SMART SOCIETY DASTURIY TA’MINOT LOYIHALARINI ISHLAB CHIQISH

Yuklangan vaqt:

12.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1740.6787109375 KB

Ko'chirib olish

MAVZU: SMART SOCIETY DASTURIY TA’MINOT
LOYIHALARINI ISHLAB CHIQISH
MUNDARIJA
Kirish………………………………………………………………3
Smart Society Nima……………………………………………….5
Loyihaning Asosiy Maqsadi va Vazifalari ……………………….9
Loyiha Doirasi va O’ziga Xosligi ……………………………….13
Loyihaning Rejalashtirish va Bajarilishi…………………………16
Xulosa……………………………………………………………20
Foydalanilgan Adabiyotlar………………………………………21
Qo’shimcha Adabiyotlar…………………………………………22
1

KIRISH
Aqlli (Smart) jamiyatlar konsepti so'nggi yillarda keng tarqalgan bo'lib, unda
texnologiyalar va raqamli infrastrukturani integratsiya qilish orqali jamiyatning
turli jabhalarini samarali boshqarish, yashash sifatini oshirish va resurslarni tejash
mumkin. Bunday jamiyatlar shaharlar, hududlar va mamlakatlar darajasida ijtimoiy
va iqtisodiy muammolarni hal qilishga yordam beradi.
Smart Society (aqlli jamiyat) — bu axborot va kommunikatsiya texnologiyalari
(ICT), Internet of Things (IoT), sun'iy intellekt (AI) va boshqa innovatsion
texnologiyalar yordamida jamiyatni boshqarishning yangi modelidir. Aqlli
jamiyatlarda, texnologiyalar jamiyat a'zolarining hayotini osonlashtirishi,
xavfsizlikni oshirishi, iqtisodiy samaradorlikni yaxshilashi, shuningdek, ekologik
va ijtimoiy masalalarni hal qilishda samarali yordam berishi kerak.
Dasturiy ta'minot, ayniqsa, aqlli jamiyatlar yaratishda asosiy omil bo'lib,
ma'lumotlarni yig'ish, tahlil qilish va qarorlar qabul qilish tizimlarini boshqarishda
katta ahamiyatga ega. Shu bilan birga, smart jamiyatni yaratish va rivojlantirish
jarayonida ko'plab texnik, ijtimoiy va huquqiy masalalar yuzaga keladi.
Bugungi kunda ko'plab mamlakatlar va shaharlar smart jamiyatlar yaratishga
intilmoqda. Bunday jamiyatlar aholi hayotini yaxshilash, energiya iste'molini
kamaytirish, jamoat xavfsizligini oshirish va transport tizimlarini
optimallashtirishga yordam beradi. O'zbekistonda ham aqlli shaharlar va raqamli
jamiyatlar yaratish bo'yicha yirik loyihalar amalga oshirilmoqda. Shu sababli,
smart jamiyat uchun dasturiy ta'minot ishlab chiqish nafaqat texnologik jihatdan,
balki iqtisodiy va ijtimoiy jihatdan ham dolzarb vazifa hisoblanadi.
Shu bilan birga, bunday dasturiy ta'minotlarni ishlab chiqishda texnik xatoliklar,
xavfsizlik masalalari, axborot oqimlarini boshqarish kabi qator muammolar ham
mavjud. Shu boisdan, loyiha davomida aqlli jamiyatlar uchun samarali, xavfsiz va
ijtimoiy jihatdan foydali dasturiy ta'minot yechimlarini ishlab chiqish maqsadga
muvofiqdir.
Texnologiyalarning tezkor rivojlanishi va raqamli infrastrukturani modernizatsiya
qilish jamiyatni boshqarishning yangi shakllarini yaratishga olib kelmoqda.
"Smart Society" (aqlli jamiyat) konsepti, texnologiyalar va innovatsiyalar
yordamida jamiyatni yanada samarali va barqaror qilishni maqsad qilgan jamiyat
2

modelidir. Bunday jamiyatlarda axborot texnologiyalari, Internet of Things (IoT),
sun’iy intellekt (AI), blokcheyn, big data kabi ilg‘or texnologiyalar birlashib,
ijtimoiy, iqtisodiy va ekologik tizimlarni optimallashtirishga yordam beradi.
Smart Society — bu jamiyatni boshqarishda yuqori samaradorlikka erishish,
resurslardan oqilona foydalanish va yashash sifatini yaxshilash maqsadida yangi
texnologiyalardan keng foydalanishga asoslangan. Aqlli jamiyatlar shaharlar va
hududlar darajasida tashkil etilishi mumkin. Bunday jamiyatlarda:
Loyiha doirasida "Smart Society dasturiy ta'minot loyihalarini ishlab chiqish"
masalasi o'rganilmoqda, chunki aqlli jamiyatlar yaratish uchun zarur bo'lgan
texnologik, dasturiy va ijtimoiy yechimlar yuqori darajada rivojlangan bo'lishi
kerak. Dasturiy ta'minot bu jarayonda jamiyatning barcha tizimlarini
muvofiqlashtirish, boshqarish va nazorat qilish uchun asosiy vosita sifatida
ishlatiladi.
Transport tizimlari optimallashtirish: Aqlli yo‘l tarmoqlari va avtomobillar
yordamida tirbandliklari kamaytirish mumkin
Aqlli jamiyatlar va shaharlar yaratish, jahon miqyosida texnologik innovatsiyalarni
keng qo‘llash, shuningdek, mavjud resurslardan samarali foydalanish masalalari
dolzarb bo‘lib qolmoqda. O'zbekiston, shuningdek, butun Markaziy Osiyo va
boshqa rivojlanayotgan hududlarda aqlli jamiyatlar yaratish uchun asosiy
infratuzilma va texnologik yechimlar zarur. Shuningdek, xalqaro tajribalar va
yangi texnologiyalarga asoslanib, innovatsion va barqaror jamiyatlar yaratishning
yangi yo‘llari izlanmoqda.
Bundan tashqari, aqlli jamiyatlar uchun dasturiy ta'minot yaratish va rivojlantirish
— iqtisodiyotni modernizatsiya qilish, aholining turmush sharoitlarini yaxshilash,
va ijtimoiy va ekologik muammolarni hal qilishda juda muhim o‘rin tutadi.
Shunday qilib, smart jamiyatlar va ularning dasturiy ta'minot yechimlariga bo‘lgan
ehtiyoj nafaqat texnologik, balki iqtisodiy va ijtimoiy jihatdan ham dolzarb bo‘lib
qoladi.
Metodologik yondashuv sifatida sist е matik va integrativ yondashuvlardan
foydalaniladi. Bu yondashuvlar yordamida jamiyatdagi barcha tizimlarni
(transport, energiya, ta'lim, tibbiyot, xavfsizlik) o‘zaro bog'liq va
muvofiqlashtirilgan tarzda boshqarish mumkin.
3

