logo

Jamiyat va axborot. Turli soxalarda axborot tizimi. Axborotlar bilan ishlash jarayoni.

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

37.228515625 KB
Mavzu: Jamiyat va axborot. Turli soxalarda axborot
tizimi. Axborotlar bilan ishlash jarayoni.
Reja:
Kirish
1. Axborotlashgan jamiyat va uning axborot resurslari.
2.   Turli soxalarda axborot tizimi.
3.Axborot bozori va jamiyatning axborot potensiali
XULOSA
Foydalanilgan adabiyotlar Kirish
Axborot jamiyati rivojlangan mamlakatlar axborot-kompyuter inqilobining 
boshlanishi bilan kirib kelgan ijtimoiy rivojlanishning sifat jihatidan yangi 
bosqichini tavsiflash uchun foydalaniladigan nazariy modellardan biridir. 
Jamiyatning texnologik asosini sanoat emas, balki axborot va telekommunikatsiya 
texnologiyalari (ITT) tashkil etadi.
Axborot jamiyati bu jamiyat: Axborot asosiy iqtisodiy resursga aylanadi va 
rivojlanish darajasi, band bo'lganlar soni, kapital qo'yilmalar ulushi va YaIMdagi 
ulushi bo'yicha axborot sektori birinchi o'rinni egallaydi. ITT ichki va jahon 
bozorlarida ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, raqobatbardoshlikni 
kuchaytirishning asosiy vositasiga aylanmoqda. Etarli axborot resurslarini 
yaratishni ta'minlaydigan rivojlangan infratuzilma mavjud. Bu birinchi navbatda 
ta'lim tizimi va fan.
Ilm-fan va ta'lim foydasiga resurslarni qayta taqsimlash mavjud. Qo'shma 
Shtatlarda jamg'arilgan inson kapitali barcha Amerika korporatsiyalarining 
aktivlaridan uch baravar ko'pdir.
Intellektual mulk mulkchilikning asosiy shakliga aylanmoqda. Jahon 
chempionati uchun o'tkaziladigan musobaqada yangi omil - axborot infratuzilmasi 
va sanoatning rivojlanish darajasi paydo bo'ladi.
Axborot ommaviy iste'mol mavzusiga aylanmoqda. Axborot jamiyati har 
qanday shaxsga har qanday ma'lumot manbasini olish imkoniyatini beradi. Bu 
qonun (harbiy va davlat sirlari qonun bilan ham belgilanadi) va texnik 
imkoniyatlar bilan kafolatlangan.
Jamiyatning rivojlanish darajasini baholashning yangi mezonlari mavjud - 
kompyuterlar soni, Internetga ulanishlar soni, mobil va statsionar telefonlar soni va
boshqalar. Axborot jamiyatining huquqiy asoslari ishlab chiqilmoqda. Texnologik 
konvergentsiya (telekommunikatsiya, kompyuter-elektron, audiovizual 
texnologiyalarni birlashtirish asosida yagona yaxlit axborot tizimi shakllanmoqda.
Axborot jamiyati global jamiyat sifatida shakllanmoqda va quyidagilarni o'z 
ichiga oladi:
 Jahon "axborot iqtisodiyoti"
Yagona dunyo axborot makoni 
Global axborot infratuzilmasi; rivojlanayotgan dunyo qonunchilik va 
huquqiy tizimi.
Axborot jamiyatida ishbilarmonlik faoliyati axborot-kommunikatsiya 
muhitiga kirib boradi. Virtual iqtisodiyot, virtual moliya tizimi va shunga o'xshash 
narsalar shakllanmoqda, bu ularni tartibga solish mexanizmlari va haqiqiy, 
"jismoniy" iqtisodiyot bilan bog'liqligi to'g'risida eng muhim savollarni tug'diradi. Axborotlashgan jamiyat va uning axborot resurslari.
O’zbekiston   Respublikasining   2003   yil   11   dekabrdagi   “Axborotlashtirish
to’g’risida”gi   Qonuni   15-moddasida   Milliy   axborot   tizimiga   davlat   organlarining
axborot tizimlari, tarmoq va hududiy axborot tizimlari, shuningdek yuridik hamda
jismoniy shaxslarning axborot tizimlari kiradi.
Milliy   axborot   tizimi   uning   tarkibiga   kiruvchi   axborot   tizimlarining   xalqaro
axborot tizimlari bilan bir-biriga mosligini hisobga olgan holda yaratiladi.
