Mavzu:O'zbekiston va Turkiya oʻrtasidagi munosabatlar Reja : Kirish 1.O'zbekiston va Turkiya oʻrtasidagi munosabatlarning boshlanishi 2.O'zbekiston va Turkiya oʻrtasidagi iqtisodiy-siyosiy shartnomalar 3.O'zbekiston va Turkiya oʻrtasidagi madaniy aloqalar Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish O ` zbekiston o ` z mustaqilligini e ʼ lon qilgan 1991- yilda bu xabar Turkiyada katta quvonch kutib olingani va ushbu davlat birinchilardan bo ‘ lib mamlakatimiz istiqlolini tan olgani tarix sahifalariga bitilgan . O ‘ zbekiston va Turkiya o ‘ rtasidagi diplomatik aloqalar o ‘ tgan yillar davomida izchil rivoj topdi . 2016- yilda Shavkat Mirziyoyev O ‘ zbekiston Prezidenti etib saylangach , ikki davlat o ‘ rtasidagi hamkorlikda tub burilish yuz berdi . Turkiya Prezidenti Rejep Tayyip Erdo‘g‘on 2016- yil noyabr oyida O‘zbekistonga tashrif bilan keldi. O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2017- yil oktyabr oyida Turkiyaga safar qildi. Ushbu tashrif davomida o‘zaro munosabatlar strategik sheriklik darajasiga ko‘tarildi.Turkiya Prezidentining 2018- yil 29- aprel – 1 may kunlari O‘zbekistonga buyurgan davlat tashrifi chog‘ida imzolangan Qo‘shma bayonot bilan ikki davlat o‘rtasida Oliy darajadagi strategik hamkorlik kengashi tashkil etildi. Prezident Shavkat Mirziyoyevning 2020- yil 19-20 fevral kunlari Turkiyaga amalga oshirgan tashrifi doirasida Oliy darajadagi strategik hamkorlik kengashining birinchi yig‘ilishi o‘tkazildi.Ko‘p qirrali muloqotning izchil faollashuvi bevosita ikki davlat tashqi siyosat mahkamalarining, xususan, diplomatiya missiyalarining faoliyatiga ham ijobiy ta sir ko‘rsatmoqda.ʼ O‘zbekiston va Turkiya o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirishda mamlakatimizning Anqaradagi diplomatik vakolatxonasi rahbari Alisher A zamxo‘jayev boshchiligida missiya muhim natijalarga ʼ erishmoqda.Mamlakatimiz elchixonasi davlatimiz rahbari tomonidan qo‘yilayotgan vazifalar ijrosi doirasida ikki tomonlama munosabatlarni mustahkamlashga munosib hissa qo‘shmoqda.

1.O'zbekiston va Turkiya oʻrtasidagi munosabatlarning boshlanishi O zbekiston — Turkiya munosabatlari. Turkiya O zbekiston ʻ ʻ Respublikasining mustaqilligini tan olib, ikki davlat o rtasida diplomatiya ʻ munosabatlari o rnatilgach, 1992-yil aprelda Turkiyaning Toshkentdagi ʻ elchixonasi, 1993-yil yanvarda esa O zbekiston Respublikasi ning ʻ Anqaradagi elchixonasi o z faoliyatini boshladi. Istanbulda O zbekiston ʻ ʻ Respublikasi ning Bosh konsulxonasi ochildi.O zR Prezidenti I. A. ʻ Karimov 1991-yil dekabr, 1994-yil iyun va 1997-yil noyabrda rasmiy tashrif bilan T.da bo ldi. 1998-yil oktabrda T. Respublikasining 75 ʻ yilligiga bag ishlangan tantanalarda ishtirok etdi. ʻ Turkiya Ozbekiston mustaqilligini birinchi bolib tan olgan mamlakatdir. 