Texnik ijodkorlikning tashkiliy asoslari.
![Texnik ijodkorlikning tashkiliy asoslari.
Reja:
1. O‘zbekiston Respublikasining davlat patent idorasi.
2.Sanoat mulki obyektlarini xuquqiy jixatdan muhafaza qilish.
3.Sanoat mulki subyektining mualifi.
4.O‘zbekiston Respublikasining Intelektual mulk davlat fondi.](/data/documents/880bbb07-813e-4c1c-9692-8e30b40df95e/page_1.png)
![1. O‘zbekiston Respublikasining Davlat patent idorasi. O‘zbekiston
Respublikasining davlat patent idorasi (bundan keyin Patent idorasi deb yuritiladi)
«Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari to‘g‘risidagi» qonunga muofiq
sanoat mulki obyektlarining muhofaza qilish sohasidagi yagona davlat siyosatini
amalga oshiradi.
Patent idorasi sanoat mulki obyektlariga talabnomalarini ko‘rib chiqish uchun
qabul qiladi, ular bo‘yicha davlat ilmiy texnik ekspertizasi o‘tkaziladi, ularni davlat
ro‘yxatiga oladi, ushbu qonunning qo‘llanishiga oid qoidalar va tushuntirishlarni
ishlab chiqadi hamda Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadigan Patent
idorasi to‘g‘risidagi Nizomga muofiq boshqa vazifalarni bajaradi.
Patent idorasining faoliyatining mablag‘ bilan ta’minlanishi manbai Davlat budjeti
mablag‘idan patent bojlaridan, shuningdek Patent idorasi tomonidan
ko‘rsatiladigan xizmatlar va beriladigan mateiallar uchun olinadigan xaqdan
iboratdir.
2.Sanoat mulki obyektlarini xuquqiy jixatdan muhafaza qilish. Sanoat mulki
obyektlariga bo‘lgan xuquq muallifga (mualliflar) yoki uning (ularning) xuquqiy
vorisiga (vorislarga) tegishli bo‘ladi hamda ixtiro yoki namunasi patenti, dastlabki
patenti va foydali model guvoxnomasi (bundan keyin patent, dastlabki patent,
guvoxnoma deb yuritiladi) bilan tasdiqlanadi.
Basharti, bir necha shaxs bir-biridan mustaqil ravishda sanoat mulki obyektini
yaratgan bo‘lsa, patent, dastlabki patent yoki guvoxnoma bo‘lgan xuquq Patent
idorasi birinchi bo‘lib talabnoma topshirgan.
Obyekt muallifi, basharti o‘zining obyektiga nisbatan xayrixuqiy ravishdagi
o‘zlashtirish natijasida talabnoma topshirilgan tartibda patent, dastlabki patentyoki
guvoxnoma oligan bo‘lsa, sud tartibida patent, dastlabki patent yoki guvoxnoma
berilshiga norozilik bildirish yoki patent egasi yoxud uning xuquqiy egasi (matnda
bundan keyin patent egasi deb yuritiladi) sifatida patent, dastlabki patent yoki
guvoxnoma o‘ziga berilishini talab qilish xuquqiga egadir.
Dastlabki patent va guvoxnoma dastlabki ekspertiza o‘tkazilgan so‘ng, patent esa,
obyekt moxiyatan ekspertizadan o‘tkazilgan so‘ng beriladi.](/data/documents/880bbb07-813e-4c1c-9692-8e30b40df95e/page_2.png)
![Ixtiro patenti ixtironing yangiligini, ixtirochilik darajasini, patentning xaqiqiyligi
va patent egasining ixtiroga egalik qilish, uni tasarruf etish va undan foydalanishga
doir mutloq xuquqini tasdiqlaydi.
Sanoat namunasi patenti sanoat namunasining yangiligi va o‘ziga xosligini,
patentning xaqiqiyligi va patent egasining ixtiroga egalik qilish, uni tasarruf etish
va undan foydalanishga doir mutloq xuquqini tasdiqlaydi.
Patentning xuquqiy muxofazasi butunlay yoki qisman xaqiqiy emasligini isbotlash
vazifasi xaqiqiy emas deb da’vo qilayotgan tomon zimmasiga yuklanadi va
tartibida amalga oshiriladi.