Hozirgi   davrda   fan   va   texnikada   ko’p   qullaniladigan   tushunchalardan
biritizimdir.   Axborot   tizimini   ishlab   chiqarishdan   maqsad   –   tashkiliy
loyihalashtirish,   texnologik   va   hakozo   jihatlarini   hisobga   olgan   holda   tizim
faoliyatining samaradorligini oshirishdir.
O’zbekiston   Respublikasining   axborotlashtirish   sohasidagi   davlat   siyosati
axborot   resurslari,   axborot   texnologiyalari   va   axborot   tizimlarini   rivojlantirish
hamda   takomillashtirishning   zamonaviy   jahon   tamoyillarini   hisobga   olgan   holda,
milliy   axborot   tizimini   yaratishga   qaratilgan.   Ta’kidlash   joizki,   milliy   axborot
tizimiga davlat organlari, shuningdek, yuridik hamda jismoniy shaxslar, tarmoq va
hududiy   axborot   tizimlari   kiradi.   Axborot   tizimi   esa   axborotni   to’plash,   saqlash,
izlash, unga ishlov berish hamda undan foydalanish imkonini beradigan, tashkiliy
jihatdan tartibga solingan jami axborot resurslari, axborot texnologiyalari va aloqa
vositalaridir.   Axborot   tizimi   tarkibidagi   elektron   shakldagi   axborot,   ma’lumotlar
banki, ma’lumotlar bazasi axborot resurslarini tashkil etadi.
O’zbekiston   Respublikasining   “Axborotlashtirish   to’g’risida”gi   qonuni
(11.12.2003   yil)   19-moddasida   ko’rsatilganidek,   axborot   resurslari   va   axborot
tizimlarini   muhofaza   qilish   avvalambor,   shaxs,   jamiyat   va   davlatning   axborot
xavfsizligini   ta’minlash   maqsadida   amalga   oshiriladi.   Mazkur   qonunning   20-
moddasida:   “Axborot   resurslari   va   axborot   tizimlari,   agar   ular   bilan
g’ayriqonuniy munosabatda bo’lish natijasida axborot resurslarining yoki axborot
tizimlarining   mulkdorlariga,   egalariga   yohud   boshqa   yuridik   hamda   jismoniy
shaxslarga   zarar   yetkazilishi   mumkin   bo’lsa,   muhofaza   qilinishi   kerak.   Davlat
organlari,   yuridik   va   jismoniy   shaxslar   davlat   sirlari   hamda   maxfiy   sirlar to’g’risidagi   axborotni   o’z   ichiga   olgan   axborot   resurslari   va   axborot
tizimlarining muhofaza qilinishini ta’minlashi shart”,   deb alohida ko’rsatilgan.
Resurs   –   ma'lum   shakllantirish   yordamida   kutilgan   natijalarga   erishish
imkonini   beruvchi   shart   –   sharoitda   u   yoki   bu   faoliyatni   amalga   oshirish
mumkinligining   miqdoriy   ko’rsatkichi.   Mamlakat   milliy     iqtisodiyotining   har
qanday   tarmog’i   tahlil   etilayotganida   uning   moddiy,   tabiiy,   mehnat,   moliyaviy,
energetik resurslarini ajratib ko’rsatish mumkin. Bu tushuncha iqtisodiy kategoriya
sanaladi.
Moddiy   resurslar   jamiyat   mahsulotlari   ishlab   chiqarish   jarayonida
foydalanish   uchun   mo’ljallangan   mehnat   va   xomashyolar   majmuidir.   Masalan,
xomashyo,   materiallar,   yoqilg’i,   energiya,   yarim   tayyor   mahsulotlar,   detallar   va
hakozo.    
Mehnat resurslari   jamiyatda ishlash uchun umumta’lim bilimga ega kisxilar.
Moliyaviy resurslar   davlat yoki tijorat tarkibi ixtiyoridagi pul manbalaridir.
Energetik   resurslar   energiya   omillari :   ko’mir,   neft,   neft   mahsulotlari,   gaz,
gidroenergiya, elektroenergiya va hokazo.
Shuni   qayd   etish   lozimki,   har   qanday   ko’lamdagi   tashkilotning   kerakli
darajada ishlashi  uchun faqat ushbu resurslarning o’zi yetarli emas, chunki ishlab
chiqarish   uchun   moddiy,   moliyaviy   va   mehnat   resurslari   mavjudligining   o’zi
kifoya qilinmaydi. Uni qanday ishlatishni bilish, bu sohadagi texnologiyalar haqida
ko’plab   axborotga   ham   ega   bo’lish   talab   etiladi.   Shu   bois   ham   axborot,   axborot
resurslari hozirgi kunda alohida   iqtisodiy kategoriya   sifatida qabul qilinmoqda. Turli soxalarda axborot tizimi.
