logo

O’zbekiston Fanlar Akademiyasi

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

34.427734375 KB
Reja:
1. O’zbekiston Fanlar Akademiyasi
2. O’zbekiston   Fanlar   Akademiyasining   Sharqshunoslik
instituti
2.1 Tarixi
2.2 Fondi
2.3 Faoliyati
3. O’zbekiston Fanlar Akademiyasining Qoraqalpog’iston
bo’limi
4. Foydalanilgan adabiyotlar O’zbekiston Fanlar Akademiyasi
O zbekiston   FAʻ   —   mamlakatning   oliy   ilmiy   tashkiloti.
Akademiklar   va   uning   xorijiy   a zolarini   hamda   o z   tasarrufidagi	
ʼ ʻ
ilmiy   muassasalar   ilmiy   xodimlari   va   mutaxassislarini
birlashtiradi.   Asosiy   vazifasi   fan   va   texnika   sohasidagi   davlat
siyosatining   amalga   oshirilishini   ta minlash,   davlat   va   jamiyat	
ʼ
taraqqiyotini   ta minlovchi   istiqbolli   yo nalishlar   bo yicha	
ʼ ʻ ʻ
fundamental   ilmiy   tekshirish   va   ilg or   texnologiyalarni	
ʻ
rivojlantirish   strategiyasini   belgilash,   tabiiy,   texnikaviy,   tibbiy,
ijtimoiygumanitar   fanlar   sohasida   jamiyatning   ijtimoiy-iqtisodiy,
ilmiytexnikaviy   va   ma naviyma rifiy   rivojiga   ko maklashuvchi	
ʼ ʼ ʻ
fundamental   tadqiqotlar   olib   borishdan   iborat.   FA   fan,   texnika,
madaniyat   va   ma rifat   sohasida   fundamental   va   amaliy	
ʼ
tadqiqotlarni   amalga   oshiradi,   ilmiy   ishlanmalarni
muvofiqlashtiradi   va   ularga   samarali   rahbarlikni   ta minlaydi,	
ʼ
davlatning   intellektual,   iqtisodiy   va   ma naviy   salohiyatini	
ʼ
yuksaltirishga   qaratilgan   fan   va   keng   qamrovli   ilmiy   texnologiya
yutuqlarini o z vaqtida ishlab chiqarishga joriy etadi. O zbekiston	
ʻ ʻ
FA   har   yili   o z   faoliyati   to grisida   O zbekiston   Respublikasi	
ʻ ʻ ʻ
Vazirlar   Mahkamasiga   hisobot   taqsim   etadi.   O'zbekiston
Respublikasi Fanlar Akademiyasi Qoraqalpoq mintaqaviy bo limi	
ʻ
Ulug'bek   nomidagi   Astronomiya   instituti   Ion-plazma   va   lazer
texnologiyalari instituti Akademik S.A.Azimov nomidagi «Fizika-
quyosh»   IICHB   materialshunoslik   instituti   Inshootlar   seysmik
mustahkamligi   instituti   RT-70   Radiorasadxonasi   Umumiy   va
noorganik   kimyo   instituti   Akademik   S.Yu.   Yunusov   nomidagi
o’simlik   moddalari   kimyosi   instituti   Akademik   O.S.Sodiqov
nomidagi   bioorganik   kimyo   instituti   Mikrobiologiya   instituti
O’simlik   va   hayvonot   olami   genofondi   instituti   Immunologiya
instituti Genetika va o’simliklar eksperimental biologiyasi instituti H.Abdullayev   nomidagi   Geologiya   va   geofizika   instituti   G’.O.
Mavlonov   nomidagi   seysmologiya   instituti   Genomika   va
bioinformatika   markazi   Alisher   Navoiy   nomidagi   til   va   adabiyot
instituti   Tarix   instituti   Санъатшунослик   институти   Yahyo
G’ulomov   nomidagi   arxeologiya   instituti   O'zbek   tili   va   adabiyoti
muzeyi   O zbekiston   FA   1943-yil   4-noyabrda   O zFANnegizidaʻ ʻ
tashkil   etilgan.   T.N.   QoriNiyoziy   uning   birinchi   prezidenti   qilib
saylangan.   Akademiya   tashkil   topgan   yili   uning   tarkibida   11
haqiqiy a zosi, 18 muxbir a zosi hamda 3 faxriy a zosi bo lib, 10
ʼ ʼ ʼ ʻ
ilmiy   tekshirish   institutini   birlashtirgan.   210   ilmiy   xodim,
jumladan, 28 fan d-ri va 80 ga yaqin fan nomzodi ishlagan.
