nazorat qilish;
Ma'lumot olishda chalg'ituvchi ta'sirli omillarni kuzatish; Samarali   usullar   bilan   solishtirish   asosida   ishdagi   kamchiliklarni   ko'rsatish;
Kamchiliklarning mavjudligini tushuntiruvchi sabablarni aniqlash;
Shaxsiy   resurslar   hisobidan   tovar   ishlab   chiqarish   va   iste'molchiga   yetkazish
oralig'ida ba'zi  qism  yoki jarayonlarni tanlashga  imkon beruvchi taxlilni  o'tkazish.
("Tayyorlash yoki harid" taxlili).
 Olingan malumotlarni hayotga tadbik etish. Tadbiq etiladigan uslub nafaqat ishlab
chiqarishni   yaxshilashi,   balki   tashkilotning   kelajakdagi   taraqqiyoti,   kutilmagan
muammolardan  bexatar   o'tishini  ta'minlashi   kerak.  Bu  uslublar   yuqori   cho'qqidagi
korxonalardan ko'chirilgan uslub bo'lmasdan korxonaning innovatsion taraqqiyotini
ta'minlaydi.Mavjud imkoniyatlarni aniq tadbirlar yordamida amalga oshirish kerak.
Bunda   olingan   ma'lumotlar   oddiy   rejalashtirish   bilan   amalga   oshadimi,   yo'qmi?
yoki   alohida   yondoshuv   kerakligini   aniqlash   zarur.   Bunday   maksadlarga
yunaltirilgan   yangiliklar:   ustunlik   taxlili   okibatlarini   ko'rib   chiqish;   manfaatdor
shaxslarga  18
natijalar   xaqidagi   hisobotni   berish;   yaxshilanish   imkoniyatini   kursatish;
korxonaning   doimiy   ish   rejasi   bilan   muvofiqlik;   rejaga   zaruriy   o'zgarishlarni
kiritish bo'yicha qayta ishlov berish; rejani xayotga tadbik kilish; ustunlik taxlilini
uzluksiz   jarayon   sifatida   qabul   qilish;   kelajakda   innovatsion   rivojlanish   uchun
natijalardan foydalanishni anglatadi.
        Tahlil   natijalarini   joriy   qilish   jarayonini   nazorat   qilish   ikki   bosqichda   sodir
bo'ladi:   birinchidan,   korxona   faoliyati   natijalari   urnatilgan   baholash
ko'rsatgichlarining   rivojlanishida   kuzatib   borilishi   kerak;   ikkinchidan,   oraliq
maqsadlarning   bajarilishi   hamda   resurs   va  muddatlar   bo'yicha   rejalarning  amalga
oshirilishi tekshirilishi kerak. Uslub va jarayonlar doimiy o'zgarishlarni talab etadi.
Eng   yaxshi   yutuq   hisoblangan   uslub,   tez   orada   standart   ko'rsatgichdan   pastga
tushib   ketishi   mumkin.   Shuning   uchun   ko'rsatgichlar   eng   yaxshi   aylanishi   kerak.