Axborot   tizimi(AT)   —   axborotni   saqlash,   qidirish   va   qayta   ishlash   uchun
mo ljallangan, axborotni  ta minlovchi  va tarqatuvchi(ISO/IEC 2382:2015)  hamdaʻ ʼ
tegishli tashkiliy resurslar (inson, texnik, moliyaviy va boshqalar) tizimidir.
AT axborotga ehtiyojmand odamlarni o z vaqtida to g ri ma lumot bilan 	
ʻ ʻ ʻ ʼ
ta minlash, ya ni ma lum bir predmet doirasidagi aniq axborotga bo lgan ehtiyojni 	
ʼ ʼ ʼ ʻ
qondirish, axborot tizimlarining faoliyat ko rsatish natijasi esa axborot 	
ʻ
mahsulotlari   — hujjatlar, axborot massivlari, ma lumotlar bazalari va axborot 	
ʼ
xizmatlaridir
  Ахbоrоt   rеsurslаri   аlоhidа   hujjаtlаr,   hujjаtlаrning   аlоhidа   to’plаmlаri,
ахbоrоt   tizimlаridаgi   (kutubхоnаlаrdаgi,   аrхivlаrdаgi,   fоndlаrdаgi,   mа’lumоtlаr
bаnklаridаgi   vа   bоshqа   ахbоrоt   tizimlаridаgi)   hujjаtlаr   vа   hujjаtlаrning
to’plаmlаri.
Оmmаviy   ахbоrоt   –   bungа   chеklаnmаgаn   dоirаdаgi   shахslаr   uchun
mo’ljаllаngаn   hujjаtlаshtirilgаn   ахbоrоt,   bоsmа,   аudiо,   аudiоvizuаl   hаmdа
bоshqа хаbаrlаr vа mаtеriаllаr kirаdi.
Axborot tizimi tushunchasi
Axborot tizimi tushunchasi kontestga qarab turlicha talqin qilinadi.
Axborot tizimini yetarlicha keng tushunish uning ajralmas tarkibiy qismlari 
ma lumotlar, apparat va dasturiy ta minot, shuningdek, xodimlar va tashkiliy 	
ʼ ʼ
yordam ekanligini anglatadi.
Axborot tizimini tor doirada tushunish uning tarkibini ma lumotlar, dasturlar va 	
ʼ
texnik vositalar bilan cheklaydi. Ushbu komponentlarning integratsiyasi axborotni 
boshqarish jarayonlarini va oxirgi foydalanuvchilarning axborotni olish, 
o zgartirish va saqlashga qaratilgan maqsadli faoliyatini avtomatlashtirish 	
ʻ
imkonini beradi.
Axborot tizimi(AT) axborotni yig ish, qayta ishlash, saqlash va tarqatish uchun 	
ʻ
mo ljallangan rasmiy, ijtimoiy-texnik, tashkiliy tizimdir. Sotsial-texnik nuqtai 	
ʻ
nazardan, axborot tizimlari to rt komponentdan iborat. Bular: vazifa, odamlar, 	
ʻ tuzilma (yoki rollar) va texnologiya . 
Axborot tizimlarini ma lumotlarni to plash, ʼ ʻ
saqlash va qayta ishlash, ma lumotlarni axborot bilan ta minlash, bilimga hissa 	
ʼ ʼ
qo shish, shuningdek, qaror qabul qilishni osonlashtiradigan raqamli mahsulotlar 	
ʻ
komponentlarining integratsiyasi sifatida ta riflash mumkin	
ʼ
Kompyuter axborot tizimi   — axborotni qayta ishlovchi yoki sharhlovchi odamlar 
va kompyuterlardan tashkil topgan tizim Bu atama ba zan oddiygina dasturiy 	
ʼ
ta minot o rnatilgan kompyuter tizimiga murojaat qilish uchun ham ishlatiladi.	
ʼ ʻ
„Axborot tizimlari“ shuningdek, odamlar va tashkilotlar ma lumotlarni to plash, 	
ʼ ʻ
filtrlash, qayta ishlash, yaratish va tarqatish uchun foydalanadigan ma lumotlarga 	
ʼ
va kompyuter texnikasi hamda dasturiy ta minotining qo shimcha tarmoqlariga 	
ʼ ʻ
tegishli tizimlar haqidagi akademik sohaviy tadqiqotdir.  