Akademiya   tashkil   topgan   davrdan   beri   uning   ilmiy   tekshirish
muassasalari   xodimlarining   soni,   ilmiy   tekshirish   ishlarining
ko lami va salmog i jihatidan katta tarixiy rivojlanish yo lini bosib	
ʻ ʻ ʻ
o tdi. Akademiya olimlari tabiat, jamiyat va insoniyat taraqqiyoti,
ʻ
millatlar,   milliy   madaniyatlar,   davlat   va   milliy   munosabatlarning
rivojlanish   muammolari,   ta lim   va   ma rifat   masalalari,	
ʼ ʼ
liberallashtirish   sharoitida   milliy   iqtisodiyotni   rivojlantirish   va
raqobatbardoshliligini   oshirishning   metodologik   asoslari,   mulkiy
munosabatlardagi   o zgarishlar,   mehnatni   rag batlantirish   va	
ʻ ʻ
aholini   ijtimoiy   himoyalash   muammolari,   moliyakredit,   soliq   va
sug urta   mexanizmini   takomillashtirish,   fuqarolik   jamiyati   va	
ʻ
kuchli   demokratik   davlatni   shakllantirish   masalalari   bo yicha	
ʻ
tadqiqotlar   olib   boradilar.   Akademiya   olimlarining   O zbekiston	
ʻ
o troq sug orma dehqonchilik madaniyatiga asoslanganligi va eng	
ʻ ʻ
qadimiy   sivilizatsiya   o choqlaridan   biri   ekanligi,   O zbekiston	
ʻ ʻ
hududida   davlatchilikning   ilk   ko rinishlari   miloddan   avvalgi   2-	
ʻ
ming   yilliklarda   boshlanganligi   to g risidagi   tadqiqotlari   katta	
ʻ ʻ
ahamiyatga   ega.   Akademiya   olimlari   fundamental   tadqiqotlar
ustida   ishlash   bilan   chegaralanibgina   qolmay,   mamlakat taraqqiyoti uchun zarur bo lgan zamonaviy asbobuskunalar, tibbiyʻ
jihozlar,   doridarmon,   foydali   o simliklarning   yangi   navlari,	
ʻ
qishloq   xo jaligi   ekinlari   zararkunandalariga   qarshi   vositalar,	
ʻ
shuningdek,   yer   osti   boyliklarini   qazib   olishning   yangi
texnologiyalarini yaratmoqdalar.
FA   ning   ko pgina   muassasalari   xorijiy   davlatlarning   ilmiy	
ʻ
muassasalari   bilan   birgalikda   tadqiqotlar   olib   boradi.   Jumladan,
O zbekiston   FAning   Yadro   fizikasi,   Elektronika,   Fizikatexnika,	
ʻ
Mikrobiologiya,   Biokimyo,   Suv   muammolari,   Umumiy   va
noorganik   kimyo   intlari   bilan   AQSH,   Xitoy,   Germaniya,   Italiya,
Fransiya, Yaponiya, Koreya Respublikasi, Hindiston, Turkiyadagi
yirik   ilmiy   markazlar   o rtasida   manfaatli   hamkorlik   yo lga	
ʻ ʻ
qo yilgan.	
ʻ
Akademiyaning   ilmiy   tekshirish   muassasalari   o zlarining	
ʻ
ilmiytashkiliy   faoliyatlarini   tegishli   fan   yo nalishlari   (fizikamat.	
ʻ
va   texnika   fanlari;   kimyo,   biol.   va   Yer   haqidagi   fanlar;
ijtimoiygumanitar   fanlar)   bo yicha   vitseprezident   xizmati   bilan	
ʻ
birgalikda olib boradi. Akademiyaning „Akademasbob“ ilmiyi.ch.
birlashmasi,   „Algoritminjiniring“   instituti,   Arxeologiya   instituti,
Biokimyo   instituti,   Bioorganik   kimyo   instituti,   „Botanika“
ilmiyi.ch.   markazi,   Genetika   va   o simliklar   eksperimental	
ʻ
biologiyasi instituti, Geologiya va geofizika instituti, „Zamonaviy
informatsion   texnologiya“   ilmiy   texnika   markazi   qoshidagi
Kibernetika   instituti,   Zoologiya   instituti,   Immunologiya   instituti,
Iqtisodiyot   instituti,   Kosmik   asbobsozlik   instituti,   Kosmik
tadqiqotlar   markazi   va   uning   tarkibidagi   Astronomiya
instituti,   Matematika   instituti ,   Mikrobiologiya   instituti,   Mexanika
va   inshootlarning   seysmik   mustahkamligi   instituti,   Polimerlar
kimyosi   va   fizikasi   instituti,   Seysmologiya   instituti,   Suv
muammolari   instituti,   Tarix   instituti,   Til   va   adabiyot   instituti, Umumiy va noorganik kimyo instituti, Falsafa va huquq instituti,
„FizikaQuyosh“   ilmiyi.ch.   birlashmasi   tarkibidagi   Fizikatexnika
instituti   va   Materialshunoslik   instituti,   Fiziologiya   va   biofizika
instituti,   Sharqshunoslik   instituti,   Elektronika   instituti,   Yadro
fizikasi   instituti,   O simlik   moddalari   kimyosi   instituti,ʻ
Qoraqalpog iston   bo limi   (qarang	
ʻ ʻ   O zbekiston   Respublikasi	ʻ
Fanlar akademiyasining Qoraqalpog iston bo limi	
ʻ ʻ ) hamda Xorazm
Ma mun   akademiyasi,   Samarqand   mintaqaviy   bo limi,   Buxoro	
ʼ ʻ
ilmiy   markazi,   Ilmiyo quv   markazi,   Asosiy   kutubxonasi	
ʻ
(qarang   O zbekiston   Respublikasi   Fanlar   akademiyasining   asosiy	
ʻ
kutubxonasi ),   Issiqlik   fizikasi   bo limi,   Adabiyot   muzeyi,	
ʻ
O zbekiston tarixi davlat muzeyi, Temuriylar tarixi davlat muzeyi,	
ʻ
Qatag on   qurbonlari   xotirasi   muzeyi,   Botanika   bog i,	
ʻ ʻ
Avtomatlashtirish   va   hisoblash   texnikasi   bo yicha   ixtisoslashgan	
ʻ
loyihakonstruktorlik   byurosi,   „Radiopreparat“,   „Tezlatgich“
korxonalari, Chirchiq shahridagi „Kompozit“ tajribaeksperimental
zavodi, RT70 radiorasadxonasi, tajriba zavodi bor.