Ustunlik taxlili joriy kilingach, harajatlar ancha pasayadi, chunki:Solishtiriladigan
yetakchi   tashkilotlar   bilan   doimiy   tajriba   almashish   yo'lga   qo'yiladi.   Bunda
bozorda   yangi   samarali   faoliyat   qo'rsatayotgan   tashkilotlar   paydo   bo'lishini e'tibordan   chetda   qoldirmaslik   kerak.Muxim   axborot   manbalarining   aniqligi,
ma'lumotlar bazasining shakllanganligi va ularning to'ldirib borish. Axborotlardan
optimal   foydalanish,   ma'lumotlarni   tizimli   ravishda   hujjatlashtirish   va
aniqlashtirishni talab etadi. Shunday   qilib,   benchmarkingni   strategik
yo'naltirilgan   marketing   tadqiqotlarining   muxim   qismlaridan   biri   deb   karash
mumkin.   Benchmarkingli   yondashuv   marketingda   yechimlarni   kabul   kilish
jarayonining   uzgarishiga   olib   keladi.   Odatda   firmaning   an'anaviy   marketing
yechimlari, marketing strategiyasi, marketing tadqiqotlari va marketing kompleksi
munosabatlarida   menejerlar   va   marketologlarning   ichki   sezgisi   asosida   qabul
qilingan.   Bugungi   zamonaviy   sharoitda   firmaning   raqobatbardoshligi   va
barqarorligini ta'minlashda bunday yondoshuv yetarli emas
19
XULOSA
    Innovatsion benchmarking boshqarish, innovatsiya faoliyatini amalga oshirishda
eng   yaxshi   amaliyotlarni   aniqlab   oladigan   va   ularni   o'zlashtirishga   harakat
qiladigan   bir   qator   usullardan   biridir.   Bu   usul,   kompaniyalar   uchun   innovatsiya
jarayonini   tahlil   qilish,   yuqori   natijalarni   olish   va   mustahkamlashda   yordam
beradi.Innovatsion   benchmarking   boshqa   kompaniyalar,   sohasida   rivojlangan
mamlakatlardagi yoki sohasidagi eng yaxshi amaliyotlarga e'tibor beradi. Bu bilan
birga,   kompaniya   o'z   innovatsiya   faoliyatini   yanada   rivojlantirish   uchun   kerakli
o'zgarishlarni   identifikatsiya   qila   oladi.Bu   usulning   asosiy   bosqichi   analiz   va
taqrizdan iborat bo'ladi. Analiz jarayonida, innovatsiyaga oid ma'lumotlar to'plami
to'plangan   va   kompaniya   faoliyati   bilan   solishtiriladi.   Taqriz   jarayonida   esa,   eng
yaxshi amaliyotlar aniqlanadi va ularni nima qilganligiga e'tibor beriladi.
              Bunday   benchmarking   ishlab   chiqarish   jarayoni   shu   paytda   kompaniyadan
kompaniyaga   farqli   olib   borila   olmaydi.   Boshqa   kompaniyalar   bilan   hamkorlik qilib,   ularning   innovatsiya   faoliyati   haqida   ma'lumotlar   almashish   va   ularning
amaliyotlarini   o'rganish   imkonini   beradi.   Bunday   hamkorliklar   orqali   kompaniya
o'z   innovatsiya   faoliyatini   yanada   rivojlantirishi   mumkin.Innovatsion
benchmarking,   kompaniyalar   uchun   qulay   bo'lishi   mumkin,   chunki   bu   usul   bilan
ular   xalqaro   bozorni   tahlil   qilish   va   eng   yaxshi   amaliyotlarni   o'rganish   imkoniga
ega   bo'ladi.   Bu   esa   kompaniyalar   uchun   yangiliklarni   osonroq   identifikatsiya
qilish, rivojlantirish va tartibga solishda yordam beradi.Innovatsion benchmarking
boshqarish   tufayli   kompaniyalar   innovatsiya   jarayonidagi   muammolarni   aniqlab
olishi   va   ularni   bartaraf   etish   uchun   kerakli   takliflarni   berishi   mumkin.   Bu   usul
orqali kompaniyalar yanada samaraliroq, ishlab chiqaruvchiroq va xalqaro bozorda
iste'mol qilinadigan mahsulotlar ishlab chiqarish imkoniga ega bo'ladi.Innovatsion
benchmarking   boshqarish   innovatsiya   faoliyatini   o'rganish   va   uning   natijalarini
baholash   uchun   amalga   oshiriladigan   usuldir.   Bu   usul   bir   kompaniyani   yoki
tashkilotni   innovatsion   ularga   qarab   tasniflashni   o'z   ichiga   oladi.   Innovatsion
benchmarking boshqarishning 20 
FOYDALANGAN ADABIYOTLAR
Ермасов   Н.Б.,   Ермасов   С.Б.   ―Инновnион   менежмент :   Учебник.   –   М.:‖
Высшее   образование,   2007.   .Innovation   Management   Third   Edition   Joe   Tidd
Science   and   Technology   Policy   Research   (SPRU),   University   of   SussexJohn
Bessant   School   of   Management,   Cranfield   UniversityKeith   Pavitt   2014-
P.110.   .Аксенова   М.А.   ―Инновnионный   менеджмент .Воронеж-2015.	