  Asosiy e tibor aniq 	
ʼ
chegaraga ega bo lgan axborot tizimiga, foydalanuvchilar, protsessorlar, saqlash, 	
ʻ
kirish, chiqish va yuqorida aytib o tilgan aloqa tarmoqlariga qaratiladi. 	
ʻ
Ko pgina tashkilotlarda axborot tizimlari va ma lumotlarni qayta ishlash uchun 	
ʻ ʼ
mas’ul bo lgan bo lim yoki funksional soha „axborot xizmatlari“ deb nomlanadi. 	
ʻ ʻ
Har qanday maxsus axborot tizimi operatsiyalarni, boshqaruvni va qaror qabul 
qilishni qo llab-quvvatlashga qaratilgan. Axborot tizimi
ʻ   — bu tashkilot 
foydalanadigan axborot-kommunikatsiya texnologiyalari(AKT), shuningdek, 
biznes jarayonlarini qo llab-quvvatlashda odamlarning ushbu texnologiya bilan 	
ʻ
o zaro munosabati hamdir. 	
ʻ
Ba zi mualliflarning axborot tizimlari, kompyuter tizimlari va biznes jarayonlari 
ʼ
haqidagi qarashlari farq qiladi. Axborot tizimlari odatda AKT komponentini o z 	
ʻ
ichiga olsa ham faqat AKT bilan bog liq bo lmay, aksincha axborot 	
ʻ ʻ
texnologiyalaridan yakuniy foydalanishga qaratilgan. Axborot tizimlari, 
shuningdek, biznes jarayonlaridan ham farq qiladi. Axborot tizimlari biznes 
jarayonlarining bajarilishini nazorat qilishga yordam beradi. 
Alter   axborot tizimini maxsus ish tizimi sifatida ko rishning afzalliklari haqida 	
ʻ
bahs yuritgan. Ish tizimi   — bu odamlar yoki mashinalar mijozlar uchun muayyan 
mahsulot yoki xizmatlarni ishlab chiqarish uchun resurslardan foydalangan holda  jarayonlar va faoliyatlarni amalga oshiradigan tizim. Axborot tizimi   — bu ish 
tizimi bo lib, uning faoliyati axborotni olish, uzatish, saqlash, manipulyatsiya ʻ
qilish va ko rsatishga bag ishlangan.	
ʻ ʻ
Shunday qilib, axborot tizimlari bir tomondan ma lumotlar tizimlari va boshqa 	
ʼ
tomondan faoliyat tizimlari bilan o zaro bog liqdir. Axborot tizimi	
ʻ ʻ   — bu 
ma lumotlar ijtimoiy xotira shakli sifatida ifodalanadigan va qayta ishlanadigan 	
ʼ
aloqa tizimi shakli. Axborot tizimini, shuningdek, inson qarorlarini qabul qilish va 
harakatlarini qo llab-quvvatlaydigan yarim rasmiy til deb hisoblash mumkin. 	
ʻ
Axborot tizimlari tashkiliy informatikani o rganishning asosiy yo nalishi 	
ʻ ʻ
hisoblanadi. Axborot bozori va jamiyatning axborot potensiali.
Bugungi   rahbar   va   ijrochi   o’zining   ish   o’rnida   aniq   ishlab   chiqarish   yoki
bozor vaziyatini tahlil qilish uchun yetarli bo’lgan axborotlarni amalda bir zumda
olishi   mumkin.   Axborot   texnologiyalaridagi   katta   o’zgarishlar   tufayli   boshqaruv
ishini   tashkil   qilishdagi   bunday   islohotlar   amalga   oshirilmoqda.   Axborotlar
oqimlarini   rasmiylashtirish,   ma’lumotlarni   ishlab   chiqish   usullarini   qo’llash,
ma’lumotlar   omborini   taqdim   etish   –   bularning   barchasi   hozirgi   vaqtda   amalga
oshirishning butunlay yangi aniq usullarini o’zida jamlagan.
Bozordagi vaziyat dasturiy – texnik mahsulotlarga to’lov talabining doimiy
o’sishi   uchun   sharoitlar   yaratdi.   Har   qanday   firma,   tashkilot   hamda   bankning
birinchi   ehtiyoji   –   ishlab   chiqarish   xo’jalik   operatsiyalarini   qayd   etish,   hisob
ma’lumotlarini   ishlab   chiqish,   hisobot,   tizim   va   marketing   axborotlarini
rasmiylashtirish,   tartibga   solishdan   iborat   bo’lib   qolmoqda,   bu   esa   texnik   va
dasturiy   vositalarga,   murakkab   avtomatlashtirilgan   axborot   tizimlari   va
texnologiyalarga bo’lgan talabni kuchaytiradi.