Smart Society Nima
Smart Society (aqlli jamiyat) — bu zamonaviy axborot va kommunikatsiya
texnologiyalari, raqamli platformalar, va ilg‘or texnologiyalarni jamiyatni
boshqarish, resurslarni samarali ishlatish, yashash sharoitlarini yaxshilash va
ijtimoiy muammolarni hal qilish uchun keng qo‘llash konseptsiyasidir. Aqlli
jamiyatda texnologiyalar faqat iqtisodiy yoki texnik masalalarni hal qilishda emas,
balki ijtimoiy, ekologik va madaniy jarayonlarni ham yaxshilashda muhim rol
o‘ynaydi. Bu jamiyatni boshqarishda yangi yondashuvlarni va innovatsion
yechimlarni qo‘llashni anglatadi.
Smart Society Tushunchasining Asosiy Xususiyatlari:
1. Integratsiya va Raqamli Ekotizim
Aqlli jamiyatlar bir-biriga integratsiyalangan texnologik tizimlar asosida
quriladi. Raqamli infratuzilma va tizimlar (ma'lumotlar tahlili, sun'iy
intellekt, IoT, bulutli hisoblash va boshqalar) bir-biriga o‘zaro bog‘liq
4

bo‘lib, jamiyatning turli jabhalarini boshqarish imkoniyatini yaratadi.
Masalan, transport, energetika, sog‘liqni saqlash va ta'lim tizimlari o‘rtasida
axborotlar oson va tez almashinadi, bu esa samaradorlikni oshiradi.
2. Resurslarni Tejash va Energiya Samaradorligi
Aqlli jamiyatda energiya resurslari va tabiiy boyliklar samarali ishlatiladi.
"Aqlli tarmoqlar" va "aqlli qurilmalar" orqali energiya iste'moli va
chiqindilarni kamaytirish imkoniyati yaratiladi. Misol uchun, aqlli elektr
tarmoqlari elektr energiyasini taqsimlashda avtomatik ravishda eng samarali
yo‘llarni tanlaydi va ortiqcha energiyaning chiqishini kamaytiradi.
3. Transport va Infrastruktura
Aqlli jamiyatlar transport tizimlarini optimallashtirish va shahar
infratuzilmasini raqamli boshqarish imkoniyatini yaratadi. Aqlli transport
tizimlari orqali tirbandliklarni oldini olish, yo‘l harakati xavfsizligini
oshirish va ekologik toza transportni rag‘batlantirish mumkin. Masalan, aqlli
yo‘l belgilarining o‘zgarishi, trafikni real vaqt rejimida nazorat qilish va
transport vositalarining ekologik tozaligi nazorat qilinadi.
4. Ijtimoiy Xavfsizlik va Xavfsizlik
Aqlli jamiyatlarda xavfsizlikni ta'minlash uchun zamonaviy texnologiyalar
qo‘llaniladi. Aqlli monitoring tizimlari , video kuzatuv , va sun'iy intellekt
yordamida jinoyatlarni oldini olish va favqulodda holatlarga tezkor javob
berish mumkin. Shuningdek, odamlarning xavfsizligini ta'minlashda aqlli
tibbiyot tizimlari va sog‘liqni saqlash ma'lumotlarining integratsiyasi
muhim ahamiyatga ega.
5. Yashash Sifatini Yaxshilash
Aqlli jamiyatlar aholining hayot sifatini oshirishga qaratilgan. Aqlli uylar va
aqlli qurilmalar yordamida odamlar o‘z uylarini avtomatik ravishda
boshqarishlari mumkin (masalan, issiqlik, yorug‘lik, xavfsizlik va
boshqalar). Shuningdek, texnologiyalar odamlarning kundalik hayotini
qulaylashtirishga yordam beradi, shu jumladan, ijtimoiy xizmatlar va
sog‘liqni saqlash tizimlarini yaxshilashda ham qo‘llaniladi.
6. Ma'lumotlar Va Yirik Ma'lumotlar (Big Data)
Aqlli jamiyatlar ko‘plab tizimlar va qurilmalardan axborot to‘plash orqali
qarorlar qabul qilishni optimallashtiradi. Big data (yirik ma'lumotlar) va
sun'iy intellekt yordamida to‘plangan ma'lumotlar asosida jamiyatning turli
jabhalarini yaxshilashga qaratilgan qarorlar qabul qilinadi. Bu, masalan,
shahar infratuzilmasi, ta'lim tizimi, sog‘liqni saqlash va boshqalar sohalarda
ko‘riladi.
7. Ijtimoiy Integratsiya va Demokratiya
Aqlli jamiyatlar ijtimoiy integratsiya va demokratiya tamoyillariga
5

asoslanadi. Bu jamiyatda aholining barcha qatlamlari, yoshlar, nogironlar va
boshqa guruhlar teng huquqli bo‘lishi kerak. Texnologiyalar yordamida
hukumat va fuqarolar o‘rtasida oson aloqalar o‘rnatiladi, shu orqali fuqarolar
jamiyatdagi qarorlarda ishtirok etishi mumkin. Misol uchun, raqamli
fuqarolik platformalari orqali fuqarolar o‘z fikrlarini bildirib, davlat
qarorlarini qabul qilish jarayonida ishtirok etishlari mumkin.
Smart Society (Aqlli Jamiyat)ning Texnologik Asoslari
1. Internet of Things (IoT)
IoT texnologiyasi — bu internetga ulangan qurilmalar o‘rtasida axborot
almashinuvini ta'minlaydigan texnologiya. Aqlli jamiyatlarda IoT yordamida
shaharlar va ularning turli tizimlari bir-biri bilan bog‘lanadi. Masalan, aqlli
uylardagi termostatlar, transport tizimlari va atrof-muhit monitoring tizimlari
orqali ma'lumotlar to‘planib, real vaqt rejimida tahlil qilinadi.
2. Sun'iy Intellekt (AI)
Sun'iy intellektning yordami bilan aqlli jamiyatlarda olingan katta hajmdagi
ma'lumotlar tahlil qilinadi va samarali qarorlar qabul qilish imkoniyati
yaratadi. Sun'iy intellekt yordamida trafikni boshqarish, xavfsizlikni
ta'minlash, sog‘liqni saqlashda prognozlash va resurslarni boshqarishning
yangi yondashuvlari ishlab chiqiladi.
3. Bulutli Hisoblash (Cloud Computing)
Bulutli texnologiyalar aqlli jamiyatlar uchun zarur infratuzilmani
ta'minlaydi. Bu texnologiyalar yordamida barcha ma'lumotlar va tizimlar
markazlashtirilgan serverlarda saqlanadi va ularga istalgan joydan kirish
imkoniyati yaratiladi. Shu tarzda, samarali boshqaruv tizimlari yaratish va
ma'lumotlarni tezkor ishlov berish mumkin.
4. Big Data (Yirik Ma'lumotlar)
Aqlli jamiyatlar uchun yirik ma'lumotlar to‘plash va ularni tahlil qilish juda
muhimdir. Yirik ma'lumotlar tizimlari yordamida aholi xatti-harakatlarini
o‘rganish, shahar infratuzilmasini optimallashtirish, xavfsizlik tizimlarini
kuchaytirish va energiya iste'molini kamaytirish mumkin.
5. Blokcheyn
Blokcheyn texnologiyasi aqlli jamiyatlarda xavfsiz ma'lumotlar almashinuvi
va shaxsiy ma'lumotlarni himoya qilish uchun qo‘llanilishi mumkin.
Blokcheynning asosiy afzalligi — bu markazlashtirilmagan, xavfsiz va
o‘zgarmas ma'lumotlar bazasini yaratish imkoniyatidir.
6

