Masofali o‘qitishning didaktik prinsiplari. Reja: 1. Masofali o‘qitishning didaktik prinsiplari. 2. Masofaviy o‘qitishning didaktik tizimi . 3. Amaliy ishlanmalar.

Masofaviy o‘qitish da o‘quv jarayoni ketma-ket keladi gan muloqotda bo‘lish va muloqotda bo‘lmagan dav rlardan iborat. O‘qitish shakllarining barcha turlari, o‘quv jarayoni muloqotda bo‘lish davrida va muloqotda bo‘lmagan davrida o‘z xususiyatiga ko‘ra qo‘llaniladi. Moliyaviy-iqtisodiy tizim . Bu masofaviy o‘qitish tizimida eng ahamiyatli omillardan biri bulib, bozor iqtisodi sharoitida u faqat o‘z-o‘zini moddiy ta’minlab qolmay, balkim, o‘quv tizimini rivojlantirish va takomillashtirishga olib keladi. SHuning uchun har bir o‘qituvchi o‘qitish tizimi iqtisodiyoti bilan tanish bo‘lishi kerak. CHet el tajribalari bu masofaviy o‘qitish tizimining samaradorligini ko‘rsatdi, ammo har bir konkret holatni iqtisodiy va pedagogik nuqtai nazardan baholash lozim. Me’yoriy-huquqiy tizim . O‘qitish tizimining rivojlanish asosi sifatida bu sohadagi qonunchilikning rivojlanishi va mukammalligi xizmat qiladi. O‘quv qonunchiligining predmeti – pedagogik munosabatlardir, qolganlari esa, ya’ni, boshqaruv, mulkiy, moliyaviy va hokazo ishlab chiqarish xarakteriga ega. O‘qitish muassasasining faoliyati «Ta’lim to‘g‘risidagi qonun», Nizom, Davlat ta’lim standartlari, namunaviy o‘quv dasturlar, rejalar, yo‘riqnomalar, buyruqlar, kollegiya va ilmiy kengash qarorlariga asoslanadi. Marketing tizimi. Bozor iqtisodi sharoitida tizim samaradorligini ta’minlash uchun, har bir muassasa, shu jumladan o‘quv muassasasi ham marketing xizmatini tashkil qilishi kerak. Har bir muassasa, shu jumladan o‘quv muassasasining marketing xizmatini tashkil qilish bozor iqtisodi sharoitida samarali faoliyat qilish uchun kerak.

Masofaviy o‘qitish tizimida marketing an’anaviy vazifalarni bajaradi, ya’ni, ishlab chiqarishni boshqarish va mahsulotni sotish, talablarni aniqlashga yo‘naltirilgan, o‘quv muassasasi faoliyatini iste’molchi bozoriga moslashtiradi. Masofaviy o‘qitish tizimini tashkil etishda marketingning quyidagi asosiy tamoyillardan foydalaniladi:  ta’lim xizmatlari bozorida talabni va uning o‘sish dinamikasini hisoblash, yo‘nalishlarni aniqlash, kerak bo‘lgan mutaxassislarning soni va sifatini aniqlash;  ta’lim xizmatlari ishlab chiqarishini bozor talablariga makimal darajada moslash (o‘quv rejalar va o‘quv dasturlar, o‘quv-uslubiy adabiyot, o‘qituvchilar tayyorlash va h.z);  masofaviy o‘qitish tizimini tashkil etishda iste’molchi, jamiyat va ta’lim muassasasi manfaatlarini uyg‘unlashtirish;  ta’lim xizmatlarini targ‘ibot qilish (milliy va xalqaro masshtabda); Masofaviy o‘qitish tizimining didaktik tizimini izchillik bilan tashkil etish, zamon talablariga mos mutaxassislarni tayyorlashga imkon yaratadi. 3. Masofaviy o‘qitishning tamoyillari Masofaviy o‘qitishning o‘ziga xos tamoyillari quyidagilardan iborat: Interfaollik tamoyili . Bu tamoyil tinglovchi va o‘qituvchi o‘rtasidagi aloqani ta’minlab qolmay, balki tinglovchilar o‘rtasidagi aloqani ham ta’minlaydi. Tajribalar tinglovchi va o‘qituvchi o‘rtasidagi aloqadan ko‘ra tinglovchilar o‘rtasidagi aloqalar ko‘proq ekanligini ko‘rsatadi.