Dastlabki patent va guvoxnoma patent egasining sanot mulki obyektiga egalik
qilish, uni tasarruf etish va undan foydalanishga doir mutloq xuquqni tasdiqlaydi.
Patent egasining mutloq xuquqi patent, dastlabki patent yoki guvoxnoma haqidagi
ma’lumotlar Patent idorasining rasmiy axborotnomasida e’lon qilingan sanadan
boshlab amalda deb hisoblanadi.
Ustivorlik (prioritet) sanasidan boshlab «Ixtirolar, foydali modellar va sanoat
namunalri to‘g‘rsida» qonun qoidalariga muofiq belgilanadigan boshqa sanadan
e’tiboran hisoblanganda ixtiro patenti yigirma yil davomida, sanoat namunasi
patenti esa o‘n yil mobaynida amal qiladi.
Dastlabki patent va guvoxnoma ustivorlik sanasidan boshlab xisoblanganda besh
yil mobaynida amal qiladi.
Sanoat namunasi patenti va foydali model guvohnomasining amal qilsh muddati
patenti egasining iltimosiga ko‘ra Patent idorasi tomonidan tegishlicha besh yilga
va uch yilga uzaytirilishi mumkin.
Dastlabki patent bilan muhofazalangan sanoat mulki obyekti patenti dastlabki
patent egasining iltimosiga ko‘ra obyekt mohiyatan ekspertizadan o‘tkazilgan
so‘ng yerilishi mumkin.
Ixtiro patenti, dastlabki patenti va foydali model guvohnomasi bilan
ta’minlanadigan xuquqiy muhofaza xajmi ularning formulasi bilan, sanoat
namunasi patenti va dastlabki patenti bilan ta’minlanadigan xuquqiy muhofaza
hajmi esa buyum (maket, rasm)ning fotosuratlarida aks ettirilgan muhim alomatlari](/data/documents/880bbb07-813e-4c1c-9692-8e30b40df95e/page_3.png)
![majmui yoki ularning kombinatsiyasi (matnda bundan keyin muhim alomatlar
majmui deb yuritiladi) bilan belgilanadi.
Davlat tomonidan maxfiy deb topilgan sanoat mulki obyektlarini xuquqiy jixatdan
muhofaza qilish alohida qonun jixatlari bilan tartibga solib boriladi.
3. Sanoat mulki subyektining muallifi.
Sanoat mulki obyektni shaxsiy ijodiy mehnati bilan yaratgan jismoniy shaxs
bu obyektning muallifi deb e’tirof etiladi.
Basharti, sanoat mulkining obyekti bir necha jismoniy shaxsning birgalikda
ijodiy mehnati asosida yaratgan bo‘lib, ular o‘rtasida tuzilgan shartnomada
o‘zgacha qoida nazarda tuilmagan bo‘lsa, ularning barchasi bu obyektning teng
xuquqli muallifi deb e’tirof etiladi.
Mualliflik xuquqiy beglnalashtirmaydigan shaxsiy xuquq bo‘lib, qonun bilan
muhafaza qilinadi.
Patent egasi
Sanoat mulkining obyektiga patent va dastlabki patent guvoznomasi qo‘yidagilarga
beriladi:
sanoat mulki obyektlarining muallifiga (mualliflariga) yoki uning (ularning)
merosho‘riga (merosho‘rlariga):
muallif yoki uning xuquqiy vorisi tomonidan patent, dastlabki patent yoki
guvohnomaga oid talabnoma yoki sanoat mulki obyekti Patent idorasida
ro‘yxatdan o‘tkazilgunga qadar topshirilgan a’rizada ko‘rsatilgan jismoniy va
(yoki) yuridik shaxslarga (ular roziligi sharti bilan):
mazkur modda nazarda tutilgan hollarda ish beruvchiga.