Smart Society Modelining Foydalari
 Iqtisodiy samaradorlik : Aqlli jamiyatlar energiya sarfini kamaytiradi,
transport tizimlarini optimallashtiradi va ishlab chiqarish jarayonlarini
avtomatlashtiradi, bu esa iqtisodiy samaradorlikni oshiradi.
 Yashash sifatining oshishi : Tezkor va samarali sog‘liqni saqlash, ta'lim, uy-
joy infratuzilmasi va boshqa xizmatlar aholiga yanada qulayroq va sifatli
xizmatlarni taqdim etadi.
 Atrof-muhitni saqlash : Aqlli jamiyatlar ekologik toza texnologiyalarni
qo‘llaydi va atrof-muhitni saqlashga katta e'tibor beradi.
 Xavfsizlik va xavf-xatarlarni kamaytirish : Aqlli xavfsizlik tizimlari orqali
jamiyatda jinoyatlar va favqulodda holatlar oldini olish mumkin.
Aqlli jamiyat (Smart Society) — bu texnologiyalar, ma'lumotlar va innovatsiyalar
yordamida jamiyatni boshqarishning yangi modeli. U aholining turmush tarzini
yaxshilash, resurslarni tejash, iqtisodiy samaradorlikni oshirish, xavfsizlikni
ta'minlash va ijtimoiy muammolarni hal qilishni maqsad qiladi. Bu jamiyatning
rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan texnologiyalarni integratsiya qilish, ma'lumotlarni
to‘plash va tahlil qilish, resurslarni samarali boshqarish — hamma jamiyat uchun
barqaror rivojlanishga olib kelishi mumkin.
7

Loyihaning Asosiy Maqsadi va Vazifalari
Loyiha maqsadi — smart jamiyatlar uchun dasturiy ta'minot yechimlarini
ishlab chiqish va ularning samaradorligini tahlil qilish, shuningdek, real sharoitda
ularni qanday qo‘llash mumkinligini o‘rganishdan iboratdir. Aqlli jamiyatlarni
yaratish va rivojlantirish jarayonida dasturiy ta'minot, texnologiyalar va tizimlar
o‘rtasida integratsiyani amalga oshirish, shuningdek, xavfsizlik, resurslarni
boshqarish va jamiyatning turli tizimlarini optimallashtirishga qaratilgan
yechimlarni ishlab chiqish lozim.
Ushbu loyiha smart jamiyat (aqlli jamiyat) konseptsiyasini rivojlantirish va ularni
haqiqiy sharoitlarda samarali amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan dasturiy
ta'minotlarni ishlab chiqish maqsadida amalga oshiriladi. Aqlli jamiyatlar yaratish,
o‘z navbatida, jamiyatni raqamlashtirish, infratuzilma tizimlarini optimallashtirish
va ijtimoiy, iqtisodiy muammolarni hal qilishni ta'minlaydi.
Asosiy Maqsadlar:
1. Aqlli jamiyatlar uchun dasturiy ta'minot yechimlarini ishlab chiqish:
o Loyiha doirasida aqlli jamiyatlarni tashkil etish va rivojlantirish uchun
zarur bo‘lgan dasturiy ta'minotlar va texnologik yechimlar ishlab
chiqiladi. Bu yechimlar jamiyatning barcha sohalarida, masalan,
transport, energiya, sog‘liqni saqlash, ta'lim va xavfsizlik kabi
tizimlarda ishlatiladi.
o Dasturiy yechimlar nafaqat texnologik jihatdan, balki jamiyatning
barcha qatlamlariga qulay va foydali bo‘lishi kerak.
2. Smart jamiyatlarning samaradorligini tahlil qilish:
o Aqlli jamiyatlarni yaratishda dasturiy ta'minotning samaradorligini
baholash va tahlil qilish maqsad qilingan. Ushbu tahlil jamiyatni
boshqarish tizimlarini takomillashtirishga yordam beradi.
o Bunda, tizimlarning ishlash tezligi, foydalanuvchi interfeysi, resurslar
bilan samarali ishlash va xavfsizlik masalalari ko‘rib chiqiladi.
3. Smart jamiyatlar uchun texnologik infratuzilma va integratsiyaning
muhimligini ta'minlash:
o Aqlli jamiyatlar nafaqat yangi texnologiyalarni, balki mavjud
infratuzilmani integratsiya qilishni talab qiladi. Bunda IoT (Internet of
Things), sun'iy intellekt (AI), bulutli hisoblash, va big data kabi
8

texnologiyalardan foydalangan holda, jamiyat tizimlarining o‘zaro
bog‘lanishini ta'minlash lozim.
o Jamiyatdagi turli tizimlarni o‘zaro bog‘lash orqali samarali boshqaruv
va resurslar bilan oqilona ishlash imkoniyatlari yaratish muhimdir.
4. Jamiyatni boshqarish jarayonida innovatsion texnologiyalardan
foydalanishni takomillashtirish:
o Aqlli jamiyatlarni tashkil qilish uchun innovatsion texnologiyalardan
(masalan, IoT, sun'iy intellekt, avtomatizatsiya tizimlari) foydalanish
imkoniyatlarini o‘rganish va ularni jamiyatning barcha sohalarida
joriy qilish.
o Innovatsion texnologiyalar yordamida jamiyatda iqtisodiy, ekologik
va ijtimoiy barqarorlikni ta'minlash.
Asosiy Vazifalar:
Loyihaning amalga oshirish jarayonida quyidagi vazifalar ko‘zda tutiladi:
1. Aqlli Jamiyatlar Konseptsiyasini o‘rganish va uning tamoyillarini aniqlash:
 Aqlli jamiyatlarni tashkil etish uchun zarur bo‘lgan asosiy tamoyillar va
yondashuvlarni tahlil qilish.
 Aqlli jamiyatlar va shaharlarni yaratish uchun texnik va ijtimoiy
tamoyillarni belgilash. Masalan, barqaror rivojlanish, resurslarni tejash,
xavfsizlik va ochiq hukumat tamoyillarini aniqlash.
9