O zbekiston   FAning   yuqori   organi	
ʻ   —   FA   akademiklari   va   ilmiy
tekshirish   muassasalari   direktorlaridan   tashkil   topgan   Umumiy
majlis. FA Umumiy majlisi ilm-fanni rivojlantirish va akademiya
faoliyatining eng muhim masalalarini ko rib chiqish uchun uning	
ʻ
Hay ati   tomonidan   har   yili   kamida   1-marta   chaqiriladi.   Umumiy	
ʼ
majlisda   ilm-fanni   rivojlantirishning   ustuvor,   istiqbolli   va   ilg or	
ʻ
yo nalishlari   va   ularga   taalluqli   ilmiy   dasturlar   loyihalari	
ʻ
muhokama   etiladi   hamda   ular   bo yicha   zarur   qarorlar   qabul	
ʻ
qilinadi,   akademiya   faoliyatining   asosiy   tashkiliy   masalalari   hal
qilinadi,   uning   haqiqiy   va   xorijiy   a zolari   saylanadi   (qarang	
ʼ
Akademik). O zbekiston   FAning   122   a zosi   bor   (2005).   Akademiyaʻ ʼ
muassasalarida 5259  ilmiy xodim,  jumladan,  360 fan  d-ri va 860
fan nomzodi ishlaydi.
FA   da   ilm-fan   sohasida   yuksak   muvaffaqiyatlarga   erishgan
olimlar   uchun   AlXorazmiy   (1992-yil   ta sis   etilgan),   Zahiriddin	
ʼ
Muhammad   Bobur   (1993),   H.M.   Abdullayev   (1993)   nomida
medallar ta sis etilgan. Akad. lar H. Fozilov, Yo.To raqulov, prof.	
ʼ ʻ
F.   Abdullayev   AlXorazmiy   nomidagi,   akad.   U.   Karimov   va
tarixchi   olim   R.Sulaymonov   Zahiriddin   Muhammad   Bobur
nomidagi,   akad.lar   I.Hamroboyev,   F.Usmonov   va   prof.
NM.Kucherskiy   H.M.Abdullayev   nomidagi   medalga   sazovor
bo lishgan.	
ʻ
O zbekiston   FA   nashriyotchilik   ishini,   asosan,   „Fan“   nashriyoti
ʻ
orqali   amalga   oshiradi.   FA   da   „Geliotexnika“,   „Informatika   va
energetika   muammolari   O zbekiston   jurnali“,   „Mexanika	
ʻ
muammolari   O zbekiston   jurnali“,   „O zbek   tili   va   adabiyoti“,	
ʻ ʻ
„O zbekiston   biologiya   jurnali“,   „O zbekiston   kimyo   jurnali“,	
ʻ ʻ
„O zbekiston   matematika   jurnali“,   „O zbekiston   Respublikasi
ʻ ʻ
Fanlar   akademiyasi   ma ruzalari“,   „O zbekiston   tarixi“,	
ʼ ʻ
„O zbekiston fizika jurnali“, „O zbekistonda ijtimoiy fanlar“ ilmiy	
ʻ ʻ
jur.lari, „Fan va turmush“ ilmiyommabop jur. nashr etiladi.
O zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining	
ʻ
Sharqshunoslik instituti
Sharqshunoslik   instituti ,   O zbekiston   Fanlar   akademiyasi   Abu	
ʻ
Rayhon   Beruniy   nomidagi   Sharqshunoslik   instituti   —   O rta	
ʻ
Osiyo   va   Xorijiy   Sharq   mamlakatlari   tarixi,   madaniyati,   fani
tarixi,   Sharq   mamlakatlari   rivojining   zamonaviy   muammolari, mustaqil   O zbekistonʻ   bilan   bu   mamlakatlarning   ko p   qirrali	ʻ
aloqalarini o rganadigan yirik ilmiy tekshirish muassasasi.	