Xizmatchi o‘z xizmat vazifasini, ish beruvchidan olgan aniq bir topshiriqni
bajarish bilan bog‘liq tarzda yoki korxonaning ixtisosligiga doir texnik bilimlar
yordamida yaratgan sanoat mulki xuquqiga ish beruvchiga ega bo‘ladi. Sanoat
mulki obyektiga bo‘lgan xuquqni o‘zgacha o‘tqazish muallifga ish beruvchi
o‘rtasida tuzilagan shartnomaga asosan rasmiylashtiriladi.](/data/documents/880bbb07-813e-4c1c-9692-8e30b40df95e/page_4.png)
![Basharti, ish beruvchi sanoat mulki obyekti yaratilganliligi xaqida muallif
ma’lum qilgan sanadan e’tiboran 4 oy mobaynida Patent idorasiga talabnoma
topshirmasa, talabnoma topshirish xuquqini o‘zga shaxsga o‘tqazmasa, muallif
talabnoma topshirish va patent, dastlabki patent yoki guvohnomani o‘z nomiga
olish xuquqiga ega bo‘ladi. Bunda ish beruvchi sanoat mulkining tegishli
obyektidan o‘z korxonasida patent egasiga shartnomada belgilanadigan tovon
pulini to‘lagan holda foydalanish xuquqiga ega bo‘ladi.
Ish beruvchi tomonidan sanoat mulki obyekti mahviy saqlanadigan bo‘lsa, u
muallifga munosib miqdorda xaq to‘lash shart, xaq miqdori shartnoma asosida
belgilanib, mutloq litsenziyaning bozor narxidan kam bo‘lmasligi lozim.
Patent egasi patent, dastlabki patent yoki guvohnoma bilan muhofaza
qilinadigan sanoat mulki obyektidan foydalanib xuquqini xar qanday jismoniy yoki
yuridik shaxsga berish mumkin.
Sanoat mulki obyektiga oid patent, dastlabki patent yoki guvohnoma,
shuningdek uni olish xuquqi meros bo‘yicha o‘tadi.
1. O‘zbekiston Respublikasining Intelektua mulk davlat fondi.
O‘zbekiston Respublikasining Intelektual mulk davlat fondi patent egasining
davlat mulkiga kiradigan yoki shartnoma asosida olinadigan intelektual mulk
obyektlariga nisbatan xuquq hamda majburiyatlarini amalga oshirilishiga
ko‘maklashadi.
Inteklektual mulk davlt fondi faoliyatini mablag‘ bilan ta’minlash manbai
sanoat mulki va intelektual mulkning boshqa turlari obyektlaridan foydalanish
xuquqiga oid litsenziya sotilishidan tushadigan mablag‘larni bir qismidan, davlat
budjeti mablag‘lari hamda boshqa tushumlardan iborat bo‘ladi.
Intelektual mulk davlat fondi o‘z faoliyatini «Ixtirolar foydali modellar va
sanoat namunalari to‘g‘risidagi» +onun va Vazirlar Mahkamasi tasdiqlaydigan
ustvga binoan amalga oshiriladi.
Ixtirochilik g‘oyasini ishlab chiqishda bilimlar banki bo‘limlaridan
foydalanish. Bilimlar banki – ma’lum vazifani bajaruvchi obyekt sinfiga oid
bo‘lgan va ishlash mezonlari, amalga oshish, yuzaga kelish ketma-ketligiga
ko‘ra tizimlangan, uzluksiz ravishda boyitib boriladigan axborot va ma’lumotlar](/data/documents/880bbb07-813e-4c1c-9692-8e30b40df95e/page_5.png)
![majmui sifatida ishlab chiqildi. Bunda beriladigan ma’lumotlar imkon darajasida
qisqa va lo‘nda ifodalanib, tegishli bo‘limlarga joylashtirilganligi sababli axborot
jamlamalarining juda ixcham bo‘lishiga erishiladi. Bilimlar bankining o‘ziga xos
xususiyatlaridan biri uning uzluksiz ravishda yangi ma’lumotlar bilan boyib
borishidir. Bu vazifani amalga oshirishda ikki usuldan foydalaniladi: birinchi
holatda o‘qituvchi o‘z ustida qo‘shimcha ishlashi natijasida olgan yangi bilimlarini
doimiy ravishda bilimlar bankiga kiritib boradi. Ikkinchi holatda talaba tomonidan
taklif qilingan axborot o‘qituvchi tomonidan tahrir qilinadi va bilimlar bankiga
kiritiladi.
Texnik yechimlarni ishlab chiqishning muayyan bosqichlarida bilimlar
bankidan foydalanish samaradorligini oshirish maqsadida 1 - shaklda keltirilgan
bo‘limlarga ajratildi .