2. Aqlli Jamiyatlar uchun Dasturiy Ta'minot va Texnologiyalarni Ishlab
Chiqish:
 Jamiyatning turli tizimlarini boshqarish uchun zarur bo‘lgan dasturiy
ta'minotlarni ishlab chiqish.
 Transport, energiya, ta'lim, sog‘liqni saqlash, va xavfsizlik tizimlarida
ishlatiladigan texnologiyalarni ishlab chiqish va integratsiya qilish.
 Jamiyatning barcha sohalarida samarali va xavfsiz tizimlar yaratish
maqsadida IoT, sun'iy intellekt, big data, va boshqa texnologiyalardan
foydalanish.
3. Dasturiy Yeşimlarning Samaradorligini Sinovdan O‘tkazish va Tahlil
qilish:
 Aqlli jamiyatlar uchun ishlab chiqilgan dasturiy ta'minot va
texnologiyalarning samaradorligini o‘rganish.
 Sinovlar va prototiplar yordamida dasturiy ta'minot yechimlarini real
sharoitlarda sinab ko‘rish va ularning ishlashini baholash.
4. Aqlli Jamiyatlar Boshqaruvi va Resurslarni Samarali Ishlatish:
 Aqlli jamiyatlarda resurslarni (energiya, suv, va boshqa tabiiy resurslar)
samarali boshqarish va foydalanishni ta'minlash.
10

 Aqlli tizimlar yordamida resurslarni oqilona taqsimlash, energiya sarfini
kamaytirish va chiqindilarni boshqarish.
5. Ma'lumotlar Xavfsizligini Ta'minlash va Shaxsiy Ma'lumotlarni Himoya
qilish:
 Aqlli jamiyatlarni yaratishda ma'lumotlar xavfsizligini ta'minlash.
 Dasturiy ta'minot va texnologiyalar yordamida shaxsiy ma'lumotlar va
axborot xavfsizligini himoya qilish, xavfsizlik protokollarini ishlab chiqish.
 Axborotlarning noto‘g‘ri ishlatilishini oldini olish va maxfiylikni ta'minlash
uchun xavfsiz tizimlar ishlab chiqish.
6. Ijtimoiy, Iqtisodiy va Etik Muammolarni Ko‘rib Chiqish va Ularni Hal
Etish:
 Aqlli jamiyatlarni yaratishda yuzaga keladigan ijtimoiy va iqtisodiy
muammolarni hal qilish. Masalan, texnologiyalarning teng taqsimlanishi,
digital bo‘linish, va texnologik ishsizlik kabi muammolarni ko‘rib chiqish.
 Aqlli jamiyatlar asosida etik masalalarni hal qilish, ya'ni texnologiyalarning
ijtimoiy tenglikni ta'minlashga qaratilgan ishlashini ta'minlash.
7. Aqlli Jamiyatlar uchun Yangi Texnologiyalarni Tadbiq Etish va
Rivojlantirish:
 Jamiyatni boshqarish va uning turli tizimlarini avtomatlashtirish uchun yangi
texnologiyalarni joriy qilish.
 Sun'iy intellekt, avtomatizatsiya tizimlari, va mashinasozlik orqali jamiyatda
ishlash jarayonlarini yaxshilash.
 Texnologiyalarni rivojlantirish va ularni real sharoitlarga moslashtirish.
8. Loyiha Natijalarini Ta'riflash va Tavsiyalar Berish:
 Loyiha natijalari asosida kelajakda aqlli jamiyatlar uchun zarur bo‘lgan
tavsiyalar ishlab chiqish.
 Aqlli jamiyatlar yaratish va rivojlantirish uchun yangi yondashuvlarni
taqdim etish va ularni kengaytirish uchun istiqbollarni belgilash.
11

Loyiha Doirasi va O’ziga Xosligi
Loyiha doirasi — bu loyiha doirasida amalga oshiriladigan ishlar, faoliyatlar,
vazifalar, maqsadlar va natijalar bo‘yicha chegaralarni belgilovchi hujjatdir.
Loyiha doirasi loyiha boshqaruvi jarayonining muhim qismidir, chunki bu qadamni
to‘g‘ri belgilash loyiha muvaffaqiyatiga ta’sir qiladi. Aqlli jamiyat dasturiy
ta'minotini ishlab chiqish bo‘yicha loyiha doirasida belgilangan maqsadlar va
vazifalarga asoslanib, aniq va samarali ishlashni ta'minlash muhimdir.
Loyihaning o‘ziga xosligi — bu loyiha boshqa turdagi loyihalardan ajralib
turadigan, o‘ziga xos xususiyatlar va xususiyatlar to‘plamidir. Aqlli jamiyatlar
loyihasi o‘zining texnologik, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy o‘ziga xosliklari bilan
ajralib turadi.
1. Loyiha Doirasining Asosiy Yo‘nalishlari:
Aqlli jamiyatlar dasturiy ta'minotini ishlab chiqish loyihasi doirasida quyidagi
asosiy yo‘nalishlar va faoliyatlar amalga oshiriladi:
12

1.1. Aqlli Jamiyatlar Konseptsiyasini Ishlab Chiqish:
 Loyiha doirasida aqlli jamiyatlarning asosiy tamoyillari, yondashuvlari va
dizaynlarini ishlab chiqish muhimdir. Bu jamiyatlar uchun dasturiy ta'minot
va texnologiyalarni ishlab chiqishdan oldin ularning konseptual asoslarini
belgilash lozim.
 Aqlli shaharlar (smart cities) va aqlli jamiyat tamoyillarini tahlil qilish va
ularni real sharoitda qo‘llash uchun kerakli integratsiyalashgan yechimlarni
ishlab chiqish.
1.2. Dasturiy Ta'minot va Texnologiyalarni Ishlab Chiqish:
 Loyiha doirasida aqlli jamiyatlar uchun kerakli dasturiy ta'minot
yechimlarini ishlab chiqish. Bunga IoT (Internet of Things) , sun'iy
intellekt (AI) , bulutli hisoblash (cloud computing) , big data va boshqa
texnologiyalarni jamiyat tizimlariga integratsiyalash kiradi.
 Resurslarni boshqarish : energiya, suv, transport va boshqa tizimlarni aqlli
boshqarish uchun dasturiy ta'minot yaratish.
1.3. Jamiyat Tizimlarining Integratsiyasini Ta'minlash:
 Aqlli jamiyatlar tizimlari turli sohalarda o‘zaro bog‘langan tizimlardan
iborat bo‘lishi kerak. Bu yo‘nalish doirasida jamiyatdagi turli tizimlarni
integratsiya qilish, masalan, sog‘liqni saqlash, ta'lim, xavfsizlik, transport va
boshqalar, muhim ahamiyatga ega.
 Tizimlar o‘rtasida samarali axborot almashinuvi, integratsiya va
avtomatizatsiya jarayonlarini ta'minlash.
1.4. Xavfsizlik va Maxfiylikni Ta'minlash:
 Aqlli jamiyatlar doirasida ma'lumotlar xavfsizligini ta'minlash va shaxsiy
ma'lumotlarni himoya qilish muhimdir. Loyiha doirasida barcha axborotlar
xavfsizligini ta'minlash uchun zarur texnologiyalar va xavfsizlik protokollari
ishlab chiqiladi.
 Blokcheyn texnologiyasi orqali ma'lumotlar almashinuvi va saqlanishi
xavfsizligini ta'minlash.
13