ʻ
Tarixi
O zbekiston   Respublikasi   Fanlar   akademiyasi   Abu   Rayhon	
ʻ
Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti 1943-yil O zbekiston	
ʻ
Davlat   xalq   kutubxonasi   (hozirgi   Alisher   Navoiy   nomidagi
Davlat kutubxonasi)ning Sharq bo limi asosida tashkil topgan va	
ʻ
1950-yilgacha   Sharq   qo lyozmalarini   o rganish   instituti   deb	
ʻ ʻ
atalgan. 1950-yilda esa institutda olib borilayotgan ilmiy sohalar
qamrovini hisobga olib, Sharqshunoslik instituti deb nomlangan.
1957-yil   unga   Abu   Rayhon   Beruniy   nomi   berilgan.   Institutda
urush   davrida   V.I.   Belyayev,   Ye.E.   Bertels,   N.V.   Dyakonova,
A.N.   Kononov,   N.D.   Mikluxo-Maklay,   I.P.   Petrushevskiy,   O.I.
Smirnova, keyinchalik esa  I. Abdullayev,  S. Azimjonova,  A.K.
Arends, B. Axmedov P.G. Bulgakov, A. Irisov, U. I. Karimov,
S. Mirzayev, A. Murodov, A. Nosirov, I. Odilov, M.G. Pikulin,
A.   Rasulov,   M.A.   Salye,   A.A.   Semyonov,   M.M.   Xayrullayev,
A. O rinboyev kabi yirik sharqshunoslar ishladi.	
ʻ
Fondi
Sharqshunoslik institutida 80 mingga yaqin alohida asarlarni 
o ziga jamlagan 26 mingdan ortiq qo lyozma kitoblar (IX-XX 	
ʻ ʻ
asr boshlariga oid) mavjud. Toshbosma va nashr etilgan 
kitoblarning umumiy soni 40 ming jildni tashkil etadi. 
Institutning qo lyozmalar xazinasida 10 mingga yaqin tarixiy 	
ʻ
hujjatlar ham saqlanadi. 
Ular   o zbek	
ʻ ,   arab ,   fors ,   tojik ,   urdu ,   pushtu ,   ozarbayjon ,   turk ,   tata r ,   turkman ,   uyg urʻ   va boshqalar sharq xalqlari tillarida yozilgan 
bo lib, o rta asr va undan keyingi davrlar fanining turli 	
ʻ ʻ
tarmoqlariga, ya ni	
ʼ   tarix ,   adabiyot ,   falsafa ,   huquq , islomiy 
ilmlar va   tasavvuf , falakiyot,   kimyo ,   tabobat ,   geografiya , 
dorishunoslik,   til ,   musiqa ,   matematika ,   ma danshunoslik	
ʼ   va 
boshqalar sohalarga oid.
Institut   fondida   Abu   Nasr   Forobiy ,   Abu   Ali   ibn   Sino ,   Abu
Rayhon   Beruniy,   Abu   Bakr   Roziy,   Imom   al-
Buxoriy ,   Burhoniddin
Marg inoniy	
ʻ ,   Moturidiy ,   Firdavsiy ,   Sa diy   Sheroziy	ʼ ,   Hofiz
Sheroziy ,   Umar   Xayyom ,   Alisher   Navoiy ,   Abdurahmon
Jomiy ,   Bedil ,   Xoja   Ahror   asarlari   bilan   birga   O rta   Osiyo	
ʻ
xonliklari   davriga   tegishli   bir   necha   ming   hujjatlar,   yorliqlar
vaqfnomalar to plangan.	
ʻ
Faoliyati
Institutdagi   ilmiy   tekshirish   ishlari   qo lyozmalarni	
ʻ
kataloglashtirish,   manbashunoslik,   Sharq   fani   va   madaniyati
tarixiga   oid   yozma   manbalarni   tarjima   va   tadqiq   etish,
islomshunoslik,   Sharq   mamlakatlarining   ijtimoiy,   siyosiy,
iqtisodiy   va   madaniy   ahvoli,   ularning   Uzbekiston   Respublikasi
bilan mavjud aloqalarini o rganishga qaratilgan.	
