Davlat yer kadastrini yuritishni huquqiy himoya qilish choralari Reja: I. Kirish:. Davlat kadastrlari yagona tizimini yaratish va yuritish II. Asosiy qism: 1.Davlat yer kadastrlari tushunchasi 2.Davlat kadastrlarini yuritishning asosiy prinsiplari. 3.Davlat yer kadastrini yuritish sohasidagi vakolatlari III. Xulosa:

Bozor iqtisodiyotining asosiy elementlaridan hisoblangan kadastr tizimi O'zbekiston Respublikasi rivojlanishining asosiy tamoyillariga va mazmuniga to'la muvofiq keladi. Bugungi kunda iqtisodiy sohalardagi islohotlarni chuqurlashtirishda muhim rol o'ynaydi. Davlat kadastrlarini yaratish va yuritish uslubiyati, ilmiy tomoiyllarini va konsepsiyalari davlat kadastrini yurituvchi masul vazirliklar, davlat qo'mitalari va idoralar tomonidan belgilab berilgan.Respublikamizda yer, konlar, foydali qazilmalar va texnogen chiqish hollari davlat kadastri; davlat suv kadastri; davlat o'rmon kadastri; qo'riqlanadigan tabiiy hududlar davlat kadastri; binolar va inshootlar davlat kadastri; gidrotexnika inshootlari davlat kadastri; madaniy meros ob‘ektlari davlatkadastri; avtomobil yo'llari davlat kadastri; temir yo'llar davlat kadastri; aloqa obyektlari davlat energetika obyektlari davlat kadastri; chiqindilarni ko'mish va utilizatsiya qilish joylari davlat kadastri; tabiiy xavf yuqori bo'lgan zonalar davlat kadastri kartografiya-geodeziyava hududlari davlat kadastrlari tashkil etilib mas‘ul davlat organlari zimmasigayuklatilgan. Davlat kadastrlari ma‘lumotlari asosida geografik axborot tizimi qatlamlari yaratilib, ushbu axborotlar bazasi vazirliklar, davlat qo'mitalari, mahalliy hokimiyat, soliq organlari yuridik va jismoniy shaxslar uchun zaruriyma‘lumotlarni olishga xizmat qiladi. Bu o'rinda davlat yer kadastri ma‘lumotlarialohida muhim ahamiyatga ega.Davlat kadastrlarining yagona tizimi O’zbekiston Respublikasi va uning ayrim hududlari tabiiy-iqtisodiy salohiyatining yagona umumdavlat hisob-kitobi yuritilishini, baholanishini ta‘minlashga mo’ljallangan ko’p maqsadli axborot tizimi tarzida yuritiladi. Davlat kadastrlari yagona tizimiga kiritiladigan davlat kadastrlarining axborotini taqdim etish tartibidavlat kadastrlarini yuritish sohasidagi maxsus vakolatli organ tomonidan belgilanadi. Davlat kadastrlari yagona tizimiga quyidagilar kiradi: davlat yer kadastri; foydali qazilma konlari, belgilari va texnogen hosilalar davlat kadastri; davlat suvkadastri; davlat o’rmon kadastri; o’simliklar dunyosi ob‘ektlari davlat kadastri; hayvonot dunyosi davlat kadastri; muhofaza etiladigan tabiiy hududlar davlatkadastri; binolar va inshootlar davlat kadastri; davlat shaharsozlik kadastri; gidrotexnika inshootlari davlat kadastri; tarixiy va madaniy yodgorliklar davlatkadastri; avtomobil yo’llari davlat kadastri; temir yo‗llar davlat kadastri; transportquvurlari davlat kadastri; aloqa ob‘ektlari davlat kadastri; energetika ob‘ektlaridavlat kadastri; chiqindilarni ko’mib tashlash va utillashtirish joylari davlatkadastri; tabiiy xavfi yuqori bo‗lgan tegralar (zonalar) davlat kadastri; texnogenxavfi yuqori bo‗lgan tegralar davlat kadastri; kartografiya-geodeziya davlatkadastri; hududlar davlat kadastri.Davlat