1.5. Testlash va Sinovlar O‘tkazish:
 Dasturiy ta'minot va texnologiyalarning samaradorligini sinovdan o‘tkazish.
Loyihani amalga oshirishdan oldin, ishlab chiqilgan yechimlarni testdan
o‘tkazish va natijalarni tahlil qilish.
 Prototype (prototip) va pilot dasturlar yordamida texnologiyalarni real
sharoitlarda sinovdan o‘tkazish.
1.6. Monitoring va Boshqaruv:
 Aqlli jamiyatlar doirasida ishlab chiqilgan tizimlar va dasturiy ta'minotning
ishlash jarayonini monitoring qilish va samaradorligini baholash.
 Loyihani amalga oshirish jarayonida olingan ma'lumotlarni tahlil qilib,
tizimni takomillashtirish va takrorlash.
1.7. Texnologik Integratsiya:
 Aqlli jamiyatlar ko‘plab ilg‘or texnologiyalarni o‘z ichiga oladi, shu
jumladan IoT , sun'iy intellekt , big data va bulutli hisoblash . Loyiha
doirasida bu texnologiyalarni integratsiya qilish va o‘zaro bog‘lash talab
qilinadi.
 Internet of Things (IoT) : Aqlli qurilmalar va tizimlarning bir-biri bilan
integratsiyasi, masalan, aqlli uylar, aqlli transport tizimlari va aqlli shaharlar.
 Sun'iy Intellekt (AI) : Jamiyatdagi qarorlarni optimallashtirish, resurslarni
boshqarish va transport tizimlarini boshqarish uchun AI algoritmlarini
qo‘llash.
1.8. Ijtimoiy Integrirovka va Ochiqlik:
 Aqlli jamiyatlar, ayniqsa, fuqarolarni jamiyatni boshqarishga jalb qilishni
o‘z ichiga oladi. Bu loyiha digital fuqarolik va ijtimoiy integratsiyani
rivojlantirishga qaratilgan bo‘lishi kerak.
 Jamiyatning barcha a'zolari uchun teng imkoniyatlar yaratish, jamiyatga oid
qarorlarni ochiq va adolatli tarzda qabul qilish.
1.9.Innovatsion
Yechimlar va
O‘zgaruvchan Tizimlar:
 Aqlli jamiyatlarni
yaratishda
14

texnologik yondashuvlar doimiy ravishda o‘zgarib boradi. Loyiha davomida
yangi texnologiyalar va innovatsion yechimlarni doimiy ravishda joriy etish
va ularni jamiyatning barcha tizimlariga qo‘llash zarur.
 Futuristik texnologiyalar ni qo‘llash, masalan, 5G , aqlli shaharlar va aqlli
qurilmalar yordamida jamiyatni yanada raqamlashtirish.
2. Texnologik Integratsiya:
 Aqlli jamiyatlar ko‘plab ilg‘or texnologiyalarni o‘z ichiga oladi, shu
jumladan IoT , sun'iy intellekt , big data va bulutli hisoblash . Loyiha
doirasida bu texnologiyalarni integratsiya qilish va o‘zaro bog‘lash talab
qilinadi.
 Internet of Things (IoT) : Aqlli qurilmalar va tizimlarning bir-biri bilan
integratsiyasi, masalan, aqlli uylar, aqlli transport tizimlari va aqlli shaharlar.
 Sun'iy Intellekt (AI) : Jamiyatdagi qarorlarni optimallashtirish, resurslarni
boshqarish va transport tizimlarini boshqarish uchun AI algoritmlarini
qo‘llash.
Loyihaning Rejalashtirish va Bajarilishi
Loyihani rejalashtirish - bu loyihaning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi uchun
tayyorgarlik bosqichidir. Rejalashtirishda har bir detal va omil hisobga olinadi.
1.1 Maqsadlarni Belgilash
Loyihada amalga oshirilishi kerak bo'lgan aniq maqsadlar va vazifalar aniqlanadi.
Maqsadlar aniq, o'lchab bo'ladigan va erishish mumkin bo'lishi kerak (SMART
prinsipi: Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time-bound).
Misol : Yangi dastur yaratish - bu loyihaning umumiy maqsadi, lekin aniq vazifalar
- foydalanuvchi interfeysini ishlab chiqish, ma'lumotlar bazasini yaratish, dastur
xavfsizligini ta'minlash va boshqalar.
1.2 Resurslarni Belgilash
Loyihani amalga oshirish uchun zarur bo'lgan barcha resurslar (inson resurslari,
materiallar, texnologiyalar, moliyaviy resurslar va h.k.) aniqlanadi. Loyihada
ishlatiladigan resurslar cheklangan bo'lsa, ularni samarali taqsimlash lozim.
Misol : Agar dastur ishlab chiqilsa, dasturchilar, dizaynerlar, tizim administratorlari
va boshqa mutaxassislar kerak bo'ladi.
15

1.3 Vaqt va Byudjetni Rejalashtirish
Loyihaning amalga oshirilish muddati va byudjeti rejalashtiriladi. Loyihani o'z
vaqtida va belgilangan byudjetga muvofiq bajarish uchun vaqt jadvali va
moliyaviy reja tayyorlanadi.
Misol : Dastur ishlab chiqish jarayonida tizimli ravishda maqsadga erishish uchun
har bir bosqichga ma'lum vaqt ajratilishi kerak (dizayn - 2 hafta, dasturlash - 1 oy
va h.k.).
1.4 Risklarni Baholash
Loyihaning bajarilishi jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan xavf-xatarlar
(risklar) baholanadi va ular uchun oldindan choralar ko'riladi. Risklar: vaqtni
kechiktirish, texnik nosozliklar, moliyaviy cheklovlar, jamoaning ichki
muammolari va boshqalar.
Misol : Texnik nosozliklar yuzaga kelishi mumkin, shuning uchun qo'shimcha
texnik yordamni ta'minlash kerak.
1.5 Loyiha Kommunikatsiyasi
Loyihaning barcha ishtirokchilari o'rtasida samarali kommunikatsiya yo'lga
qo'yiladi. Loyihani amalga oshirayotgan barcha shaxslar o'rtasida axborot
almashinuvi, uchrashuvlar va hisobotlar rejalashtiriladi.
Misol : Haftalik yig'ilishlar, onlayn kommunikatsiya vositalari orqali jamoa bilan
aloqada bo'lish.
2. Loyihani Bajarish (Execution Phase)
Loyihani bajarish bosqichi, rejalashtirilgan maqsadlar va strategiyalarni amalga
oshirishga yo'naltirilgan faoliyatlarni o'z ichiga oladi. Bu bosqichda loyihaning har
bir komponenti faol ravishda bajariladi.
2.1 Jamoa Tashkiloti va Resurslar Bilan Ishlash
16