ʻ
1952—1981-yillarda   Institut   fondidagi   qo lyozmalarning   11	
ʻ
jildli   “ Собрание   восточних   рукописей   Академии   наук
УзССР ” (“O zbekiston Fanlar akademiyasi Sharq qo lyozmalari	
ʻ ʻ
to plami”)   katalogi,   1998-2000-yillarda   qo lyozmalarning	
ʻ ʻ
“ История ”   (“Tarix”),   “ Естественнные   науки ”   (“Tabiiy
fanlar”),   “ Медицина ”   (“Tabobat”),   “ Краткий   каталог суфийских   произведений   XVIII-XX   вв .”   ("XVIII-XX   asrlar
tasavvufiga   oid   asarlarning   qisqa   katalogi")   nomli   mavzu
kataloglari,   Abu   Ali   ibn   Sino,   Abdurahmon   Jomiy,   Alisher
Navoiy,   Abu   Nasr   Forobiy,   Amir   Xusrav   Dehlaviy   asarlari
qo lyozmalarining kataloglari, “ʻ Каталог   Хивинский   казийских
документов   XIX   —   нач .   XX   вв .”   ("XIX-XX   asr   boshlariga
mansub   Xiva   qozilik   hujjatlari   katalogi",   2001-yil),   3   jildli
“Oriental   Miniatures”   (“Sharq   miniatyuralari”)   katalogi   (2003-
2004-yil) nashr etildi. 1950-1951 (1-nashr), 1979-1982 (2-nashr)
yillarda   Abu   Ali   ibn   Sinoning   “al-Qonun   fit-tibb”   (“ Tib
qonunlari ”)   asari   (5   jild,   6   kitobdan   iborat,   o zbek   va   rus	
ʻ
tillarida),   1957-1975-yillarda   Abu   Rayhon   Beruniyning
tanlangan   asarlari   silsilasi   (o zbek   tilida   4   jildli,   rus   tilida   7	
ʻ
jildda)   chop   etildi.   Al-Xorazmiy   va   al-Farg oniyning	
ʻ
matematika   va   astronomiyaga   oid   asarlari   tarjimalari,
Ulug bekning   “Ziji   Ko ragoniy”   kitobining   ruscha   tarjimasi	
ʻ ʻ
(1996),   islom   tarixi   va   tasavvufga   oid   Imom   al-Buxoriy,   al-
Marg inoniy,   al-Moturidiy,   naqshbandiya   va   yassaviya   tariqati
ʻ
vakillarining   asarlari,   Amir   Temur   va   temuriylar   davri   tarixi,
madaniyati   fani   tarixini   yorituvchi   qator   tadqiqot   va   tarjimalar;
tarix,   adabiyot,   geografiyaga   oid   bir   qancha   qo lyozmalarning	
ʻ
tanqidiy matnlari va tarjimalari, Xorijiy Sharq mamlakatlarining
tarixi,   adabiyoti,   madaniyati   tarixi,   O zbekistonning   bu	
ʻ
mamlakatlar   bilan   bo lgan   diplomatik   va   madaniy   aloqalari	
ʻ
bo yicha   monografiyalar,   ilmiy   maqolalar   to plamlari,	
ʻ ʻ
ilmiyommabop risolalar bosib chiqariladi. Institutda 7 ta bo lim,	
ʻ
qo lyozmalarni   ta mirlash   ustaxonasi   va   fotolaboratoriya	
ʻ ʼ
mavjud.
1991-yildan   institut   “Sharqshunoslik”   nomli   ilmiy   almanax
nashr   etadi.   1991-yildan   institut   Germaniya ,   Fransiya ,   Buyuk Britaniya ,   Italiya ,   Turkiya ,   AQSH ,   Eron ,   Kuvayt ,   Misr ,
BAA,   Hindiston ,   Xitoy ,   Yaponiya   kabi   mamlakatlarning   ilmiy
markazlari   bilan   hamkorlik   qiladi.   1981-yilda   institut   Ibn   Sino
nomidagi   xalqaro   mukofotga   sazovor   bo lgan.   2000-yildaʻ
institutning   qo lyozmalar   fondi   dunyodagi   eng   boy	
ʻ
qo lyozmalar   majmuasi   sifatida   YUNESKO   ro yxatiga	
ʻ ʻ
kiritilgan.
O zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   “Qadimiy   yozma
ʻ
manbalarni   saqlash,   tadqiq   va   targ ib   qilish   tizimini   yaiada	
ʻ
takomillashtirish   chora-tadbirlari   to g risida”gi   2017-yil   24-
ʻ ʻ
maydagi  2995-sonli  Qaroriga  asosan  Institut  mamlakatimizdagi
qadimiy qo lyozmalar, tarixiy-madaniy ahamiyatga ega bo lgan	
ʻ ʻ
zamonaviy   yozma   manbalarni   saqlash,   o rganish,   ilmiy   asosda	
ʻ
tadqiq   etish   va   targ ib   qilish   bo yicha   yetakchi   ilmiy-tadqiqot	
ʻ ʻ
muassasasi etib belgilandi.
O’zbekiston Fanlar Akademiyasining 
Qoraqalpog’iston bo’limi
Qoraqalpog iston bo limi — Qoraqalpog iston Respublikasidagi	
ʻ ʻ ʻ
oliy   ilmiy   muassasa.   Asosiy   vazifasi   tabiiy   va   ijtimoiy   fanlar
sohasida   fundamental   tadqiqotlarni   rivojlantirish   hamda   ishlab
chiqarish   taraqqiyoti   bilan   bevosita   bog liq   bo lgan   ishlarni	
ʻ ʻ
amalga   oshirishdan   iborat.   Qoraqalpog istonda   ilmiy   tekshirish	
ʻ
ishlarini   muvofiqlashtirish   markazi   hisoblanadi.