Ilmiy texnika ijodkorligi samaradorligi tobora ko‘proq darajada axborotlar
bilan ishlash tezligi va unumdorligiga bog‘liq bo‘lib borayotganligini hisobga
olib bilimlar bankini ishlab chiqishda quyidagi mezonlarga amal qilinadi:
1. Axborotlarni jamlash. Katta hajmdagi axborotlar ichidan samarali texnika
va texnologiyalarni ishlab chiqishning istiqbolli yo‘nalishlari haqida xulosa
chiqarish uchun eng yangi axborotlardan to‘laroq foydalanish.
2. Axborotlarni saralash va eng ahamiyatlilarini ajratib olish. Saralangan
axborotlar bilan ishlash texnik yechimni ishlab chiqish uchun sarflanadigan vaqtni
tejaydi va uning yuqori texnik-texnologik saviyada bo‘lishiga xizmat qiladi.
3. Ahamiyatli axborotlarni tasniflash - har bir ma’lum holat uchun tahlil
qilinishi lozim bo‘lgan axborotlar hajmini kamaytirish va qiyosiy tahlilni amalga
oshirishda zarur axborotlarni topish tezligini oshirish uchun xizmat qiladi.
4. Axborotlarni tabaqalash. Axborotlarni samarali texnika va texnologiyalarni
ishlab chiqish nuqtai nazaridan tabaqalash, ularning tahlilini tadqiqotning har
bosqichida eng qimmatli ma’lumotlardan boshlash imkonini beradi.
5. Tasniflangan axborotlarni tizimlash. Tarqoq holdagi, aralash dalillarni
tahlil qilishdan ko‘ra, muammoning umumlashgan ko‘rinishi bilan ishlash texnika
va texnologiyalarni ishlab chiqish va foydalanish samaradorligini oshirish
imkonini beradi.
6. Tizimlangan axborotlarni ko‘rgazmaliligini oshirish, ya’ni matn holidagi
axborotlardan turli ko‘rinishdagi grafik tasvirlarga o‘tish. Bunda yangi, samarali
texnika va texnologiyalar ishlab chiqish bilan shug‘ullanayotgan barcha talabalar
uchun axborotlar majmuasidan foydalanish imkoniyati ortadi.
7. Axborotlardan kompyuterlar yordamida foydalanish. Ixtirochilik
faoliyatida tahlil qilinishi lozim bo‘lgan axborotlar hajmi ortib borayotganligi -
tadqiqotchilar aqliy mehnatini yengillashtirishda zamonaviy axborot texnikalaridan
foydalanishni taqozo etmoqda.](/data/documents/880bbb07-813e-4c1c-9692-8e30b40df95e/page_6.png)
![](/data/documents/880bbb07-813e-4c1c-9692-8e30b40df95e/page_7.png)
![Bilimlar banki
bo‘limlari
Texnik yechimni
ishlab chiqish
bosqichlari
Bilimlar banki
bo‘limlari
muammolar
ularning ifodalanish
Texnik yechim
tuzilmasini ishlab
chiqish
shakllari
Texnik yechimni
amalga
ijodkorligining
mezon va
oshirish mezonlarini
tanlash uchun ilmiy
metodlari
Ixtirochilik
Texnik yechim ishlash
mezonlarini aniqlash
qonuniyatlar
Texnik yechim amaliyoti-
ijodkorligini
faollashtirish
da yuz berishi mumkin
bo‘lgan
metodlari
Texnik obyektlarni
Texnik yechim
mazmunini
shakllantirish
zararli oqibatlar
Texnik yechimlarni
o‘zgartirish
texnik-iqtisodiy
metodlari
Ishlab chiqilgan
texnik yechimni
baholash
va ijtimoiy ekologik
baholash usullari
1 - shakl. Ixtirochilik g‘oyasini ishlab chiqishda bilimlar banki bo‘limlaridan
foydalanish](/data/documents/880bbb07-813e-4c1c-9692-8e30b40df95e/page_8.png)
![ADABIYOTLAR
1.Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori: O‘zbekiston
Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni. Kadrlar tayyorlash
milliy dasturi.// -T.:”Sharq”, 1997. - 63 b.