Loyihani amalga oshirish uchun jamoa tuziladi va zarur resurslar bilan
ta'minlanadi. Jamoa o'zaro muvofiqlashgan holda ishlashga tayyor bo'lishi kerak.
Misol : Dastur ishlab chiqish uchun jamoa tuzish: dasturchilar, dizaynerlar,
testchilar, loyiha menejerlari.
2.2 Ishlarni Boshqarish va Muvofiqlashtirish
Loyihadagi barcha vazifalar bir-biri bilan bog'liq holda bajarilishi kerak.
Boshqaruv va muvofiqlashtirish jamoa a'zolari orasidagi vazifalarni taqsimlash,
vaqtni kuzatish va resurslarni to'g'ri taqsimlashni o'z ichiga oladi.
Misol : Har bir dasturchi o'ziga tegishli bo'limni yaratadi, dizaynerlar interfeysni
ishlab chiqadi, testchilar esa dasturdagi xatoliklarni aniqlaydi.
2.3 Monitoring va Hisobot Berish
Loyihaning amalga oshirilishini muntazam ravishda nazorat qilish va prognozlar
asosida tahlil qilish zarur. Loyihaning har bir bosqichi rejalashtirilgan vaqtda
bajarilayotganini va byudjetga mos kelishini tekshirish kerak.
Misol : Loyihaning bajarilishi bo'yicha haftalik hisobotlar taqdim etiladi,
muammolarni aniqlash va yechimlar taklif qilinadi.
2.4 Sifatni Ta'minlash va Testlash
Loyihada yaratilgan mahsulotlar yoki xizmatlar sifatini tekshirish va kerakli
o'zgartirishlarni kiritish. Bunday jarayonlar odatda testlash (masalan, dastur
testlari) va sifatni ta'minlash (QA) jarayonlarini o'z ichiga oladi.
17

Misol : Dastur foydalanuvchilar tomonidan sinovdan o'tkaziladi, testlar o'tkaziladi
va topilgan xatoliklar tuzatiladi.
2.5 O'zgartirishlar Kiritish
Agar loyiha davomida kutilmagan o'zgarishlar yoki yangi ehtiyojlar paydo bo'lsa,
reja yangilanadi va loyihaning amalga oshirilishiga ta'sir ko'rsatadigan
o'zgartirishlar kiritiladi.
3. Loyihani Yakunlash (Closing Phase)
Loyihaning yakuniy bosqichi, loyiha bajarilganligini tasdiqlash va yakuniy
natijalarni baholashdan iborat.
3.1 Loyihani Yakunlash va Hisobot Berish
Loyihani muvaffaqiyatli yakunlash, barcha maqsadlarga erishish va yakuniy hisob-
kitoblar qilish kerak. Loyihaning yakuniy natijasi haqida hisobot tayyorlanadi va
barcha zarur hujjatlar to'planadi.
Misol : Loyihaning moliyaviy va texnik hisobotlari tayyorlanadi, loyiha davomida
olingan tajriba va darslar yig'iladi.
3.2 Tahlil va O'rganish
Loyihani tugatgandan so'ng, barcha jarayonlar va natijalar tahlil qilinadi. Nima
muvaffaqiyatli bo'ldi, nima yaxshilanishi kerak edi va kelajakdagi loyihalar uchun
qanday tajribalar olinganini o'rganish kerak.
Misol : Dastur ishlashida yuzaga kelgan muammolarni va ularga qilingan
yechimlarni tahlil qilish va kelgusi loyihalarda bunday holatlarni oldini olish uchun
o'rganish.
3.3 Hujjatlarni Yig'ish va Arxivlash
Loyihaning barcha hujjatlari va ma'lumotlari to'planadi va arxivlanadi. Bu,
kelajakda loyihani baholash yoki boshqa loyihalar uchun ma'lumotlar to'plash
uchun zarur.
18

Xulosa
"Smart Society" dasturiy ta'minot loyihalarini ishlab chiqish, texnologik yutuqlarni
jamiyatni yanada rivojlantirish va samarali boshqarish uchun foydalanish
maqsadida amalga oshiriladi. Bugungi kunda aqlli texnologiyalar va innovatsion
dasturlar jamiyat hayotining turli jabhalariga, jumladan, ta'lim, sog'liqni saqlash,
transport, energetika, xavfsizlik va boshqaruv tizimlariga tobora kengroq joriy
etilmoqda.Dasturiy ta'minotni ishlab chiqishda SMART (Specific, Measurable,
Achievable, Relevant, Time-bound) tamoyillariga asoslanish, loyihaning samarali
rejalashtirilishi va bajarilishini ta'minlaydi. SMART prinsipiga asoslangan holda:
Maqsadlar aniq va o'lchab bo'ladigan bo'lishi kerak. Har bir loyiha maqsadi
jamiyatning ehtiyojlariga mos kelishi, uning har bir jabhasida aniq o'lchovlar
va natijalar bilan belgilanishi lozim.
Vazifalar realizatsiyasi amalga oshiriladigan va imkoniyatlarni hisobga
olgan holda rejalashtirilishi kerak. Resurslar va texnik imkoniyatlar
19

muvofiqlashtirilgan holda, jamiyatni rivojlantirish uchun kerakli dasturlar
ishlab chiqiladi.
Loyihaning bajarilishi vaqtida monitoring va tahlil qilish , mavjud
xatoliklar va kamchiliklarni aniqlash, shuningdek, mavjud resurslardan optimal
foydalangan holda yangi innovatsiyalarni joriy etish.
Yuqori samaradorlikka erishish uchun tegishli va dolzarb echimlar ishlab
chiqilishi kerak. Har bir loyihaning jamiyat uchun real foydasi, innovatsion va
texnologik istiqbollari asosida tahlil qilinadi.
Loyihalar vaqtida to'g'ri boshqaruv va xavfsizlikni ta'minlash , dasturiy
ta'minotning texnik barqarorligini, foydalanuvchilar uchun qulayligini va
uzluksiz ishlashini ta'minlash muhim omil hisoblanadi.
Smart Society dasturiy ta'minot loyihalarini ishlab chiqish jarayoni nafaqat texnik
yutuqlarni joriy etish, balki jamiyatning turli sohalaridagi samaradorlikni oshirish
va umuman, hayot sifatini yaxshilashga yo'naltirilgan muhim qadamdir. Ularning
muvaffaqiyatli amalga oshirilishi uchun aniq rejalashtirish, samarali resurs
taqsimoti, tizimli monitoring va innovatsion yechimlar ishlab chiqish zarur. Smart
jamiyatning rivojlanishi, ko'plab sohalarda insonlar uchun eng yaxshi sharoitlarni
yaratishga qaratilgan bo'lib, barcha tomonlarning hamkorligi va integratsiyasi
orqali imkon qadar samarali boshqaruvni amalga oshirishni talab qiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar
"Smart Cities: Big Data, Civic Engagement, and the Internet of Things" by Mark
Deakin & Husam Al Waer (2011)
 "The Smart City – A New Dimension in Urban Development" by Klaus
Ziegler & Thomas J. Sauer (2020)
Aqlli shaharlarni yaratish jarayonidagi innovatsion texnologiyalar, siyosat va
rivojlanish strategiyalarini ko'rib chiqadi. Smart Society uchun ham qimmatli
materiallarni o'z ichiga oladi.
 "Agile Project Management with Scrum" by Ken Schwaber (2004)
"The Art of Project Management" by Scott Berkun (2005)
"SMART Goals: How to Achieve Your Most Important Goals" by S.J. Scott
(2015)
20