Axborot   –   kommunikatsiya   texnologiyalari   axborot   resurslarini   shakllan -
tirish   va   ulardan   foydalanish   jarayonlarini   tubdan   o’zgartirib   yuborib,
quyidagilarni ta’minlamoqda:
K atta   hajmdagi axborotlami ixcham holatda saqlash;
A xborotlarni tezkor izlab topish;
U zoq masofada joylashgan resurslarga kirish imkoniyati;
B itta axborot tashuvchisida turli axborotlarni saqlash;
B ibliografik va to’liq matnli ma’lumotlar bazalarini umumlashtirish;
F aktografik   va   bibliografik   axborotlarni   o’zida   saqlovchi   ma'lumotlar
omborining paydo bo’lishi.
Axborotli   jarayonlarning   sanoat   asosiga   o’tishi   axborot   sohasining
rivojlanishini  jadallashtirmoqda, dasturiy texnologiyalarni ishlab chiqish va tatbiq
etish  esa  uni   biznesning  istiqbolli  turlaridan   biriga  aylantirmoqda.  Bularga  xorijiy
mamlakatlardan kompyuter texnikasi  va dasturiy vositalarining yetkazib berilishi,
ichki kompyuter bozorining vujudga kelishiga ko’maklashmoqda. Avtomatlashtirilgan   axborot   tizimlar   va   texnologiyalar   samaradorligining
mezonlarini   shakllantirishga   e’tibor   berishda   ham   sezilarli   siljishlar   ro’y
bermoqda.   Agar   ma’muriy   –   buyruqbozlik   tizimlari   sharoitlarida   asosiy   e’tibor
axborotlarni   mashinada   ishlab   chiqishning   xarajatlarini   aniqlashga   qaratilgan
bo’lsa,   hozirda   eng   avvalo   qarorlarni   tez   qabul   qilish,   tahliliy   ma’lumotlarning
haqiqiy   jarayonlarga   o’xshashligi   darajasi,   iqtisodiy   –   matematik   usullar   va
modellardan   aniq   moliyaviy   ishlab   chiqarish   vositalar   tahlili   uchun   foydalanish
imkoniyati   faollashdi.   Masalaning   bunday   qo’yilishi   tadbirkorlik   va   xo’jalik
yuritish   amaliyotiga   ilmiy   tadqiqot   nuqtai   nazarlarini   kiritadi,   yangi   ilmiy
asoslangan qarorlar, yondashishlar va malakali xodimlarni talab qiladi.
Bundan tashqari axborot – qolgan barcha resurslardan samarali foydalanish
va ularning isrof qilmaslikka yordam beradigan yagona resurs sanaladi.
Jamiyat   rivojlanib   borishi   va   texnologiyalarning   murakkablashishi  
natijasida,   axborot   hajmi   shunchalik   ko’payib   ketdiki,   bu   larayon   boshqaruv
sohasida   axborotni   qayta   ishlash   zaruriyatini   yuzaga   keltirdi.   Boshqaruv
ierarxiyasining   paydo   bo’lishi,   tovar   –   pul   munosabatlarining   yuzaga   kelishi
hamda   hisoblash   mashinalarining   yaratilishi   boshqaruv   uchun   katta   hajmdagi
axborotlarni   qayta   ishlashda   yuzaga   keluvchi   qiyinchiliklarni   yengish   imkonini
berdi.   Bugungi   kunga   kelib   boshqaruv   ierarxiyasining,     tovar   –   pul
munosabatlarining,   hisoblash   mashinalarining   rivojlanishi   shu   darajaga   yetdiki,
endilikda   axborot   hajmi   va   murakkabligi   axborot   sanoatini   yaratishni   talab
qilmoqda. Axborotlar miqdori mamlakatda milliy, iqtisodiyot, tarmoq, tashkilotlar
rivojlanishini belgilaydi.
Bundan   tashqari   axborot   strategik   resursga   aylanmoqda,   axborot   resurslari
esa   uning   muhim   tarkibiy   qismi   hisoblanadi.   Ushbu   resursdan   foydalanish   hajmi
yaqin   kelajakda   davlatlarning   strategik   imkoniyatlarini,   jumladan,   mudofaa
qobiliyatini belgilab beradi deyishga asos bor.
Hozirgi paytda axborot hajmining ortishi va uning murakkablik darajasining
yuksalishi   axborot   industriyasini   barpo   etishni   talab   etmoqda.   Axborot industriyasi   mamlakatning   rivojlanishi ni ,   tarmoqlar   va   tashkilotlar   yuksalinishini
belgilab beradi.
