O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI Boshlang’ich talim (sirtqi) FAKULTETI 147-guruh talabasi MAVZU: Axborotlarning kompyuterda tasvirlanishi Bajardi: Isaboyeva X Tekshirdi: Bo’stobov X SAMARQAND-2020 MAVZU: Axborotlarning kompyuterda tasvirlanishi MUSTAQIL ISH

Reja: 1. Axborot va axborotlashtirish 2. Axborotlarning kompyuterda tasvirlanishining asosiy tushunchalari 3. Axborot texnologiyalari 4. Xulosa 5. Foydalanilgan adabiyotlar 1. Axborot va axborotlashtirish

Hozirgi kunda axborot va kompyuter texnologiyalari iboralari kundalik turmushda eng ko’p qo’llaniladigan tushunchalar desak mubolaga bulmaydi. Chunki hayotning qaysi sohasini olmaylik , qanday amallarni bajarmaylik, albatta, axborotlar bilan ish ko’ramiz. Ya’ni axborotlardan foydalanish, axborot almashish, ularni uzatish, o’zlashtirish inson faoliyatining asosiy negizini tashkil etadi. Jamiyatni axborotlashtirish deganda , axborotdan iqtisodni rivojlantirish , mamlakat fan-texnika taraqqiyotini, jamiyatni demokratlashtirish va intellektuallashtirish jarayonlarini jadallashtirishni ta’minlaydigan jamiyat boyligi sifatida foydalanish tushuniladi. Jamiyatni axborotlashtirish – inson hayotining barcha jabhalarida intellektual faoliyatning rolini oshirish bilan bog’liq obyektiv jarayon hisoblanadi. Jamiyatni axborotlashtirish jarayonini 5 asosiy yo’nalishga ajratish mumkin: 1. Mexnat, texnologik va ishlab chiqarish jarayoni vositalarini kompleks avtomatlashtirish. 2. Ilmiy tadqiqotlar, loyihalash va ishlab chiqarish jarayonlarini axborotlashtirish. 3. Tashkiliy — iqtisodiy boshqarishni avtomatlashtirish. 4. Axoliga xizmat ko’rsatish sohasini axborotlashtirish. 5. Ta’lim va kadrlar tayyorlash jarayonini axborotlashtirish. Axborot tushunchasi informatika fanining asosiy tushunchasi hisoblanadi. Axborot-insonning sezgi organlari orqali qabul qilinadigan barcha ma’lumotlar majmui.

Axborot(informasiya) so’zi lotincha “information” so’zidan olingan bo’lib, tushuntirish, tavsiflash degan ma’noni anglatadi. To’plangan axborotlardan lozim bo’lganda ishlatish uchun axborot tashuvchi vositalar dan foydalanishgan. Axborotlarni to’plash, qayta ishlash va uni uzatish kabi ishlar majmuini bajarishda asosiy texnik vosita bugungi kunda kompyuter hisoblanadi. Shu bilan bir qatorda, axborotlarning almashinuv amallarini bajaruvchi aloqa vositalari – telefon, teletayp, telefaks va hokazolar mavjudki, ular ham axborot texnologiya sining asosiy texnik vositalari hisoblanadi. 4. Axborotning o’lchov birliklari Axborotni o’lchash uchun ikki ko’rsatkich kiritilgan: axborot miqdori I va qiymatlar hajmi V . Bu ko’rsatkichlar axborot adekvatlik shakllarida turli ifoda va talqinga ega. Har bir shakl o’ziga xos axborot miqdoriga va qiymatlar hajmiga yega. Axborotning sintaktik o’lchovi.   Qiymatlar hajmi V xabarda belgilar (razryad) soni bilan o’lchanadi. Turli sanoq tizimlarida bir razryad turlicha uzunlikka ega bo’lganligi sababli ularning qiymat o’lchov birliklari ham o’zgaradi: – ikki sanoq tizimida o’lchov birligi – bit (ikki razryad) (axborotni o’lchov birligi sifatida, ya’ni 8 bitdan iborat bo’lgan «bayt» o’lchov birligi ham ishlatiladi); – o’nlik sanoq tizimida o’lchov birligi – dit (o’nlik razryad). Axborot miqdori I ni tizim holatining noaniqlik tushunchasi(tizim entropiyasi)ni ko’rib chiqmasdan aniqlab bo’lmaydi.

Axborotning semantik o’lchovi. Axborot ma’nosining mazmuni yoki axborotning miqdorini semantik darajada o’lchash uchun tezaurus o’lchovidan foydalaniladi. Bu o’lchov axborotning semantik xususiyatlarini foydalanuvchining kelgan xabarni qabul qilish qobiliyati bilan bog’laydi. _________________________________________________________________ Tezaurus – foydalanuvchi yoki tizim ega bo’lgan xabarlar to’plamidir. Semantik axbortning miqdorini nisbiy o’lchovi sifatida mazmundorlik koeffisiyentini ishlatish mumkin: Axborotning paragmatik o’lchovi.   Bu axborotning o’lchov birligi foydalanuvchi qo’ygan maqsadni egallash uchun kerak bo’lgan axborotning yaroqliligi bilan ifodalanadi. Paragmatik o’lchov ham nisbiy bo’lib, u axborotni qaysi tizimda ishlatishga bog’liqdir. Axborotning eng kichik o’lchov birligi sifatida 1 bit qabul qilingan. 2. Kompyuter raqamlarning o„zini emas, balki shu raqamlarni ifodalovchi signallarni farqlaydi. Bunda raqamlar signalning ikki qiymati bilan (magnitlangan yoki magnitlanmagan; ulangan yoki ulanmagan; ha yoki yo„q va h.k.) ifodalanadi. Bu holatning birinchisini 0 raqami bilan, ikkinchisini esa 1 raqami bilan belgilash qabul qilingan bo„lib, axborotni ikkita belgi yordamida kodlash (qisqacha, ikkilikda kodlash) nomini olgan. Masalan: A - 01000001 H - 01001000 M - 01001101 T - 01010100 B - 01000010 K -