Qoraqalpog istonda   dastlabki   ilmiy   muassasa   —   Kompleks	
ʻ
ilmiy   tekshirish   instituti   1931-yil   tashkil   etilgan.   1939-yil   bu
institut   Qoraqalpog iston   XKS   huzuridagi   Til   va   adabiyot	
ʻ
institutiga   aylantirildi.   Institut   1947-yil   O zbekiston   FA	
ʻ
tarkibiga   kirdi   va   Qoraqalpog iston   iqtisodiyot   va   madaniyat	
ʻ
ilmiy   tekshirish   instituti   deb   nomlandi.   1957-yil   institut Kompleks   ilmiy   tekshirish   institutiga   aylantirildi.   1959-yil
ushbu   institut   negizida   O zbekiston   FA   ning   Qoraqalpog istonʻ ʻ
filiali   tashkil   etildi.   1991-yil   filial   O zbekiston   FA   ning	
ʻ
Qoraqalpog iston   bo limiga   aylantirildi.   Tarkibida	
ʻ ʻ
N.Dovqorayev nomidagi Til va adabiyot instituti (1959), Tarix,
arxeologiya va etnologiya instituti (1992), Bioekologiya instituti
(1994),   Tabiiy   fanlar   kompleks   instituti   (1994),   Orolbo yi	
ʻ
xalqlari   ijtimoiy-iqtisodiy   muammolar   instituti   (1976—2003
yillarda   hisoblash   markazi),   Botanika   bog i   (1989),   Asosiy	
ʻ
kutubxonasi bor (2005). Bo lim ilmiy tekshirish muassasalarida	
ʻ
olib borilayotgan tadqiqotlarning asosiy yo nalishlari: Orolbo yi	
ʻ ʻ
xalqlarining   qadimiy   davrdan   bugungacha   bo lgan   tarixi,	
ʻ
arxeologiyasi,   etnologiyasi;   qoraqalpoq   xalqi   etnogenezi   va
etnik   tarixi,   san at,   yozma   va   og zaki   tarixiy   manbalarini	
ʼ ʻ
o rganish;   qoraqalpoq   adabiyoti,   tili   va   til   tarixi,   xalq   og zaki	
ʻ ʻ
ijodiyoti;   Orol   dengizi   havzasining   tabiiy   muhitga   ta siri,	
ʼ
ekologik   inqiroz   oqibatlarini   o rganish,   biologik   xilma-xillik	
ʻ
muammolari;   hududdagi   tabiiy   boyliklardan   to g ri   va   oqilona	
ʻ ʻ
foydalanishning   ilmiy   asoslari,   xom   ashyo   zaxiralari,   tabiiy
boyliklarni   topish   va   ulardan   foydalanishning   ilmiy   asoslarini
ishlab   chiqish,   yarimo tkazgich   material   va   organik   birikmalar	
ʻ
asosida   elektronikaning   ayrim   muammolarini   o rganish,   hudud	
ʻ
sharoitida   qayta   tiklanuvchi   noan anaviy   energiya   turlaridan	
ʼ
foydalanish;   Qoraqalpog iston   Respublikasining   doimiy	
ʻ
rivojlanish   dasturini,   Orolbo yi   hududi   ijtimoiy-iqtisodiy	
ʻ
jarayonlarining   matematik   modellarini   ishlab   chiqish.   Bo lim	
ʻ
ilmiy   xodimlari   o z   ilmiy   yo nalishlariga   mos   33   mavzu	
ʻ ʻ
bo yicha   ish   olib   boradi   (2005).   Bo lim   ilmiy   tekshirish	
ʻ ʻ
muassasalarida   140   ilmiy   xodim,   jumladan,   O zbekiston   FA	
ʻ
ning 3 akademigi, 14 fan doktori, 50 fan nomzodi ishlaydi. 1960 yildan   Bo limning   "Axboroti"   ("Xabarshısı")   nashr   etiladi.ʻ
Bo lim   olim   va   tadqiqotchilaridan   M.Nurmuhamedov,	
ʻ
S.Bahodirova,   Q.Boyniyozov,   S.Niyetullayev,   S.Alliyorov,
T.Mambetniyazov,   A.Nasrullayev,   M.Kalenderov,
R.Yesemuratova,   D.Qozoqboyev,   A.To raboyevlar   turli	
ʻ
davrlarda   Beruniy   nomidagi   O zbekiston   Davlat   mukofotiga	
ʻ
sazovor   bo lganlar.   O zbekiston   Respublikasi   FAning	
ʻ ʻ
Qoraqalpog iston   bo limi   hay ati   raislari:   M.Nurmuhamedov	
ʻ ʻ ʼ
(1959—1961),   S.Kamolov   (1961-1996),   Ch.   Abdirov   (1996-
1997),   T.Yeshchanov   (1997—2004);   2004   yildan
N.K.Ayimbetov.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. O zME	
ʻ
2. https://www.lex.uz/docs/-3211987?type=doc
3. O’FA.uz 
4. Ziyo.net
5. O’zbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005)
6. Mo’minov,   Ibrohim,   ed   (1971).   “Aba”.   O’zbek   sovet
ensiklopediyasi.  1 . Toshkent. 9 b.