"Smart Cities and Smart Governance: A Global Perspective" by Sandeep Kumar &
Swapan Kumar (2017)
"The Fourth Industrial Revolution" by Klaus Schwab (2016)
"Designing Connected Products: UX for the Consumer Internet of Things" by
Claire Rowland, Elizabeth Goodman, Martin Charlier (2015)
Foydalanilgan saytlar
https://www.in-jet.eu/projects/smart-society/
https://rikkeisoft.com/blog/software-development-project-ideas/
https://www.googleadservices.com/pagead/aclk?
sa=L&ai=DChcSEwiLn6fH8OSJAxWMR5EFHRMlPaIYABAAGgJscg&co=
1&ase=2&gclid=CjwKCAiAxea5BhBeEiwAh4t5K-
8PSBvfcHVH7fCPAFEGjp6zu8fYQfaGdCpk6ee490lQcOXJISarpxoCKqgQ
AvD_BwE&ohost=www.google.com&cid=CAESVuD2PHg5R5_InkLzuTJHG
6kc3pXVvRAjhslRNSkUAl7IhgGoQ5CqqtkdHuGU5m9Gz4b9DumitL0jY6K
e1y5qYpBIFNYpmt5KpJaMGcq0tZg4Wv1rcpNx&sig=AOD64_3M8Ul_5Nr0
q4N86w1DCo75oTVpnw&q&nis=4&adurl&ved=2ahUKEwiEv6LH8OSJAxU
tUlUIHdOJF4cQ0Qx6BAgIEAE
Qo’shimcha adabiyotlar
"Building the Smart City: A World of Big Data, Internet of Things, and Sensor
Networks" by Peter M. A. Sloot & Gianluca M. Fiumara (2019)
"Lean Software Development: An Agile Toolkit" by Mary Poppendieck & Tom
Poppendieck (2003)
"Designing Smart Cities: A Guide to Innovative Urban Design" by Max L. Lu
(2018)
"The Politics of the Smart City: How Local Governments Are Using Technology
to Improve Urban Life" by Annette H. Brown (2017)
"Smart Cities, Smart Governance, and the Internet of Things: Challenges and
Opportunities" by Dr. Olga S. Kotsialou, Dr. George P. Angelopoulos (2020)
21

Social and Ethical Considerations in Smart Society Development
 "The Ethics of Smart Cities" by Shannon Vallor (2019)
22

MAVZU: SMART SOCIETY DASTURIY TA’MINOT LOYIHALARINI ISHLAB CHIQISH MUNDARIJA Kirish………………………………………………………………3 Smart Society Nima……………………………………………….5 Loyihaning Asosiy Maqsadi va Vazifalari ……………………….9 Loyiha Doirasi va O’ziga Xosligi ……………………………….13 Loyihaning Rejalashtirish va Bajarilishi…………………………16 Xulosa……………………………………………………………20 Foydalanilgan Adabiyotlar………………………………………21 Qo’shimcha Adabiyotlar…………………………………………22 1

KIRISH Aqlli (Smart) jamiyatlar konsepti so'nggi yillarda keng tarqalgan bo'lib, unda texnologiyalar va raqamli infrastrukturani integratsiya qilish orqali jamiyatning turli jabhalarini samarali boshqarish, yashash sifatini oshirish va resurslarni tejash mumkin. Bunday jamiyatlar shaharlar, hududlar va mamlakatlar darajasida ijtimoiy va iqtisodiy muammolarni hal qilishga yordam beradi. Smart Society (aqlli jamiyat) — bu axborot va kommunikatsiya texnologiyalari (ICT), Internet of Things (IoT), sun'iy intellekt (AI) va boshqa innovatsion texnologiyalar yordamida jamiyatni boshqarishning yangi modelidir. Aqlli jamiyatlarda, texnologiyalar jamiyat a'zolarining hayotini osonlashtirishi, xavfsizlikni oshirishi, iqtisodiy samaradorlikni yaxshilashi, shuningdek, ekologik va ijtimoiy masalalarni hal qilishda samarali yordam berishi kerak. Dasturiy ta'minot, ayniqsa, aqlli jamiyatlar yaratishda asosiy omil bo'lib, ma'lumotlarni yig'ish, tahlil qilish va qarorlar qabul qilish tizimlarini boshqarishda katta ahamiyatga ega. Shu bilan birga, smart jamiyatni yaratish va rivojlantirish jarayonida ko'plab texnik, ijtimoiy va huquqiy masalalar yuzaga keladi. Bugungi kunda ko'plab mamlakatlar va shaharlar smart jamiyatlar yaratishga intilmoqda. Bunday jamiyatlar aholi hayotini yaxshilash, energiya iste'molini kamaytirish, jamoat xavfsizligini oshirish va transport tizimlarini optimallashtirishga yordam beradi. O'zbekistonda ham aqlli shaharlar va raqamli jamiyatlar yaratish bo'yicha yirik loyihalar amalga oshirilmoqda. Shu sababli, smart jamiyat uchun dasturiy ta'minot ishlab chiqish nafaqat texnologik jihatdan, balki iqtisodiy va ijtimoiy jihatdan ham dolzarb vazifa hisoblanadi. Shu bilan birga, bunday dasturiy ta'minotlarni ishlab chiqishda texnik xatoliklar, xavfsizlik masalalari, axborot oqimlarini boshqarish kabi qator muammolar ham mavjud. Shu boisdan, loyiha davomida aqlli jamiyatlar uchun samarali, xavfsiz va ijtimoiy jihatdan foydali dasturiy ta'minot yechimlarini ishlab chiqish maqsadga muvofiqdir. Texnologiyalarning tezkor rivojlanishi va raqamli infrastrukturani modernizatsiya qilish jamiyatni boshqarishning yangi shakllarini yaratishga olib kelmoqda. "Smart Society" (aqlli jamiyat) konsepti, texnologiyalar va innovatsiyalar yordamida jamiyatni yanada samarali va barqaror qilishni maqsad qilgan jamiyat 2