Axborot   resurslari   tarkibiga   quyidagilar kiradi:
        barcha   axborot   tashuvchilardagi   oldin   yaratilgan   va   joriy
vaqtda   tanlangan   birlamchi hujjatlar;
  To’liq matnli ma’lumotlar ombori;
        kutubxonalar,   axborot   markazlari,   arxivlar   va   boshqa
tashkilotlar   tomonidan   yig’iladigan,   chop   etilgan   va   chop   etilmagan   birlamchi
hujjatlar;
Yaratilgan bibliografik mahsulotlar;
Faktografik ma’lumotlar ombori;
Tahliliy mahsulotlar;
Axborot bozorida taqdim qilinayotgan xizmatlar;
Kompyuter tarmoqlari aloqalari;
Axborot   tizimlarini   yaratishni   ta’minlab   beradigan   dasturiy   va
telekommunikatsiya tarmoqlarini rivojlantirish vositalari;
Axborot mahsulotlarini   yaratuvchi, saqlovchi va foydalanuvchi tashkilotlar.
Tashkilotning   axborot   resurslarini   shakllantirish   manbalari.   Har   qanday
tashkilot u yoki bu tashqi muhitda faoliyat ko’rsatadi hamda ichki muhitni yuzaga
keltiradi.   Ichki   muhit   tashkilotning   tuzilmaviy   bo’linmalari   va   u   yerda   ishlovchi
xodimlar orqali ularning texnologik, ijtimoiy, iqtisodiy va boshqa munosabatlarida
shakllanadi.   Yuzaga   kelish   manbaiga   bog’liq   holda   tashkilot   doirasidagi   axborot
resurslarini tashkil etuvchi ichki va tashqi axborotlar muhitlari mavjud.
Ichki   muhit   axboroti   odatda   aniq   bo’lib,   xo’jalikning   moliyaviy   holatini
to’liq  aks   ettiradi.  Uni  tahlil  etish   ko’pincha   standart   formallashgan   protseduralar
yordamida amalga oshiriladi.
Tashqi   muhit   –   tashkilotdan   tashqarida   bo’lgan   iqtisodiy   va   siyosiy
sub’yektlardir.   Bu   tashkilotning   mijozlar,   vositachilar,   raqobatchilar,   davlat
organlari   va   hakozo   bilan   iqtisodiy,   ijtimoiy,   texnologik,   siyosiy   va   boshqa
munosabatlarini o’z ichiga oladi. Tashqi muhitdagi axborotlar ko’pincha taxminiy, noaniq, noto’liq, ziddiyatli,
ehtimolli bo'ladi. Bu holatda ular nostandart qayta ishlash usullarini talab etadi.
XULOSA
Ilmsiz, ma'rifatsiz jamiyat va mamlakat taraqqiyotini tasavvur qilish 
mushkul.   Yusuf Xos Hojib o'zining "Qutadg'u bilik" asarida "Bilimsiz kishi 
mevasiz daraxtdir, mevasiz daraxtni och kishi nima qilsin?!", deb ilm-ma'rifatning 
o'rni naqadar faol va muhimligini ko'rsatib o'tgan.   Xulosa o'rnida shuni 
ta'kidalshimiz mumkinki, jismoniy shaxslar bilan munosabatlarni nazoratni 
boshqarish jarayonining muhimdir va AKT yaxshi boshqaruvning muhim 
boshqaruvidan biri va hukumatni yanada qulayroq qilish (printsiplar 
deklaratsiyasini) boshqarish kerak.
Elektron biznes xukumatining xususiy investitsiya hukumatlarining o'sishi, qo'llab-
quvvatlanishi, dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqarish KT ishlab chiqarish kichik 
va o'rta ta'sirini kuchaytirish, elektron biznesni rivojlantirishga qo'llab-quvvatlash, 
qo'llab-quvvatlash, elektron biznesni rivojlantirishga qo'llab-quvvatlash. 
yo'qotilgan bo'lishi kerak. Foydalanilgan adabiyotlar.
1.   Ўзбекистон   Республикаси   Президентининг   ПҚ -1717- сонли
« Мустаҳкам   оила   йили ”  Давлат   дастури .  2012 йил 27 февраль. 
2.   Ўзбекистон   Республикаси   Президентининг   2007   йил   6   апрелдаги
616- сонли “Аҳоли бандлигини ошириш ҳамда меҳнат ва аҳолини ижтимоий
муҳофаза   қилиш  органлари   фаолиятини   такомиллаштириш   чора-тадбирлари
тўғрисида”ги Қарори. – Тошкент: 2007 йил 6 апрель. 