kadastrlari yagona tizimi– davlat kadastrlarining turlarinibirlashtiruvchi ko‗p maqsadli axborot tizimidir. Davlat kadastrlari yagona tiziminiyuritsh O‘zbekiston Respublikasi yer resurslari, geodeziya, kartografiya va davlatkadastri davlat qo’mitasi (―Davyergeodezkadastr qo‗mitasi) tomonidan‖ amalgaoshiriladi. Davlat kadastrlari yagona tizimini yaratish va yuritish hukumatimiztomonidan qabul qilingan normativ-huquqiy hujjatlar bilan tartibga solib boriladi. Davlat kadastrlari yagona tizimi davlat hokimyati va boshqaruvi organlarini, yuridik va jismoniy shaxslarni ularning faoliyati uchun zarur bo‗lgan barchaturdagi davlat kadastrlari axborotlari bilan tezkor taminlash uchun mo’ljallangan. Davlat yer kadastri yerlarning tabiiy, xo‗jalik va huquqiy toifalari, sifatxususiyatlari va qiymati, yer uchastkalarining o’rni va o’lchamlari, va ularni yeregalari, yerdan foydalanuvchilar, ijarachilar va mulkdorlar o’rtasidagi taqsimoti to’g‗risidagi ma‘lumotlar va hujjatlar tizimidan iboratdir.O’zbekiston Respublikasiningyer fondi davlat yer kadastriob‘ekti hisoblanadi. Yerningtabiiy xossalarini, huquqiyholatini va undanfoydalanishni har tomonlamao‗rganish va baholash davlatyer kadastrining mavzusihisoblanadi.Yer kadastriaxborotini ishlab chiqish texnologiyasini doimiy ravishda takomillashtirish, tizimlashtirish, saqlash, yangilash va foydalanuvchilarga ishonchli va tejamliaxborot berish davlat yer kadastrining asosiy vazifalari hisoblanadi.Davlat yerkadastrini yuritish aerokosmik suratga olish, topografik-geodezik, kartografik, tuproq, agrokimyoviy, geobotanik va boshqa tadqiqotlar olib borish asosida, yerlarning miqdor va sifat jihatidan hisobga olish va baholash, yuridik va jismoniy shaxslarning yer uchastkalariga bo’lgan huquqlarini davlat ro’yxatidan o‗tkazishbilan ta‘minlanadi.Davlat yer kadastri yer munosabatlarini tartibga solish maqsadida davlathokimiyati va boshqaruvi organlarini, manfaatdor yuridik va jismoniy shaxslarniyer to‗g‗risidagi axborot bilan ta‘minlash, yerdan oqilona foydalanishni, qaytatiklash va muhofaza qilishni, yer tuzishni tashkil etish, yer uchun haq to’lash miqdorlarini asoslash, xo‗jalik faoliyatini baholash uchun mo’ljallangan.Quyidagilar davlat yer kadastrining tarkibiy qismlari hisoblanadi: yer uchastkalariga egalik qilish, ulardan foydalanish, ularni ijaraga yoki mulk etibolish huquqlarini davlat ro’yxatidan o’tkazish to’g’risidagi ma‘lumotlarni, shuningdek servitutlarni va ushbu huquqlarga doir boshqa cheklashlarni hisobgaolish; yer miqdorini hisobga olish; yer sifatini hisobga olish yerni qiymat jihatidan baholash.Quyidagilar davlat yer kadastrini

yuritishning asosiy tamoyillari hisoblanadi: respublikaning butun hududini qamrab olish; fazoviy koordinatlarningyagona tizimini qo‗llash; yer kadastriga doir axborot ishlab chiqilishiuslubiyatining birligi va uzluksizligi; yer kadastri axborotining ishonchliligi vatejamliligi.Davlat yer kadastri ma‘lumotlari asosiy (dastlabki) va joriy ma‘lumotlargabo‗linadi. Asosiy ma‘lumotlar dastlabki ro’yxatdan o’tkazish vaqtida olingan vadavlat yer kadastriga kiritilgan ma‘lumotlar hisoblanadi. Davlat yer kadastrima‘lumotlarini qayta ro‗yxatdan o’tkazish va o’zgartirish jarayonida olingan ma‘lumotlar joriy ma‘lumot hisoblanadi. Davlat yer kadastri Davlat kadastrlarining yagona tizimini, boshqa kadastr tizimlari va monitoringlarini yaratish va yuritish uchun fazoviy-huquqiy asos hisoblanadi.Davlat kadastrlarini yagona tizimga kiritish uchun yer-kadastr axborotiningtarkibi va taqdim etish tartibi O’zbekiston Respublikasi Yer resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‗mitasi tomonidan belgilanadi.Yer kadastriaxborotidan yer munosabatlarini tartibga solishda, yerdan foydalanish bilan bog‗liqijtimoiy, iqtisodiy va ekologik vazifalarni hal etishda foydalanilishi kerak. Davlat yer kadastrini yuritish ishlari davlat byudjetidan va boshqa manbalar hisobidanmablag‗ bilan ta‘minlanadi. Quyidagilar davlat yer kadastrining mazmunini tashkiletadi: yer uchastkalariga bo‗lgan mulk huquqini davlat ro’yxatidan o’tkazish, yermiqdori va sifatini hisobga olish (tuproq bonitetini aniqlash), yerni qiymatjihatidan baholash, shuningdek yer kadastri axborotini tizimlashtirish, saqlash, yangilash va manfaatdor shaxslarga tegishli