modelidir. Bunday jamiyatlarda axborot texnologiyalari, Internet of Things (IoT), sun’iy intellekt (AI), blokcheyn, big data kabi ilg‘or texnologiyalar birlashib, ijtimoiy, iqtisodiy va ekologik tizimlarni optimallashtirishga yordam beradi. Smart Society — bu jamiyatni boshqarishda yuqori samaradorlikka erishish, resurslardan oqilona foydalanish va yashash sifatini yaxshilash maqsadida yangi texnologiyalardan keng foydalanishga asoslangan. Aqlli jamiyatlar shaharlar va hududlar darajasida tashkil etilishi mumkin. Bunday jamiyatlarda: Loyiha doirasida "Smart Society dasturiy ta'minot loyihalarini ishlab chiqish" masalasi o'rganilmoqda, chunki aqlli jamiyatlar yaratish uchun zarur bo'lgan texnologik, dasturiy va ijtimoiy yechimlar yuqori darajada rivojlangan bo'lishi kerak. Dasturiy ta'minot bu jarayonda jamiyatning barcha tizimlarini muvofiqlashtirish, boshqarish va nazorat qilish uchun asosiy vosita sifatida ishlatiladi. Transport tizimlari optimallashtirish: Aqlli yo‘l tarmoqlari va avtomobillar yordamida tirbandliklari kamaytirish mumkin Aqlli jamiyatlar va shaharlar yaratish, jahon miqyosida texnologik innovatsiyalarni keng qo‘llash, shuningdek, mavjud resurslardan samarali foydalanish masalalari dolzarb bo‘lib qolmoqda. O'zbekiston, shuningdek, butun Markaziy Osiyo va boshqa rivojlanayotgan hududlarda aqlli jamiyatlar yaratish uchun asosiy infratuzilma va texnologik yechimlar zarur. Shuningdek, xalqaro tajribalar va yangi texnologiyalarga asoslanib, innovatsion va barqaror jamiyatlar yaratishning yangi yo‘llari izlanmoqda. Bundan tashqari, aqlli jamiyatlar uchun dasturiy ta'minot yaratish va rivojlantirish — iqtisodiyotni modernizatsiya qilish, aholining turmush sharoitlarini yaxshilash, va ijtimoiy va ekologik muammolarni hal qilishda juda muhim o‘rin tutadi. Shunday qilib, smart jamiyatlar va ularning dasturiy ta'minot yechimlariga bo‘lgan ehtiyoj nafaqat texnologik, balki iqtisodiy va ijtimoiy jihatdan ham dolzarb bo‘lib qoladi. Metodologik yondashuv sifatida sist е matik va integrativ yondashuvlardan foydalaniladi. Bu yondashuvlar yordamida jamiyatdagi barcha tizimlarni (transport, energiya, ta'lim, tibbiyot, xavfsizlik) o‘zaro bog'liq va muvofiqlashtirilgan tarzda boshqarish mumkin. 3

Smart Society Nima Smart Society (aqlli jamiyat) — bu zamonaviy axborot va kommunikatsiya texnologiyalari, raqamli platformalar, va ilg‘or texnologiyalarni jamiyatni boshqarish, resurslarni samarali ishlatish, yashash sharoitlarini yaxshilash va ijtimoiy muammolarni hal qilish uchun keng qo‘llash konseptsiyasidir. Aqlli jamiyatda texnologiyalar faqat iqtisodiy yoki texnik masalalarni hal qilishda emas, balki ijtimoiy, ekologik va madaniy jarayonlarni ham yaxshilashda muhim rol o‘ynaydi. Bu jamiyatni boshqarishda yangi yondashuvlarni va innovatsion yechimlarni qo‘llashni anglatadi. Smart Society Tushunchasining Asosiy Xususiyatlari: 1. Integratsiya va Raqamli Ekotizim Aqlli jamiyatlar bir-biriga integratsiyalangan texnologik tizimlar asosida quriladi. Raqamli infratuzilma va tizimlar (ma'lumotlar tahlili, sun'iy intellekt, IoT, bulutli hisoblash va boshqalar) bir-biriga o‘zaro bog‘liq 4

bo‘lib, jamiyatning turli jabhalarini boshqarish imkoniyatini yaratadi. Masalan, transport, energetika, sog‘liqni saqlash va ta'lim tizimlari o‘rtasida axborotlar oson va tez almashinadi, bu esa samaradorlikni oshiradi. 2. Resurslarni Tejash va Energiya Samaradorligi Aqlli jamiyatda energiya resurslari va tabiiy boyliklar samarali ishlatiladi. "Aqlli tarmoqlar" va "aqlli qurilmalar" orqali energiya iste'moli va chiqindilarni kamaytirish imkoniyati yaratiladi. Misol uchun, aqlli elektr tarmoqlari elektr energiyasini taqsimlashda avtomatik ravishda eng samarali yo‘llarni tanlaydi va ortiqcha energiyaning chiqishini kamaytiradi. 3. Transport va Infrastruktura Aqlli jamiyatlar transport tizimlarini optimallashtirish va shahar infratuzilmasini raqamli boshqarish imkoniyatini yaratadi. Aqlli transport tizimlari orqali tirbandliklarni oldini olish, yo‘l harakati xavfsizligini oshirish va ekologik toza transportni rag‘batlantirish mumkin. Masalan, aqlli yo‘l belgilarining o‘zgarishi, trafikni real vaqt rejimida nazorat qilish va transport vositalarining ekologik tozaligi nazorat qilinadi. 4. Ijtimoiy Xavfsizlik va Xavfsizlik Aqlli jamiyatlarda xavfsizlikni ta'minlash uchun zamonaviy texnologiyalar qo‘llaniladi. Aqlli monitoring tizimlari , video kuzatuv , va sun'iy intellekt yordamida jinoyatlarni oldini olish va favqulodda holatlarga tezkor javob berish mumkin. Shuningdek, odamlarning xavfsizligini ta'minlashda aqlli tibbiyot tizimlari va sog‘liqni saqlash ma'lumotlarining integratsiyasi muhim ahamiyatga ega. 5. Yashash Sifatini Yaxshilash Aqlli jamiyatlar aholining hayot sifatini oshirishga qaratilgan. Aqlli uylar va aqlli qurilmalar yordamida odamlar o‘z uylarini avtomatik ravishda boshqarishlari mumkin (masalan, issiqlik, yorug‘lik, xavfsizlik va boshqalar). Shuningdek, texnologiyalar odamlarning kundalik hayotini qulaylashtirishga yordam beradi, shu jumladan, ijtimoiy xizmatlar va sog‘liqni saqlash tizimlarini yaxshilashda ham qo‘llaniladi. 6. Ma'lumotlar Va Yirik Ma'lumotlar (Big Data) Aqlli jamiyatlar ko‘plab tizimlar va qurilmalardan axborot to‘plash orqali qarorlar qabul qilishni optimallashtiradi. Big data (yirik ma'lumotlar) va sun'iy intellekt yordamida to‘plangan ma'lumotlar asosida jamiyatning turli jabhalarini yaxshilashga qaratilgan qarorlar qabul qilinadi. Bu, masalan, shahar infratuzilmasi, ta'lim tizimi, sog‘liqni saqlash va boshqalar sohalarda ko‘riladi. 7. Ijtimoiy Integratsiya va Demokratiya Aqlli jamiyatlar ijtimoiy integratsiya va demokratiya tamoyillariga 5

O'xshashlar

Shaxsiy kompyuterlarni dasturiy ta’minoti va uning turlari. Tizimli dasturiy ta’minot.

Tasvirlarga morfologik ishlov berish algoritmlari. Algoritmlar uchun dasturiy ta`minot ishlab chiqish.

AVTASALON LOYIHASINI LOYIHALASHTIRISH VA ISHLAB CHIQISH ”

“Mexmonxonalar joylashuvi” web saytini ishlab chiqish

LOYIHA TURIDAGI TASHKILOT TUZILIMINI ISHLAB CHIQISH