Reja: 1. O’zbekiston Fanlar Akademiyasi 2. O’zbekiston Fanlar Akademiyasining Sharqshunoslik instituti 2.1 Tarixi 2.2 Fondi 2.3 Faoliyati 3. O’zbekiston Fanlar Akademiyasining Qoraqalpog’iston bo’limi 4. Foydalanilgan adabiyotlar

O’zbekiston Fanlar Akademiyasi O zbekiston FAʻ — mamlakatning oliy ilmiy tashkiloti. Akademiklar va uning xorijiy a zolarini hamda o z tasarrufidagi ʼ ʻ ilmiy muassasalar ilmiy xodimlari va mutaxassislarini birlashtiradi. Asosiy vazifasi fan va texnika sohasidagi davlat siyosatining amalga oshirilishini ta minlash, davlat va jamiyat ʼ taraqqiyotini ta minlovchi istiqbolli yo nalishlar bo yicha ʼ ʻ ʻ fundamental ilmiy tekshirish va ilg or texnologiyalarni ʻ rivojlantirish strategiyasini belgilash, tabiiy, texnikaviy, tibbiy, ijtimoiygumanitar fanlar sohasida jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiytexnikaviy va ma naviyma rifiy rivojiga ko maklashuvchi ʼ ʼ ʻ fundamental tadqiqotlar olib borishdan iborat. FA fan, texnika, madaniyat va ma rifat sohasida fundamental va amaliy ʼ tadqiqotlarni amalga oshiradi, ilmiy ishlanmalarni muvofiqlashtiradi va ularga samarali rahbarlikni ta minlaydi, ʼ davlatning intellektual, iqtisodiy va ma naviy salohiyatini ʼ yuksaltirishga qaratilgan fan va keng qamrovli ilmiy texnologiya yutuqlarini o z vaqtida ishlab chiqarishga joriy etadi. O zbekiston ʻ ʻ FA har yili o z faoliyati to grisida O zbekiston Respublikasi ʻ ʻ ʻ Vazirlar Mahkamasiga hisobot taqsim etadi. O'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Qoraqalpoq mintaqaviy bo limi ʻ Ulug'bek nomidagi Astronomiya instituti Ion-plazma va lazer texnologiyalari instituti Akademik S.A.Azimov nomidagi «Fizika- quyosh» IICHB materialshunoslik instituti Inshootlar seysmik mustahkamligi instituti RT-70 Radiorasadxonasi Umumiy va noorganik kimyo instituti Akademik S.Yu. Yunusov nomidagi o’simlik moddalari kimyosi instituti Akademik O.S.Sodiqov nomidagi bioorganik kimyo instituti Mikrobiologiya instituti O’simlik va hayvonot olami genofondi instituti Immunologiya instituti Genetika va o’simliklar eksperimental biologiyasi instituti

H.Abdullayev nomidagi Geologiya va geofizika instituti G’.O. Mavlonov nomidagi seysmologiya instituti Genomika va bioinformatika markazi Alisher Navoiy nomidagi til va adabiyot instituti Tarix instituti Санъатшунослик институти Yahyo G’ulomov nomidagi arxeologiya instituti O'zbek tili va adabiyoti muzeyi O zbekiston FA 1943-yil 4-noyabrda O zFANnegizidaʻ ʻ tashkil etilgan. T.N. QoriNiyoziy uning birinchi prezidenti qilib saylangan. Akademiya tashkil topgan yili uning tarkibida 11 haqiqiy a zosi, 18 muxbir a zosi hamda 3 faxriy a zosi bo lib, 10 ʼ ʼ ʼ ʻ ilmiy tekshirish institutini birlashtirgan. 210 ilmiy xodim, jumladan, 28 fan d-ri va 80 ga yaqin fan nomzodi ishlagan. Akademiya tashkil topgan davrdan beri uning ilmiy tekshirish muassasalari xodimlarining soni, ilmiy tekshirish ishlarining ko lami va salmog i jihatidan katta tarixiy rivojlanish yo lini bosib ʻ ʻ ʻ o tdi. Akademiya olimlari tabiat, jamiyat va insoniyat taraqqiyoti, ʻ millatlar, milliy madaniyatlar, davlat va milliy munosabatlarning rivojlanish muammolari, ta lim va ma rifat masalalari, ʼ ʼ liberallashtirish sharoitida milliy iqtisodiyotni rivojlantirish va raqobatbardoshliligini oshirishning metodologik asoslari, mulkiy munosabatlardagi o zgarishlar, mehnatni rag batlantirish va ʻ ʻ aholini ijtimoiy himoyalash muammolari, moliyakredit, soliq va sug urta mexanizmini takomillashtirish, fuqarolik jamiyati va ʻ kuchli demokratik davlatni shakllantirish masalalari bo yicha ʻ tadqiqotlar olib boradilar. Akademiya olimlarining O zbekiston ʻ o troq sug orma dehqonchilik madaniyatiga asoslanganligi va eng ʻ ʻ qadimiy sivilizatsiya o choqlaridan biri ekanligi, O zbekiston ʻ ʻ hududida davlatchilikning ilk ko rinishlari miloddan avvalgi 2- ʻ ming yilliklarda boshlanganligi to g risidagi tadqiqotlari katta ʻ ʻ ahamiyatga ega. Akademiya olimlari fundamental tadqiqotlar ustida ishlash bilan chegaralanibgina qolmay, mamlakat