shakllar va hajmlarda berish.Mulk huquqi sub‘ektini, yer uchastkalariga egalik qilish va foydalanishnibelgilovchi, yer uchastkasiga bo’lgan huquqlar kafolatlanishini ta‘minlovchi, yernihisobga olish va baholash uchun asos yaratuvchi yerni ro’yxatdan o’tkazishga doiraxborot yer kadastri axborotining asosiy, dastlabki tarkibiy qismi hisoblanadi.Dastlabki ro’yxatdan o’tkazish axborotini shakllantirish paytida ishlarni o’tkazishpaytigacha tegishli hujjatlarni rasmiylashtirish bilan bog’liq holda paydo bo‗luvchiyer uchastkalariga bo‗lgan huquqlar chegaralari belgilanadi va ro’yxatdan o’tkaziladi.Yer uchastkalariga bo’lgan mulk huquqi va boshqa ashyoviy huquqlar, ushbu huquqlarning paydo bo’lishi, boshqa shaxsga o’tishi, cheklanishi va to’xtatilishi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda davlat ro’yxatidan o’tkaziladi.Yer uchastkalarining naturada chegaralarini belgilash geodeziya usullari bilan yoki kartografik materiallardan foydalanib joyning o’zida chegaralarning burilish nuqtalarini zarur aniqlikda belgilash va ularni chegara qoziqlari bilan mahkamlash yo’li bilan amalga oshiriladi. Yer uchastkalarining umumiy maydoni talabqilinadigan aniqlikda analitik, grafik-

analitik va mexanik usullar bilan aniqlanadi. Yerni ro’yxatdan o’kazish axboroti avtomatlashtirilgan yerga doir axborottizimiga kiritiladi. Joriy ro’yxatdan o’tkazish axborotini shakllantirishda ro’yxatgaoluvchi hujjatlar mundarijasiga mulkdorlar, yer uchastkalari egalari vafoydalanuvchilarining huquqiy holati, shuningdek yerning maydoni, chegaralari, undan foydalanish maqsadi va foydalanish rejimi bo’yicha yuz bergan o’zgarishlar to’g’risidagi ma‘lumotlar kiritiladi. Davlat kadastrlariyagona tizimi ma‘lumotlari davlat boshqaruvi barcha organlari, yuridik vajismoniy shaxslar, shu jumladan horijiy yuridik va jismoniy shaxslar uchunmajburiy kuchga egadir. Kadastr hujjatlari mulkchilik va xo’jalik yuritishning barcha shakllaridagi obyektlar to’g’risidagi huquqiy, iqtisodiy va texnik ma‘lumotlarning boshlang’ich manbayi sifatida qabul qilinishi kerak. O'zbekiston Respublikasi «Davlat yer kadastri to'g'risidagi» qonunning 4-moddasiga ko'ra quyidagilar davlat yer kadastrini yuritishning asosiy prinsiplari hisoblanadi: 1)Mamlakatning butun hududini to‘la qamrab olish; 2)Fazoviy koordinatalarning yagona tizimini qo‘llash; 3)Er kadastriga doir axborotlar ishlab chiqish uslubiyotining birligi; 4)Er kadastriga doir axborotlarning to‘g‘ri bo‘lishi. Davlat yer kadastrini yuritish sohasidagi davlat boshqaruvini O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, davlat hokimiyati mahalliy organlari va maxsus vakolatli davlat boshqaruvi organi amalga oshiradi. O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi huzuridagi Kadastr agentligi davlat yer kadastrini yuritish sohasidagi maxsus vakolatli davlat boshqaruvi organi hisoblanadi. Davlat yer kadastri yuritishning, iqtisodiyotni rivojlantirish, yer uchastkalariga bo‘lgan huquqlarning kafolatlarini ta’minlash, yerlardan oqilona foydalanish, ularni qayta tiklash va muhofaza qilish uchun kadastr ma’lumotlaridan foydalanishning huquqiy asoslarini belgilashdan iborat. Davlat yer kadastri to‘g‘risidagi qonunchilik ushbu Qonundan, boshqa qonunchilik hujjatlaridan iboratdir.Agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida O‘zbekiston Respublikasining davlat yer kadastri to‘g‘risidagi qonunchiligida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bo‘lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo‘llaniladi. Davlat yer kadastri Davlat kadastrlari yagona tizimining asosiy tarkibiy qismi hisoblanib, u yerlarning tabiiy, xo‘jalik, huquqiy rejimi, toifalari, sifat xususiyatlari va qimmati, yer uchastkalarining