1991-yil dekabrda Ozbekiston Prezidenti I. A. Karimov Turkiyaga rasmiy tashrif bilan bordi. Mamlakat Prezidenti Turgut O`zal, Bosh vazir Sulaymon Demirel va ishbilarmonlar bilan uchrashib, O`zbekiston Respublikasi va Turkiya jumhuriyati ortasidagi aloqalarning asos va maqsadlari togrisida shartnoma imzolandi. Bu shartnomada mamlakatlarimiz ortasidagi manaviy, ruhiy yaqinlik takidlandi. O zbekiston Prezidenti Islom ʻ Karimovning 2000-yil sentabrda Turkiya Prezidenti Ahmet Necdet Sezer bilan BMTning "Ming yillik" sammiti doirasidagi uchrashuvi ikki tomonlama aloqalarda muhim ahamiyat kasb etdi. 2003-yilda T. Bosh vaziri Rajab Tayyip Erdo g on O zbekistonga keldi. Tashrif davomida ʻ ʻ ʻ yana bir qancha hujjat imzolandi. Jumladan, xalqaro terrorizmga qarshi kurash sohasida hamkorlik va diplomatik pasport egalari uchun vizalarni bekor qilish haqida hukumatlararo bitim tuzildi. O zaro aloqalar xalqaro ʻ tashkilotlar doirasida ikki davlatning parlamentlari va vazirliklari o rtasida ham davom etdi. ʻ

2.O'zbekiston va Turkiya oʻrtasidagi iqtisodiy-siyosiy shartnomalar O z navbatida, T. Prezidentlari T. O zal, S. Demirel va boshqa davlat ʻ ʻ arboblari bir necha bor rasmiy tashrif bilan O zbekistonda bo ddilar. Ana ʻ ʻ shu tashrif va mulokrtlar natijasida ikki davlat o rtasidagi ʻ munosabatlarning shartnomaviy huquqiy asoslari yaratildi. Jumladan, O zbekiston bilan T. o rtasida "Abadiy do stlik va hamkorlik to g risidagi ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ shartnoma hamda siyosiy, savdoiktisodiy, ilmiy-texnikaviy, harbiy va harbiytexnikaviy aloqalar, terrorizm va narkotik moddalar savdosiga qarshi kurash, huquqiy yordam, sog liqni saklash, transport, sayyoxlik, ʻ madaniyat va boshqa sohalarda 78 hujjat imzolandi.Savdo iqtisodiy hamkorlik sarmoyalarni o zaro rag batlantirish va himoyalash, ikki ʻ ʻ tomonlama soliq solishga yo l qo ymaslik to g risidagi bitimlar bilan ʻ ʻ ʻ ʻ muvofikdashtirildi. Ikki tomon o rtasida bojxona to lovlariga nisbatan ʻ ʻ eng ko p kulaylik berish tartibi kuchga kirishi tufayli 2002-yil ʻ O zbekiston bilan T. o rtasidagi tovar aylanmasi 1,7% o sib, 190,48 mln. ʻ ʻ ʻ AQSH dollarini tashkil qilgan bo lsa, 2003-yilda 2002-yilga nisbatan ʻ 41,3% oshdi, umuman O zbekistonning tashki savdo tovar aylanmasida ʻ T.ning ulushi 4% ni tashkil etadi. T. O zbekistondan rangli metall va ʻ undan tayyorlangan buyumlar, ip gazlama, trikotaj mato, paxta tolasi, oziq-ovqat (meva va yong oq) oladi va O zbekistonga mexanik ʻ ʻ uskunalar, yer osti transport vositalari, optik jihoz va uskunalar, mebel, elektr asboblar, plastmassa buyumlari, kimyoviy mahsulot, gilam va boshqa yuboradi. Ayni paytda umumiy kiymati salkam 1 mlrd. AQSH dollariga teng bo lgan (bu mablag ning yarmini T. Eksimbanki bergan) ʻ ʻ 16 loyihani birgalikda amalga oshirishga kirishildi. Chunonchi jun yigirish, mayin jun matolar va shu kabilarni ishlab chiqarish.ga ixtisoslashgan "KosonsoyTekmen" qo shma korxonasini barpo etish ʻ (loyiha qiymati 76 mln. AQSH dollari), Xorazm viloyatida trolleybus liniyasini qurish (loyiha qiymati 7,7 mln. AQSH dollari), shakar zdini qurish (loyiha qiymati 82,2 mln. AKTJJ dollari) kabi loyiqalar