taraqqiyoti uchun zarur bo lgan zamonaviy asbobuskunalar, tibbiyʻ jihozlar, doridarmon, foydali o simliklarning yangi navlari, ʻ qishloq xo jaligi ekinlari zararkunandalariga qarshi vositalar, ʻ shuningdek, yer osti boyliklarini qazib olishning yangi texnologiyalarini yaratmoqdalar. FA ning ko pgina muassasalari xorijiy davlatlarning ilmiy ʻ muassasalari bilan birgalikda tadqiqotlar olib boradi. Jumladan, O zbekiston FAning Yadro fizikasi, Elektronika, Fizikatexnika, ʻ Mikrobiologiya, Biokimyo, Suv muammolari, Umumiy va noorganik kimyo intlari bilan AQSH, Xitoy, Germaniya, Italiya, Fransiya, Yaponiya, Koreya Respublikasi, Hindiston, Turkiyadagi yirik ilmiy markazlar o rtasida manfaatli hamkorlik yo lga ʻ ʻ qo yilgan. ʻ Akademiyaning ilmiy tekshirish muassasalari o zlarining ʻ ilmiytashkiliy faoliyatlarini tegishli fan yo nalishlari (fizikamat. ʻ va texnika fanlari; kimyo, biol. va Yer haqidagi fanlar; ijtimoiygumanitar fanlar) bo yicha vitseprezident xizmati bilan ʻ birgalikda olib boradi. Akademiyaning „Akademasbob“ ilmiyi.ch. birlashmasi, „Algoritminjiniring“ instituti, Arxeologiya instituti, Biokimyo instituti, Bioorganik kimyo instituti, „Botanika“ ilmiyi.ch. markazi, Genetika va o simliklar eksperimental ʻ biologiyasi instituti, Geologiya va geofizika instituti, „Zamonaviy informatsion texnologiya“ ilmiy texnika markazi qoshidagi Kibernetika instituti, Zoologiya instituti, Immunologiya instituti, Iqtisodiyot instituti, Kosmik asbobsozlik instituti, Kosmik tadqiqotlar markazi va uning tarkibidagi Astronomiya instituti, Matematika instituti , Mikrobiologiya instituti, Mexanika va inshootlarning seysmik mustahkamligi instituti, Polimerlar kimyosi va fizikasi instituti, Seysmologiya instituti, Suv muammolari instituti, Tarix instituti, Til va adabiyot instituti,

Umumiy va noorganik kimyo instituti, Falsafa va huquq instituti, „FizikaQuyosh“ ilmiyi.ch. birlashmasi tarkibidagi Fizikatexnika instituti va Materialshunoslik instituti, Fiziologiya va biofizika instituti, Sharqshunoslik instituti, Elektronika instituti, Yadro fizikasi instituti, O simlik moddalari kimyosi instituti,ʻ Qoraqalpog iston bo limi (qarang ʻ ʻ O zbekiston Respublikasi ʻ Fanlar akademiyasining Qoraqalpog iston bo limi ʻ ʻ ) hamda Xorazm Ma mun akademiyasi, Samarqand mintaqaviy bo limi, Buxoro ʼ ʻ ilmiy markazi, Ilmiyo quv markazi, Asosiy kutubxonasi ʻ (qarang O zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining asosiy ʻ kutubxonasi ), Issiqlik fizikasi bo limi, Adabiyot muzeyi, ʻ O zbekiston tarixi davlat muzeyi, Temuriylar tarixi davlat muzeyi, ʻ Qatag on qurbonlari xotirasi muzeyi, Botanika bog i, ʻ ʻ Avtomatlashtirish va hisoblash texnikasi bo yicha ixtisoslashgan ʻ loyihakonstruktorlik byurosi, „Radiopreparat“, „Tezlatgich“ korxonalari, Chirchiq shahridagi „Kompozit“ tajribaeksperimental zavodi, RT70 radiorasadxonasi, tajriba zavodi bor. O zbekiston FAning yuqori organi ʻ — FA akademiklari va ilmiy tekshirish muassasalari direktorlaridan tashkil topgan Umumiy majlis. FA Umumiy majlisi ilm-fanni rivojlantirish va akademiya faoliyatining eng muhim masalalarini ko rib chiqish uchun uning ʻ Hay ati tomonidan har yili kamida 1-marta chaqiriladi. Umumiy ʼ majlisda ilm-fanni rivojlantirishning ustuvor, istiqbolli va ilg or ʻ yo nalishlari va ularga taalluqli ilmiy dasturlar loyihalari ʻ muhokama etiladi hamda ular bo yicha zarur qarorlar qabul ʻ qilinadi, akademiya faoliyatining asosiy tashkiliy masalalari hal qilinadi, uning haqiqiy va xorijiy a zolari saylanadi (qarang ʼ Akademik).