Boshlang‘ich bilimlar tamoyili . Masofaviy o‘qitish tizimida tinglovchining oldindan tayyorgarlik ko‘rishi va apparat - texnik vositalari bilan ta’minlanganlik darajasi, kompyuterga ega bo‘lishi va internetga ulanishi, hamda bu tizimda ishlay olish malakalariga ega bo‘lishi lozim. Individuallik tamoyili . Real o‘quv jarayonida kirish va oraliq nazorat o‘tkaziladi. Bular natijasini tahlili asosida individual o‘quv rejalar tuziladi, shu jumladan oqsayotgan dastlabki bilimlar va ko‘nikmalar bo‘yicha ham. Identifikatsion tamoyil. Mustaqil o‘qishni nazorat shakli b o‘ lib, bilim sifatini nazorat qilishda bevosita muloqot videokonferensiya lar kabi turli texnik vositalarini qo‘llaniladi. O‘qitish reglamenti tamoyili . O‘quv jadvalining qat’iy rejalashtirilishi va rejalashtirilgan jadvalning nazorati bilan belgilanadi. YAngi axborot texnologiya vositalarini qo‘llashning pedagogik maqsadliligi tamoyili . Masofaviy o‘qitish tizimini loyihalashtirishda, yaratish va tashkil etishda mavjud bo‘lgan texnik vositalarini qo‘llashning maqsadga muvofiqligini tahlil qilib, ularni qo‘llashda xato qilishning oldini olish lozim. Masofaviy o‘qitish tizimida qo‘llaniladigan texnik vositalarning optimal nisbati kuyidagicha: bosma materiallar 40-50%, WWW serverlaridagi o‘quv materiallar 30-35%, kompyuter videokonferensiya aloqasi 10-15% , qolganlari 5-20%. Ta’limning oshkoralik va o‘zgaruvchanligini ta’minlash tamoyili . Bu tamoyil yosh va boshlang‘ich ta’lim darajasi jihatdan «mo‘‘tadilligi», kirish nazoratining suhbat, imtihon, test shaklida o‘tkazilishi va h.k. bilan ifodalanadi. Buning natijasida keyinchalik o‘quv muassasasidan bu tinglovchini shaxsiy (i n dividual) reja bo‘yicha o‘qitishda qo‘shimcha harakatlar talab qilinadi. Ta’lim tizimining ko‘p variantliligini ta’minlash va bir o‘quv yurtidan boshqa o‘quv yurtiga o‘tish imkoniyatini mavjud bo‘ladi.

Masofaviy o‘qitish tizimining istiqbolligi shundaki, bu tizim shaxsning eng asosiy huquqlaridan biri – ta’lim olish huquqini amalga oshirishni ta’minlaydi. Masofaviy o‘qitish tizimining maqsadga muvofiqligini baholashda, albatta uning ijtimoiy samaradorligini e’tiborga olish lozim. 4. Masofaviy o‘qitish texnologiyasi. Masofaviy o‘qitish texnologiyasi tushunchasi standartlashtiril magan. Eng ko‘p tarqalgan ta’rif quyidagicha: masofaviy o‘qitish texnologiyasi bu ta’limni belgilangan mazmunini nusxalab amalga oshirishga yo‘naltirilgan usullar tizimi, maxsus vositalarning, o‘qitish shakllarining majmuasidir. Masofaviy o‘qitish texnologiyasi pedagogik texnologiyalarning bir ko‘rinishi sifatida qabul qilinishi mumkin. «Pedagogik texnologiya» tushunchasi standartlashtirilmaganligini hisobga olgan holda, ko‘pincha YUNESKO qabul qilgan tushuncha ishlatiladi. Pedagogik texnologiya tushunchasiga berilgan YUNESKO ta’rifiga ko‘ra masofaviy o‘qitishga quyidagi ta’rifni shakllantirish mumkin: masofaviy o‘qitish texnologiyasi – bu inson va texnik resurslarini, ularning o‘zaro aloqasini, hisobga olgan holda, ta’lim xizmatining butun jarayonini yaratish, qo‘llash va ommaboplashtirish tizimli yondashuvi bo‘lib, bilvosita individuallashgan ta’lim tizimida o‘qitish shakllarini maqbullashtirishni o‘ziga vazifa qilib qo‘yadi. Masofaviy o‘qitish texnologiyasi quyidagilarni o‘z ichiga oladi:  ta’lim axborotlarini ta q dim etish texnologiyasi;  ta’lim axborotlarini uzatish texnologiyasi;  ta’lim axborotlarini saqlash va qayta ishlash texnologiyasi. Ta’lim axboroti : muayyan faoliyat turi, ixtisosini amalga oshirishda ko‘llashi uchun, ta’lim oluvchiga berish kerak bo‘lgan bilimlar dir . Masofaviy