‖
Мальцева,   С.   В.Инновnионный   менеджмент   :   учебник   для   tадемического
бtалавриата   /   под   ред.   С.   В.   Мальцевой.   -   М.   :   Издательство   Юрайт,
2014. .David J. Teece ―Firm organization, industrial structure, and technological
innovation   2010   .   82.Strategies   for   advancing   organizational   innovation   Charles	
‖
R.   B.   Stowe   Lander   University   Doug   Grider   Lander   University.   Journal   of
Management and Marketing Research Volume 15 - April, 2014 Yo‘ldoshev   N.Q.   va   boshqalar.   ―Innovatsion   menejment .   Darslik.   T:.TDIU,‖
2012.   .Akbarxodjaev   Z.Z.   ―Innovatsion   menejment .   O‘quv-uslubiy   majmua.-	
‖
T:.TDIU, 2012 .

“Tashkilotlarning innovatsion faoliyatini boshqarishda benchmarking” MUNDARIJA T|r Nazorat ishining qismlari nomi bet 1 KIRISH………………………………………… 3 2 Asosiy qism: 2.1 I BOB. INNOVATSIYON TASHKILOTLAR FAOLIYATI 1.1. Innovatsion Tashkilotlar ……………......… 4 1.2. Innovatsiyon Tashkilotlarning boshqarish … 8 2.2. II BOB INNOVATSION TASHKILOTDA BENCHMARKINGNI BOSHQARISH 2.1. Innovatsion Benchmarking haqida malumot….. 12 2.2. Innovatsion Benchmarkingni boshqarish……. 18 3. XULOSA…………………………………… . 21 4. FOYDALANGAN ADABIYOTLAR……….. . 22

Mavzu: Tashkilotlarning innovatsion faoliyatini boshqarishda benchmarking Kirish Tashkilotning innovatsion faoliyatiga kirishi, yangiliklarni qabul qilib, ularni rivojlantirish va amalga oshirish uchun rahbarlik va ishbilarmonlik talablari bilan bog liq bo lishi kerak. Buning natijasida, tashkilot yanada rivojlanishi vaʻ ʻ tanlovlardan oldin borib turgan bozorida o z manfaatini saqlashiga imkon ʻ beradi.Innovatsion faoliyat, Tashkilotun innovatsion faoliyatiga kirish uchun quyidagi yo'llar izlanishi tavsiya qilinadi Tashkilotning innovatsion faoliyatiga kirish, uzluksiz rivojlanuvchi jarayonni boshlash uchun zarur bo'lgan bir qadamdir. Bu jarayonda tashkilot innovatsiyalar bilan bog'liq muammolarni hal qilishi, yangiliklarni qabul qilishi va ularni amalga oshirish uchun ma'lumot yig'ish kerak.innovatsion faoliyatga tashkilotning kirishi, yangi g oyalar va ideyalar ʻ yaratish, ularni o zlashtirish va amalga oshirish uchun tashkilotning ʻ qiyinchiliklarini aniqlashdan iborat. Bu, tashkilotning faoliyatida yangiliklarni qabul qilish, ularni rivojlantirish va innovatsion mahsulotlar yaratishga umidlar bilan bog liq bo ladi. ʻ ʻ Tashkilotning innovatsion faoliyatiga kirish uchun quyidagi yo llardan ʻ foydalanishingiz mumkin: Bu tavsiyalarni amalga oshirish tashkilotning innovatsion faoliyatiga muvaffaqiyat kiritish uchun muhimdir. Innovatsiya yaratuvchilikni ta'minlash va rivojlantirish uchun majburiy bo'lgan jarayonlarni o'z ichiga oladi va tashkilotning yanada rivojlanishi uchun imkoniyatlarni yaratadi.