2. “Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari” to‘g‘risidagi
qonun. //O‘zbekiston ixtirochilar va ratsionalizatorlar jamiyatining
Respublika Kengashi. Rasmiy xujjatlar to‘plami. № 2.-T.,1994 . 4-28 b.
3.Pravila sostavleniya i podachi zayavok na izobreteniya i polezniye
modeli. -T., 1993. 56 s.
4.Asatryan A.T. Razvitiye tvorcheskix sposobnostey shkolnikov v
krujkax stanshii yunix texnikov. - M.: 1987. 18 s.
5.Bosh qotir, yarat, sinab ko‘r!: Qog‘oz modellar to‘plami: O‘rta
maktabning 4-8 sinf o‘quvchilari uchun kitob/ [O.YE.Zamotin va
boshq.].- 2-qayta ishlangan va to‘ldirilgan nashr. Tarj. - T.O‘qituvchi,
1988 -144 b.
6.Vachevskiy M.A. Osnovi ratsionalizatorskoy i izobretatelskoy raboti.
Kiyev, 1988 . 92 s.
7.Vorobyev A.I., Limanskiy S.A. Texnicheskoye konstruirovaniye i
modelirovaniye. Uchebnoye posobiye dlya studentov IPF pedinstitutov i
uchashixsya peduchilish. -T.: Ukituvchi, 1990. -110 s.
8.Turaqulov X.A., Sharipov Sh.S. Talabalar ixtirochilik ijodkorligini
rivojlantirish . metodiy tavsiyanoma. - Jizzax, 1998. 36 b.
9.Andrianov P.N. Maktab o‘quvchilari texnik ijodkorligini rivojlantirish
// O‘quvchilarning texnik ijodkorligi. Tuzuvchi P.N.Andrianov. -
T .:”O‘qituvchi”, 1989.128 b.](/data/documents/880bbb07-813e-4c1c-9692-8e30b40df95e/page_9.png)
Texnik ijodkorlikning tashkiliy asoslari. Reja: 1. O‘zbekiston Respublikasining davlat patent idorasi. 2.Sanoat mulki obyektlarini xuquqiy jixatdan muhafaza qilish. 3.Sanoat mulki subyektining mualifi. 4.O‘zbekiston Respublikasining Intelektual mulk davlat fondi.
1. O‘zbekiston Respublikasining Davlat patent idorasi. O‘zbekiston Respublikasining davlat patent idorasi (bundan keyin Patent idorasi deb yuritiladi) «Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari to‘g‘risidagi» qonunga muofiq sanoat mulki obyektlarining muhofaza qilish sohasidagi yagona davlat siyosatini amalga oshiradi. Patent idorasi sanoat mulki obyektlariga talabnomalarini ko‘rib chiqish uchun qabul qiladi, ular bo‘yicha davlat ilmiy texnik ekspertizasi o‘tkaziladi, ularni davlat ro‘yxatiga oladi, ushbu qonunning qo‘llanishiga oid qoidalar va tushuntirishlarni ishlab chiqadi hamda Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadigan Patent idorasi to‘g‘risidagi Nizomga muofiq boshqa vazifalarni bajaradi. Patent idorasining faoliyatining mablag‘ bilan ta’minlanishi manbai Davlat budjeti mablag‘idan patent bojlaridan, shuningdek Patent idorasi tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar va beriladigan mateiallar uchun olinadigan xaqdan iboratdir. 2.Sanoat mulki obyektlarini xuquqiy jixatdan muhafaza qilish. Sanoat mulki obyektlariga bo‘lgan xuquq muallifga (mualliflar) yoki uning (ularning) xuquqiy vorisiga (vorislarga) tegishli bo‘ladi hamda ixtiro yoki namunasi patenti, dastlabki patenti va foydali model guvoxnomasi (bundan keyin patent, dastlabki patent, guvoxnoma deb yuritiladi) bilan tasdiqlanadi. Basharti, bir necha shaxs bir-biridan mustaqil ravishda sanoat mulki obyektini yaratgan bo‘lsa, patent, dastlabki patent yoki guvoxnoma bo‘lgan xuquq Patent idorasi birinchi bo‘lib talabnoma topshirgan. Obyekt muallifi, basharti o‘zining obyektiga nisbatan xayrixuqiy ravishdagi o‘zlashtirish natijasida talabnoma topshirilgan tartibda patent, dastlabki patentyoki guvoxnoma oligan bo‘lsa, sud tartibida patent, dastlabki patent yoki guvoxnoma berilshiga norozilik bildirish yoki patent egasi yoxud uning xuquqiy egasi (matnda bundan keyin patent egasi deb yuritiladi) sifatida patent, dastlabki patent yoki guvoxnoma o‘ziga berilishini talab qilish xuquqiga egadir. Dastlabki patent va guvoxnoma dastlabki ekspertiza o‘tkazilgan so‘ng, patent esa, obyekt moxiyatan ekspertizadan o‘tkazilgan so‘ng beriladi.