3.   Баркамол   авлод   -Ўзбекистон   таракқиётининг   пойдевори.
//Ўзбекистон   Республикасининг   «Таълим   тўғрисида»   ва   «Кадрлар   тайёрлаш
Миллий дастури тўғрисида»ги қонунлари. -Т.: «Шарқ», 1998. -64 б.
4.   Aripov   M.,   Begalov   V.,   Begimqulov   U.,   Mamarajabov   M.   Axborot
texnologiyalari. Toshkent: Noshir, 2009. -368 b. 
5.   Alimov   R.X.,   Begalov   B.A.,   Yulchiyeva   G.T.,   Alishov   Sh.   Iqtisodiyotda
axborot   texnologiyalari:   O'quv   qo'llanma.   Toshkent:   O'zbekiston   Yozuvchilar
uyushmasi Adabiyot jamg'armasi nashriyoti, 2005. -184 b. 
6. Google.com.

Mavzu: Jamiyat va axborot. Turli soxalarda axborot tizimi. Axborotlar bilan ishlash jarayoni. Reja: Kirish 1. Axborotlashgan jamiyat va uning axborot resurslari. 2. Turli soxalarda axborot tizimi. 3.Axborot bozori va jamiyatning axborot potensiali XULOSA Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish Axborot jamiyati rivojlangan mamlakatlar axborot-kompyuter inqilobining boshlanishi bilan kirib kelgan ijtimoiy rivojlanishning sifat jihatidan yangi bosqichini tavsiflash uchun foydalaniladigan nazariy modellardan biridir. Jamiyatning texnologik asosini sanoat emas, balki axborot va telekommunikatsiya texnologiyalari (ITT) tashkil etadi. Axborot jamiyati bu jamiyat: Axborot asosiy iqtisodiy resursga aylanadi va rivojlanish darajasi, band bo'lganlar soni, kapital qo'yilmalar ulushi va YaIMdagi ulushi bo'yicha axborot sektori birinchi o'rinni egallaydi. ITT ichki va jahon bozorlarida ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, raqobatbardoshlikni kuchaytirishning asosiy vositasiga aylanmoqda. Etarli axborot resurslarini yaratishni ta'minlaydigan rivojlangan infratuzilma mavjud. Bu birinchi navbatda ta'lim tizimi va fan. Ilm-fan va ta'lim foydasiga resurslarni qayta taqsimlash mavjud. Qo'shma Shtatlarda jamg'arilgan inson kapitali barcha Amerika korporatsiyalarining aktivlaridan uch baravar ko'pdir. Intellektual mulk mulkchilikning asosiy shakliga aylanmoqda. Jahon chempionati uchun o'tkaziladigan musobaqada yangi omil - axborot infratuzilmasi va sanoatning rivojlanish darajasi paydo bo'ladi. Axborot ommaviy iste'mol mavzusiga aylanmoqda. Axborot jamiyati har qanday shaxsga har qanday ma'lumot manbasini olish imkoniyatini beradi. Bu qonun (harbiy va davlat sirlari qonun bilan ham belgilanadi) va texnik imkoniyatlar bilan kafolatlangan. Jamiyatning rivojlanish darajasini baholashning yangi mezonlari mavjud - kompyuterlar soni, Internetga ulanishlar soni, mobil va statsionar telefonlar soni va boshqalar.

Axborot jamiyatining huquqiy asoslari ishlab chiqilmoqda. Texnologik konvergentsiya (telekommunikatsiya, kompyuter-elektron, audiovizual texnologiyalarni birlashtirish asosida yagona yaxlit axborot tizimi shakllanmoqda. Axborot jamiyati global jamiyat sifatida shakllanmoqda va quyidagilarni o'z ichiga oladi: Jahon "axborot iqtisodiyoti" Yagona dunyo axborot makoni Global axborot infratuzilmasi; rivojlanayotgan dunyo qonunchilik va huquqiy tizimi. Axborot jamiyatida ishbilarmonlik faoliyati axborot-kommunikatsiya muhitiga kirib boradi. Virtual iqtisodiyot, virtual moliya tizimi va shunga o'xshash narsalar shakllanmoqda, bu ularni tartibga solish mexanizmlari va haqiqiy, "jismoniy" iqtisodiyot bilan bog'liqligi to'g'risida eng muhim savollarni tug'diradi.