3 I BOB. INNOVATSIYON TASHKILOTLAR FAOLIYATI 1.1. Innovatsion Tashkilotlar. Innovatsion tashkilot — bu tashkilotdagi yangilik, u ish samaradorligini oshirishni ta minlaydi.Tashkilotning innovatsion strategiyasiʼ — tashkilotning yetakchi strategiyasi, bu uning rivojlanish bazasi hisoblanadi.Qiyinliklarni aniqlash . Tashkilotning muammolarini aniqlayish va ularni innovatsion yechimlar orqali hal qilish imkoniyatini o rganish uchun tahlil va baholash jarayonlari amalga ʻ oshirishingiz kerak. Innovatsion jamoa yaratish, Innovatsiyalar jamlanmasini hamda erkin fikr bildiruvchi jamoani rivojlantirib, yangi ideyalarni generatsiya qilishi va ularga ehtiyojchiliklarga javob beruvchi xususiyatlar bilan harakat etishi kerak.Innovatsion strategiya belgilash. Tashkilotning innovatsion faoliyatida yo nalishlari belgilab chiqishingiz kerak. Buning uchun tahliliy ma lumotlardan ʻ ʼ foydalanib, innovatsion strategiyani tuzishingiz kerak.Innovatsion mahsulotlar yaratish. Tashkilotning innovatsion faoliyatida muvaffaqiyatga erishish uchun, yangi mahsulot va xizmatlarni yaratishga e'tibor berishingiz kerak. Bu, iste'molchilarning talablari va tashkilotning bozoridagi talablar asosida amalga oshirilishi kerak. Tashkilotning innovatsion faoliyatiga kirish uchun bir nechta yo'llar mavjuddir: 1. Innovatsion strategiyani belgilash: Tashkilotning innovatsiyalar bilan bog'liq maqsadlarini belgilab, ularga erishish yo'llarini aniqlash kerak. Bu strategiya, tashkilotning innovatsion faoliyatining yutuqlarini va o'rnatilgan resurslarni nazorat qilishi uchun kerakli bo'ladi. 2. Innovatsion jamoani shakllantirish: Innovatsion jamoa, tashkilotda yangiliklarni qabul qilish va ularga amalga oshirish uchun mahsulot yaratuvchi kuchni oshiradi. Tashkilotning bu jamoa bilan muloqotda bo'lishi, yangiliklarni qo'llab-quvvatlash va ularga investitsiyalar kiritish imkonini beradi.3.

Innovatsiyalar uchun resurslar ta'minlash: Tashkilotning innovatsion faoliyati uchun kerakli 4 resurslar (moliyaviy, odamlar, texnologiyalar) ta'minlanishi zarur. Bu resurslarni ta'minlash uchun tashkilot moliyaviy manbalarini oshirishi, talabalarni va mutaxassislikni rivojlantirishi va innovativ texnologiyalardan foydalanishi mumkin. 4. Innovatsiya texnikasini ishlab chiqish: Innovatsion faoliyatning asosiy qismi innovatsiya texnikasini ishlab chiqishdir. Tashkilotlar, innovativ mahsulotlarni yaratishda yangiliklar va texnologiyalardan foydalanishi kerak. Bu uchun tashkilotning rivojlanishi va ishbilarmonlik muhitini o'zgartirishga tayyorgarlik ko'rinishida yangiliklarni qabul qilishi kerak. 5. Innovatsion g'oya solishtirish: Tashkilotning ichki jamoasiga innovatsiyalar, o'zgartirishlar va g'oyalarning muhimligini tushuntirib berish zarur. Bunda tashkilot rahbariyati, innovatsion ideyalarni, mahsulotlarni va xizmatlarni takomillashtiruvchi strategiyalarni o'rnatishni ta'minlash uchun ichki kommunikatsiya vositalaridan foydalanishi kerak. 