Ixtiro patenti ixtironing yangiligini, ixtirochilik darajasini, patentning xaqiqiyligi va patent egasining ixtiroga egalik qilish, uni tasarruf etish va undan foydalanishga doir mutloq xuquqini tasdiqlaydi. Sanoat namunasi patenti sanoat namunasining yangiligi va o‘ziga xosligini, patentning xaqiqiyligi va patent egasining ixtiroga egalik qilish, uni tasarruf etish va undan foydalanishga doir mutloq xuquqini tasdiqlaydi. Patentning xuquqiy muxofazasi butunlay yoki qisman xaqiqiy emasligini isbotlash vazifasi xaqiqiy emas deb da’vo qilayotgan tomon zimmasiga yuklanadi va tartibida amalga oshiriladi. Dastlabki patent va guvoxnoma patent egasining sanot mulki obyektiga egalik qilish, uni tasarruf etish va undan foydalanishga doir mutloq xuquqni tasdiqlaydi. Patent egasining mutloq xuquqi patent, dastlabki patent yoki guvoxnoma haqidagi ma’lumotlar Patent idorasining rasmiy axborotnomasida e’lon qilingan sanadan boshlab amalda deb hisoblanadi. Ustivorlik (prioritet) sanasidan boshlab «Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalri to‘g‘rsida» qonun qoidalariga muofiq belgilanadigan boshqa sanadan e’tiboran hisoblanganda ixtiro patenti yigirma yil davomida, sanoat namunasi patenti esa o‘n yil mobaynida amal qiladi. Dastlabki patent va guvoxnoma ustivorlik sanasidan boshlab xisoblanganda besh yil mobaynida amal qiladi. Sanoat namunasi patenti va foydali model guvohnomasining amal qilsh muddati patenti egasining iltimosiga ko‘ra Patent idorasi tomonidan tegishlicha besh yilga va uch yilga uzaytirilishi mumkin. Dastlabki patent bilan muhofazalangan sanoat mulki obyekti patenti dastlabki patent egasining iltimosiga ko‘ra obyekt mohiyatan ekspertizadan o‘tkazilgan so‘ng yerilishi mumkin. Ixtiro patenti, dastlabki patenti va foydali model guvohnomasi bilan ta’minlanadigan xuquqiy muhofaza xajmi ularning formulasi bilan, sanoat namunasi patenti va dastlabki patenti bilan ta’minlanadigan xuquqiy muhofaza hajmi esa buyum (maket, rasm)ning fotosuratlarida aks ettirilgan muhim alomatlari
majmui yoki ularning kombinatsiyasi (matnda bundan keyin muhim alomatlar majmui deb yuritiladi) bilan belgilanadi. Davlat tomonidan maxfiy deb topilgan sanoat mulki obyektlarini xuquqiy jixatdan muhofaza qilish alohida qonun jixatlari bilan tartibga solib boriladi. 3. Sanoat mulki subyektining muallifi. Sanoat mulki obyektni shaxsiy ijodiy mehnati bilan yaratgan jismoniy shaxs bu obyektning muallifi deb e’tirof etiladi. Basharti, sanoat mulkining obyekti bir necha jismoniy shaxsning birgalikda ijodiy mehnati asosida yaratgan bo‘lib, ular o‘rtasida tuzilgan shartnomada o‘zgacha qoida nazarda tuilmagan bo‘lsa, ularning barchasi bu obyektning teng xuquqli muallifi deb e’tirof etiladi. Mualliflik xuquqiy beglnalashtirmaydigan shaxsiy xuquq bo‘lib, qonun bilan muhafaza qilinadi. Patent egasi Sanoat mulkining obyektiga patent va dastlabki patent guvoznomasi qo‘yidagilarga beriladi: sanoat