Axborotlashgan jamiyat va uning axborot resurslari. O’zbekiston Respublikasining 2003 yil 11 dekabrdagi “Axborotlashtirish to’g’risida”gi Qonuni 15-moddasida Milliy axborot tizimiga davlat organlarining axborot tizimlari, tarmoq va hududiy axborot tizimlari, shuningdek yuridik hamda jismoniy shaxslarning axborot tizimlari kiradi. Milliy axborot tizimi uning tarkibiga kiruvchi axborot tizimlarining xalqaro axborot tizimlari bilan bir-biriga mosligini hisobga olgan holda yaratiladi. Hozirgi davrda fan va texnikada ko’p qullaniladigan tushunchalardan biritizimdir. Axborot tizimini ishlab chiqarishdan maqsad – tashkiliy loyihalashtirish, texnologik va hakozo jihatlarini hisobga olgan holda tizim faoliyatining samaradorligini oshirishdir. O’zbekiston Respublikasining axborotlashtirish sohasidagi davlat siyosati axborot resurslari, axborot texnologiyalari va axborot tizimlarini rivojlantirish hamda takomillashtirishning zamonaviy jahon tamoyillarini hisobga olgan holda, milliy axborot tizimini yaratishga qaratilgan. Ta’kidlash joizki, milliy axborot tizimiga davlat organlari, shuningdek, yuridik hamda jismoniy shaxslar, tarmoq va hududiy axborot tizimlari kiradi. Axborot tizimi esa axborotni to’plash, saqlash, izlash, unga ishlov berish hamda undan foydalanish imkonini beradigan, tashkiliy jihatdan tartibga solingan jami axborot resurslari, axborot texnologiyalari va aloqa vositalaridir. Axborot tizimi tarkibidagi elektron shakldagi axborot, ma’lumotlar banki, ma’lumotlar bazasi axborot resurslarini tashkil etadi. O’zbekiston Respublikasining “Axborotlashtirish to’g’risida”gi qonuni (11.12.2003 yil) 19-moddasida ko’rsatilganidek, axborot resurslari va axborot tizimlarini muhofaza qilish avvalambor, shaxs, jamiyat va davlatning axborot xavfsizligini ta’minlash maqsadida amalga oshiriladi. Mazkur qonunning 20- moddasida: “Axborot resurslari va axborot tizimlari, agar ular bilan g’ayriqonuniy munosabatda bo’lish natijasida axborot resurslarining yoki axborot tizimlarining mulkdorlariga, egalariga yohud boshqa yuridik hamda jismoniy shaxslarga zarar yetkazilishi mumkin bo’lsa, muhofaza qilinishi kerak. Davlat organlari, yuridik va jismoniy shaxslar davlat sirlari hamda maxfiy sirlar

to’g’risidagi axborotni o’z ichiga olgan axborot resurslari va axborot tizimlarining muhofaza qilinishini ta’minlashi shart”, deb alohida ko’rsatilgan. Resurs – ma'lum shakllantirish yordamida kutilgan natijalarga erishish imkonini beruvchi shart – sharoitda u yoki bu faoliyatni amalga oshirish mumkinligining miqdoriy ko’rsatkichi. Mamlakat milliy iqtisodiyotining har qanday tarmog’i tahlil etilayotganida uning moddiy, tabiiy, mehnat, moliyaviy, energetik resurslarini ajratib ko’rsatish mumkin. Bu tushuncha iqtisodiy kategoriya sanaladi. Moddiy resurslar jamiyat mahsulotlari ishlab chiqarish jarayonida foydalanish uchun mo’ljallangan mehnat va xomashyolar majmuidir. Masalan, xomashyo, materiallar, yoqilg’i, energiya, yarim tayyor mahsulotlar, detallar va hakozo. Mehnat resurslari jamiyatda ishlash uchun umumta’lim bilimga ega kisxilar. Moliyaviy resurslar davlat yoki tijorat tarkibi ixtiyoridagi pul manbalaridir. Energetik resurslar energiya omillari : ko’mir, neft, neft mahsulotlari, gaz, gidroenergiya, elektroenergiya va hokazo. Shuni qayd etish lozimki, har qanday ko’lamdagi tashkilotning kerakli darajada ishlashi uchun faqat ushbu resurslarning o’zi yetarli emas, chunki ishlab chiqarish uchun moddiy, moliyaviy va mehnat resurslari mavjudligining o’zi kifoya qilinmaydi. Uni qanday ishlatishni bilish, bu sohadagi texnologiyalar haqida ko’plab axborotga ham ega bo’lish talab etiladi. Shu bois ham axborot, axborot resurslari hozirgi kunda alohida iqtisodiy kategoriya sifatida qabul qilinmoqda.