6. Innovatsion partnyorliklarga kirish: Tashkilot, boshqa tashkilotlar bilan hamkorlik qilishi va innovatsiya yo'llarida birgalikda ishlash imkoniyatini izlaydi. Innovatsion partnyorliklar, yangiliklarga moliyaviy investitsiyalar kiritishda va rivojlanayotgan bozorda o'z manzilini egallashda yordam beradi. 7. Innovatsionni baholash va monitoring: Tashkilotning innovatsion faoliyati va mahsulotlarining baholash va monitoringi, o'z foydalanuvchilariga qo'shimcha qiymat yaratishga yordam beradi. Bu tashkilotning innovatsion faoliyatini takomillashtirish va yangiliklarni yanada rivojlantirish imkonini beradi. 5. Innovatsion hamkorlikni rivojlantirish: Tashkilotning innovatsion faoliyatiga kirishi uchun tashkilotning hamkorlar bilan ishbilarmonlikni rivojlantirish juda muhimdir. Bunda, qo shimcha resurslardan foydalanib, birgalikda yangi ideyalarniʻ amalga oshirish imkoniyatini oshirishingiz mumkin.

8. Innovatsiya boshqaruvini rivojlantirish: Tashkilotning innovatsion faoliyatiga 5 kirishi uchun boshqaruv tizimini yangilash va uning o zlashtirilishi lozim. Buʻ tufayli, yagona insonlar yoki guruhlar orqali innovatsiya jarayonini nazorat qilish va boshqaruv qilishingiz mumkin. 9. Xavfsizlikni ta minlash: Innovatsion faoliyatda xavfsizlik ʼ muammolari va ko p yillik yo nalishlarni tahlil qilish va ularga ehtiyojchiliklarga ʻ ʻ javob berish juda muhimdir. Bu tufayli, innovatsion faoliyatga kirish uchun xavfsizlikni ta minlash vositalarini o rganishingiz kerak. ʼ ʻ 10. Innovatsiya kulturasini o'rnatish: Tashkilotda innovatsiya kulturasini o'rnatish uchun, ichki kommunikatsiyani mustahkamlash, ish birliklari va takliflar uchun muvaffaqiyatni ta'minlash uchun hamkorlikni rag'batlantirish kerak. Buning uchun tashkilotning ustida innovatsiya qilishni rag'batlantiruvchi misyon va maqsadlar taqdim etish muhimdir. 11. Yaratuvchi jamoani yaratish: Innovatsiyalar jamiyati yaratish tashkilotda fikrlar, ideyalar va talabalar to'plamini oshiradi. Bunda, yangi ideyalarni qo'llab-quvvatlash, ish birliklarini mustahkamlash va takliflar yo'li bilan ishlamoq muhim bo'ladi. 12. Rivojlantirilgan innovatsiya jarayonlari: Tashkilotning innovatsion faoliyatiga kirishda rivojlantirilgan innovatsiya jarayonlaridan foydalanish muhimdir. Bu jarayonlar, yangi fikrlarni to'plash, taqdim etish va boshqarishning qulay usullarini o'z ichiga oladi. 13. Xodimlarni qo'llab-quvvatlash: Tashkilotning innovatsion faoliyatida xodimlarga hamkorlik berish muhimdir. Bu, xodimlarning fikrlarini qo'llab-quvvatlash, ularning o'zlashtirilgan fikrlarini taklif etishga rag'batlantirish va ularni innovatsiya faoliyatiga kirishga yordam berishni o'z ichiga oladi. 14. Innovatsiyalar uchun resurslarni ajratish: Innovatsiyalar uchun resurslarni ajratish tashkilotning innovatsion faoliyatiga kirishi uchun muhimdir. Bu resurslar moliyaviy resurslar (budjet), inson-resurslar (xodimlar) va asbob-resurslaridan (tezkor bajariladigan texnologiyalar) iborat