mulki obyektlarining muallifiga (mualliflariga) yoki uning (ularning) merosho‘riga (merosho‘rlariga): muallif yoki uning xuquqiy vorisi tomonidan patent, dastlabki patent yoki guvohnomaga oid talabnoma yoki sanoat mulki obyekti Patent idorasida ro‘yxatdan o‘tkazilgunga qadar topshirilgan a’rizada ko‘rsatilgan jismoniy va (yoki) yuridik shaxslarga (ular roziligi sharti bilan): mazkur modda nazarda tutilgan hollarda ish beruvchiga. Xizmatchi o‘z xizmat vazifasini, ish beruvchidan olgan aniq bir topshiriqni bajarish bilan bog‘liq tarzda yoki korxonaning ixtisosligiga doir texnik bilimlar yordamida yaratgan sanoat mulki xuquqiga ish beruvchiga ega bo‘ladi. Sanoat mulki obyektiga bo‘lgan xuquqni o‘zgacha o‘tqazish muallifga ish beruvchi o‘rtasida tuzilagan shartnomaga asosan rasmiylashtiriladi.
Basharti, ish beruvchi sanoat mulki obyekti yaratilganliligi xaqida muallif ma’lum qilgan sanadan e’tiboran 4 oy mobaynida Patent idorasiga talabnoma topshirmasa, talabnoma topshirish xuquqini o‘zga shaxsga o‘tqazmasa, muallif talabnoma topshirish va patent, dastlabki patent yoki guvohnomani o‘z nomiga olish xuquqiga ega bo‘ladi. Bunda ish beruvchi sanoat mulkining tegishli obyektidan o‘z korxonasida patent egasiga shartnomada belgilanadigan tovon pulini to‘lagan holda foydalanish xuquqiga ega bo‘ladi. Ish beruvchi tomonidan sanoat mulki obyekti mahviy saqlanadigan bo‘lsa, u muallifga munosib miqdorda xaq to‘lash shart, xaq miqdori shartnoma asosida belgilanib, mutloq litsenziyaning bozor narxidan kam bo‘lmasligi lozim. Patent egasi patent, dastlabki patent yoki guvohnoma bilan muhofaza qilinadigan sanoat mulki obyektidan foydalanib xuquqini xar qanday jismoniy yoki yuridik shaxsga berish mumkin. Sanoat mulki obyektiga oid patent, dastlabki patent yoki guvohnoma, shuningdek uni olish xuquqi meros bo‘yicha o‘tadi. 1. O‘zbekiston Respublikasining Intelektua mulk davlat fondi. O‘zbekiston Respublikasining Intelektual mulk davlat fondi patent egasining davlat mulkiga kiradigan yoki shartnoma asosida olinadigan intelektual mulk obyektlariga nisbatan xuquq hamda majburiyatlarini amalga oshirilishiga ko‘maklashadi. Inteklektual mulk davlt fondi faoliyatini mablag‘ bilan ta’minlash manbai sanoat mulki va intelektual mulkning boshqa turlari obyektlaridan foydalanish xuquqiga oid litsenziya sotilishidan tushadigan mablag‘larni bir qismidan, davlat budjeti mablag‘lari hamda boshqa tushumlardan iborat bo‘ladi. Intelektual mulk davlat fondi o‘z faoliyatini «Ixtirolar foydali modellar va sanoat namunalari to‘g‘risidagi» +onun va Vazirlar Mahkamasi tasdiqlaydigan ustvga binoan amalga oshiriladi. Ixtirochilik g‘oyasini ishlab chiqishda bilimlar banki bo‘limlaridan foydalanish. Bilimlar banki – ma’lum vazifani bajaruvchi obyekt sinfiga oid bo‘lgan va ishlash mezonlari, amalga oshish, yuzaga kelish ketma-ketligiga ko‘ra tizimlangan, uzluksiz ravishda boyitib boriladigan axborot va ma’lumotlar