shular jumlasiga kiradi. O zbekistondagi bir qancha mehmonxonalarni qayta ʻ qurish va ta mirlashda T.ning "AySel", "Ulus inshaat", "O qan xolding", ʼ ʻ "Emesam" firmalari ishtirok etdi. O zbekiston Respublikasida T. ʻ sarmoyasi ishtirokidagi 351 qo shma korxona bor, ulardan 71 tasi 100% ʻ turk sarmoyasi bilan tashkil etilgan korxonadir. Qo shma korxonalar ʻ orasida "SamKochavto" (avtobus va o rta hajmdagi yuk mashinalari ʻ ishlab chiqarish.), "Papfen" (paxta tolasidan ip yigirish), "Koxis"

(savdovositachilik faoliyati, "MetroMarket" supermarketa), "SharqMir LTD" (chakana savdo), "Mejik Plast" (plastik oyna romlari ishlab chiqarish.), yakka tartibdagi korxonalar orasida esa "Beta Algoritm" (choy qadoklash), "Dilek Interprayzis", "Aylin gida sanai va anonim shirkati" (ikkovi qandolatchilik mahsulotlari ishlab chiqarish.) eng yiriklari hisoblanadi. Hamkorlikda tashkil etilgan korxonalarning 70% ga yaqini respublika ichki bozorida savdovositachilik faoliyatini olib boradi, xalq iste mol mollari ishlab chiqarish hamda texnik maqsadga ʼ mo ljallangan mahsulotlarni O zbekistonga kiritish va sotish bilan ʻ ʻ shug ullanadi. 25% dan ziyod korxonalar esa to qimachilik va ko nchilik, ʻ ʻ ʻ oziq-ovqat sanoati, qurilish mollari va boshqa soxalarda ishlab chiqarish. faoliyatini amalga oshiradi. Korxonalarning qolgan qismi xizmat ko rsatish bilan shug ullanadi. T.da o zbek sarmoyasi ishtirokida 2 ʻ ʻ ʻ korxona faoliyat ko rsatadi.Qishloq va suv xo jaligi sohasidagi hamkorlik ʻ ʻ ham samaralidir. Chunonchi, xorijlik hamkorlar bilan birgalikda Orol dengizining qurigan Femida o rmonchilikni tashkil etish va kengaytirish ʻ bo yicha amalga oshirilayotgan loyihada turk tomoni ham o zining ʻ ʻ ishtirok etishini bildirdi. Mazkur loyihani amalga oshirishga hissa qo shish uchun T. 2 dona MB Trac 1100 Mersedes traktori va boshqa ʻ texnik jihozlar ajratdi. 3.O'zbekiston va Turkiya oʻrtasidagi madaniy aloqalar Madaniy gumanitar sohadagi hamkorlik O zbekiston va T. o rtasida ʻ ʻ madaniyat, ta lim, sog liqni saklash, sport va turizm sohalaridagi ʼ ʻ hamkorlik to g risidagi bitim (1991-yil 19 dekabr), madaniy aloqalar ʻ ʻ to g risida hamkorlik bitimi (1993-yil 22-iyul), ilmiy-texnikaviy ʻ ʻ hamkorlik to g risida bitim (1995-yil 9-iyul) asosida rivojlanib ʻ ʻ bormoqda.1993-yil T.da O zbekiston madaniyat kunlari o tkaziddi va ʻ ʻ unda respublikamizning 60 nafar madaniyat va san at vakillari ishtirok ʼ etdi. 1994 i. oktabrda 48 kishidan iborat turkiyalik san atkorlar guruxi ʼ "Turk dunyosi madaniyati va shodligi kunlari" doirasida O zbekistonga ʻ tashrif buyurib, Toshkent va Samarqand shaharlarida konsertlar berdi. O zbekiston davlat konservatoriyasi bilan Anqaradagi Bilkent universiteti ʻ o rtasida malaka oshirish, tajriba va mutaxassislar almashish, qo shma ʻ ʻ konsertlar tashkil etish borasida o zaro hamkorlik o rnatilgan. ʻ ʻ Samarqandda o tkazilayottan "Sharq taronalari" xalqaro musiqa ʻ festivalida turkiyalik san at ustalari ham muntazam qatnashib ʼ